الحَمدُ لِلَّهِ الَّذى خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالأَرضَ وَجَعَلَ الظُّلُمٰتِ وَالنّورَ ثُمَّ الَّذينَ كَفَروا بِرَبِّهِم يَعدِلونَ (آيت : 1) |
سڀ تعريفون الله لاءِ آهن جنهن آسمانن ۽ زمين کي پيدا ڪيو ۽ جنهن اونداهيون ۽ روشني بنائي. پوءِ به ڪافر (ڪوڙن معبودن کي) پنهنجي پالڻهار جي برابر ڪن ٿا. |
هُوَ الَّذى خَلَقَكُم مِن طينٍ ثُمَّ قَضىٰ أَجَلًا وَأَجَلٌ مُسَمًّى عِندَهُ ثُمَّ أَنتُم تَمتَرونَ (آيت : 2) |
اُهو (الله) ئي آهي جنهن اوهان کي مٽيءَ مان پيدا ڪيو پوءِ (هر هڪ جي موت جي) مدت مقرر ڪيائين. ۽ (قيامت جو) مقرر ٿيل وقت وٽس آهي پوءِ به اوهان شڪ ڪيو ٿا. |
وَهُوَ اللَّهُ فِى السَّمٰوٰتِ وَفِى الأَرضِ يَعلَمُ سِرَّكُم وَجَهرَكُم وَيَعلَمُ ما تَكسِبونَ (آيت : 3) |
۽ آسمانن ۽ زمين ۾ اهو ئي الله آهي. (جيڪو) اوهان جي ڳجهه ۽ اوهان جي ظاهر کي ڄاڻي ٿو ۽ ڄاڻي ٿو جيڪا (نيڪي يا بدي ) اوهان ڪمائي رهيا آهيو. |
وَما تَأتيهِم مِن ءايَةٍ مِن ءايٰتِ رَبِّهِم إِلّا كانوا عَنها مُعرِضينَ (آيت : 4) |
۽ (منڪرن جو حال هي آهي جو) انهن جي پالڻهار جي آيتن مان جيڪا آيت وٽن اچي ٿي ته ان کان مُنهن موڙيندڙ ئي آهن. |
فَقَد كَذَّبوا بِالحَقِّ لَمّا جاءَهُم فَسَوفَ يَأتيهِم أَنبٰؤُا۟ ما كانوا بِهِ يَستَهزِءونَ (آيت : 5) |
پوءِ بيشڪ انهن حق کي ڪوڙو چيو جڏهن انهن وٽ آيو. پوءِ جلد انهن وٽ ان جون خبرون پهچنديون جنهن سان ٺٺول ڪندا هئا. |
أَلَم يَرَوا كَم أَهلَكنا مِن قَبلِهِم مِن قَرنٍ مَكَّنّٰهُم فِى الأَرضِ ما لَم نُمَكِّن لَكُم وَأَرسَلنَا السَّماءَ عَلَيهِم مِدرارًا وَجَعَلنَا الأَنهٰرَ تَجرى مِن تَحتِهِم فَأَهلَكنٰهُم بِذُنوبِهِم وَأَنشَأنا مِن بَعدِهِم قَرنًا ءاخَرينَ (آيت : 6) |
ڇا نه ٿا ڏسن ته اسان انهن کان اڳ ڪيتريون قومون هلاڪ ڪيون؟ جن کي اسان زمين ۾ اهڙو اقتدار ڏنو جهڙو اوهان کي به نه ڏنو آهي ۽ اسان انهن تي آسمان کان مسلسل وسندڙ مينهن موڪليو ۽اسان نهرون بنايون جيڪي انهن جي (ماڙين جي) هيٺان وهنديون هيون پوءِ انهن کي سندن گناهن سبب هلاڪ ڪيوسين ۽ انهن کان پوءِ ٻيون قومون پيدا ڪيون سين. |
وَلَو نَزَّلنا عَلَيكَ كِتٰبًا فى قِرطاسٍ فَلَمَسوهُ بِأَيديهِم لَقالَ الَّذينَ كَفَروا إِن هٰذا إِلّا سِحرٌ مُبينٌ (آيت : 7) |
۽ (اي نبي) جيڪڏهن اسان تو تي ڪاغذ تي لکيل ڪتاب به نازل ڪيون ها پوءِ اُهي ان کي پنهنجي هٿن سان ڇُهن ها ته به ڪافر ماڻهو چون ها ته هي کلئي جادو کان سواءِ ڪجهه نه آهي. |
وَقالوا لَولا أُنزِلَ عَلَيهِ مَلَكٌ وَلَو أَنزَلنا مَلَكًا لَقُضِىَ الأَمرُ ثُمَّ لا يُنظَرونَ (آيت : 8) |
۽ (ڪافر) چون ٿا ته: ”ان (نبي ڪريم ﷺ) تي فرشتو ڇو نه لاٿو ويو“؟ ۽ جي اسان ڪو فرشتو لاهيون ها ته (انهن جو) ڪم ئي پورو ٿي وڃي ها پوءِ کين مهلت به نه ڏني وڃي ها. |
وَلَو جَعَلنٰهُ مَلَكًا لَجَعَلنٰهُ رَجُلًا وَلَلَبَسنا عَلَيهِم ما يَلبِسونَ (آيت : 9) |
۽ جيڪڏهن اسان ان (رسول) کي فرشتو بنايون ها ته ان کي به ماڻهو بنايون ها ۽ اسان انهن تي اهو ئي شڪ لاڳو رکون ها جيڪو شڪ (هاڻي) ڪن ٿا. |
وَلَقَدِ استُهزِئَ بِرُسُلٍ مِن قَبلِكَ فَحاقَ بِالَّذينَ سَخِروا مِنهُم ما كانوا بِهِ يَستَهزِءونَ (آيت : 10) |
۽ بيشڪ توکان اڳ به رسولن سان ٺٺول ڪئي وئي پوءِانهن مان جن ماڻهن به ٺٺول ڪئي انهن کي ان (عذاب)گھيري ورتو جنهن سان اهي ٺٺول ڪندا هئا. |
قُل سيروا فِى الأَرضِ ثُمَّ انظُروا كَيفَ كانَ عٰقِبَةُ المُكَذِّبينَ (آيت : 11) |
چؤ ته زمين ۾ گهمو ڦرو پوءِ ڏسو ته ڪُوڙو چوڻ وارن جي پڇاڙي ڪيئن ٿي! |
قُل لِمَن ما فِى السَّمٰوٰتِ وَالأَرضِ قُل لِلَّهِ كَتَبَ عَلىٰ نَفسِهِ الرَّحمَةَ لَيَجمَعَنَّكُم إِلىٰ يَومِ القِيٰمَةِ لا رَيبَ فيهِ الَّذينَ خَسِروا أَنفُسَهُم فَهُم لا يُؤمِنونَ (آيت : 12) |
انهن کان پڇ ته جيڪي ڪجهه آسمانن ۽ زمين ۾ آهي سو ڪنهن جو آهي؟ چئو ته الله جو آهي. جنهن (ٻانهن تي) ٻاجهه ڪرڻ پاڻ تي لکي ڇڏي آهي. اهو ضرور اوهان کي قيامت واري ڏينهن گڏ ڪندو جنهن ۾ ڪو شڪ نه آهي. جن ماڻهن پنهنجو پاڻ کي خساري ۾ وڌو آهي اُهي ايمان ڪونه آڻيندا. |
وَلَهُ ما سَكَنَ فِى الَّيلِ وَالنَّهارِ وَهُوَ السَّميعُ العَليمُ (آيت : 13) |
۽ (سڀ ڪجهه) ان جو آهي جيڪو رات ۽ ڏينهن ۾ سڪون وٺي ٿو. ۽ اهو ٻڌندڙ ڄاڻندڙ آهي. |
قُل أَغَيرَ اللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيًّا فاطِرِ السَّمٰوٰتِ وَالأَرضِ وَهُوَ يُطعِمُ وَلا يُطعَمُ قُل إِنّى أُمِرتُ أَن أَكونَ أَوَّلَ مَن أَسلَمَ وَلا تَكونَنَّ مِنَ المُشرِكينَ (آيت : 14) |
چؤ ته ڇا ان الله کي ڇڏي ڪنهن ٻئي کي ڪارساز بنايان جيڪو آسمانن ۽ زمين جو پيدا ڪندڙ آهي ۽ اهو (سڀني کي) کارائي ٿو ۽ کيس کارايو نه ٿو وڃي. چؤ ته مون کي حڪم ڏنو ويو آهي ته پهريون مسلمان ٿيان ۽ (هي به حڪم ڏنو ويو آهي ته) ”تون هرگز مشرڪن مان نه ٿجانءِ“. |
قُل إِنّى أَخافُ إِن عَصَيتُ رَبّى عَذابَ يَومٍ عَظيمٍ (آيت : 15) |
چؤ ته اگر آءٌ پنهنجي مالڪ جي بي فرماني ڪيان ته وڏي ڏينهن جي عذاب کان ڊڄان ٿو. |
مَن يُصرَف عَنهُ يَومَئِذٍ فَقَد رَحِمَهُ وَذٰلِكَ الفَوزُ المُبينُ (آيت : 16) |
ان ڏينهن جنهن کان اُهو (عذاب) ٽاريو ويو ته بيشڪ (الله) ان تي ٻاجهه ڪئي. ۽ اها ئي پڌري ڪاميابي آهي. |
وَإِن يَمسَسكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلّا هُوَ وَإِن يَمسَسكَ بِخَيرٍ فَهُوَ عَلىٰ كُلِّ شَيءٍ قَديرٌ (آيت : 17) |
۽ اگر الله تو کي ڪو نقصان پهچائي ته ان کان سواءِ ان جو لاهيندڙ ڪوبه نه آهي ۽ جيڪڏهن اهو تو کي ڪو خير (سک) پهچائي ته پوءِ اهو هر شيءِ تي سگھه رکڻ وارو آهي. ۽ اهو پنهنجي ٻانهن تي غالب آهي. |
وَهُوَ القاهِرُ فَوقَ عِبادِهِ وَهُوَ الحَكيمُ الخَبيرُ (آيت : 18) |
۽ اهو حڪمت وارو خبروار آهي. |
قُل أَىُّ شَيءٍ أَكبَرُ شَهٰدَةً قُلِ اللَّهُ شَهيدٌ بَينى وَبَينَكُم وَأوحِىَ إِلَىَّ هٰذَا القُرءانُ لِأُنذِرَكُم بِهِ وَمَن بَلَغَ أَئِنَّكُم لَتَشهَدونَ أَنَّ مَعَ اللَّهِ ءالِهَةً أُخرىٰ قُل لا أَشهَدُ قُل إِنَّما هُوَ إِلٰهٌ وٰحِدٌ وَإِنَّنى بَريءٌ مِمّا تُشرِكونَ (آيت : 19) |
انهن کان پڇ ته ڪنهن جي شاهدي سڀ کان وڏي آهي؟ چؤ ته الله منهنجي ۽ اوهان جي وچ ۾ شاهد آهي ۽ مون ڏانهن هي قرآن ان لاءِ وحي ڪيو ويو آهي ته ان جي ذريعي اوهان کي ۽ جنهن تائين (قرآن) پهچي تن کي ڊيڄاريان. ڇا اوهان شاهدي ڏيو ٿا ته الله سان گڏ ٻيا به عبادت جي لائق آهن؟ چؤ ته آءٌ شاهدي نه ٿو ڏيان. چؤ ته صرف اهو اڪيلو معبود آهي ۽ آءٌ انهن (ڪوڙن معبودن) کان بيزار آهيان، جن کي اوهان شريڪ بنايو ٿا. |
الَّذينَ ءاتَينٰهُمُ الكِتٰبَ يَعرِفونَهُ كَما يَعرِفونَ أَبناءَهُمُ الَّذينَ خَسِروا أَنفُسَهُم فَهُم لا يُؤمِنونَ (آيت : 20) |
اُهي ماڻهو جن کي اسان ڪتاب ڏنو آهي اُهي هن (نبي ڪريم ﷺ) کي ائين سڃاڻن ٿا جيئن پنهنجي پُٽن کي سڃاڻن ٿا. جن پنهنجو پاڻ کي خساري ۾ وڌو ته اُهي ايمان ڪونه آڻيندا. |
وَمَن أَظلَمُ مِمَّنِ افتَرىٰ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَو كَذَّبَ بِـٔايٰتِهِ إِنَّهُ لا يُفلِحُ الظّٰلِمونَ (آيت : 21) |
۽ ان کان وڏو ظالم ڪير ٿي سگهي ٿو؟ جنهن الله تي ڪوڙو بهتان ٻڌو يا ان جي آيتن کي ڪوڙو چيائين. بلاشڪ ظالم ڇوٽڪارو نه لهندا. |
وَيَومَ نَحشُرُهُم جَميعًا ثُمَّ نَقولُ لِلَّذينَ أَشرَكوا أَينَ شُرَكاؤُكُمُ الَّذينَ كُنتُم تَزعُمونَ (آيت : 22) |
۽ ان ڏينهن اسان انهن سڀني کي گڏ ڪنداسين. پوءِ جن شرڪ ڪيو انهن کي چونداسين ته توهان جا شريڪ ڪٿي آهن؟ جن کي توهان (معبود) خيال ڪندا هيئو. |
ثُمَّ لَم تَكُن فِتنَتُهُم إِلّا أَن قالوا وَاللَّهِ رَبِّنا ما كُنّا مُشرِكينَ (آيت : 23) |
پوءِ انهن جو ڪو حيلو بهانو ڪونه رهندو سواءِ هن جي جو چوندا ته: ”الله جو قسم جيڪو اسان جو پالڻهارآهي ته اسان مشرڪ نه هئاسين“. |
انظُر كَيفَ كَذَبوا عَلىٰ أَنفُسِهِم وَضَلَّ عَنهُم ما كانوا يَفتَرونَ (آيت : 24) |
ڏس ته ڪيئن پنهنجو پاڻ تي ڪوڙ هنيائون ۽ جو بهتان (دنيا ۾) گهڙيندا هئا سو انهن کان ڀُلجي ويو. |
وَمِنهُم مَن يَستَمِعُ إِلَيكَ وَجَعَلنا عَلىٰ قُلوبِهِم أَكِنَّةً أَن يَفقَهوهُ وَفى ءاذانِهِم وَقرًا وَإِن يَرَوا كُلَّ ءايَةٍ لا يُؤمِنوا بِها حَتّىٰ إِذا جاءوكَ يُجٰدِلونَكَ يَقولُ الَّذينَ كَفَروا إِن هٰذا إِلّا أَسٰطيرُ الأَوَّلينَ (آيت : 25) |
۽ انهن مان ڪي اهڙا به آهن جيڪي تو ڏانهن (ڪن لائي) ٻڌن ٿا ۽ اسان انهن جي دلين تي پردا وڌا آهن جو ان (قرآن) کي سمجهن ۽ انهن جي ڪنن ۾ ٻوڙائپ وِڌي آهي. ۽ جي سڀ نشانيون ڏسندا ته به ان تي ايمان نه آڻيندا. ايستائين جو جڏهن تو وٽ اچن ٿا ته تو سان جهڳڙو ڪن ٿا ڪافر چون ٿا ته: ”هي (قرآن) اڳين ماڻهن جي ڪهاڻين کان سواءِ ڪجهه نه آهي“. |
وَهُم يَنهَونَ عَنهُ وَيَنـَٔونَ عَنهُ وَإِن يُهلِكونَ إِلّا أَنفُسَهُم وَما يَشعُرونَ (آيت : 26) |
۽ اهي ان (قرآن) کان روڪن ٿا ۽ پاڻ به پري ڀڄن ٿا ۽ اهي رُڳو پنهنجو پاڻ کي ئي هلاڪ ڪري رهيا آهن. ۽ (ان تباهي جو) شعور به نه ٿا رکن. |
وَلَو تَرىٰ إِذ وُقِفوا عَلَى النّارِ فَقالوا يٰلَيتَنا نُرَدُّ وَلا نُكَذِّبَ بِـٔايٰتِ رَبِّنا وَنَكونَ مِنَ المُؤمِنينَ (آيت : 27) |
۽ جي تون انهن کي (ان وقت) ڏسين جڏهن اُهي باهه تي بيهاريا ويندا ته چوندا: ”هائو جي اسان (دنيا ۾) موٽايا وڃون ته پنهنجي پالڻهار جي آيتن جو انڪار نه ڪيون ۽ ايمان وارن مان ٿي پئون“. |
بَل بَدا لَهُم ما كانوا يُخفونَ مِن قَبلُ وَلَو رُدّوا لَعادوا لِما نُهوا عَنهُ وَإِنَّهُم لَكٰذِبونَ (آيت : 28) |
بلڪه انهن لاءِ پڌرو ٿي پوندو جيڪو اڳ لڪائيندا هئا. ۽ جي (دنيا طرف) موٽايا به وڃن ته اهو ئي دُهرائيندا جنهن کان روڪيا ويا هئا ۽ بلاشڪ اهي آهن ئي ڪوڙا. |
وَقالوا إِن هِىَ إِلّا حَياتُنَا الدُّنيا وَما نَحنُ بِمَبعوثينَ (آيت : 29) |
۽ (اڄ) چون ٿا ته: ”هن اسان جي دنيا جي حياتي کان سواءِ (ٻيو ڪجهه به) نه آهي ۽ اسان (مرڻ بعد ٻيهر) ڪونه اٿاريا وينداسين“. |
وَلَو تَرىٰ إِذ وُقِفوا عَلىٰ رَبِّهِم قالَ أَلَيسَ هٰذا بِالحَقِّ قالوا بَلىٰ وَرَبِّنا قالَ فَذوقُوا العَذابَ بِما كُنتُم تَكفُرونَ (آيت : 30) |
۽ جي تون (انهن کي ان وقت) ڏسين جڏهن اُهي پنهنجي پالڻهار جي سامهون بيهاريا ويندا، ته الله پڇندو: ”ڇا هي حق نه آهي“؟ چوندا: ”هائو اسان جي پالڻهار جو قسم (هي حق آهي). الله فرمائيندو: ”پوءِ عذاب (جو مزو) چکو ان ڪري جو اوهان ڪفر ڪندا هئا“. |
قَد خَسِرَ الَّذينَ كَذَّبوا بِلِقاءِ اللَّهِ حَتّىٰ إِذا جاءَتهُمُ السّاعَةُ بَغتَةً قالوا يٰحَسرَتَنا عَلىٰ ما فَرَّطنا فيها وَهُم يَحمِلونَ أَوزارَهُم عَلىٰ ظُهورِهِم أَلا ساءَ ما يَزِرونَ (آيت : 31) |
بيشڪ اُهي ماڻهو نقصان ۾ پئجي ويا جن الله جي ملاقات کي ڪوڙو چيو. تانجو جڏهن اوچتو انهن تي قيامت ايندي، چوندا: ”هاءِ افسوس اسان تي! جو اسان ان (قيامت کي مڃڻ) ۾ ڪوتاهي ڪئي“ ۽ اُهي پنهنجي پُٺين تي پنهنجا (گناهن جا) بار کڻندا. خبردار! اهو برو بار آهي جيڪو کڻندا. |
وَمَا الحَيوٰةُ الدُّنيا إِلّا لَعِبٌ وَلَهوٌ وَلَلدّارُ الءاخِرَةُ خَيرٌ لِلَّذينَ يَتَّقونَ أَفَلا تَعقِلونَ (آيت : 32) |
۽ دنيا جي زندگي رڳو راند ۽ تماشي کان سواءِ ڪجهه ناهي. ۽ پڪ سان آخرت جو گهر ڀلو آهي انهن ماڻهن لاءِ جيڪي پرهيزگاري ڪن ٿا. پوءِ ڇو نه ٿا سمجهو. |
قَد نَعلَمُ إِنَّهُ لَيَحزُنُكَ الَّذى يَقولونَ فَإِنَّهُم لا يُكَذِّبونَكَ وَلٰكِنَّ الظّٰلِمينَ بِـٔايٰتِ اللَّهِ يَجحَدونَ (آيت : 33) |
(اي نبي!) تحقيق اسان ڄاڻون ٿا ته بيشڪ تو کي ڏکارو ڪري ٿي (اها ڳالهه) جيڪي اهي چون ٿا پوءِ بيشڪ اُهي تو کي ڪوڙو نه ٿا چون ۽ پر (حقيقت ۾) ظالم ماڻهو الله جي آيتن جو انڪار ڪن ٿا. |
وَلَقَد كُذِّبَت رُسُلٌ مِن قَبلِكَ فَصَبَروا عَلىٰ ما كُذِّبوا وَأوذوا حَتّىٰ أَتىٰهُم نَصرُنا وَلا مُبَدِّلَ لِكَلِمٰتِ اللَّهِ وَلَقَد جاءَكَ مِن نَبَإِي۟ المُرسَلينَ (آيت : 34) |
۽ البته تحقيق تو کان اڳ به رسولن کي ڪوڙو چيو ويو پوءِ انهن صبر ڪيو ان تي جو کين ڪوڙو چيو ويو ۽ کين ايذايو ويو تانجو انهن وٽ اسان جي مدد پهتي. ۽ الله جي ڳالهين (وعدن) کي ڪوبه بدلائڻ وارو نه آهي ۽ البته تحقيق تو وٽ رسولن جون خبرون اچي چڪيون آهن. |
وَإِن كانَ كَبُرَ عَلَيكَ إِعراضُهُم فَإِنِ استَطَعتَ أَن تَبتَغِىَ نَفَقًا فِى الأَرضِ أَو سُلَّمًا فِى السَّماءِ فَتَأتِيَهُم بِـٔايَةٍ وَلَو شاءَ اللَّهُ لَجَمَعَهُم عَلَى الهُدىٰ فَلا تَكونَنَّ مِنَ الجٰهِلينَ (آيت : 35) |
۽ جيڪڏهن انهن جو مُنهن موڙڻ تو کي ڏکيو لڳي ٿو پوءِ اگر زمين ۾ (هيٺ لهڻ واري) سُرنگ ڪڍي سگهين يا آسمان ۾ (مٿي چڙهڻ واري) ڏاڪڻ ٺاهين پوءِ (انهن کي مڃائڻ لاءِ) ڪا نشاني آڻي سگهين. (ته آڻ، پر اهي ايمان ڪو نه آڻيندا) ۽ جي الله چاهي ها ته انهن سڀني کي هدايت تي گڏ ڪري ها پوءِ تون (انهن جي بدبختي کان) بي خبر نه ٿيءُ. |
إِنَّما يَستَجيبُ الَّذينَ يَسمَعونَ وَالمَوتىٰ يَبعَثُهُمُ اللَّهُ ثُمَّ إِلَيهِ يُرجَعونَ (آيت : 36) |
بيشڪ (حق جو سڏ) صرف اُهي قبول ڪندا آهن جيڪي (دل سان) ٻڌندا آهن. ۽ مُردن کي ته الله (قيامت ڏينهن) اٿاريندو پوءِ ان ڏانهن موٽايا ويندا. |
وَقالوا لَولا نُزِّلَ عَلَيهِ ءايَةٌ مِن رَبِّهِ قُل إِنَّ اللَّهَ قادِرٌ عَلىٰ أَن يُنَزِّلَ ءايَةً وَلٰكِنَّ أَكثَرَهُم لا يَعلَمونَ (آيت : 37) |
۽ چون ٿا ته: ”ان (رسول) تي سندس رب وٽان ڪا نشاني ڇو نه لاٿي وئي“؟چؤ ته بيشڪ الله ان تي قادر آهي جو نشاني لاهي ۽ پر انهن مان گهڻا نه ٿا ڄاڻن. |
وَما مِن دابَّةٍ فِى الأَرضِ وَلا طٰئِرٍ يَطيرُ بِجَناحَيهِ إِلّا أُمَمٌ أَمثالُكُم ما فَرَّطنا فِى الكِتٰبِ مِن شَيءٍ ثُمَّ إِلىٰ رَبِّهِم يُحشَرونَ (آيت : 38) |
۽ زمين ۾ ڪو چُرندڙ جانور ۽ (فضائن ۾ ) ڪو اڏامندڙ پکي جيڪو پنهنجي کنڀڙاٽين سان اڏامي ٿو اهڙو نه آهي مگر (اي انسانو!) اوهان جهڙيون ئي قومون آهن. اسان ڪابه شيءِ ڪتاب (لوح محفوظ) ۾ لکڻ کان سواءِ نه ڇڏي آهي پوءِ پنهنجي پالڻهار ڏانهن گڏ ڪيا ويندا. |
وَالَّذينَ كَذَّبوا بِـٔايٰتِنا صُمٌّ وَبُكمٌ فِى الظُّلُمٰتِ مَن يَشَإِ اللَّهُ يُضلِلهُ وَمَن يَشَأ يَجعَلهُ عَلىٰ صِرٰطٍ مُستَقيمٍ (آيت : 39) |
۽ جن ماڻهن اسان جي آيتن کي ڪوڙو چيو اُهي ٻوڙا ۽گونگا آهن، اونداهين ۾ (ڀٽڪندڙ) آهن. الله جنهن کي چاهي ان کي گمراهه ڪري. ۽ جنهن کي چاهي ته ان کي سڌي واٽ تي هلائي. |
قُل أَرَءَيتَكُم إِن أَتىٰكُم عَذابُ اللَّهِ أَو أَتَتكُمُ السّاعَةُ أَغَيرَ اللَّهِ تَدعونَ إِن كُنتُم صٰدِقينَ (آيت : 40) |
چؤ غور ته ڪيو! جيڪڏهن اوهان تي الله جو عذاب اچي يا توهان تي قيامت اچي ته ڇا الله کان سواءِ ڪنهن ٻئي کي سڏيندؤ ؟ (جواب ڏيو) جي اوهان سچا آهيو! |
بَل إِيّاهُ تَدعونَ فَيَكشِفُ ما تَدعونَ إِلَيهِ إِن شاءَ وَتَنسَونَ ما تُشرِكونَ (آيت : 41) |
بلڪه ان (الله)کي ئي سڏيندؤ پوءِ جيڪڏهن چاهي ته جنهن لاءِ کيس سڏيو ٿا اها (آفت) هٽائي ڇڏي ۽ جن کي الله سان شريڪ ڪيو ٿا (ان وقت)انهن (ڪوڙن معبودن) کي وساري ڇڏيو ٿا. |
وَلَقَد أَرسَلنا إِلىٰ أُمَمٍ مِن قَبلِكَ فَأَخَذنٰهُم بِالبَأساءِ وَالضَّرّاءِ لَعَلَّهُم يَتَضَرَّعونَ (آيت : 42) |
۽ بيشڪ اسان تو کان اڳين امتن ڏانهن رسول موڪليا پوءِ اسان انهن کي تنگدستي ۽ تڪليف جي ذريعي پڪڙيو ته جيئن اُهي (اسان اڳيان) زاري ڪن. |
فَلَولا إِذ جاءَهُم بَأسُنا تَضَرَّعوا وَلٰكِن قَسَت قُلوبُهُم وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيطٰنُ ما كانوا يَعمَلونَ (آيت : 43) |
پوءِ جڏهن انهن وٽ اسان جو عذاب پهتو ته ڇو نه زاري ڪيائون؟ ۽ پر انهن جون دليون سخت ٿي ويون ۽ شيطان انهن لاءِ سينگاريا هئا (اُهي گناهه) جيڪي اهي ڪندا هئا. |
فَلَمّا نَسوا ما ذُكِّروا بِهِ فَتَحنا عَلَيهِم أَبوٰبَ كُلِّ شَيءٍ حَتّىٰ إِذا فَرِحوا بِما أوتوا أَخَذنٰهُم بَغتَةً فَإِذا هُم مُبلِسونَ (آيت : 44) |
پوءِ جڏهن ان نصيحت کي وساريائون جا کين ڪئي وئي هئي ته اسان انهن تي هر شيءِ جي (ڪشادگي) جا دروازا کوليا، تانجو جڏهن اهي مسرور ٿي ويا انهن (نعمتن تي) جيڪي کين ڏنيون ويون هيون، اسان کين اوچتو پڪڙيو پوءِ ان وقت اُهي مايوس ٿي پيا. |
فَقُطِعَ دابِرُ القَومِ الَّذينَ ظَلَموا وَالحَمدُ لِلَّهِ رَبِّ العٰلَمينَ (آيت : 45) |
پوءِ پاڙ پَٽي وئي ان قوم جي جن ظلم ڪيو ۽ سڀ تعريفون الله لاءِ آهن جيڪو جهانن جو پالڻهار آهي. |
قُل أَرَءَيتُم إِن أَخَذَ اللَّهُ سَمعَكُم وَأَبصٰرَكُم وَخَتَمَ عَلىٰ قُلوبِكُم مَن إِلٰهٌ غَيرُ اللَّهِ يَأتيكُم بِهِ انظُر كَيفَ نُصَرِّفُ الءايٰتِ ثُمَّ هُم يَصدِفونَ (آيت : 46) |
چؤ هي ته ٻڌايو ته جي الله اوهان جو ٻڌڻ ۽ اوهان جون اکيون ڦُري وٺي ۽ اوهان جي دلين مٿان مُــــهر هڻي ڇڏي ته الله کان سواءِ ڪهڙو معبود آهي جيڪو اوهان کي اُهي واپس ڏئي سگهي. ڏس ته اسان ڪيئن ورجائي نشانيون بيان ڪيون ٿا پوءِ به اهي منهن موڙن ٿا. |
قُل أَرَءَيتَكُم إِن أَتىٰكُم عَذابُ اللَّهِ بَغتَةً أَو جَهرَةً هَل يُهلَكُ إِلَّا القَومُ الظّٰلِمونَ (آيت : 47) |
چؤ ڀلا هي ته ٻڌايو جي اوهان تي الله جو عذاب اوچتو اچي يا پڌرو اچي ته ڇا ظالم قوم کان سواءِ ڪو ٻيو هلاڪ ڪيو ويندو؟ |
وَما نُرسِلُ المُرسَلينَ إِلّا مُبَشِّرينَ وَمُنذِرينَ فَمَن ءامَنَ وَأَصلَحَ فَلا خَوفٌ عَلَيهِم وَلا هُم يَحزَنونَ (آيت : 48) |
۽ اسان رسولن کي نه ٿا موڪليون مگر خوشخبريون ڏيندڙ ۽ ڊيڄاريندڙ بنائي. پوءِ جنهن ايمان آندو۽ پاڻُ سڌاريائين ته پوءِ نه انهن تي نه ڪو خوف آهي ۽ نه اُهي ڏکارا ٿيندا. |
وَالَّذينَ كَذَّبوا بِـٔايٰتِنا يَمَسُّهُمُ العَذابُ بِما كانوا يَفسُقونَ (آيت : 49) |
۽ جن اسان جي آيتن کي ڪوڙو چيو انهن کي عذاب ڇُهندو ان ڪري جو اُهي نا فرماني ڪندا هئا. |
قُل لا أَقولُ لَكُم عِندى خَزائِنُ اللَّهِ وَلا أَعلَمُ الغَيبَ وَلا أَقولُ لَكُم إِنّى مَلَكٌ إِن أَتَّبِعُ إِلّا ما يوحىٰ إِلَىَّ قُل هَل يَستَوِى الأَعمىٰ وَالبَصيرُ أَفَلا تَتَفَكَّرونَ (آيت : 50) |
چؤ ته: ”آءٌ اوهان کي ائين نه ٿو چوان ته ڪو مون وٽ الله جا خزانا آهن ۽ نه آءٌ (از خود) غيب ڄاڻان ٿو ۽ نه آءٌ اوهان کي چوان ٿو ته آءٌ ڪو فرشتو آهيان.آءٌ ته صرف ان (حڪم) جي ئي پيروي ڪيان ٿو جيڪو مون ڏانهن وحي ڪيو وڃي ٿو“. چؤ ته: ”ڇا انڌو ۽ سڄو پاڻ ۾ برابر ٿي سگھن ٿا؟ ڇا پوءِ توهان (غور ۽) فڪر نه ٿا ڪيو“! |
وَأَنذِر بِهِ الَّذينَ يَخافونَ أَن يُحشَروا إِلىٰ رَبِّهِم لَيسَ لَهُم مِن دونِهِ وَلِىٌّ وَلا شَفيعٌ لَعَلَّهُم يَتَّقونَ (آيت : 51) |
۽ هن (قرآن) جي ذريعي انهن کي تنبيهه ڪر جيڪي ڊڄن ٿا ته اُهي پنهنجي پالڻهار وٽ (ان حال ۾) گڏ ڪيا ويندا جو اُنَ کان سواءِ نه انهن جو ڪو دوست هوندو ۽ نه ڪو سفارشي هوندو من اُهي پرهيزگار ٿين. |
وَلا تَطرُدِ الَّذينَ يَدعونَ رَبَّهُم بِالغَدوٰةِ وَالعَشِىِّ يُريدونَ وَجهَهُ ما عَلَيكَ مِن حِسابِهِم مِن شَيءٍ وَما مِن حِسابِكَ عَلَيهِم مِن شَيءٍ فَتَطرُدَهُم فَتَكونَ مِنَ الظّٰلِمينَ (آيت : 52) |
۽ انهن ماڻهن کي (پاڻان) پري نه ڪر جيڪي صبح سانجهي پنهنجي پالڻهار کي سڏن ٿا ان جي ئي رضا چاهين ٿا. تو تي انهن جي حساب مان ڪا شيءِ ناهي ۽ نه انهن تي تنهنجي حساب مان ڪا شيءِ آهي. پوءِ (به) جي تون انهن کي (پنهنجي قرب کان) پري ڪندين ته تون نا انصافي ڪرڻ وارن مان ٿي پوندين. |
وَكَذٰلِكَ فَتَنّا بَعضَهُم بِبَعضٍ لِيَقولوا أَهٰؤُلاءِ مَنَّ اللَّهُ عَلَيهِم مِن بَينِنا أَلَيسَ اللَّهُ بِأَعلَمَ بِالشّٰكِرينَ (آيت : 53) |
۽ اهڙي طرح اسان هڪڙن کي ٻين ذريعي پرکيو جيئن اهي چون ته ڇا اسان مان هي اُهي ماڻهو آهن جن تي الله احسان ڪيو آهي؟ ڇا الله شڪر گذارن کي نه ٿو ڄاڻي؟ |
وَإِذا جاءَكَ الَّذينَ يُؤمِنونَ بِـٔايٰتِنا فَقُل سَلٰمٌ عَلَيكُم كَتَبَ رَبُّكُم عَلىٰ نَفسِهِ الرَّحمَةَ أَنَّهُ مَن عَمِلَ مِنكُم سوءًا بِجَهٰلَةٍ ثُمَّ تابَ مِن بَعدِهِ وَأَصلَحَ فَأَنَّهُ غَفورٌ رَحيمٌ (آيت : 54) |
۽ جڏهن تو وٽ اُهي ماڻهو اچن جيڪي اسان جي آيتن تي ايمان رکن ٿا پوءِ چؤ ته اوهان تي سلام هجي. توهان جي پالڻهار پنهنجو پاڻ تي ”ٻاجهه“ ڪرڻ لازم ڪئي آهي پوءِ اوهان مان ڪوبه ناداني ۾ ڪا خطا ڪري وجهي پوءِ ان کان بعد توبه ڪري ۽ اصلاحِ (احوال) ڪري ته پوءِ بيشڪ اُهو (الله) بخشڻهار ٻاجهارو آهي. |
وَكَذٰلِكَ نُفَصِّلُ الءايٰتِ وَلِتَستَبينَ سَبيلُ المُجرِمينَ (آيت : 55) |
۽ اهڙي طرح اسان آيتون کولي کولي بيان ڪيون ٿا ته جيئن ڏوهارين جو رستو ظاهر ٿئي. |
قُل إِنّى نُهيتُ أَن أَعبُدَ الَّذينَ تَدعونَ مِن دونِ اللَّهِ قُل لا أَتَّبِعُ أَهواءَكُم قَد ضَلَلتُ إِذًا وَما أَنا۠ مِنَ المُهتَدينَ (آيت : 56) |
چؤ ته مون کي روڪيو ويو آهي جو انهن (معبودانِ باطل) جي پوڄا ڪيان جن جي توهان الله کان سواءِ پوڄا ڪيو ٿا. چؤ ته آءٌ اوهان جي خواهشن جي پيروي نه ڪندس (جي ائين ڪيان) ته پڪ سان گمراهه ٿي ويندس ۽ ان وقت آءٌ هدايت يافته ماڻهن مان به نه رهندس. |
قُل إِنّى عَلىٰ بَيِّنَةٍ مِن رَبّى وَكَذَّبتُم بِهِ ما عِندى ما تَستَعجِلونَ بِهِ إِنِ الحُكمُ إِلّا لِلَّهِ يَقُصُّ الحَقَّ وَهُوَ خَيرُ الفٰصِلينَ (آيت : 57) |
چؤ (اي ڪافرو!) آءٌ پنهنجي پالڻهار جي پاران روشن دليل تي آهيان ۽ توهان ان کي ڪوڙو چئو ٿا. مون وٽ اهو (عذاب) نه آهي جنهن جي توهان جلدي مچايو ٿا. حڪم رڳو الله جو ئي آهي. اهو حق بيان ڪري ٿو ۽ اهو ئي بهتر فيصلو ڪندڙ آهي. |
قُل لَو أَنَّ عِندى ما تَستَعجِلونَ بِهِ لَقُضِىَ الأَمرُ بَينى وَبَينَكُم وَاللَّهُ أَعلَمُ بِالظّٰلِمينَ (آيت : 58) |
چؤ ته جي مون وٽ اهو (عذاب) هجي ها جنهن جي توهان جلدي مچايو ٿا ته منهنجي ۽ اوهان جي وچ ۾ فيصلو ئي ٿي وڃي ها. ۽ الله ظالمن کي چڱي طرح ڄاڻندڙ آهي. |
وَعِندَهُ مَفاتِحُ الغَيبِ لا يَعلَمُها إِلّا هُوَ وَيَعلَمُ ما فِى البَرِّ وَالبَحرِ وَما تَسقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلّا يَعلَمُها وَلا حَبَّةٍ فى ظُلُمٰتِ الأَرضِ وَلا رَطبٍ وَلا يابِسٍ إِلّا فى كِتٰبٍ مُبينٍ (آيت : 59) |
۽ ان (الله) وٽ ئي غيب جون ڪنجيون آهن جن کي ان کان سواءِ (از خود) ٻيو ڪو به نه ٿو ڄاڻي. ۽ جيڪي به سُڪي ۽ سمنڊ ۾ آهي (سڀ کي) اهو ڄاڻي ٿو ۽ ڪو به پَنُ نه ٿو ڪِري مگر ان کي اُهو ڄاڻي ٿو ۽ ڪو داڻو زمين جي اونداهين ۾ ناهي ۽ نه ڪا آلي ۽ نه ڪا سُڪي شيءِ آهي مگر پڌري ڪتاب ۾ (لکيل) آهي. |
وَهُوَ الَّذى يَتَوَفّىٰكُم بِالَّيلِ وَيَعلَمُ ما جَرَحتُم بِالنَّهارِ ثُمَّ يَبعَثُكُم فيهِ لِيُقضىٰ أَجَلٌ مُسَمًّى ثُمَّ إِلَيهِ مَرجِعُكُم ثُمَّ يُنَبِّئُكُم بِما كُنتُم تَعمَلونَ (آيت : 60) |
۽ اُهو ئي آهي جيڪو رات جو اوهان جو روح قبض ڪري ٿو (يعني ننڊ ڏئي ٿو) ۽ اهو ڄاڻي ٿو جيڪي اوهان ڏينهن جي وقت ڪم ڪيو ٿا، پوءِ توهان کي ڏينهن ۾اٿاري ٿو جيئن (توهان جي عمر جو) مقرر مُدو پورو ڪيو وڃي. پوءِ توهان جو موٽڻ ان ڏانهن آهي. پوءِ اوهان کي خبر ڏيندو جيڪي اوهان عمل ڪندا هئا. |
وَهُوَ القاهِرُ فَوقَ عِبادِهِ وَيُرسِلُ عَلَيكُم حَفَظَةً حَتّىٰ إِذا جاءَ أَحَدَكُمُ المَوتُ تَوَفَّتهُ رُسُلُنا وَهُم لا يُفَرِّطونَ (آيت : 61) |
۽ اُهو پنهنجي ٻانهن مٿان غالب آهي ۽ توهان تي (ملائڪ) نگهبان موڪلي ٿو. تانجو توهان مان جڏهن ڪنهن جي موت جو وقت اچي ٿو ته اسان جا قاصد ان (جو روح) قبض ڪن ٿا ۽ اُهي ڪابه ڪوتاهي ڪونه ٿا ڪن. |
ثُمَّ رُدّوا إِلَى اللَّهِ مَولىٰهُمُ الحَقِّ أَلا لَهُ الحُكمُ وَهُوَ أَسرَعُ الحٰسِبينَ (آيت : 62) |
پوءِ سڀ الله ڏانهن موٽايا ويندا جيڪو انهن جو حقيقي مالڪ آهي. خبردار ان جو ئي حڪم آهي ۽ اهو جلد حساب وٺڻ وارو آهي. |
قُل مَن يُنَجّيكُم مِن ظُلُمٰتِ البَرِّ وَالبَحرِ تَدعونَهُ تَضَرُّعًا وَخُفيَةً لَئِن أَنجىٰنا مِن هٰذِهِ لَنَكونَنَّ مِنَ الشّٰكِرينَ (آيت : 63) |
چؤ ته خشڪين ۽ دريائن جي اونداهين کان توهان کي ڪير نجات ڏئي ٿو؟ جڏهن کيس عاجزي ۽ ڳجهيءَ طرح سڏيو ٿا ته جيڪڏهن اسان کي هن کان ڇوٽڪارو ڏنائين ته اسان ضرور شڪر گذارن مان ٿينداسين. |
قُلِ اللَّهُ يُنَجّيكُم مِنها وَمِن كُلِّ كَربٍ ثُمَّ أَنتُم تُشرِكونَ (آيت : 64) |
چؤ ته الله اوهان کي ان (مصيبت) مان ۽ هر تڪليف مان نجات ڏئي ٿو پوءِ به اوهان (ان سان) شرڪ ڪيو ٿا. |
قُل هُوَ القادِرُ عَلىٰ أَن يَبعَثَ عَلَيكُم عَذابًا مِن فَوقِكُم أَو مِن تَحتِ أَرجُلِكُم أَو يَلبِسَكُم شِيَعًا وَيُذيقَ بَعضَكُم بَأسَ بَعضٍ انظُر كَيفَ نُصَرِّفُ الءايٰتِ لَعَلَّهُم يَفقَهونَ (آيت : 65) |
چؤ اُهو سگهه وارو آهي جو اوهان تي عذاب موڪلي اوهان جي مٿان کان يا اوهان جي پيرن هيٺان کان يا توهان کي ٽولين ۾ ورهائي ۽ توهان مان هڪڙن کي ٻين جي لڙائي جو مزو چکائي. ڏس ته اسان ڪيئن آيتون ورجائي بيان ڪري رهيا آهيون ته جيئن اُهي سمجهن. |
وَكَذَّبَ بِهِ قَومُكَ وَهُوَ الحَقُّ قُل لَستُ عَلَيكُم بِوَكيلٍ (آيت : 66) |
۽ تنهنجي قوم ان (قرآن) کي ڪوڙو چيو حالانڪه اُهو حق آهي. چؤ ته آءٌ اوهان مٿان ذميوار نه آهيان. |
لِكُلِّ نَبَإٍ مُستَقَرٌّ وَسَوفَ تَعلَمونَ (آيت : 67) |
هر خبر جي (رونما ٿيڻ) لاءِ هڪ وقت مقرر آهي ۽ اوهان جلدي ڄاڻي وٺندؤ. |
وَإِذا رَأَيتَ الَّذينَ يَخوضونَ فى ءايٰتِنا فَأَعرِض عَنهُم حَتّىٰ يَخوضوا فى حَديثٍ غَيرِهِ وَإِمّا يُنسِيَنَّكَ الشَّيطٰنُ فَلا تَقعُد بَعدَ الذِّكرىٰ مَعَ القَومِ الظّٰلِمينَ (آيت : 68) |
۽ جڏهن تون انهن ماڻهن کي ڏسين جيڪي اسان جي آيتن ۾ (اجايو) بحث ڪن ٿا ته پوءِ تون انهن کان منهن موڙ جيستائين اُهي ڪنهن ٻي ڳالهه ۾ بحث ڪن. اگر شيطان تو کان (اُها ڳالهه) وسارائي ته پوءِ ياد اچڻ بعد ظالمن جي قوم سان گڏجي نه ويهه. |
وَما عَلَى الَّذينَ يَتَّقونَ مِن حِسابِهِم مِن شَيءٍ وَلٰكِن ذِكرىٰ لَعَلَّهُم يَتَّقونَ (آيت : 69) |
۽ پرهيزگار ٻانهن تي انهن (ڪافرن) جي حساب مان ڪا شيءِ نه آهي ۽ پر نصيحت (ڪرڻ) آهي من اُهي ڊڄن. |
وَذَرِ الَّذينَ اتَّخَذوا دينَهُم لَعِبًا وَلَهوًا وَغَرَّتهُمُ الحَيوٰةُ الدُّنيا وَذَكِّر بِهِ أَن تُبسَلَ نَفسٌ بِما كَسَبَت لَيسَ لَها مِن دونِ اللَّهِ وَلِىٌّ وَلا شَفيعٌ وَإِن تَعدِل كُلَّ عَدلٍ لا يُؤخَذ مِنها أُولٰئِكَ الَّذينَ أُبسِلوا بِما كَسَبوا لَهُم شَرابٌ مِن حَميمٍ وَعَذابٌ أَليمٌ بِما كانوا يَكفُرونَ (آيت : 70) |
۽ انهن ماڻهن کي ڇڏي ڏي جن پنهنجي دين کي راند ۽ تماشو بنايو آهي ۽ دنياوي زندگي انهن کي دوکي ۾ وڌو آهي ۽ تون (قرآن) جي ذريعي نصيحت ڪندو رهه ته متان ڪو نفس پنهنجي ڪيل گناهه سبب (عذاب ۾) پوي. الله کان سواءِ ان جو نه ڪو مددگار هوندو نه سفارشي ۽ جي (پنهنجي گناهن عيوض) هر شيءِ ڏيندو ته ان کان اها نه ورتي ويندي. اِهي ماڻهو آهن جيڪي پنهنجي ڪئي سبب هلاڪت ۾ پيا. انهن لاءِ ٽهڪندڙ پاڻي جو پيتو آهي ۽ دردناڪ عذاب آهي ان ڪري جو ڪفر ڪندا هئا. |
قُل أَنَدعوا مِن دونِ اللَّهِ ما لا يَنفَعُنا وَلا يَضُرُّنا وَنُرَدُّ عَلىٰ أَعقابِنا بَعدَ إِذ هَدىٰنَا اللَّهُ كَالَّذِى استَهوَتهُ الشَّيٰطينُ فِى الأَرضِ حَيرانَ لَهُ أَصحٰبٌ يَدعونَهُ إِلَى الهُدَى ائتِنا قُل إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الهُدىٰ وَأُمِرنا لِنُسلِمَ لِرَبِّ العٰلَمينَ (آيت : 71) |
چؤ ته ڇا الله کان سواءِ اهڙين شين جي عبادت ڪيون جيڪي نه اسان کي نفعو ڏئي سگهن ۽ نه نقصان ڏئي سگهن؟۽ اسان پنهنجي کُڙين تي الٽي پير ڦرون! ان کان پوءِ جو الله اسان کي هدايت ڏني، ان ماڻهو وانگر جنهن کي زمين ۾ شيطانن واٽ ڀُلائي حيران ڪري ڇڏيو هجي جنهن جا ساٿي ان کي سڌي واٽ ڏانهن سڏن ٿا ته اسان ڏي اچ. چؤ ته بيشڪ الله جي هدايت ئي (حقيقي) هدايت آهي. ۽ اسان کي حڪم ڏنو ويو آهي ته سڀ جهانن جي پالڻهار جي فرمانبرداري ڪيون. |
وَأَن أَقيمُوا الصَّلوٰةَ وَاتَّقوهُ وَهُوَ الَّذى إِلَيهِ تُحشَرونَ (آيت : 72) |
۽ هي (فرمان به آهي) ته نماز قائم رکو ۽ ان کان ڊڄندا رهو ۽ اُهو (الله) ئي آهي جنهن ڏانهن توهان گڏ ڪيا ويندؤ. |
وَهُوَ الَّذى خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالأَرضَ بِالحَقِّ وَيَومَ يَقولُ كُن فَيَكونُ قَولُهُ الحَقُّ وَلَهُ المُلكُ يَومَ يُنفَخُ فِى الصّورِ عٰلِمُ الغَيبِ وَالشَّهٰدَةِ وَهُوَ الحَكيمُ الخَبيرُ (آيت : 73) |
۽ اُهو (الله) ئي آهي جنهن آسمانن ۽ زمين کي حق سان پيدا ڪيو ۽ جنهن ڏينهن چوندو ٿي پؤ ته پوءِ (قيامت) ٿي پوندي. سندس فرمان حق آهي ۽ سندس بادشاهي هوندي جنهن ڏينهن صور ۾ ڦوڪ ڏني ويندي. اهو ڳُجهه ۽ ظاهر جو ڄاڻڻ وارو آهي ۽ اُهو حڪمت وارو خبروار آهي. |
وَإِذ قالَ إِبرٰهيمُ لِأَبيهِ ءازَرَ أَتَتَّخِذُ أَصنامًا ءالِهَةً إِنّى أَرىٰكَ وَقَومَكَ فى ضَلٰلٍ مُبينٍ (آيت : 74) |
۽ (ياد ڪر) جڏهن ابراهيم پنهنجي پيءُ آزر کي چيو ته: ”ڇا تون بتن کي معبود بنائين ٿو؟ بيشڪ آءٌ تو کي ۽ تنهنجي قوم کي کُلي گمراهي ۾ ڏسان ٿو“. |
وَكَذٰلِكَ نُرى إِبرٰهيمَ مَلَكوتَ السَّمٰوٰتِ وَالأَرضِ وَلِيَكونَ مِنَ الموقِنينَ (آيت : 75) |
۽ اهڙي طرح اسان ابراهيم کي آسمانن ۽ زمين جي بادشاهت ڏيکاري ۽ هن لاءِ ته اهو (اکين ڏٺي) يقين ڪندڙن مان ٿئي. |
فَلَمّا جَنَّ عَلَيهِ الَّيلُ رَءا كَوكَبًا قالَ هٰذا رَبّى فَلَمّا أَفَلَ قالَ لا أُحِبُّ الءافِلينَ (آيت : 76) |
پوءِ جڏهن مٿس رات انڌيرو ڪيو ته هڪ تارو ڏٺائين. چيائين ”(ڇا) هي منهنجو پالڻهار آهي“. پوءِ جڏهن لهي ويو ته چيائين: ”آءُ لهي وڃڻ وارن کي پسند نه ٿو ڪيان“. |
فَلَمّا رَءَا القَمَرَ بازِغًا قالَ هٰذا رَبّى فَلَمّا أَفَلَ قالَ لَئِن لَم يَهدِنى رَبّى لَأَكونَنَّ مِنَ القَومِ الضّالّينَ (آيت : 77) |
پوءِ چنڊ کي چمڪندڙ ڏٺائين ته چيائين ”(ڇا) هي منهنجو پالڻهار آهي“. پوءِ جڏهن لهي ويو ته (قوم کي) چيائين: ”جيڪڏهن منهنجو پالڻهار مون کي هدايت نه ڏئي ها ته آءُ به ضرور گمراهن جي قوم مان ٿي پوان هان“. |
فَلَمّا رَءَا الشَّمسَ بازِغَةً قالَ هٰذا رَبّى هٰذا أَكبَرُ فَلَمّا أَفَلَت قالَ يٰقَومِ إِنّى بَريءٌ مِمّا تُشرِكونَ (آيت : 78) |
پوءِ جڏهن سج کي (آب تاب سان) چمڪندي ڏٺائين، چيائين: ”(ڇا) هي منهنجو پروردگار آهي هي وڏو آهي“. پوءِ جڏهن لهي ويو ته چيائين: ”اي منهنجي قوم! آءُ انهن کان بيزار آهيان جن کي اوهان (الله جو) شريڪ بنايو ٿا. |
إِنّى وَجَّهتُ وَجهِىَ لِلَّذى فَطَرَ السَّمٰوٰتِ وَالأَرضَ حَنيفًا وَما أَنا۠ مِنَ المُشرِكينَ (آيت : 79) |
بيشڪ مون پنهنجو منهن هڪ طرفو ٿي ان (الله) ڏانهن ڦيرايو جنهن آسمانن ۽ زمين کي بنايو آهي، ۽ آءٌ مُشرڪن مان نه آهيان“. |
وَحاجَّهُ قَومُهُ قالَ أَتُحٰجّونّى فِى اللَّهِ وَقَد هَدىٰنِ وَلا أَخافُ ما تُشرِكونَ بِهِ إِلّا أَن يَشاءَ رَبّى شَيـًٔا وَسِعَ رَبّى كُلَّ شَيءٍ عِلمًا أَفَلا تَتَذَكَّرونَ (آيت : 80) |
۽ ان سان سندس قوم تڪرار ڪيو. چيائين: ”ڇا اوهان مون سان الله جي باري ۾ تڪرار ڪيو ٿا؟ حالانڪه ان مون کي هدايت بخشي آهي ۽ آءٌ انهن کان نه ٿو ڊڄان جن کي ساڻس شريڪ ڪيو ٿا سواءِ ان جي جا شيءِ منهنجو پالڻهار چاهي. منهنجي پالڻهار هرشيءِ کي (پنهنجي) علم سان گهيري رکيو آهي. پوءِ توهان ڇو نه ٿا نصيحت حاصل ڪيو. |
وَكَيفَ أَخافُ ما أَشرَكتُم وَلا تَخافونَ أَنَّكُم أَشرَكتُم بِاللَّهِ ما لَم يُنَزِّل بِهِ عَلَيكُم سُلطٰنًا فَأَىُّ الفَريقَينِ أَحَقُّ بِالأَمنِ إِن كُنتُم تَعلَمونَ (آيت : 81) |
۽ آءٌ ڪيئن ٿو ڊڄي سگهان انهن (ڪوڙن معبودن) کان جن کي توهان (الله سان) شريڪ ڪيو ٿا! حالانڪه اوهان نه ٿا ڊڄو جو اوهان الله سان (بتن کي) شريڪ ڪيو آهي جنهن لاءِ (الله) ڪو توهان تي دليل نه لاٿو آهي. پوءِ ٻنهين ڌرين مان ڪير وڌيڪ امن جو حقدار آهي (جواب ڏيو) جيڪڏهن اوهين ڄاڻو ٿا! |
الَّذينَ ءامَنوا وَلَم يَلبِسوا إيمٰنَهُم بِظُلمٍ أُولٰئِكَ لَهُمُ الأَمنُ وَهُم مُهتَدونَ (آيت : 82) |
جن ماڻهن ايمان آندو ۽ پنهنجي ايمان کي (شرڪ جي) ظلم سان رل وچڙ نه ڪيائون ته اُهي ئي آهن جن لاءِ (عذاب کان) امن آهي ۽ اُهي هدايت يافته آهن“. |
وَتِلكَ حُجَّتُنا ءاتَينٰها إِبرٰهيمَ عَلىٰ قَومِهِ نَرفَعُ دَرَجٰتٍ مَن نَشاءُ إِنَّ رَبَّكَ حَكيمٌ عَليمٌ (آيت : 83) |
۽ اهو اسان جو (مضبوط) دليل هيو جيڪو اسان ابراهيم کي سندس قوم جي مقابلي ۾ ڏنو. اسان جنهن جا چاهيون درجا بلند ڪيون ٿا. بيشڪ تنهنجو پالڻهار حڪمت وارو ڄاڻندڙ آهي. |
وَوَهَبنا لَهُ إِسحٰقَ وَيَعقوبَ كُلًّا هَدَينا وَنوحًا هَدَينا مِن قَبلُ وَمِن ذُرِّيَّتِهِ داوۥدَ وَسُلَيمٰنَ وَأَيّوبَ وَيوسُفَ وَموسىٰ وَهٰرونَ وَكَذٰلِكَ نَجزِى المُحسِنينَ (آيت : 84) |
۽ اسان ان (ابراهيم) کي اسحاق ۽ يعقوب (پُٽ ۽ پوٽو) ڏنوسين. اسان انهن سڀني کي هدايت ڏني ۽ اسان ان کان اڳ نوح کي هدايت ڏني ۽ ان جي اولاد مان دائود ۽ سليمان ۽ ايوب ۽ يوسف ۽ موسى ۽ هارون کي (هدايت ڏني سين) ۽ اهڙي طرح اسان نيڪوڪارن کي بدلو ڏيون ٿا. |
وَزَكَرِيّا وَيَحيىٰ وَعيسىٰ وَإِلياسَ كُلٌّ مِنَ الصّٰلِحينَ (آيت : 85) |
۽ زڪريا ۽ يحى ۽ عيسى ۽ الياس کي به (هدايت ڏني سين) اُهي سڀئي نيڪوڪارن مان هئا. |
وَإِسمٰعيلَ وَاليَسَعَ وَيونُسَ وَلوطًا وَكُلًّا فَضَّلنا عَلَى العٰلَمينَ (آيت : 86) |
۽ اسماعيل ۽اليسع ۽ يونس ۽ لوط کي به ( هدايت ڏني سين) ۽ سڀني کي جهانن وارن تي فضيلت ڏني سين. |
وَمِن ءابائِهِم وَذُرِّيّٰتِهِم وَإِخوٰنِهِم وَاجتَبَينٰهُم وَهَدَينٰهُم إِلىٰ صِرٰطٍ مُستَقيمٍ (آيت : 87) |
۽ انهن جي ابن ڏاڏن مان ۽ انهن جي اولاد ۽ ڀائرن مان به (فضيلت وارا بناياسين) ۽ اسان انهن کي چونڊيو ۽ اسان کين سڌي واٽ ڏانهن هدايت ڪئي. |
ذٰلِكَ هُدَى اللَّهِ يَهدى بِهِ مَن يَشاءُ مِن عِبادِهِ وَلَو أَشرَكوا لَحَبِطَ عَنهُم ما كانوا يَعمَلونَ (آيت : 88) |
اها الله جي هدايت آهي پنهنجي ٻانهن مان جنهن کي چاهي ان ذريعي هدايت ڪري ٿو. ۽ جيڪڏهن اهي شرڪ ڪن ها ته انهن جا سڀ عمل ڦُرجي وڃن ها جيڪي ڪندا هئا. |
أُولٰئِكَ الَّذينَ ءاتَينٰهُمُ الكِتٰبَ وَالحُكمَ وَالنُّبُوَّةَ فَإِن يَكفُر بِها هٰؤُلاءِ فَقَد وَكَّلنا بِها قَومًا لَيسوا بِها بِكٰفِرينَ (آيت : 89) |
اُهي آهن جن کي اسان ڪتاب ۽ حڪمت ۽ نبوت ڏني. پوءِ جيڪڏهن اهي (ڪافر) ان ڳالهه جو انڪار ڪندا ته بيشڪ اسان انهن (ڳالهين) کي (مڃڻ لاءِ) اهڙي قوم کي مقرر ڪيو آهي جيڪي ان جو انڪار ڪرڻ وارا ناهن. |
أُولٰئِكَ الَّذينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُدىٰهُمُ اقتَدِه قُل لا أَسـَٔلُكُم عَلَيهِ أَجرًا إِن هُوَ إِلّا ذِكرىٰ لِلعٰلَمينَ (آيت : 90) |
اِهي (انبياءِ ڪرام) اُهي آهن جن کي الله هدايت ڪئي آهي پوءِ تون به سندن طريقي جي پيروي ڪر. چؤ ته آءٌ اوهان کان ان (قرآن سيکارڻ) تي ڪو اجورو نه ٿو گهران. ناهي اهو (قرآن) مگر جهانن وارن لاءِ نصيحت آهي. |
وَما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدرِهِ إِذ قالوا ما أَنزَلَ اللَّهُ عَلىٰ بَشَرٍ مِن شَيءٍ قُل مَن أَنزَلَ الكِتٰبَ الَّذى جاءَ بِهِ موسىٰ نورًا وَهُدًى لِلنّاسِ تَجعَلونَهُ قَراطيسَ تُبدونَها وَتُخفونَ كَثيرًا وَعُلِّمتُم ما لَم تَعلَموا أَنتُم وَلا ءاباؤُكُم قُلِ اللَّهُ ثُمَّ ذَرهُم فى خَوضِهِم يَلعَبونَ (آيت : 91) |
۽ (يهودين) الله جو اهڙو قدر ڪونه ڪيو جهڙو ان جي قدر ڪرڻ جو حق هيو جڏهن انهن چيو ته: ”الله ڪنهن انسان تي ڪا شيءِ نازل نه ڪئي آهي“. چؤ ته: اُهو ڪتاب ڪنهن لاٿو هيو؟ جيڪو موسى کڻي آيو جيڪو ماڻهن لاءِ روشني ۽ هدايت هيو. توهان ان جا جدا جدا ورق ڪيا آهن توهان ان مان (ڪجهه) ظاهر ڪيو ٿا ۽ گهڻن کي لڪايو ٿا. ۽ اوهان کي اهو سيکاريو ويو جيڪو نه اوهان ڄاڻندا هئا نه اوهان جا ابا ڏاڏا ڄاڻندا هئا. چؤ ”الله“ (ئي نازل ڪيو) پوءِ انهن کي ڇڏي ڏي پنهنجي اجائِي بحث بازي ۾ کيڏندا رهن. |
وَهٰذا كِتٰبٌ أَنزَلنٰهُ مُبارَكٌ مُصَدِّقُ الَّذى بَينَ يَدَيهِ وَلِتُنذِرَ أُمَّ القُرىٰ وَمَن حَولَها وَالَّذينَ يُؤمِنونَ بِالءاخِرَةِ يُؤمِنونَ بِهِ وَهُم عَلىٰ صَلاتِهِم يُحافِظونَ (آيت : 92) |
۽ (اهڙي طرح) هي به هڪ ڪتاب آهي جنهن کي اسان نازل ڪيو آهي برڪتن وارو آهي ان جي تصديق ڪندڙ آهي جيڪي ان کان اڳ (ڪتاب) آيا ۽ (ان لاءِ لاٿوسين ته) تون سڀ شهرن جي مرڪز (مڪي وارن) ۽ ان جي آس پاس (ساري دنيا وارن) کي ڊيڄار. ۽ جيڪي ماڻهو آخرت تي ايمان رکن ٿا اُهي هِن (قرآن) تي به ايمان رکن ٿا ۽ اُهي پنهنجي نمازن جي حفاظت ڪن ٿا. |
وَمَن أَظلَمُ مِمَّنِ افتَرىٰ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَو قالَ أوحِىَ إِلَىَّ وَلَم يوحَ إِلَيهِ شَيءٌ وَمَن قالَ سَأُنزِلُ مِثلَ ما أَنزَلَ اللَّهُ وَلَو تَرىٰ إِذِ الظّٰلِمونَ فى غَمَرٰتِ المَوتِ وَالمَلٰئِكَةُ باسِطوا أَيديهِم أَخرِجوا أَنفُسَكُمُ اليَومَ تُجزَونَ عَذابَ الهونِ بِما كُنتُم تَقولونَ عَلَى اللَّهِ غَيرَ الحَقِّ وَكُنتُم عَن ءايٰتِهِ تَستَكبِرونَ (آيت : 93) |
۽ ان کان وڌيڪ ظالم ڪير آهي جيڪو الله تي ڪوڙو بهتان ٻڌي؟يا چوي ته مون ڏانهن وحي ڪئي وئي آهي حالانڪه ان ڏانهن ڪا شيءِ به وحي نه ڪئي وئي هجي ۽ جيڪو چوي ته جيئن الله نازل ڪيو تيئن آءٌ به نازل ڪري سگهندس. ۽ جيڪڏهن تون (اهو منظر) ڏسين ته جڏهن ظالم موت جي سختين ۾ هوندا ۽ ملائڪ پنهنجا هٿ ڊگها ڪري (چوندا ته) توهان پنهنجون جانيون جسم مان ڪڍو. اڄ توهان کي خواري واري عذاب جي سزا ڏني ويندي انڪري جو توهان الله تي ناحق ڳالهيون چوندا هيا ۽ توهان ان جي آيتن کان وڏائي ڪندا هئا. |
وَلَقَد جِئتُمونا فُرٰدىٰ كَما خَلَقنٰكُم أَوَّلَ مَرَّةٍ وَتَرَكتُم ما خَوَّلنٰكُم وَراءَ ظُهورِكُم وَما نَرىٰ مَعَكُم شُفَعاءَكُمُ الَّذينَ زَعَمتُم أَنَّهُم فيكُم شُرَكٰؤُا۟ لَقَد تَقَطَّعَ بَينَكُم وَضَلَّ عَنكُم ما كُنتُم تَزعُمونَ (آيت : 94) |
۽ بيشڪ اوهان (اڄ محشر۾) اسان وٽ اڪيلا ٿي آيا آهيو جيئن اسان اوهان کي پهرئين ڀيري (اڪيلو) پيدا ڪيو هيو ۽ جيڪي (سامان ِ دنيا) اوهان کي ڏنوسين اهو پنهنجي پٺيءَ پويان ڇڏي آيا آهيو ۽ اسان اوهان سان گڏ اوهان جي سفارشين کي به ڪونه ٿا ڏسون جن بابت اوهان گمان ڪندا هئا ته اُهي اوهان (جي ڪمن ٺاهڻ) ۾ (الله جا) شريڪ آهن. بيشڪ اوهان جا پاڻ ۾ تعلق ٽٽي ويا ۽ اُهي سڀ دعوائون اوهان کان گم ٿي ويون جيڪي توهان ڪندا هيا. |
إِنَّ اللَّهَ فالِقُ الحَبِّ وَالنَّوىٰ يُخرِجُ الحَىَّ مِنَ المَيِّتِ وَمُخرِجُ المَيِّتِ مِنَ الحَىِّ ذٰلِكُمُ اللَّهُ فَأَنّىٰ تُؤفَكونَ (آيت : 95) |
بيشڪ الله ٻج ۽ ککڙي کي ڦُٽائڻ وارو آهي. اُهو جيئري کي مُردي مان ڪڍي (پيدا ڪري) ٿو۽ زنده مان مرده کي ڪڍڻ وارو آهي. اُهو توهان جو الله آهي پوءِ توهان ڪيڏانهن ڀٽڪندا رهو ٿا. |
فالِقُ الإِصباحِ وَجَعَلَ الَّيلَ سَكَنًا وَالشَّمسَ وَالقَمَرَ حُسبانًا ذٰلِكَ تَقديرُ العَزيزِ العَليمِ (آيت : 96) |
اهو پِرهه ڦُٽائيندڙ آهي ۽ ان رات کي آرام لاءِ بنايو ۽ سج ۽ چنڊ کي حساب لاءِ ڪيائين. اُهو غالب علم واري (الله) جو مقرر اندازو آهي. |
وَهُوَ الَّذى جَعَلَ لَكُمُ النُّجومَ لِتَهتَدوا بِها فى ظُلُمٰتِ البَرِّ وَالبَحرِ قَد فَصَّلنَا الءايٰتِ لِقَومٍ يَعلَمونَ (آيت : 97) |
۽ اُهو (الله) آهي جنهن اوهان لاءِ تارن کي بنايو هن لاءِ ته انهن جي ذريعي خشڪي ۽ سمنڊن جي اونداهين ۾ واٽ لهو. بيشڪ اسان علم وارن لاءِ کولي کولي آيتون بيان ڪيون آهن. |
وَهُوَ الَّذى أَنشَأَكُم مِن نَفسٍ وٰحِدَةٍ فَمُستَقَرٌّ وَمُستَودَعٌ قَد فَصَّلنَا الءايٰتِ لِقَومٍ يَفقَهونَ (آيت : 98) |
۽ اُهو (الله) ئي آهي جنهن اوهان کي هڪ جان مان پيدا ڪيو پوءِ (اوهان لاءِ مقرر) رهڻ جو هنڌ ۽ (عارضي) رهڻ جي جاءِ ڪيائين. بيشڪ اسان سمجهڻ وارن لاءِ آيتون کولي کولي بيان ڪيون آهن. |
وَهُوَ الَّذى أَنزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخرَجنا بِهِ نَباتَ كُلِّ شَيءٍ فَأَخرَجنا مِنهُ خَضِرًا نُخرِجُ مِنهُ حَبًّا مُتَراكِبًا وَمِنَ النَّخلِ مِن طَلعِها قِنوانٌ دانِيَةٌ وَجَنّٰتٍ مِن أَعنابٍ وَالزَّيتونَ وَالرُّمّانَ مُشتَبِهًا وَغَيرَ مُتَشٰبِهٍ انظُروا إِلىٰ ثَمَرِهِ إِذا أَثمَرَ وَيَنعِهِ إِنَّ فى ذٰلِكُم لَءايٰتٍ لِقَومٍ يُؤمِنونَ (آيت : 99) |
۽ اُهو (الله) ئي آهي جنهن آسمان مان پاڻي لاٿو، پوءِ اسان ان (مينهن) سان هر قسم جا سلا ڄمايا. پوءِ اسان ان جي ذريعي ساوڪ ڄمائي ان مان هڪ ٻئي مٿان تهه به تهه داڻا ڪڍون ٿا. ۽ کجين جي ڳڀ مان لڙڪندڙ ڇُڳن جا ڇڳا ۽ انگور ۽ زيتون ۽ ڏاڙهن جا باغ (ڄمايون ٿا. جن جا ميوا) هڪ ٻئي جهڙا به آهن ته (ذائقي ۽ تاثير ۾) جدا آهن. انهن جي ڦَرجڻ ۽ پچڻ ڏانهن نهاريو. بيشڪ ان ۾ ايمان واري قوم لاءِ نشانيون آهن. |
وَجَعَلوا لِلَّهِ شُرَكاءَ الجِنَّ وَخَلَقَهُم وَخَرَقوا لَهُ بَنينَ وَبَنٰتٍ بِغَيرِ عِلمٍ سُبحٰنَهُ وَتَعٰلىٰ عَمّا يَصِفونَ (آيت : 100) |
۽ (ڪافرن) جِنن کي الله جو شريڪ بنايو حالانڪه انهن کي ان (الله) پيدا ڪيو آهي ۽ انهن الله لاءِ بغير علم (سمجهه) جي پُٽ ۽ ڌيئون ٺاهيون. اُهو پاڪ ۽ مٿاهون آهي ان کان جيڪي بيان ڪن ٿا. |
بَديعُ السَّمٰوٰتِ وَالأَرضِ أَنّىٰ يَكونُ لَهُ وَلَدٌ وَلَم تَكُن لَهُ صٰحِبَةٌ وَخَلَقَ كُلَّ شَيءٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيءٍ عَليمٌ (آيت : 101) |
آسمانن ۽ زمين جو ايجاد ڪندڙ آهي. ڀلا ان جو اولاد ڪيئن ٿو ٿي سگهي؟ حالانڪه ان جي ڪا زال (ئي) نه آهي ۽ ان هر شيءِ کي پيدا ڪيو آهي ۽ اُهو هر شيءِ کي ڄاڻڻ وارو آهي. |
ذٰلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُم لا إِلٰهَ إِلّا هُوَ خٰلِقُ كُلِّ شَيءٍ فَاعبُدوهُ وَهُوَ عَلىٰ كُلِّ شَيءٍ وَكيلٌ (آيت : 102) |
اُهو ئي الله اوهان جو پروردگار آهي. ناهي ڪو ئي معبود سواءِ ان جي. اهو هر شيءِ جو پيدا ڪندڙ آهي. پوءِ ان جي عبادت ڪيو ۽ اُهو هر شيءِ تي نگهبان آهي. |
لا تُدرِكُهُ الأَبصٰرُ وَهُوَ يُدرِكُ الأَبصٰرَ وَهُوَ اللَّطيفُ الخَبيرُ (آيت : 103) |
نگاهون ان کي پهچي نه ٿيون سگهن ۽ اُهو سڀ نگاهن کي پهچي ٿو ۽ اُهو باريڪ بين خبروار آهي. |
قَد جاءَكُم بَصائِرُ مِن رَبِّكُم فَمَن أَبصَرَ فَلِنَفسِهِ وَمَن عَمِىَ فَعَلَيها وَما أَنا۠ عَلَيكُم بِحَفيظٍ (آيت : 104) |
بيشڪ توهان وٽ توهان جي پالڻهار وٽان (هدايت جون) روشن نشانيون اچي چڪيون آهن. پوءِ جنهن اکيون کولي ڏٺو ته پوءِ ان جي پنهنجي (نفعي لاءِ) آهي ۽ جيڪو انڌو رهيو ان جو نقصان ان تي آهي. ۽ آءٌ اوهان مٿان نگران نه آهيان. |
وَكَذٰلِكَ نُصَرِّفُ الءايٰتِ وَلِيَقولوا دَرَستَ وَلِنُبَيِّنَهُ لِقَومٍ يَعلَمونَ (آيت : 105) |
۽ اسان اهڙي طرح نشانيون وري وري بيان ڪيون ٿا ۽ ان لاءِ اُهي (ڪافر) چون ته تون پڙهيو آهين ۽ هن لاءِ ته جيئن ان کي پڌرو ڪيون ان قوم لاءِ جيڪي ڄاڻن ٿا. |
اتَّبِع ما أوحِىَ إِلَيكَ مِن رَبِّكَ لا إِلٰهَ إِلّا هُوَ وَأَعرِض عَنِ المُشرِكينَ (آيت : 106) |
(اي نبي!) تابعداري ڪر ان جي جيڪو تو تي تنهنجي پالڻهار جي طرفان وحي ڪيو ويو آهي. ناهي ڪوئي معبود سواءِ ان جي ۽ مشرڪن کان مُنهن موڙ. |
وَلَو شاءَ اللَّهُ ما أَشرَكوا وَما جَعَلنٰكَ عَلَيهِم حَفيظًا وَما أَنتَ عَلَيهِم بِوَكيلٍ (آيت : 107) |
۽ جيڪڏهن الله چاهي ها ته شرڪ نه ڪن ها. ۽ اسان تو کي انهن تي نگهبان نه بنايو آهي ۽ نه ئي تون انهن مٿان ذمه دار آهين. |
وَلا تَسُبُّوا الَّذينَ يَدعونَ مِن دونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدوًا بِغَيرِ عِلمٍ كَذٰلِكَ زَيَّنّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُم ثُمَّ إِلىٰ رَبِّهِم مَرجِعُهُم فَيُنَبِّئُهُم بِما كانوا يَعمَلونَ (آيت : 108) |
۽ (اي مسلمانو) اوهان انهن کي گاريون نه ڏيو جن جي اُهي الله کان سواءِ پوڄا ڪن ٿا پوءِ اُهي دشمني ۽ جهالت جي سبب الله جي (شان ۾) ناشائسته لفظ ڳالهائيندا. اهڙي طرح اسان هر جماعت لاءِ سندن عمل سينگاريو آهي پوءِ سندن پالڻهار ڏانهن انهن جو موٽڻ آهي پوءِ اهو کين خبر ڏيندو جيڪي عمل ڪندا هئا. |
وَأَقسَموا بِاللَّهِ جَهدَ أَيمٰنِهِم لَئِن جاءَتهُم ءايَةٌ لَيُؤمِنُنَّ بِها قُل إِنَّمَا الءايٰتُ عِندَ اللَّهِ وَما يُشعِرُكُم أَنَّها إِذا جاءَت لا يُؤمِنونَ (آيت : 109) |
۽ الله جا وڏا زوردار قسم کڻن ٿا ته جيڪڏهن انهن وٽ ڪا نشاني آئي ته ان تي ضرور ايمان آڻيندا. چؤ ته نشانيون ته صرف الله وٽ آهن ۽ (اي مسلمانو!) توهان کي ڪهڙي خبر ته جڏهن اُها نشاني اچي ويندي (پوءِ به) ايمان نه آڻيندا. |
وَنُقَلِّبُ أَفـِٔدَتَهُم وَأَبصٰرَهُم كَما لَم يُؤمِنوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَنَذَرُهُم فى طُغيٰنِهِم يَعمَهونَ (آيت : 110) |
۽ اسان اهڙي طرح انهن جي دلين ۽ انهن جي نگاهن کي ڦيريون ٿا جهڙي طرح انهن پهرئين ڀيري ان (قرآن) کي نه مڃيو هيو ۽ اسان انهن کي ڇڏيون ٿا ته پنهنجي سرڪشي ۾ ئي ڀٽڪندا رهن. |
وَلَو أَنَّنا نَزَّلنا إِلَيهِمُ المَلٰئِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ المَوتىٰ وَحَشَرنا عَلَيهِم كُلَّ شَيءٍ قُبُلًا ما كانوا لِيُؤمِنوا إِلّا أَن يَشاءَ اللَّهُ وَلٰكِنَّ أَكثَرَهُم يَجهَلونَ (آيت : 111) |
۽ جيڪڏهن اسان انهن ڏانهن ملائڪ به لاهيون ها ۽ انهن سان مُردا به ڪلام ڪن ها ۽ اسان انهن وٽ هر شيءِ انهن جي سامهون اٿاريون ها ته به اُهي ايمان نه آڻن ها سواءِ ان جي جو الله چاهي ۽ پر انهن مان گهڻا جهالت ڪن ٿا. |
وَكَذٰلِكَ جَعَلنا لِكُلِّ نَبِىٍّ عَدُوًّا شَيٰطينَ الإِنسِ وَالجِنِّ يوحى بَعضُهُم إِلىٰ بَعضٍ زُخرُفَ القَولِ غُرورًا وَلَو شاءَ رَبُّكَ ما فَعَلوهُ فَذَرهُم وَما يَفتَرونَ (آيت : 112) |
۽ اهڙي طرح اسان شيطان انسانن ۽ شيطان جِنن کي هر نبيءَ جو دشمن بنايو جيڪي هڪ ٻئي کي دوکي ڏيڻ لاءِ چمڪيليُن ڳالهين سان وسوسو وجهندا رهيا. ۽ جيڪڏهن تنهنجو پالڻهار چاهي ها ته ائين ڪو نه ڪن ها. پوءِ انهن کي ۽ جيڪو اهي بهتان ٻڌن ٿا تن کي ڇڏي ڏي. |
وَلِتَصغىٰ إِلَيهِ أَفـِٔدَةُ الَّذينَ لا يُؤمِنونَ بِالءاخِرَةِ وَلِيَرضَوهُ وَلِيَقتَرِفوا ما هُم مُقتَرِفونَ (آيت : 113) |
۽ (اها مُهلت) هن لاءِ ته انهن ماڻهن جون دليون جيڪي آخرت تي ايمان نه ٿا رکن ان (دوکي) ڏانهن مائل ٿين ۽ ان تي راضي ٿي وڃن ۽ هن لاءِ به ته اُهي (گناهه) ڪمائيندا رهن جيڪي ڪمائي رهيا آهن. |
أَفَغَيرَ اللَّهِ أَبتَغى حَكَمًا وَهُوَ الَّذى أَنزَلَ إِلَيكُمُ الكِتٰبَ مُفَصَّلًا وَالَّذينَ ءاتَينٰهُمُ الكِتٰبَ يَعلَمونَ أَنَّهُ مُنَزَّلٌ مِن رَبِّكَ بِالحَقِّ فَلا تَكونَنَّ مِنَ المُمتَرينَ (آيت : 114) |
(چؤ ته) ڇا آءٌ الله کان سواءِ ڪنهن ٻئي کي فيصلو ڪندڙ تلاش ڪيان؟ حالانڪه اُهو (الله) ئي آهي جنهن توهان ڏانهن کولي بيان ڪيل ڪتاب لاٿو آهي. ۽ جَن کي اسان ڪتاب ڏنو آهي اُهي ڄاڻن ٿا ته اُهو تنهنجي پالڻهار وٽان حق سان لاٿل آهي پوءِ تون هرگز شڪ ڪرڻ وارن مان نه ٿيءُ. |
وَتَمَّت كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدقًا وَعَدلًا لا مُبَدِّلَ لِكَلِمٰتِهِ وَهُوَ السَّميعُ العَليمُ (آيت : 115) |
۽ تنهنجي پالڻهار جو قول سچائي ۽ انصاف جي لحاظ سان پورو آهي. ان جي لفظن کي ڪو مَٽائڻ وارو نه آهي ۽ اهو ٻڌندڙ ڄاڻندڙ آهي. |
وَإِن تُطِع أَكثَرَ مَن فِى الأَرضِ يُضِلّوكَ عَن سَبيلِ اللَّهِ إِن يَتَّبِعونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِن هُم إِلّا يَخرُصونَ (آيت : 116) |
پوءِ اگر تون زمين وارن مان گهڻن جو چيو مڃيندين ته تو کي الله جي راهه کان هٽائي ڇڏيندا. اُهي رُڳو وهم (۽ گمان) جي پيروي ڪن ٿا ۽ رڳو اٽڪل بازي ڪن ٿا. |
إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعلَمُ مَن يَضِلُّ عَن سَبيلِهِ وَهُوَ أَعلَمُ بِالمُهتَدينَ (آيت : 117) |
بيشڪ تنهنجو پالڻهارئي ان کي بهتر ڄاڻي ٿو جيڪو (سنئين) واٽ کان هٽيو ۽ اهو ئي هدايت وارن کي چڱي طرح ڄاڻي ٿو. |
فَكُلوا مِمّا ذُكِرَ اسمُ اللَّهِ عَلَيهِ إِن كُنتُم بِـٔايٰتِهِ مُؤمِنينَ (آيت : 118) |
پوءِ توهان ان (ذبيحي ) مان کائو جنهن تي الله جو نالو ورتو ويو آهي جي اوهان ان جي آيتن تي ايمان رکڻ وارا آهيو. |
وَما لَكُم أَلّا تَأكُلوا مِمّا ذُكِرَ اسمُ اللَّهِ عَلَيهِ وَقَد فَصَّلَ لَكُم ما حَرَّمَ عَلَيكُم إِلّا مَا اضطُرِرتُم إِلَيهِ وَإِنَّ كَثيرًا لَيُضِلّونَ بِأَهوائِهِم بِغَيرِ عِلمٍ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعلَمُ بِالمُعتَدينَ (آيت : 119) |
۽ اوهان کي ڇا ٿيو آهي؟ جو ان (شيءِ) مان نه ٿا کائو! جنهن تي الله جو نالو ورتو ويو آهي. حالانڪه ان توهان لاءِ انهن شين کي تفصيل سان بيان ڪيو آهي جيڪي اوهان تي حرام ڪيائين سواءِ ان جي جو توهان (سر بچائڻ لاءِ) ان ڏانهن مجبور ٿي پئو. ۽ بيشڪ گهڻا ماڻهو بنا علم جي پنهنجي خواهشن سان (ٻين کي) گمراهه ڪن ٿا. بيشڪ تنهنجو پالڻهار حدون ٽپي وڃڻ وارن کي چڱي طرح ڄاڻي ٿو. |
وَذَروا ظٰهِرَ الإِثمِ وَباطِنَهُ إِنَّ الَّذينَ يَكسِبونَ الإِثمَ سَيُجزَونَ بِما كانوا يَقتَرِفونَ (آيت : 120) |
۽ ڇڏي ڏيو پڌرا ۽ ڳجها گناهه. بيشڪ اُهي ماڻهو جيڪي گناهه ڪمائن ٿا جلد انهن کي سزا ڏني ويندي ان سبب جيڪي اُهي ڪمائيندا هئا. |
وَلا تَأكُلوا مِمّا لَم يُذكَرِ اسمُ اللَّهِ عَلَيهِ وَإِنَّهُ لَفِسقٌ وَإِنَّ الشَّيٰطينَ لَيوحونَ إِلىٰ أَولِيائِهِم لِيُجٰدِلوكُم وَإِن أَطَعتُموهُم إِنَّكُم لَمُشرِكونَ (آيت : 121) |
۽ توهان ان (ذبيحي) مان نه کائو جنهن تي (ذبح مهل) الله جو نالو نه ورتو ويو آهي ۽ بيشڪ اهو گناهه آهي. ۽ بلاشڪ شيطانَ پنهنجي دوستن کي وسوسو وجهن ٿا ته توهان سان جهڳڙو ڪن ۽ اگر اوهان انهن جو چيو مڃيو ته بيشڪ توهان مشرڪ ٿي پوندئو. |
أَوَمَن كانَ مَيتًا فَأَحيَينٰهُ وَجَعَلنا لَهُ نورًا يَمشى بِهِ فِى النّاسِ كَمَن مَثَلُهُ فِى الظُّلُمٰتِ لَيسَ بِخارِجٍ مِنها كَذٰلِكَ زُيِّنَ لِلكٰفِرينَ ما كانوا يَعمَلونَ (آيت : 122) |
ڇا جيڪو مرده هيو پوءِ اسان ان کي جياريو اسان ان لاءِ روشني ڪئي جنهن سان ماڻهن ۾ هلي ٿو ان ماڻهو وانگر ٿي سگهي ٿو؟ جيڪو (گمراهي جي) اونداهين ۾ آهي ان مان نڪرڻ وارو ناهي. اهڙي طرح ڪافرن لاءِ سينگاريا ويا آهن جيڪي اهي عمل ڪن ٿا. |
وَكَذٰلِكَ جَعَلنا فى كُلِّ قَريَةٍ أَكٰبِرَ مُجرِميها لِيَمكُروا فيها وَما يَمكُرونَ إِلّا بِأَنفُسِهِم وَما يَشعُرونَ (آيت : 123) |
۽ اهڙي طرح اسان هر ڳوٺ ۾ اتان جي ڏوهارين کي وڏيرو بنايوسين تان جو ان (ڳوٺ) ۾ مڪاريون ڪن. ۽ (حقيقت ۾) پنهنجي جانين کان سواءِ ڪنهن ٻئي سان مڪاري نه ٿا ڪن ۽ اُهي (پنهنجي انجام جو) شعور نه ٿا رکن. |
وَإِذا جاءَتهُم ءايَةٌ قالوا لَن نُؤمِنَ حَتّىٰ نُؤتىٰ مِثلَ ما أوتِىَ رُسُلُ اللَّهِ اللَّهُ أَعلَمُ حَيثُ يَجعَلُ رِسالَتَهُ سَيُصيبُ الَّذينَ أَجرَموا صَغارٌ عِندَ اللَّهِ وَعَذابٌ شَديدٌ بِما كانوا يَمكُرونَ (آيت : 124) |
۽ جڏهن انهن وٽ ڪا نشاني اچي ٿي ته چون ٿا: ”اسان تيستائين ايمان نه آڻينداسين جيستائين خود اسان کي به اهڙي (نشاني) ڏني وڃي جهڙي الله جي رسولن کي ڏني وئي آهي“. الله چڱي طرح ڄاڻي ٿو ته پنهنجي پيغمبري ڪٿي رکي. جن ڏوهه ڪيا جلد انهن کي الله وٽ ذلت ملندي ۽ سخت عذاب (به ملندو)، ان ڪري جو اُهي مڪاري ڪندا هئا. |
فَمَن يُرِدِ اللَّهُ أَن يَهدِيَهُ يَشرَح صَدرَهُ لِلإِسلٰمِ وَمَن يُرِد أَن يُضِلَّهُ يَجعَل صَدرَهُ ضَيِّقًا حَرَجًا كَأَنَّما يَصَّعَّدُ فِى السَّماءِ كَذٰلِكَ يَجعَلُ اللَّهُ الرِّجسَ عَلَى الَّذينَ لا يُؤمِنونَ (آيت : 125) |
پوءِ الله جنهن کي هدايت عطا ڪرڻ جو ارادو ڪندو آهي ته ان جي سيني کي اسلام لاءِ کولي ڇڏيندو آهي ۽ جنهن کي گمراهه ڪرڻ جو ارادو ڪندو آهي ته ان جي سيني کي سخت سوڙهو گهُٽيل ڪندو آهي، ڄڻڪ اهو مشڪل سان آسمان تي چڙهي رهيو آهي. اهڙي طرح الله انهن ماڻهن تي ذلت وجهي ٿو جيڪي ايمان نه ٿا آڻن. |
وَهٰذا صِرٰطُ رَبِّكَ مُستَقيمًا قَد فَصَّلنَا الءايٰتِ لِقَومٍ يَذَّكَّرونَ (آيت : 126) |
۽ هي تنهنجي رب جو سڌو رستو آهي. بيشڪ اسان نصيحت پرائڻ وارن لاءِ پنهنجون آيتون کولي کولي بيان ڪيون آهن. |
لَهُم دارُ السَّلٰمِ عِندَ رَبِّهِم وَهُوَ وَلِيُّهُم بِما كانوا يَعمَلونَ (آيت : 127) |
انهن لاءِ سندن پالڻهار وٽ سلامتي جو گهر آهي ۽ اهو سندن دوست آهي ان ڪري جو (نيڪ) عمل ڪندا هئا. |
وَيَومَ يَحشُرُهُم جَميعًا يٰمَعشَرَ الجِنِّ قَدِ استَكثَرتُم مِنَ الإِنسِ وَقالَ أَولِياؤُهُم مِنَ الإِنسِ رَبَّنَا استَمتَعَ بَعضُنا بِبَعضٍ وَبَلَغنا أَجَلَنَا الَّذى أَجَّلتَ لَنا قالَ النّارُ مَثوىٰكُم خٰلِدينَ فيها إِلّا ما شاءَ اللَّهُ إِنَّ رَبَّكَ حَكيمٌ عَليمٌ (آيت : 128) |
۽ جنهن ڏينهن (الله) انهن سڀني کي گڏ ڪندو. (فرمائيندو): ”اي جِنن (شيطانن) جي جماعت! بيشڪ اوهان انسانن مان گهڻن کي (گمراهه) ڪيو“ ۽ انسانن مان انهن جا دوست چوندا: ”اي اسان جا مالڪ اسان مان هڪڙن ٻين کان (ناجائز) فائدو ورتو ۽ (گناهن ۾) پنهنجي مقرر وقت کي پهتاسين جيڪو تو اسان لاءِ مقرر ڪيو هيو“. الله فرمائيندو: ”اوهان جو ٽڪاڻو جهنم آهي. هميشه ان ۾ رهندؤ سواءِ ان جي جيڪي الله چاهي. بيشڪ تنهنجو پالڻهار حڪمت وارو علم وارو آهي“. |
وَكَذٰلِكَ نُوَلّى بَعضَ الظّٰلِمينَ بَعضًا بِما كانوا يَكسِبونَ (آيت : 129) |
۽ اهڙي طرح اسان هڪڙن ظالمن تي ٻيا ظالم مسلط ڪيون ٿا انهن (برن) عملن سبب جيڪي ڪندا رهن ٿا. |
يٰمَعشَرَ الجِنِّ وَالإِنسِ أَلَم يَأتِكُم رُسُلٌ مِنكُم يَقُصّونَ عَلَيكُم ءايٰتى وَيُنذِرونَكُم لِقاءَ يَومِكُم هٰذا قالوا شَهِدنا عَلىٰ أَنفُسِنا وَغَرَّتهُمُ الحَيوٰةُ الدُّنيا وَشَهِدوا عَلىٰ أَنفُسِهِم أَنَّهُم كانوا كٰفِرينَ (آيت : 130) |
(الله پڇندو): ”اي جنن ۽ انسانن جي جماعت! ڇا توهان وٽ خود توهان مان اهڙا رسول نه آيا هئا؟ جيڪي توهان تي منهنجون آيتون پڙهندا هئا ۽ توهان کي هن ڏينهن جي حاضري کان ڊيڄاريندا هئا“. چوندا: ”اسان پنهنجي پاڻ تي شاهدي ڏني“ ۽ (اڄ) انهن کي دنيا جي زندگي دوکو ڏنو ۽ (ان ڏينهن) پنهنجو پاڻ تي شاهدي ڏيندا ته بلاشڪ اُهي ڪافر هئا. |
ذٰلِكَ أَن لَم يَكُن رَبُّكَ مُهلِكَ القُرىٰ بِظُلمٍ وَأَهلُها غٰفِلونَ (آيت : 131) |
اهو هن ڪري جو تنهنجو پالڻهار ڳوٺن کي ظلم سان برباد ڪرڻ وارو نه آهي ان حال ۾ جو ڳوٺن وارا (حق کان) بي خبر هجن. |
وَلِكُلٍّ دَرَجٰتٌ مِمّا عَمِلوا وَما رَبُّكَ بِغٰفِلٍ عَمّا يَعمَلونَ (آيت : 132) |
۽ هر هڪ لاءِ درجا ان جي عمل جي لحاظ کان آهن ۽ تنهنجو پالڻهار انهن ڪمن کان بي خبر نه آهي جيڪي اهي ڪن ٿا. |
وَرَبُّكَ الغَنِىُّ ذُو الرَّحمَةِ إِن يَشَأ يُذهِبكُم وَيَستَخلِف مِن بَعدِكُم ما يَشاءُ كَما أَنشَأَكُم مِن ذُرِّيَّةِ قَومٍ ءاخَرينَ (آيت : 133) |
۽ تنهنجو پالڻهار بي نياز (۽) رحمت وارو آهي. اگر چاهي ته توهان کي ختم ڪري ڇڏي ۽ اوهان کان پوءِ جنهن کي چاهي اوهان جو جانشين بنائي. جيئن ان اوهان کي ٻي قوم جي نسل مان پيدا ڪيو آهي. |
إِنَّ ما توعَدونَ لَءاتٍ وَما أَنتُم بِمُعجِزينَ (آيت : 134) |
بيشڪ جنهن (قيامت) جو توهان سان وعدو ڪيو وڃي ٿو سا اچڻ واري آهي ۽ اوهان (الله کي) عاجز ڪرڻ وارا نه آهيو. |
قُل يٰقَومِ اعمَلوا عَلىٰ مَكانَتِكُم إِنّى عامِلٌ فَسَوفَ تَعلَمونَ مَن تَكونُ لَهُ عٰقِبَةُ الدّارِ إِنَّهُ لا يُفلِحُ الظّٰلِمونَ (آيت : 135) |
چؤ ته: ”اي منهنجي قوم! اوهان پنهنجي جاءِ تي عمل ڪندا رهو بيشڪ آءٌ به عمل ڪندڙ آهيان. پوءِ سگھوئي ڄاڻندئو ته آخرت جو گهر (جنت) ڪنهن جي لاءِ آهي؟ بيشڪ ظالم ماڻهو ڪاميابي نه ماڻيندا“. |
وَجَعَلوا لِلَّهِ مِمّا ذَرَأَ مِنَ الحَرثِ وَالأَنعٰمِ نَصيبًا فَقالوا هٰذا لِلَّهِ بِزَعمِهِم وَهٰذا لِشُرَكائِنا فَما كانَ لِشُرَكائِهِم فَلا يَصِلُ إِلَى اللَّهِ وَما كانَ لِلَّهِ فَهُوَ يَصِلُ إِلىٰ شُرَكائِهِم ساءَ ما يَحكُمونَ (آيت : 136) |
۽ جيڪا پوک ۽ چوپايا جانور خود الله پيدا ڪيا آهن انهن مان هڪ حصو الله لاءِ مقرر ڪن ٿا پوءِ پنهنجي گمان ۾ چون ٿا ته: ”هي (حصو) الله لاءِ آهي ۽ هي (حصو) اسان جي شريڪ معبودن لاءِ آهي“. پوءِ جيڪو انهن جي شريڪن لاءِ آهي سو الله وٽ نه ٿو پهچي ۽ جيڪو الله لاءِ آهي سو سندن شريڪن کي پهچي ٿو. (ڏس ته سهي) ڪهڙو نه برو فيصلو ڪن ٿا. |
وَكَذٰلِكَ زَيَّنَ لِكَثيرٍ مِنَ المُشرِكينَ قَتلَ أَولٰدِهِم شُرَكاؤُهُم لِيُردوهُم وَلِيَلبِسوا عَلَيهِم دينَهُم وَلَو شاءَ اللَّهُ ما فَعَلوهُ فَذَرهُم وَما يَفتَرونَ (آيت : 137) |
۽ اهڙي طرح گهڻن مشرڪن لاءِ انهن جي شريڪن سندن اولاد کي قتل ڪرڻ (انهن جي نظرن ۾) سهڻو ڪري ڏيکاريو آهي هن لاءِ ته کين هلاڪت ۾ وجھن ۽ انهن جي دين کي انهن تي رل وچڙ ڪن. ۽ اگر الله چاهي ها ته اُهي ائين نه ڪن ها پوءِ انهن کي ۽ اهي جيڪا بهتان بازي ڪن ٿا تنهن کي ڇڏي ڏي. |
وَقالوا هٰذِهِ أَنعٰمٌ وَحَرثٌ حِجرٌ لا يَطعَمُها إِلّا مَن نَشاءُ بِزَعمِهِم وَأَنعٰمٌ حُرِّمَت ظُهورُها وَأَنعٰمٌ لا يَذكُرونَ اسمَ اللَّهِ عَلَيهَا افتِراءً عَلَيهِ سَيَجزيهِم بِما كانوا يَفتَرونَ (آيت : 138) |
۽ پنهنجي (باطل) خيال سان چون ٿا ته هي جانور ۽ پوک رَک ڪيل آهن انهن کي ڪير به نه کائيندو سواءِ ان جي جنهن کي اسان چاهيون ۽ هي جانور آهن جن جي پُٺي (سوار ٿيڻ کان) حرام ڪئي وئي آهي ۽ ڪن جانورن تي (ذبح مهل) الله جو نالو نه ٿا وٺن (اهو سڀ) الله تي بهتان ٻڌڻ آهي. الله انهن کي سگھوئي سزا ڏيندو جيڪو بهتان ٻڌندا هئا. |
وَقالوا ما فى بُطونِ هٰذِهِ الأَنعٰمِ خالِصَةٌ لِذُكورِنا وَمُحَرَّمٌ عَلىٰ أَزوٰجِنا وَإِن يَكُن مَيتَةً فَهُم فيهِ شُرَكاءُ سَيَجزيهِم وَصفَهُم إِنَّهُ حَكيمٌ عَليمٌ (آيت : 139) |
۽ چون ٿا ته جيڪو (ڦر) هنن جانورن جي پيٽ ۾ آهي سو خالص اسان جي مَردن لاءِ آهي ۽ اسان جي زالن تي (انهن جو گوشت) حرام آهي ۽ جي (اهو ڦر) مُئل هوندو ته اُهي سڀ (مرد ۽ عورتون) ان (جي کائڻ) ۾ شريڪ آهن. سِگهو ئي الله انهن کي سزا ڏيندو انهن جي (من گهڙت) ڳالهه جي. بيشڪ اُهو حڪمت وارو ڄاڻندڙ آهي. |
قَد خَسِرَ الَّذينَ قَتَلوا أَولٰدَهُم سَفَهًا بِغَيرِ عِلمٍ وَحَرَّموا ما رَزَقَهُمُ اللَّهُ افتِراءً عَلَى اللَّهِ قَد ضَلّوا وَما كانوا مُهتَدينَ (آيت : 140) |
بلاشڪ اُهي ماڻهو برباد ٿي ويا جن پنهنجي اولاد کي بي وقوفي بي علمي ۾ قتل ڪيو ۽ جيڪي الله انهن کي رزق ڏنو هيو ان کي حرام ڪيائون الله مٿان (ڪوڙو) ٺاهه ٺاهيندي. بيشڪ اهي گمراهه ٿي ويا ۽ اُهي هدايت وارا نه آهن. |
وَهُوَ الَّذى أَنشَأَ جَنّٰتٍ مَعروشٰتٍ وَغَيرَ مَعروشٰتٍ وَالنَّخلَ وَالزَّرعَ مُختَلِفًا أُكُلُهُ وَالزَّيتونَ وَالرُّمّانَ مُتَشٰبِهًا وَغَيرَ مُتَشٰبِهٍ كُلوا مِن ثَمَرِهِ إِذا أَثمَرَ وَءاتوا حَقَّهُ يَومَ حَصادِهِ وَلا تُسرِفوا إِنَّهُ لا يُحِبُّ المُسرِفينَ (آيت : 141) |
۽ اُهو (الله) ئي آهي جنهن ڇپرن تي وڇايل (وَلِيُن وارا) باغ ۽ اَڻَ وڇايل (وڻن وارا) باغ بنايا ۽ کجي (جا وڻ) ۽ پوک جنهن جا ميوا مختلف ذائقي وارا آهن ۽ زيتون ۽ ڏاڙهون (جي شڪل ۾) هڪ ٻئي سان ملندڙ ۽ (ذائقي ۾) جدا آهن (به پيدا ڪيا) جڏهن ميوو جهلن ته انهن جي ميوي مان کائو ۽ ان جي ڪٽائي واري ڏينهن ان جو حق (زڪواة ۽ عُشر) به ادا ڪيو ۽ اجايو خرچ نه ڪيو. ڇو ته بيشڪ اُهو (الله) اجائي خرچ ڪندڙن کي پسند نه ٿو ڪري. |
وَمِنَ الأَنعٰمِ حَمولَةً وَفَرشًا كُلوا مِمّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ وَلا تَتَّبِعوا خُطُوٰتِ الشَّيطٰنِ إِنَّهُ لَكُم عَدُوٌّ مُبينٌ (آيت : 142) |
۽ جانورن ۾ بار کڻڻ وارا ۽ زمين سان لڳل جانور (پيدا ڪيائين).کائو ان مان جيڪي الله اوهان کي رزق ڪري ڏنو آهي ۽ شيطان جي وکن جي پيروي نه ڪيو. بلاشڪ اُهو اوهان جو پڌرو دشمن آهي. |
ثَمٰنِيَةَ أَزوٰجٍ مِنَ الضَّأنِ اثنَينِ وَمِنَ المَعزِ اثنَينِ قُل ءالذَّكَرَينِ حَرَّمَ أَمِ الأُنثَيَينِ أَمَّا اشتَمَلَت عَلَيهِ أَرحامُ الأُنثَيَينِ نَبِّـٔونى بِعِلمٍ إِن كُنتُم صٰدِقينَ (آيت : 143) |
اَٺَ جوڙا (پيدا ڪيائين) رڍن مان ٻه ۽ ٻڪرين مان ٻه (جوڙا بنايائين). (اي نبي انهن کان پڇ ته) ڇا الله ٻئي نر حرام ڪيا آهن يا ٻئي ماديون؟ يا اُهو (ٻچو) جيڪو ٻنهين مادين جي رِحمن ۾ آهي؟ (سو حرام ڪيائين) مون کي علم سان ٻڌايو جي اوهان سچا آهيو. |
وَمِنَ الإِبِلِ اثنَينِ وَمِنَ البَقَرِ اثنَينِ قُل ءالذَّكَرَينِ حَرَّمَ أَمِ الأُنثَيَينِ أَمَّا اشتَمَلَت عَلَيهِ أَرحامُ الأُنثَيَينِ أَم كُنتُم شُهَداءَ إِذ وَصّىٰكُمُ اللَّهُ بِهٰذا فَمَن أَظلَمُ مِمَّنِ افتَرىٰ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا لِيُضِلَّ النّاسَ بِغَيرِ عِلمٍ إِنَّ اللَّهَ لا يَهدِى القَومَ الظّٰلِمينَ (آيت : 144) |
۽ اٺن مان ٻه (نر ۽ مادي) ۽ ڳائي مال مان ٻه (نر ۽ مادي پيدا ڪيائين)، چؤ ته ڇا ٻنهين نرن کي حرام ڪيائين يا ٻنهين مادين کي؟ يا انهن (ٻچن) کي جيڪي ٻنهين مادين جي رِحم ۾ موجود آهن؟ ڇا توهان ان وقت حاضر هئا جڏهن الله اوهان کي اهو حڪم ڪيو هيو؟ سو ان کان وڌيڪ ظالم ڪير آهي؟ جنهن الله تي ڪوڙو بُهتان ٻڌو هن لاءِ ته بغير علم جي ماڻهن کي گمراهه ڪري. بيشڪ الله ظالم قوم کي هدايت نه ٿو ڪري. |
قُل لا أَجِدُ فى ما أوحِىَ إِلَىَّ مُحَرَّمًا عَلىٰ طاعِمٍ يَطعَمُهُ إِلّا أَن يَكونَ مَيتَةً أَو دَمًا مَسفوحًا أَو لَحمَ خِنزيرٍ فَإِنَّهُ رِجسٌ أَو فِسقًا أُهِلَّ لِغَيرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضطُرَّ غَيرَ باغٍ وَلا عادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفورٌ رَحيمٌ (آيت : 145) |
چؤ ته مون ڏانهن جا وحي ڪئي وئي آهي ان ۾ آءُ ڪنهن کائڻ واري تي جا شيءِ اهو کائي ٿو حرام نه ٿو لهان سواءِ هن جي جو مُردار هجي يا وهندڙ رت هجي يا سوئر جو گوشت هجي ڇو ته اهو ناپاڪ آهي يا نافرماني طور ڪُٺل جانور جنهن تي (ڪُهڻ مهل) الله کان سواءِ ڪنهن ٻئي جو نالو ورتو ويو هجي. پوءِ جو مجبور ٿئي ته نه بي فرماني ڪندڙ هجي ۽ نه حد کان لنگهندڙ هجي ته پوءِ بيشڪ تنهنجو پالڻهار بخشڻهار ٻاجهارو آهي. |
وَعَلَى الَّذينَ هادوا حَرَّمنا كُلَّ ذى ظُفُرٍ وَمِنَ البَقَرِ وَالغَنَمِ حَرَّمنا عَلَيهِم شُحومَهُما إِلّا ما حَمَلَت ظُهورُهُما أَوِ الحَوايا أَو مَا اختَلَطَ بِعَظمٍ ذٰلِكَ جَزَينٰهُم بِبَغيِهِم وَإِنّا لَصٰدِقونَ (آيت : 146) |
۽ يهودين مٿان اسان هر ننهن وارو (جانور) حرام ڪيو هيو ۽ ڳئون ۽ ٻڪري مان اسان انهن تي ٻنهين جي چرٻي حرام ڪئي سواءِ ان (چرٻي) جي جا انهن جي پٺي يا اوجهري سان لڳل هجي يا هڏي سان مليل هجي. اها انهن جي سرڪشي سبب اسان کين سزا ڏني ۽ بيشڪ اسان سچار آهيون. |
فَإِن كَذَّبوكَ فَقُل رَبُّكُم ذو رَحمَةٍ وٰسِعَةٍ وَلا يُرَدُّ بَأسُهُ عَنِ القَومِ المُجرِمينَ (آيت : 147) |
پوءِ جيڪڏهن تو کي ڪوڙو چون ته چؤ: ” توهان جو پالڻهار ڪشادي رحمت وارو آهي ۽ ان جو عذاب ڏوهارين جي قوم تان هرگز نه ٿو ٽاريو وڃي“. |
سَيَقولُ الَّذينَ أَشرَكوا لَو شاءَ اللَّهُ ما أَشرَكنا وَلا ءاباؤُنا وَلا حَرَّمنا مِن شَيءٍ كَذٰلِكَ كَذَّبَ الَّذينَ مِن قَبلِهِم حَتّىٰ ذاقوا بَأسَنا قُل هَل عِندَكُم مِن عِلمٍ فَتُخرِجوهُ لَنا إِن تَتَّبِعونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِن أَنتُم إِلّا تَخرُصونَ (آيت : 148) |
جلد ئي مشرڪ چوندا ته: ”جي الله چاهي ها ته اسان شرڪ نه ڪيون ها ۽ نه اسان جا ابا ڏاڏا (شرڪ ڪن ها) ۽ نه اسان ڪنهن شيءِ کي حرام ڪيون ها“. اهڙي طرح انهن کان اڳين به ڪوڙ گهڙيو هيو تانجو اسان جو عذاب چکيائون. چؤ ته: ”اوهان وٽ ڪا ڄاڻ آهي ته اسان جي اڳيان ڪڍو (ظاهر ڪيو). توهان ته صرف گمان تي هلو ٿا ۽ توهان صرف اٽڪل بازي ڪيو ٿا“. |
قُل فَلِلَّهِ الحُجَّةُ البٰلِغَةُ فَلَو شاءَ لَهَدىٰكُم أَجمَعينَ (آيت : 149) |
چؤ ته: ”پوءِ مضبوط دليل ته الله جو آهي پوءِ جي چاهي ها ته اوهان سڀني کي هدايت ڪري ها“. |
قُل هَلُمَّ شُهَداءَكُمُ الَّذينَ يَشهَدونَ أَنَّ اللَّهَ حَرَّمَ هٰذا فَإِن شَهِدوا فَلا تَشهَد مَعَهُم وَلا تَتَّبِع أَهواءَ الَّذينَ كَذَّبوا بِـٔايٰتِنا وَالَّذينَ لا يُؤمِنونَ بِالءاخِرَةِ وَهُم بِرَبِّهِم يَعدِلونَ (آيت : 150) |
چؤ: ”پنهنجا شاهد آڻيو جيڪي شاهدي ڏين ته الله هي (شيءِ) حرام ڪئي آهي“. پوءِ جي (ڪوڙي) شاهدي ڏين ته تون انهن جي شاهدي قبول نه ڪجانءِ ۽ انهن ماڻهن جي خواهشن جي پيروي نه ڪجانءِ جن اسان جي آيتن کي ڪوڙو چيو ۽ جيڪي آخرت کي نه ٿا مڃن ۽ اُهي پنهنجي پالڻهار سان ٻين کي برابر ڪن ٿا. |
قُل تَعالَوا أَتلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُم عَلَيكُم أَلّا تُشرِكوا بِهِ شَيـًٔا وَبِالوٰلِدَينِ إِحسٰنًا وَلا تَقتُلوا أَولٰدَكُم مِن إِملٰقٍ نَحنُ نَرزُقُكُم وَإِيّاهُم وَلا تَقرَبُوا الفَوٰحِشَ ما ظَهَرَ مِنها وَما بَطَنَ وَلا تَقتُلُوا النَّفسَ الَّتى حَرَّمَ اللَّهُ إِلّا بِالحَقِّ ذٰلِكُم وَصّىٰكُم بِهِ لَعَلَّكُم تَعقِلونَ (آيت : 151) |
چؤ اچو ته آءٌ اُهي شيون پڙهي ٻڌايان، جيڪي توهان جي پالڻهار توهان تي حرام ڪيون آهن (اُهي) هي آهن ته الله سان ڪنهن کي شريڪ نه ڪيو ۽ ماءُ پيءُ سان احسان ڪيو ۽ پنهنجي اولاد کي سُڃائي جي سبب قتل نه ڪيو. اسان ئي اوهان کي رزق ڏيون ٿا ۽ انهن کي به. ۽ بي حيائي جي ڪمن جي ويجهو نه وڃو (توڙي) ظاهر هجن ۽ (توڙي) ڳجها ۽ ان جان کي قتل نه ڪيو جنهن جو مارڻ الله حرام ڪيو آهي سواءِ (شرعي) حق جي. هي اهي (احڪام) آهن جن جو ان اوهان کي تاڪيدي حڪم ڏنو آهي من توهان عقل کان ڪم وٺو. |
وَلا تَقرَبوا مالَ اليَتيمِ إِلّا بِالَّتى هِىَ أَحسَنُ حَتّىٰ يَبلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوفُوا الكَيلَ وَالميزانَ بِالقِسطِ لا نُكَلِّفُ نَفسًا إِلّا وُسعَها وَإِذا قُلتُم فَاعدِلوا وَلَو كانَ ذا قُربىٰ وَبِعَهدِ اللَّهِ أَوفوا ذٰلِكُم وَصّىٰكُم بِهِ لَعَلَّكُم تَذَكَّرونَ (آيت : 152) |
۽ يتيم جي مال جي ويجهو نه وڃو سواءِ ان طريقي جي جو سهڻو آهي جيستائين اُهو پنهنجي جوانيءَ کي پهچي وڃي، ۽ ماپ ۽ تور انصاف سان پوري ڪيو. اسان ڪنهن به نفس کي ان جي وس کان وڌيڪ تڪليف نه ٿا ڏيون، ۽ جڏهن توهان (ڪنهن جي باري ۾) ڳالهه ڪيو ته انصاف واري ڪيو توڙي جو ويجهو رشتيدار هجي ۽ الله جو معاهدو پورو ڪيو. اهي (ڳالهيون) آهن جن جو ان توهان کي تاڪيدي حڪم ڏنو آهي تان ته توهان نصيحت پِرايو. |
وَأَنَّ هٰذا صِرٰطى مُستَقيمًا فَاتَّبِعوهُ وَلا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُم عَن سَبيلِهِ ذٰلِكُم وَصّىٰكُم بِهِ لَعَلَّكُم تَتَّقونَ (آيت : 153) |
۽ بيشڪ هي منهنجو سڌو رستو آهي پوءِ اوهان ان جي پيروي ڪيو، ۽ (ٻين) رستن تي نه هلو اُهي اوهان کي ان (الله) جي راهه کان جدا ڪري ڇڏيندا. اها ڳالهه آهي جنهن جو ان توهان کي تاڪيدي حڪم ڏنو آهي تان ته توهان پرهيزگار ٿي پئو. |
ثُمَّ ءاتَينا موسَى الكِتٰبَ تَمامًا عَلَى الَّذى أَحسَنَ وَتَفصيلًا لِكُلِّ شَيءٍ وَهُدًى وَرَحمَةً لَعَلَّهُم بِلِقاءِ رَبِّهِم يُؤمِنونَ (آيت : 154) |
پوءِ اسان موسى کي ڪتاب ڏنو ته ان ماڻهو تي اسان جي نعمت پوري ٿئي جنهن نيڪي جو ڪم ڪيو ۽ اهو (ڪتاب) هرشيءِ جو تفصيل هيو ۽ هدايت ۽ رحمت هئي، تان ته اُهي پنهنجي رب سان ملڻ تي ايمان آڻن. |
وَهٰذا كِتٰبٌ أَنزَلنٰهُ مُبارَكٌ فَاتَّبِعوهُ وَاتَّقوا لَعَلَّكُم تُرحَمونَ (آيت : 155) |
۽ هي ڪتاب برڪتن وارو آهي جنهن کي اسان لاٿو سو اوهان ان جي پيروي ڪيو ۽ ڊڄو تان ته توهان تي رحم ڪيو وڃي. |
أَن تَقولوا إِنَّما أُنزِلَ الكِتٰبُ عَلىٰ طائِفَتَينِ مِن قَبلِنا وَإِن كُنّا عَن دِراسَتِهِم لَغٰفِلينَ (آيت : 156) |
متان چئو ته اسان کان پهريائين فقط ٻن جماعتن (يهودين ۽ نصارن) تي ڪتاب لاٿو ويو ۽ اسان ان جي پڙهڻ پڙهائڻ کان بي خبر هئاسين. |
أَو تَقولوا لَو أَنّا أُنزِلَ عَلَينَا الكِتٰبُ لَكُنّا أَهدىٰ مِنهُم فَقَد جاءَكُم بَيِّنَةٌ مِن رَبِّكُم وَهُدًى وَرَحمَةٌ فَمَن أَظلَمُ مِمَّن كَذَّبَ بِـٔايٰتِ اللَّهِ وَصَدَفَ عَنها سَنَجزِى الَّذينَ يَصدِفونَ عَن ءايٰتِنا سوءَ العَذابِ بِما كانوا يَصدِفونَ (آيت : 157) |
يا هيئن چئو ته جي اسان تي ڪتاب نازل ٿئي ها ته اسان انهن کان وڌيڪ هدايت وارا بنجون ها. پوءِ بيشڪ توهان وٽ توهان جي پالڻهار وٽان چٽو دليل ۽ هدايت ۽ رحمت آئي آهي. پوءِ ان کان وڌيڪ زور ظالم ڪير آهي جيڪو الله جي آيتن کي ڪوڙو چوي ۽ ان کان مُنهن موڙي. جلد اسان انهن ماڻهن کي بري عذاب جي سزا ڏينداسين جيڪي اسان جي آيتن کان مُنهن موڙن ٿا انڪري جو مُنهن موڙيندا هئا. |
هَل يَنظُرونَ إِلّا أَن تَأتِيَهُمُ المَلٰئِكَةُ أَو يَأتِىَ رَبُّكَ أَو يَأتِىَ بَعضُ ءايٰتِ رَبِّكَ يَومَ يَأتى بَعضُ ءايٰتِ رَبِّكَ لا يَنفَعُ نَفسًا إيمٰنُها لَم تَكُن ءامَنَت مِن قَبلُ أَو كَسَبَت فى إيمٰنِها خَيرًا قُلِ انتَظِروا إِنّا مُنتَظِرونَ (آيت : 158) |
اُهي رڳو ان ڳالهه جو انتظار ڪن ٿا ته انهن وٽ ملائڪ اچن، يا تنهنجو پالڻهار خود اچي يا تنهنجي پالڻهار جون (ڪي خاص) نشانيون اچن. جنهن ڏينهن تنهنجي پالڻهار جون (خاص) نشانيون اينديون ته ان وقت ان ماڻهو کي سندس ايمان نفعو نه ڏيندو جنهن اڳ ايمان نه آندو هوندو يا پنهنجي ايمان (جي حالت) ۾ ڪا نيڪي نه ڪمائي هوندائين. چؤ ته اوهان به انتظار ڪيو اسان به انتظار ڪندڙ آهيون. |
إِنَّ الَّذينَ فَرَّقوا دينَهُم وَكانوا شِيَعًا لَستَ مِنهُم فى شَيءٍ إِنَّما أَمرُهُم إِلَى اللَّهِ ثُمَّ يُنَبِّئُهُم بِما كانوا يَفعَلونَ (آيت : 159) |
بيشڪ جن ماڻهن پنهنجي دين کي ٽڪرا ٽڪرا ڪري ڇڏيو ۽ ٽولن ۾ ورهائجي ويا تون انهن جي ڪنهن شيءِ ۾ (ذميدار) نه آهين. انهن جو معاملو صرف الله جي حوالي آهي پوءِ اهو کين انهن ڪمن کان آگاهه ڪندو جيڪي اهي ڪندا هئا. |
مَن جاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشرُ أَمثالِها وَمَن جاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلا يُجزىٰ إِلّا مِثلَها وَهُم لا يُظلَمونَ (آيت : 160) |
جيڪو (الله جي حضور ۾) هڪ نيڪي آڻيندو ته ان لاءِ ان جي ڏهوڻ (اجر) آهي ۽ جيڪو هڪ گناهه آڻيندو ته ان کي ان جهڙي هڪ (گناهه) کان سواءِ سزا نه ڏني ويندي ۽ اُهي ظلم ڪونه ڪيا ويندا. |
قُل إِنَّنى هَدىٰنى رَبّى إِلىٰ صِرٰطٍ مُستَقيمٍ دينًا قِيَمًا مِلَّةَ إِبرٰهيمَ حَنيفًا وَما كانَ مِنَ المُشرِكينَ (آيت : 161) |
چؤ ته بيشڪ مون کي منهنجي رب سڌي رستي جي هدايت ڪئي آهي (اهو) مضبوط دين (۽) ابراهيم جو طريقو آهي جو الله ڏانهن يڪسو هر باطل کان پري هيو ۽ اُهو مشرڪن مان نه هيو. |
قُل إِنَّ صَلاتى وَنُسُكى وَمَحياىَ وَمَماتى لِلَّهِ رَبِّ العٰلَمينَ (آيت : 162) |
چؤ ته بيشڪ منهنجي نماز ۽ منهنجي قرباني ۽ منهنجي زندگي ۽ منهنجو موت سڀ الله لاءِ آهي جيڪو جهانن جو پالڻهار آهي. |
لا شَريكَ لَهُ وَبِذٰلِكَ أُمِرتُ وَأَنا۠ أَوَّلُ المُسلِمينَ (آيت : 163) |
ان جو ڪو شريڪ نه آهي ۽ ان جو مون کي حڪم ڏنو ويو آهي ۽ آءٌ سڀ کان پهريون مسلمان آهيان. |
قُل أَغَيرَ اللَّهِ أَبغى رَبًّا وَهُوَ رَبُّ كُلِّ شَيءٍ وَلا تَكسِبُ كُلُّ نَفسٍ إِلّا عَلَيها وَلا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزرَ أُخرىٰ ثُمَّ إِلىٰ رَبِّكُم مَرجِعُكُم فَيُنَبِّئُكُم بِما كُنتُم فيهِ تَختَلِفونَ (آيت : 164) |
چؤ ڇا آءٌ الله کان سواءِ ڪو ٻيو پالڻهار تلاش ڪيان؟ حالانڪه اُهو هرشيءِ جو پالڻهارآهي. ۽ هر شخص جيڪي به ڪمائي ٿو ان جو بار فقط ان تي آهي ۽ ڪو بار کڻندڙ ٻئي جو بار نه کڻندو. پوءِ پنهنجي پروردگار ڏانهن اوهان جو موٽڻ آهي. پوءِ اوهان کي خبر ڏيندو جن (معاملن) ۾ اوهان اختلاف ڪندا هئا. |
وَهُوَ الَّذى جَعَلَكُم خَلٰئِفَ الأَرضِ وَرَفَعَ بَعضَكُم فَوقَ بَعضٍ دَرَجٰتٍ لِيَبلُوَكُم فى ما ءاتىٰكُم إِنَّ رَبَّكَ سَريعُ العِقابِ وَإِنَّهُ لَغَفورٌ رَحيمٌ (آيت : 165) |
۽ اُهو ئي آهي جنهن اوهان کي زمين ۾ نائب بنايو ۽ اوهان مان هڪڙن کي ٻين تي درجن ۾ بلند ڪيائين هن لاءِ ته اوهان کي انهن شين ۾ آزمائي جيڪي اوهان کي عطا ڪيائين. بيشڪ تنهنجو پالڻهار تڪڙو عذاب ڪرڻ وارو آهي ۽ بيشڪ اُهو بخشڻهار ٻاجهارو آهي. |