| سَبَّحَ لِلَّهِ ما فِى السَّمٰوٰتِ وَما فِى الأَرضِ وَهُوَ العَزيزُ الحَكيمُ (آيت : 1) |
|
الله جي پاڪائي بيان ڪئي (هر ان شيءِ) جا به آسمانن ۾ آهي ۽ جا به زمين ۾ آهي، ۽ اُهو غالب حڪمت وارو آهي. |
| هُوَ الَّذى أَخرَجَ الَّذينَ كَفَروا مِن أَهلِ الكِتٰبِ مِن دِيٰرِهِم لِأَوَّلِ الحَشرِ ما ظَنَنتُم أَن يَخرُجوا وَظَنّوا أَنَّهُم مانِعَتُهُم حُصونُهُم مِنَ اللَّهِ فَأَتىٰهُمُ اللَّهُ مِن حَيثُ لَم يَحتَسِبوا وَقَذَفَ فى قُلوبِهِمُ الرُّعبَ يُخرِبونَ بُيوتَهُم بِأَيديهِم وَأَيدِى المُؤمِنينَ فَاعتَبِروا يٰأُولِى الأَبصٰرِ (آيت : 2) |
|
اُهو ئي آهي جنهن اهلِ ڪتاب مان ڪفر ڪرڻ وارن (قبيله بَنُو نُضير) کي سندن گهرن مان ڪڍيو پهرئين ئي جلاوطني جي وقت. توهان کي اُهو گمان (به) نه هيو ته اُهي ڪو نڪرندا! ۽ انهن کي هي گمان هيو ته انهن جا (مضبوط) قلعا کين الله (جي پڪڙ) کان بچائيندا، پوءِ الله (جو عذاب) انهن تي اتان پهتو جتان انهن کي گمان به نه هيو، ۽ (الله) انهن جي دلين ۾ دهشت وڌي جو پنهنجي هٿن سان ۽ ايمان وارن جي هٿن سان پنهنجي گهرن کي ويران ڪري رهيا هئا. پوءِ عبرت حاصل ڪيو اي ڏسڻ واري اک رکڻ وارؤ! |
| وَلَولا أَن كَتَبَ اللَّهُ عَلَيهِمُ الجَلاءَ لَعَذَّبَهُم فِى الدُّنيا وَلَهُم فِى الءاخِرَةِ عَذابُ النّارِ (آيت : 3) |
|
۽ جيڪڏهن اللهُ انهن مٿان جلا وطني نه لکي ها ته انهن کي دنيا ۾ سخت سزا ڏئي ها. ۽ انهن لاءِ آخرت ۾ باهه جو عذاب آهي. |
| ذٰلِكَ بِأَنَّهُم شاقُّوا اللَّهَ وَرَسولَهُ وَمَن يُشاقِّ اللَّهَ فَإِنَّ اللَّهَ شَديدُ العِقابِ (آيت : 4) |
|
اُهو هن ڪري ٿيو جو انهن الله ۽ ان جي رسول سان مقابلو ڪيو ۽ جيڪو الله جو مقابلو ڪندو ته بيشڪ الله عذاب ڏيڻ ۾ سخت آهي. |
| ما قَطَعتُم مِن لينَةٍ أَو تَرَكتُموها قائِمَةً عَلىٰ أُصولِها فَبِإِذنِ اللَّهِ وَلِيُخزِىَ الفٰسِقينَ (آيت : 5) |
|
اوهان جيڪو به کجيءَ جو وڻ ڪٽيو يا ان کي پنهنجي پاڙن تي بيٺل ڇڏيو سو سڀ الله جي حڪم سان هيو ۽ هن لاءِ ته اهو نافرمانن کي خوار ڪري. |
| وَما أَفاءَ اللَّهُ عَلىٰ رَسولِهِ مِنهُم فَما أَوجَفتُم عَلَيهِ مِن خَيلٍ وَلا رِكابٍ وَلٰكِنَّ اللَّهَ يُسَلِّطُ رُسُلَهُ عَلىٰ مَن يَشاءُ وَاللَّهُ عَلىٰ كُلِّ شَيءٍ قَديرٌ (آيت : 6) |
|
۽ جو مال الله انهن جي قبضي مان ڪڍي پنهنجي رسول ڏانهن موٽايو (يعني مال فئي جيڪو بنا جنگ جي غنيمت ۾ مليو) جو توهان نه ته ان جي (حاصل ڪرڻ) لاءِ گهوڙا ڊوڙايا هئا ۽ نه اُٺ ۽ پر الله پنهنجي رسولن کي جنهن تي چاهي غلبو عطا فرمائي ٿو. ۽ الله هر شيءِ تي طاقت رکڻ وارو آهي. |
| ما أَفاءَ اللَّهُ عَلىٰ رَسولِهِ مِن أَهلِ القُرىٰ فَلِلَّهِ وَلِلرَّسولِ وَلِذِى القُربىٰ وَاليَتٰمىٰ وَالمَسٰكينِ وَابنِ السَّبيلِ كَى لا يَكونَ دولَةً بَينَ الأَغنِياءِ مِنكُم وَما ءاتىٰكُمُ الرَّسولُ فَخُذوهُ وَما نَهىٰكُم عَنهُ فَانتَهوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَديدُ العِقابِ (آيت : 7) |
|
ڳوٺن وارن جو جيڪو (مال) الله (جنگ کان سواءِ) پنهنجي رسول ڏانهن پلٽايو سو الله لاءِ ۽ رسول جي لاءِ آهي ۽ (رسول جي) قرابت دارن لاءِ ۽ يتيمن ۽ مسڪينن ۽ مسافرن لاءِ آهي، (اِهو نظام ان لاءِ) ته مال توهان جي دولتمندن جي هٿن ۾ ئي گردش نه ڪندو رهي. ۽ جو ڪجهه رسول (ﷺ) توهان کي ڏئي ته ان کي وٺو ۽ جنهن کان اوهان کي روڪي ته رڪجي وڃو، ۽ الله کان ڊڄو. بيشڪ الله سخت عذاب ڏيڻ وارو آهي. |
| لِلفُقَراءِ المُهٰجِرينَ الَّذينَ أُخرِجوا مِن دِيٰرِهِم وَأَموٰلِهِم يَبتَغونَ فَضلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضوٰنًا وَيَنصُرونَ اللَّهَ وَرَسولَهُ أُولٰئِكَ هُمُ الصّٰدِقونَ (آيت : 8) |
|
(فيء جو مال) ان هجرت ڪندڙ مسڪينن لاءِ (به) آهي جيڪي پنهنجي گهرن ۽ مال کان ڪڍيا ويا آهن اُهي الله جو فضل ۽ ان جي رضا چاهن ٿا ۽ الله ۽ ان جي رسول (ﷺ) جي مدد ڪن ٿا. اُهي ئي سچار آهن. |
| وَالَّذينَ تَبَوَّءُو الدّارَ وَالإيمٰنَ مِن قَبلِهِم يُحِبّونَ مَن هاجَرَ إِلَيهِم وَلا يَجِدونَ فى صُدورِهِم حاجَةً مِمّا أوتوا وَيُؤثِرونَ عَلىٰ أَنفُسِهِم وَلَو كانَ بِهِم خَصاصَةٌ وَمَن يوقَ شُحَّ نَفسِهِ فَأُولٰئِكَ هُمُ المُفلِحونَ (آيت : 9) |
|
۽ (اُهو مال انهن انصارن لاءِ به آهي) جي مهاجرن جي اچڻ کان اڳ ايمان آڻي دار (الهجرت يعني مدينه ) ۾ رهيل آهن، اُهي ان سان محبت رکن ٿا جنهن انهن ڏانهن هجرت ڪئي ۽ مهاجرن کي جو ڪجهه ڏنو وڃي ان سان اُهي پنهنجي دلين ۾ ڪا تنگي نه ٿا رکن ۽ پنهنجو پاڻ تي انهن کي ترجيح ڏين ٿا توڙي جو خود انهن کي سخت ضرورت هجي. ۽ جيڪو ماڻهو پنهنجي نفس جي بخل کان بچايو ويو پوءِ اُهي ئي ڪامياب آهن. |
| وَالَّذينَ جاءو مِن بَعدِهِم يَقولونَ رَبَّنَا اغفِر لَنا وَلِإِخوٰنِنَا الَّذينَ سَبَقونا بِالإيمٰنِ وَلا تَجعَل فى قُلوبِنا غِلًّا لِلَّذينَ ءامَنوا رَبَّنا إِنَّكَ رَءوفٌ رَحيمٌ (آيت : 10) |
|
۽ اُهي ماڻهو جيڪي انهن (مهاجرن ۽ انصارن) کان پوءِ آيا عرض ڪن ٿا: ”اي اسان جا پالڻهار اسان کي بخش ۽ اسان جي انهن ڀائرن کي به بخش جي ايمان آڻڻ ۾ اسان کان اڳتي وڌي ويا ۽ اسان جي دلين ۾ ايمان وارن لاءِ ڪا کوٽ نه وِجُهه، اي اسان جا پالڻهار بيشڪ تون بيحد شفقت ڪندڙ وڏي باجهه وارو آهين“. |
| أَلَم تَرَ إِلَى الَّذينَ نافَقوا يَقولونَ لِإِخوٰنِهِمُ الَّذينَ كَفَروا مِن أَهلِ الكِتٰبِ لَئِن أُخرِجتُم لَنَخرُجَنَّ مَعَكُم وَلا نُطيعُ فيكُم أَحَدًا أَبَدًا وَإِن قوتِلتُم لَنَنصُرَنَّكُم وَاللَّهُ يَشهَدُ إِنَّهُم لَكٰذِبونَ (آيت : 11) |
|
ڇا تو انهن منافقن کي ڏٺو جيڪي پنهنجي انهن ڀائرن کي چون ٿا جن اهلِ ڪتاب مان ڪفر ڪيو ته، ”اگر اوهان جلا وطن ڪيا ويا ته ضرور اسان اوهان سان گڏ نڪرنداسين، ۽ توهان جي باري ۾ ڪڏهن به ڪنهن جي ڳالهه نه مڃنداسين ۽ اگر توهان سان جنگ ڪئي وئي ته اسان ضرور توهان جي مدد ڪنداسين“. ۽ الله شاهدي ڏئي ٿو ته اُهي يقيناً ڪوڙا آهن. |
| لَئِن أُخرِجوا لا يَخرُجونَ مَعَهُم وَلَئِن قوتِلوا لا يَنصُرونَهُم وَلَئِن نَصَروهُم لَيُوَلُّنَّ الأَدبٰرَ ثُمَّ لا يُنصَرونَ (آيت : 12) |
|
اگر اُهي (اهلِ ڪتاب ڪافر) جلا وطن ڪيا ويا ته اُهي (منافق) انهن سان گڏ ڪونه نڪرندا اگر انهن سان جنگ ڪئي وئي ته هي انهن جي مدد ڪونه ڪندا، ۽ اگر انهن سندن مدد ڪئي به ته ضرور پٺي ڦيري ڀڄندا، پوءِ سندن مدد نه ٿيندي. |
| لَأَنتُم أَشَدُّ رَهبَةً فى صُدورِهِم مِنَ اللَّهِ ذٰلِكَ بِأَنَّهُم قَومٌ لا يَفقَهونَ (آيت : 13) |
|
(اي مسلمانو!) بيشڪ انهن جي دلين ۾ الله کان وڌيڪ توهان جو ڊپ آهي. اُهو هن ڪري ته اُهي اهڙا ماڻهو آهن جيڪي سمجهه نه ٿا رکن. |
| لا يُقٰتِلونَكُم جَميعًا إِلّا فى قُرًى مُحَصَّنَةٍ أَو مِن وَراءِ جُدُرٍ بَأسُهُم بَينَهُم شَديدٌ تَحسَبُهُم جَميعًا وَقُلوبُهُم شَتّىٰ ذٰلِكَ بِأَنَّهُم قَومٌ لا يَعقِلونَ (آيت : 14) |
|
اهي ڪڏهن به گڏجي (کُلي ميدان ۾) اوهان جو مقابلو نه ڪندا، سواءِ قلعي بند شهر جي يا ديوارن جي آڙ ۾. انهن جي پاڻ ۾ به سخت ويڙهه آهي. تون کين گڏ سمجهين ٿو حالانڪه انهن جون دليون ڌار ڌار آهن. اهو هن ڪري جو اُهي بي عقل قوم آهن. |
| كَمَثَلِ الَّذينَ مِن قَبلِهِم قَريبًا ذاقوا وَبالَ أَمرِهِم وَلَهُم عَذابٌ أَليمٌ (آيت : 15) |
|
هي انهن ماڻهن وانگر آهن جيڪي انهن کان اڳ زمانهءِ قريب ۾ پنهنجي عملن جي شامت جو مزو چکي چڪا آهن، ۽ انهن لاءِ دردناڪ عذاب آهي. |
| كَمَثَلِ الشَّيطٰنِ إِذ قالَ لِلإِنسٰنِ اكفُر فَلَمّا كَفَرَ قالَ إِنّى بَريءٌ مِنكَ إِنّى أَخافُ اللَّهَ رَبَّ العٰلَمينَ (آيت : 16) |
|
انهن جو مثال شيطان وانگر آهي جنهن وقت انسان کي چوي ٿو ڪفر ڪر، پوءِ جڏهن اُهو ڪفر ڪري ٿو ته چوي ٿو ته آءٌ تو کان بيزار آهيان بيشڪ آءٌ الله کان ڊڄان ٿو جيڪو جهانن جو پروردگار آهي. |
| فَكانَ عٰقِبَتَهُما أَنَّهُما فِى النّارِ خٰلِدَينِ فيها وَذٰلِكَ جَزٰؤُا۟ الظّٰلِمينَ (آيت : 17) |
|
پوءِ انهن ٻنهين جو انجام هي ٿيندو جو اُهي ٻئي دوزخ ۾ هوندا هميشه ان ۾ رهندا. ۽ ظالمن جي اِها سزا آهي. |
| يٰأَيُّهَا الَّذينَ ءامَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلتَنظُر نَفسٌ ما قَدَّمَت لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبيرٌ بِما تَعمَلونَ (آيت : 18) |
|
اي ايمان وارؤ! الله کان ڊڄو ۽ هر شخص ڏسي ته ان سڀاڻي (يعني قيامت) جي لاءِ اڳتي ڇا موڪليو آهي؟ ۽ توهان الله کان ڊڄندا رهو. بيشڪ الله انهن ڪمن کان با خبر آهي جيڪي توهان ڪيو ٿا. |
| وَلا تَكونوا كَالَّذينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسىٰهُم أَنفُسَهُم أُولٰئِكَ هُمُ الفٰسِقونَ (آيت : 19) |
|
۽ اوهان انهن ماڻهن وانگر نه ٿيو جن الله کي وساري ڇڏيو پوءِ الله به انهن کي سندن وجودن کان غافل ڪري ڇڏيو. اُهي نافرمان ماڻهو آهن. |
| لا يَستَوى أَصحٰبُ النّارِ وَأَصحٰبُ الجَنَّةِ أَصحٰبُ الجَنَّةِ هُمُ الفائِزونَ (آيت : 20) |
|
جهنمي ۽ جنتي پاڻ ۾ برابر ٿي نه ٿا سگهن، جنتي ئي ڪامياب آهن. |
| لَو أَنزَلنا هٰذَا القُرءانَ عَلىٰ جَبَلٍ لَرَأَيتَهُ خٰشِعًا مُتَصَدِّعًا مِن خَشيَةِ اللَّهِ وَتِلكَ الأَمثٰلُ نَضرِبُها لِلنّاسِ لَعَلَّهُم يَتَفَكَّرونَ (آيت : 21) |
|
جيڪڏهن اسان هي قرآن ڪنهن جبل تي نازل ڪيون ها ته تون ان کي ڏسين ها ته اُهو الله جي خوف کان جهُڪي پوي ها، ٽڪرا ٽڪرا ٿي پوي ها. ۽ اُهي مثال اسان ماڻهن لاءِ بيان ڪيون ٿا تان جو اُهي غور و فڪر ڪن. |
| هُوَ اللَّهُ الَّذى لا إِلٰهَ إِلّا هُوَ عٰلِمُ الغَيبِ وَالشَّهٰدَةِ هُوَ الرَّحمٰنُ الرَّحيمُ (آيت : 22) |
|
اُهو ئي الله آهي جنهن کان سواءِ ڪوبه عبادت جي لائق نه آهي، اهو ڳُجهه ۽ ظاهر کي ڄاڻڻ وارو آهي، اُهو ئي وڏو مهربان ٻاجهارو آهي. |
| هُوَ اللَّهُ الَّذى لا إِلٰهَ إِلّا هُوَ المَلِكُ القُدّوسُ السَّلٰمُ المُؤمِنُ المُهَيمِنُ العَزيزُ الجَبّارُ المُتَكَبِّرُ سُبحٰنَ اللَّهِ عَمّا يُشرِكونَ (آيت : 23) |
|
اُهو ئي الله آهي جنهن کان سواءِ ڪوبه معبود نه آهي، اهو بادشاهه آهي، هر عيب کان پاڪ آهي، هر نقص کان سلامت آهي، امن ڏيڻ وارو آهي، حفاظت فرمائڻ وارو آهي، عزت وارو آهي، خودمختار آهي، وڏائيءَ وارو آهي. الله هر ان شيءِ کان پاڪ آهي جنهن کي ان جو شريڪ بنائن ٿا. |
| هُوَ اللَّهُ الخٰلِقُ البارِئُ المُصَوِّرُ لَهُ الأَسماءُ الحُسنىٰ يُسَبِّحُ لَهُ ما فِى السَّمٰوٰتِ وَالأَرضِ وَهُوَ العَزيزُ الحَكيمُ (آيت : 24) |
|
اُهو ئي الله آهي جيڪو پيدا ڪرڻ وارو آهي، نئون بنائڻ وارو آهي، صورت ٺاهڻ وارو آهي، ان جا سڀ نالا سهڻا آهن. جو ڪجهه آسمانن ۽ زمين ۾ آهي سو سندس پاڪائي بيان ڪري ٿو ۽ اُهو غالب حڪمت وارو آهي. |