الحَمدُ لِلَّهِ فاطِرِ السَّمٰوٰتِ وَالأَرضِ جاعِلِ المَلٰئِكَةِ رُسُلًا أُولى أَجنِحَةٍ مَثنىٰ وَثُلٰثَ وَرُبٰعَ يَزيدُ فِى الخَلقِ ما يَشاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلىٰ كُلِّ شَيءٍ قَديرٌ (آيت : 1) |
تعريف الله جي لاءِ ئي آهي، جيڪو آسمانن ۽ زمين جو جوڙيندڙ ۽ فرشتن کي پيغام پهچائيندڙ طور مقرر ڪندڙ آهي، (اهڙا فرشتا) جن جا ٻه ٻه، ٽي ٽي ۽ چار چار پــَـرَ آهن، هو پنهنجي مخلوق جي بناوت ۾ جيئن چاهي ٿو واڌارو ڪري ٿو، بيشڪ الله هر شيءِ تي قادر آهي |
ما يَفتَحِ اللَّهُ لِلنّاسِ مِن رَحمَةٍ فَلا مُمسِكَ لَها وَما يُمسِك فَلا مُرسِلَ لَهُ مِن بَعدِهِ وَهُوَ العَزيزُ الحَكيمُ (آيت : 2) |
الله جنهن رحمت جو به دروازو ماڻهن لاءِ کولي ڇڏي ته کيس ڪو روڪڻ وارو ڪونهي ۽ جنهن کي هو بند ڪري ڇڏي ته ان کي الله کانسواءِ ٻيو ڪو کولڻ وارو ڪونهي، هو زبردست ۽ داناءُ آهي |
يٰأَيُّهَا النّاسُ اذكُروا نِعمَتَ اللَّهِ عَلَيكُم هَل مِن خٰلِقٍ غَيرُ اللَّهِ يَرزُقُكُم مِنَ السَّماءِ وَالأَرضِ لا إِلٰهَ إِلّا هُوَ فَأَنّىٰ تُؤفَكونَ (آيت : 3) |
اي انسانؤ! توهان تي الله جيڪي احسان ڪيا آهن تن کي ياد ڪريو. ڇا الله کانسواءِ ٻيو به ڪو خالق آهي، جيڪو توهان کي آسمان ۽ زمين مان رزق ڏيندو هجي؟ ٻيو ڪوبه معبود هن کانسواءِ ڪونهي. پوءِ ڪيڏانهن ٿا دوکو کائو |
وَإِن يُكَذِّبوكَ فَقَد كُذِّبَت رُسُلٌ مِن قَبلِكَ وَإِلَى اللَّهِ تُرجَعُ الأُمورُ (آيت : 4) |
هاڻي جيڪڏهن (اي نبي) اهي توکي ڪوڙو ٿا سڏين ته (اها ڪا نئين ڳالهه ڪانهي) توکان اڳ به ڪيترائي رسول ڪوڙا سڏجي چڪا آهن ۽ سڀئي معاملا نيٺ ته الله ڏانهن ئي موٽڻا آهن |
يٰأَيُّهَا النّاسُ إِنَّ وَعدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلا تَغُرَّنَّكُمُ الحَيوٰةُ الدُّنيا وَلا يَغُرَّنَّكُم بِاللَّهِ الغَرورُ (آيت : 5) |
اي انسانؤ! الله جو وعدو برحق آهي، تنهنڪري دنيا واري زندگي توهان کي دوکي ۾ نه وجهي ۽ نڪي اهو وڏو دوکيباز (شيطان) الله جي باري ۾ توهان کي دوکو ڏئي |
إِنَّ الشَّيطٰنَ لَكُم عَدُوٌّ فَاتَّخِذوهُ عَدُوًّا إِنَّما يَدعوا حِزبَهُ لِيَكونوا مِن أَصحٰبِ السَّعيرِ (آيت : 6) |
حقيقت ۾ شيطان توهان جو دشمن آهي، تنهنڪري ان کي دشمن ڪري سمجهو. هو ته پنهنجي پوئلڳن کي پنهنجيءَ واٽ ڏانهن ان ڪري پيو سڏي ته جيئن اهي دوزخين ۾ شامل ٿي وڃن |
الَّذينَ كَفَروا لَهُم عَذابٌ شَديدٌ وَالَّذينَ ءامَنوا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ لَهُم مَغفِرَةٌ وَأَجرٌ كَبيرٌ (آيت : 7) |
جيڪي ڪفر ڪندا تن لاءِ سخت عذاب آهي ۽ جيڪي ايمان آڻيندا ۽ نيڪ عمل ڪندا، تن لاءِ گناهن جي معافي ۽ وڏو اجر آهي |
أَفَمَن زُيِّنَ لَهُ سوءُ عَمَلِهِ فَرَءاهُ حَسَنًا فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَن يَشاءُ وَيَهدى مَن يَشاءُ فَلا تَذهَب نَفسُكَ عَلَيهِم حَسَرٰتٍ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ بِما يَصنَعونَ (آيت : 8) |
(ڀلا ان شخص جي گمراهيءَ جي به ڪا حد آهي) جنهن لاءِ ان جو بڇڙو عمل ڏسڻ ۾ سهڻو بڻايو ويو هجي ۽ هو ان کي سٺو سمجهندو هجي؟ حقيقت ۾ الله جنهن کي گهري گمراهه ڪري ڇڏي ۽ جنهن کي چاهي سڌي واٽ ٿو ڏيکاري ڇڏي، تنهنڪري (اي نبي) تنهنجو انهن ماڻهن لاءِ اجايو ڏک ۽ ارمان ڪندي ساهه نه وڃي. الله خوب ڄاڻي ٿو جيڪو اهي ڪن ٿا |
وَاللَّهُ الَّذى أَرسَلَ الرِّيٰحَ فَتُثيرُ سَحابًا فَسُقنٰهُ إِلىٰ بَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَحيَينا بِهِ الأَرضَ بَعدَ مَوتِها كَذٰلِكَ النُّشورُ (آيت : 9) |
اهو ته الله ئي آهي جيڪو هوائن کي موڪلي ٿو، پوءِ اهي ڪڪرن کي کڻي هلن ٿيون، پوءِ اسان ان کي ويران شهرن ڏانهن ڪاهي ٿا وڃون ۽ ان جي وسيلي ان زمين کي سندس موت کان پوءِ وري جيئاري (آباد ڪري) کڙو ٿا ڪريون. ائين ئي ٿيندو مئل انسانن جو وري جيئرو ٿيڻ |
مَن كانَ يُريدُ العِزَّةَ فَلِلَّهِ العِزَّةُ جَميعًا إِلَيهِ يَصعَدُ الكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالعَمَلُ الصّٰلِحُ يَرفَعُهُ وَالَّذينَ يَمكُرونَ السَّيِّـٔاتِ لَهُم عَذابٌ شَديدٌ وَمَكرُ أُولٰئِكَ هُوَ يَبورُ (آيت : 10) |
جنهن کي عزت گهرجي ان کي معلوم هئڻ گهرجي ته عزت ساري ئي الله جي لاءِ آهي، ڏانهس جيڪا شيءِ مٿي ٿي وڃي، اهي رڳو پاڪ ڳالهيون آهن ۽ ڀلارو عمل ان کي اڃان به مٿي چاڙهي ٿو، باقي جيڪي ماڻهو بڇڙيون سٽون سٽين ٿا، انهن لاءِ سخت عذاب آهي ۽ سندن مڪر به پنهنجو پاڻ ئي ناس ٿي ويندو |
وَاللَّهُ خَلَقَكُم مِن تُرابٍ ثُمَّ مِن نُطفَةٍ ثُمَّ جَعَلَكُم أَزوٰجًا وَما تَحمِلُ مِن أُنثىٰ وَلا تَضَعُ إِلّا بِعِلمِهِ وَما يُعَمَّرُ مِن مُعَمَّرٍ وَلا يُنقَصُ مِن عُمُرِهِ إِلّا فى كِتٰبٍ إِنَّ ذٰلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسيرٌ (آيت : 11) |
الله توهان کي مٽيءَ مان پيدا ڪيو، پوءِ نطفي مان، پوءِ توهان جا جوڙا جوڙا بڻايائين (يعني مرد ۽ عورت) ڪابه عورت ڳؤرهاري ٿيندي توڙي ٻار ڄڻيندي آهي، اهو سڀ ڪجهه الله جي ڄاڻ ۾ هوندو آهي. ڪوبه وڏيءَ ڄمار وارو وڏي عمر کي رسندو آهي توڙي ڪنهن جي عمر ۾ ڪا گهٽتائي ڪئي ويندي آهي ته اهو سڀ ڪجهه به هڪ ڪتاب ۾ لکيل آهي. الله لاءِ اهو تمام آسان ڪم آهي |
وَما يَستَوِى البَحرانِ هٰذا عَذبٌ فُراتٌ سائِغٌ شَرابُهُ وَهٰذا مِلحٌ أُجاجٌ وَمِن كُلٍّ تَأكُلونَ لَحمًا طَرِيًّا وَتَستَخرِجونَ حِليَةً تَلبَسونَها وَتَرَى الفُلكَ فيهِ مَواخِرَ لِتَبتَغوا مِن فَضلِهِ وَلَعَلَّكُم تَشكُرونَ (آيت : 12) |
۽ پاڻيءَ جا ٻئي ذخيرا هڪجهڙا ناهن. هڪڙو مٺو اڃ لاهيندڙ، پيئڻ ۾ مزيدار ۽ ٻيو ڏاڍو کارو. پر ٻنهي مان توهان سڄر تازو گوشت ٿا کائو ۽ پائڻ لاءِ سينگار جو سامان ٿا ڪڍو ۽ انهيءَ پاڻيءَ ۾ توهان ڏسو ٿا ته ٻيڙيون ان جو سينو چيرينديون ٿيون هلنديون وتن، تانته توهان الله جو فضل تلاش ڪريو ۽ سندس شڪر ڪريو |
يولِجُ الَّيلَ فِى النَّهارِ وَيولِجُ النَّهارَ فِى الَّيلِ وَسَخَّرَ الشَّمسَ وَالقَمَرَ كُلٌّ يَجرى لِأَجَلٍ مُسَمًّى ذٰلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُم لَهُ المُلكُ وَالَّذينَ تَدعونَ مِن دونِهِ ما يَملِكونَ مِن قِطميرٍ (آيت : 13) |
هو ڏينهن ۾ رات کي ۽ رات ۾ ڏينهن کي داخل ڪندو آهي. سج ۽ چنڊ کي ضابطي اندر رکي ڇڏيو اٿس، اهو سڀ ڪجهه هڪڙي مقرر وقت تائين هلندو پيو رهي. اهوئي الله (جنهن جا اهي ڪم آهن) توهان جو رب آهي، بادشاهي ان جي ئي آهي، ان کي ڇڏي، توهان جن ٻين کي سڏيو ٿا اهي ته هڪ ڪــَـکَ جا به مالڪ ناهن |
إِن تَدعوهُم لا يَسمَعوا دُعاءَكُم وَلَو سَمِعوا مَا استَجابوا لَكُم وَيَومَ القِيٰمَةِ يَكفُرونَ بِشِركِكُم وَلا يُنَبِّئُكَ مِثلُ خَبيرٍ (آيت : 14) |
انهن کي سڏيندؤ ته سڏ نه ٻڌندا ۽ ٻڌندا ته انهن جو ڪو جواب نه ڏيندا ۽ قيامت جي ڏينهن هو توهان جي شرڪ جو انڪار ڪندا. حقيقت جي اهڙي صحيح خبر چار توکي ڪنهن ڄاڻندڙ (الله) کانسواءِ ٻيو ڪوبه نٿو ڏيئي سگهي |
يٰأَيُّهَا النّاسُ أَنتُمُ الفُقَراءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الغَنِىُّ الحَميدُ (آيت : 15) |
اي انسانؤ! توهان ئي الله جا محتاج آهيو ۽ الله ته بي پرواهه ۽ پنهنجو پاڻ ساراهيل آهي |
إِن يَشَأ يُذهِبكُم وَيَأتِ بِخَلقٍ جَديدٍ (آيت : 16) |
هو جي گهري ته توهان کي هٽائي ڪا ٻي نئين مخلوق آڻي |
وَما ذٰلِكَ عَلَى اللَّهِ بِعَزيزٍ (آيت : 17) |
۽ ائين ڪرڻ الله لاءِ ڪوبه ڏکيو ڪم ناهي |
وَلا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزرَ أُخرىٰ وَإِن تَدعُ مُثقَلَةٌ إِلىٰ حِملِها لا يُحمَل مِنهُ شَيءٌ وَلَو كانَ ذا قُربىٰ إِنَّما تُنذِرُ الَّذينَ يَخشَونَ رَبَّهُم بِالغَيبِ وَأَقامُوا الصَّلوٰةَ وَمَن تَزَكّىٰ فَإِنَّما يَتَزَكّىٰ لِنَفسِهِ وَإِلَى اللَّهِ المَصيرُ (آيت : 18) |
ڪو بار کڻندڙ ڪنهن ٻئي جو بار نه کڻندو ۽ جي ڪو بار وارو پنهنجي بار جي کڻڻ لاءِ ڪنهن کي سڏيندو ته ٿورڙو به بار کڻڻ لاءِ ڪوئي نه ايندس، کڻي ويجهو عزيز ئي ڇونه هجيس. (اي نبي) تون ته رڳو انهن ماڻهن کي ئي خبردار ڪري سگهين ٿو، جيڪي بنا ڏسڻ جي پنهنجي رب کان ڊڄن ٿا ۽ نماز قائم ڪن ٿا. جيڪو به پاڪائي اختيار ڪري ٿو پاڻ لاءِ ئي ڪري ٿو ۽ سڀني کي الله ڏانهن ئي موٽي هلڻو آهي |
وَما يَستَوِى الأَعمىٰ وَالبَصيرُ (آيت : 19) |
انڌو ۽ سڄو برابر نٿا ٿي سگهن |
وَلَا الظُّلُمٰتُ وَلَا النّورُ (آيت : 20) |
نڪي اونداهيون ۽ سوجهرو ڪو هڪجهڙا آهن |
وَلَا الظِّلُّ وَلَا الحَرورُ (آيت : 21) |
نه وري ٿـڌي ڇانوَ ۽ ساڙيندڙ اُس ئي ڪي هڪجهڙيون آهن |
وَما يَستَوِى الأَحياءُ وَلَا الأَموٰتُ إِنَّ اللَّهَ يُسمِعُ مَن يَشاءُ وَما أَنتَ بِمُسمِعٍ مَن فِى القُبورِ (آيت : 22) |
۽ نه جيئرا ۽ مئل ڪي برابر آهن. الله جنهن کي چاهي ٻڌرائي سگهي ٿو پر (اي نبي) تون انهن کي نٿو ٻڌرائي سگهين، جيڪي قبرن ۾ آهن |
إِن أَنتَ إِلّا نَذيرٌ (آيت : 23) |
تون ته فقط هڪ خبردار ڪندڙ آهين |
إِنّا أَرسَلنٰكَ بِالحَقِّ بَشيرًا وَنَذيرًا وَإِن مِن أُمَّةٍ إِلّا خَلا فيها نَذيرٌ (آيت : 24) |
اسان توکي حق ڏئي موڪليو آهي، خوشخبري ڏيندڙ ۽ ڊيڄاريندڙ ڪري ۽ ڪا امت اهڙي نه گذري آهي، جنهن ۾ ڪو ڊيڄاريندڙ نه آيو هجي |
وَإِن يُكَذِّبوكَ فَقَد كَذَّبَ الَّذينَ مِن قَبلِهِم جاءَتهُم رُسُلُهُم بِالبَيِّنٰتِ وَبِالزُّبُرِ وَبِالكِتٰبِ المُنيرِ (آيت : 25) |
هاڻي جيڪڏهن اهي ماڻهو توکي ڪوڙو ٿا سڏين ته انهن کان اڳ ٿي گذريل ماڻهو به ڪوڙو سڏيندا هئا. وٽن سندن رسول چٽيون ثابتيون، صحيفا ۽ (هدايت جي) روشني پکيڙيندڙ ڪتاب کڻي آيا هئا |
ثُمَّ أَخَذتُ الَّذينَ كَفَروا فَكَيفَ كانَ نَكيرِ (آيت : 26) |
پوءِ جن ماڻهن نه مڃيو تن کي پڪڙيم. پوءِ ڏسو ته منهنجي سزا ڪهڙي نه سخت هئي |
أَلَم تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخرَجنا بِهِ ثَمَرٰتٍ مُختَلِفًا أَلوٰنُها وَمِنَ الجِبالِ جُدَدٌ بيضٌ وَحُمرٌ مُختَلِفٌ أَلوٰنُها وَغَرابيبُ سودٌ (آيت : 27) |
ڇا تون ڏسين نٿو ته الله آسمان مان پاڻي وسائي ٿو ۽ ان جي وسيلي اسان قسمين قسمين ميوا اپايون ٿا، جن جا رنگ ڌار ڌار ٿين ٿا ۽ جبلن ۾ به اڇا ڳاڙها جدا جدا رنگن وارا ۽ ڪي نهايت ڪارا ڀاڱا ٿيندا آهن |
وَمِنَ النّاسِ وَالدَّوابِّ وَالأَنعٰمِ مُختَلِفٌ أَلوٰنُهُ كَذٰلِكَ إِنَّما يَخشَى اللَّهَ مِن عِبادِهِ العُلَمٰؤُا۟ إِنَّ اللَّهَ عَزيزٌ غَفورٌ (آيت : 28) |
۽ وري اهڙيءَ طرح انسانن، جانورن ۽ چوپائي مال جا رنگ به ڌار ڌار ٿين ٿا، حقيقت اها آهي ته الله جي بندن مان فقط علم وارا ئي کانئس ڊڄن ٿا. بيشڪ الله زبردست ۽ بخشڻهار آهي |
إِنَّ الَّذينَ يَتلونَ كِتٰبَ اللَّهِ وَأَقامُوا الصَّلوٰةَ وَأَنفَقوا مِمّا رَزَقنٰهُم سِرًّا وَعَلانِيَةً يَرجونَ تِجٰرَةً لَن تَبورَ (آيت : 29) |
جيڪي ماڻهو الله جو ڪتاب پڙهن ٿا ۽ نماز قائم ڪن ٿا ۽ جيڪو رزق اسان کين ڏنو آهي ان مان لڪائي توڙي ظاهر ظهور خرچ ڪن ٿا، پڪ سان اهي اهڙي واپار جي اميد رکن ٿا، جنهن ۾ ڪو جوکو ئي ناهي |
لِيُوَفِّيَهُم أُجورَهُم وَيَزيدَهُم مِن فَضلِهِ إِنَّهُ غَفورٌ شَكورٌ (آيت : 30) |
(انهيءَ واپار ۾ انهن پنهنجو سڀ ڪجهه ان ڪري لڳايو آهي) ته جيئن الله سندن پورا پورا اجر کين ڏئي ۽ اڃان پنهنجي فضل منجهان کين وڌيڪ عطا ڪري، بيشڪ الله بخشڻهار ۽ قدر ڪرڻ وارو آهي |
وَالَّذى أَوحَينا إِلَيكَ مِنَ الكِتٰبِ هُوَ الحَقُّ مُصَدِّقًا لِما بَينَ يَدَيهِ إِنَّ اللَّهَ بِعِبادِهِ لَخَبيرٌ بَصيرٌ (آيت : 31) |
(اي نبي) جيڪو ڪتاب اسان توڏانهن وحي ڪري موڪليو آهي اهوئي حق آهي، تصديق ڪندڙ ٿي آيو آهي، کانئس اڳ آيل ڪتابن جو. بيشڪ الله پنهنجن بندن جي حال کان واقف آهي ۽ هر شيءِ ڏسي پسي ٿو |
ثُمَّ أَورَثنَا الكِتٰبَ الَّذينَ اصطَفَينا مِن عِبادِنا فَمِنهُم ظالِمٌ لِنَفسِهِ وَمِنهُم مُقتَصِدٌ وَمِنهُم سابِقٌ بِالخَيرٰتِ بِإِذنِ اللَّهِ ذٰلِكَ هُوَ الفَضلُ الكَبيرُ (آيت : 32) |
پوءِ اسان انهيءَ ڪتاب جو وارث بڻائي ڇڏيو انهن ماڻهن کي، جن کي اسان (انهيءَ وراثت لاءِ ) پنهنجن بندن مان چونڊي کنيو آهي. هاڻي انهن مان ڪو ته پنهنجو پاڻ تي ظلم ڪرڻ وارو آهي ته ڪو وچٿرو آهي، ته ڪو وري الله جي توفيق سان نيڪين ۾ اڳرو آهي، اهوئي نهايت وڏو فضل آهي |
جَنّٰتُ عَدنٍ يَدخُلونَها يُحَلَّونَ فيها مِن أَساوِرَ مِن ذَهَبٍ وَلُؤلُؤًا وَلِباسُهُم فيها حَريرٌ (آيت : 33) |
سدائين رهڻ واريون جنتون آهن، جن ۾ اهي داخل ٿيندا، اتي کين سون جي ڪنگڻن ۽ موتين سان سينگاريو ويندو ۽ اتي سندن پوشاڪ پــَـٽ جي هوندي |
وَقالُوا الحَمدُ لِلَّهِ الَّذى أَذهَبَ عَنَّا الحَزَنَ إِنَّ رَبَّنا لَغَفورٌ شَكورٌ (آيت : 34) |
۽ هو چوندا ته "شڪر آهي ان الله جو جنهن اسان جا ڏک لاهي ڇڏيا، بيشڪ اسان جو رب بخشڻهار ۽ قدردان آهي |
الَّذى أَحَلَّنا دارَ المُقامَةِ مِن فَضلِهِ لا يَمَسُّنا فيها نَصَبٌ وَلا يَمَسُّنا فيها لُغوبٌ (آيت : 35) |
جنهن پنهنجي فضل سان اسان کي هميشه قائم رهندڙ هنڌ رهايو آهي، جتي اسان کي نڪي محنت مشقت ڪرڻي آهي ۽ نه ڪو ٿڪ ٿو ٿئي |
وَالَّذينَ كَفَروا لَهُم نارُ جَهَنَّمَ لا يُقضىٰ عَلَيهِم فَيَموتوا وَلا يُخَفَّفُ عَنهُم مِن عَذابِها كَذٰلِكَ نَجزى كُلَّ كَفورٍ (آيت : 36) |
۽ جن ڪفر ڪيو آهي تن لاءِ جهنم جي باهه آهي، نڪي سندن معاملو نبيريو ويندو جو مري وڃن ۽ نه وري ڪو جهنم جو عذاب گهٽايو ويندن. ائين ئي اسان بدلو ڏيندا آهيون هر ان شخص کي جيڪو ڪفر ڪرڻ وارو هجي |
وَهُم يَصطَرِخونَ فيها رَبَّنا أَخرِجنا نَعمَل صٰلِحًا غَيرَ الَّذى كُنّا نَعمَلُ أَوَلَم نُعَمِّركُم ما يَتَذَكَّرُ فيهِ مَن تَذَكَّرَ وَجاءَكُمُ النَّذيرُ فَذوقوا فَما لِلظّٰلِمينَ مِن نَصيرٍ (آيت : 37) |
هو اتي دانهون ڪري چوندا ته "اي اسان جا رب! اسان کي هتان ڪڍ ته اسان نيڪ عمل ڪريون، انهن عملن کان مختلف جيڪي اسان اڳي ڪندا هئاسون" (جواب ملندن) "ڇا اسان توهان کي ايڏي عمر نه ڏني هئي، جو جيڪڏهن ڪو سبق پرائڻ چاهي ها ته پرائي وڃي ها؟ ۽ توهان وٽ ڊيڄاريندڙ به آيو هو، پوءِ هاڻي چکو مزو. ظالمن جو هتي ڪوبه مددگار ڪونهي" |
إِنَّ اللَّهَ عٰلِمُ غَيبِ السَّمٰوٰتِ وَالأَرضِ إِنَّهُ عَليمٌ بِذاتِ الصُّدورِ (آيت : 38) |
بيشڪ الله آسمانن ۽ زمين جي هر ڳجهيءَ ڳالهه کي ڄاڻندڙ آهي. هو ته سينن جا راز به ڄاڻندو آهي |
هُوَ الَّذى جَعَلَكُم خَلٰئِفَ فِى الأَرضِ فَمَن كَفَرَ فَعَلَيهِ كُفرُهُ وَلا يَزيدُ الكٰفِرينَ كُفرُهُم عِندَ رَبِّهِم إِلّا مَقتًا وَلا يَزيدُ الكٰفِرينَ كُفرُهُم إِلّا خَسارًا (آيت : 39) |
اهوئي ته آهي، جنهن توهان کي زمين ۾ نائب بڻايو آهي، هاڻي جيڪو ڪفر ڪندو ته ان جو بار ان تي آهي ۽ ڪافرن جو ڪفر کين ڪابه ترقي نه ڪرائيندو آهي، سواءِ ان جي ته الله جو قهر مٿن وڌندو ويندو آهي ۽ سندن ڪفر سندن خساري کي اڃان به وڌائيندو آهي |
قُل أَرَءَيتُم شُرَكاءَكُمُ الَّذينَ تَدعونَ مِن دونِ اللَّهِ أَرونى ماذا خَلَقوا مِنَ الأَرضِ أَم لَهُم شِركٌ فِى السَّمٰوٰتِ أَم ءاتَينٰهُم كِتٰبًا فَهُم عَلىٰ بَيِّنَتٍ مِنهُ بَل إِن يَعِدُ الظّٰلِمونَ بَعضُهُم بَعضًا إِلّا غُرورًا (آيت : 40) |
(اي نبي) چوين: "ڀلا، ڪڏهن توهان ڏٺو به آهي، پنهنجن انهن شريڪن کي جن کي توهان الله جي بدران سڏيندا آهيو؟ مونکي ٻڌايو ته انهن زمين ۾ ڇا پيدا ڪيو آهي؟ يا آسمانن ۾ سندن ڪهڙي ڀائيواري آهي؟" (جيڪڏهن اهو نٿا ٻڌائين ته پڇين) ڀلا اسان انهن کي ڪو ڪتاب ڏنو آهي ڇا جنهن جي بنياد تي (پنهنجي انهي شرڪ لاءِ ) وٽن ڪو پڌرو ثبوت هجي". بلڪه اهي ظالم هڪ ٻئي کي رڳو ڪوڙا ڏٽا ٿا ڏين |
إِنَّ اللَّهَ يُمسِكُ السَّمٰوٰتِ وَالأَرضَ أَن تَزولا وَلَئِن زالَتا إِن أَمسَكَهُما مِن أَحَدٍ مِن بَعدِهِ إِنَّهُ كانَ حَليمًا غَفورًا (آيت : 41) |
حقيقت اها آهي ته الله ئي آهي، جنهن آسمانن ۽ زمين کي سوگهو ڪري جهليو آهي ته متان اهي ڊهي نه پون، پر جي اهي ڊهي پون ته الله کانپوءِ ٻيو ڪوبه کين جهلڻ وارو ناهي. بيشڪ الله ڏاڍو بردبار ۽ گناهه معاف ڪندڙ آهي |
وَأَقسَموا بِاللَّهِ جَهدَ أَيمٰنِهِم لَئِن جاءَهُم نَذيرٌ لَيَكونُنَّ أَهدىٰ مِن إِحدَى الأُمَمِ فَلَمّا جاءَهُم نَذيرٌ ما زادَهُم إِلّا نُفورًا (آيت : 42) |
اهي ماڻهو الله جا پڪا قسم کڻي چوندا هئا ته جيڪڏهن وٽن ڪو خبردار ڪرڻ وارو آيو ته اهي دنيا جي ٻي هر ڪنهن قوم کان وڌيڪ هدايت وارا ٿيندا. پر پوءِ جڏهن وٽن خبردار ڪرڻ وارو آيو ته ان جي اچڻ سندن حق کان رهندو پري ڀڄڻ کانسواءِ ٻي ڪنهن ڳالهه ۾ واڌارو نه ڪيو |
استِكبارًا فِى الأَرضِ وَمَكرَ السَّيِّئِ وَلا يَحيقُ المَكرُ السَّيِّئُ إِلّا بِأَهلِهِ فَهَل يَنظُرونَ إِلّا سُنَّتَ الأَوَّلينَ فَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبديلًا وَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحويلًا (آيت : 43) |
اهي زمين ۾ ويتر وڌيڪ وڏائي ڪرڻ لڳا ۽ بڇڙيون رٿون رٿڻ لڳا. جڏهن ته بڇڙيون رٿون سندن ٺاهڻ وارن جي ڪنڌ ۾ ئي پونديون آهن. پوءِ ڀلا ڇا هاڻي هي ماڻهو ان ڳالهه جو انتظار ٿا ڪن ته اڳين قومن سان الله جو جيڪو طريقو رهيو آهي، تيئن هنن سان به ڪيو وڃي؟ پوءِ ته (اي نبي) تون الله جي طريقي ۾ ڪابه ڦيرڦار نه ڏسندين ۽ نه وري تون ڏسندين ته ڪابه طاقت الله جي سنت کي سندس مقرر واٽ کان ڦيرائي سگهي ٿي |
أَوَلَم يَسيروا فِى الأَرضِ فَيَنظُروا كَيفَ كانَ عٰقِبَةُ الَّذينَ مِن قَبلِهِم وَكانوا أَشَدَّ مِنهُم قُوَّةً وَما كانَ اللَّهُ لِيُعجِزَهُ مِن شَيءٍ فِى السَّمٰوٰتِ وَلا فِى الأَرضِ إِنَّهُ كانَ عَليمًا قَديرًا (آيت : 44) |
اهي زمين ۾ گهميا ڦريا ناهن ڇا، جو کڻي ڏسن ها ته انهن ماڻهن جي پڇاڙي ڪهڙي ٿي هئي، جيڪي کانئن اڳ ٿي گذريا آهن ۽ هنن کان طاقت ۾ گهڻو زور هئا؟ الله کي عاجز ڪرڻ واري ڪابه شيءِ ناهي، نڪي آسمانن ۾ ۽ نه زمين ۾. هو سڀ ڪجهه ڄاڻي ٿو ۽ سڀ ڪنهن شيءِ تي طاقت رکي ٿو |
وَلَو يُؤاخِذُ اللَّهُ النّاسَ بِما كَسَبوا ما تَرَكَ عَلىٰ ظَهرِها مِن دابَّةٍ وَلٰكِن يُؤَخِّرُهُم إِلىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى فَإِذا جاءَ أَجَلُهُم فَإِنَّ اللَّهَ كانَ بِعِبادِهِ بَصيرًا (آيت : 45) |
جيڪڏهن هو ماڻهن کي سندن ڪرتوتن جي ڪري وٺ ڪري ها ته زمين تي ڪو ساهوارو جيئرو ئي نه ڇڏي ها، پر هو انهن کي هڪڙي مقرر وقت تائين مهلت ڏيندو رهي ٿو، پوءِ جڏهن سندن وقت پورو ٿيندو ته الله ته پنهنجن بندن کي ڏسي رهندو |