اَرٿ، “الٓمّٓ” جو سَمجھي هِڪ سُبحان،

ڇا ماڻهن رکيو مَن ۾، غَلط هِي گُمان؟ ته چَون رُڳو چَپن سان، ته آندوسون اِيمان، ۽ اُنهن کان اِمتحان، وَڌِيڪ وَٺبو ڪو نه ڪو.

۽ جڏهن اُنهن کان اَڳيَنِ کي، آزمايوسون اِظهار، سَمجھي تان سَچن کي، پڻ ڪُوڙن کي ڪلتار

ڇا، ڀانيو تَن ڀورڙِين؟ جي ڪوجها ڪن ڪم ڪار، ته مَهٽِيندانِئون مُورهِين، ۽ بُڇڙو ٿيو بسيار، ڪوڙا جِنهن ڪُفر جو، ٿا حُڪم ڪن هيڪار،

جو آهي رکندو آسرو، ڌَڻِئ جي دِيدار، پوءِ اَوس آهي اَچڻو، ٻَڌل ڏِينهن ڏتار، ۽ سُڻندڙ سو سَتار، پڻ مالِڪ محَرم حال جو.

۽ جو لَڙي ٿو لِله، سولڙي پنهنجو پاڻ لئي، بي شڪ بي پرواھ، قادِر ڪُل جھان کان.

۽ آندو جن ايمان، پڻ چڱا ڪيائون ڪمڙا، ميٽِينداسُون اُنهن جون بَديون بي گُمان، ۽ صفا سُهڻو اُنهن کي، اَسِين ڏينداسون ڏان، جيڪِي مَنجھ جَھان، ٿاڪن، تَن ڪمن جو.

۽ ماڻهوءَ کي، سَندسِ ماء، پِيء سان، ڏِنِي سون موچارِي مَت، ۽ جي چَونئـِي ته اُنهِيء چيز کي، ڀيڙو ڪر ڪِنهن ڀَت، قادِر ساڻ ڪَمن ۾، جِنهن جو اَصل نه توکي اَت، پوءِ نه مَڃيينِ مُورهِين، اِهڙِي ڳالھ ڳَت، مون ڏي، ماڳ اوهان جو، پوءِ اوهان کي اَلبت، ڏِيندسِ حَقِيقت، جيڪِي عمل ڪريو، اُنهن جِي.

۽ آندو جَن اِيمان، پڻ چڱا ڪيائون ڪمڙا، تَن ڏِيندسِ ماڳ مَڪان، ڀيڙا ڀَلارن سان.

۽ ڪي مُنهان چون، ماڻهن مان، ته اسان مڃيو الله، جڏهن اِيذاء رسيو اُن کي، مَنجھ ربَّ جِي راھ، ته ماڻهن سندِي مار کي، ڀانئي ٿو بَدخواھ، برابر تِنهن باھ، جا اَلله جي غذاب جِي. ۽ مِلِي مُؤمنن کي، جِھڙئَ وٖير واهر، پاران پَرور تُنهنجي، ته ٻولِين پِيا ٻِيهار، هُئاسون اَسِين به، اوهان سان، ڀيڙا بَرقرار، ڇا، اَندرجي اَسرار، سي سائـِين سَمجھندڙ ناھِ ڪي؟

۽ وَر سائـِين سَمجھي تن کي، آندو جَن اِيمان، ۽ سَمجھي پڻ سُبحان، لوڪان لِڪندڙن کي.

مَڃيو جَن مذڪور، تن کي ڪَهيو، جَن ڪُفر ڪيو، ته وَٺو واٽ اَسان جِي، ته اَهنجا عيب قُصور، کَڻون، کَڻندڙ ڪِين سي، سَندنِ مَديَنِ مان مُور، ظاهِر آهي ضرور، ته اُهي ڪُوڙا آهِن قول ۾.

۽ بار سَندنِ گَڏ، بار تَنِ، مَرکَڻنِ مَغرُور، ۽ ڪَن، جي ڪُوڙ فُتور، تَن جو پُڇبُنِ ڏِينهن قيام جي.

۽ مُڪو سون نُوح نبيءَ کي، پَنهنجِي قوم پار، پوءِ رَهيو وَرھ تِنهن راڄ ۾، پَنجاھ گھٽ هَزار، پوءِ وَرتو طُوفان تَن کي، ۽ هُئائـِي هاڃِيڪار،

پوءِ آجو ڪيوسون اُن کي، ۽ ٻِيا ٻيڙي وارايار، ۽ نِشاني نروار، ڪيوسونِ، ڪُل جھان لئي.

پڻ اِبراهِيم آزر، جڏهن ڪَهيو پَنهنجِي قوم کي، ته پُوڄيو پَرور هيڪڙو، ۽ ڀَئو ڀانيو اُنهِيء ڀَر، اِي اوهان لئي بِهتر، جي سَمجھيو پَنهنجي سُود کي.

اَوهِين ته الله ري، رُڳو پُوڄيو ٺلا ٿان، جُوٺيون جاٽون ڪيتريون، جوڙيو مَنجھ جھان، جاٽون ڪريو جَن جون، سوا ربَّ سُبحان، اُهي قُوَّت اوهان جي قُوت جِي، ڪوڏِي رکن ڪانه، پوءِ رَبّ وٽ روزِي ڳوليو، ۽ ڀيٽيوسِ بي گمان، ۽ مَڃيو اُنهِيءَ جا اِحسان، آخِر به اُن ڏي موٽندا.

۽ جي اوهين ڪُوڙ ڪوٺيو، هِي موچارو مَذڪور، ته آن کان اَڳيَن اُمتن، پڻ ڪُوٺيو ڪُوڙ فُتور، ۽ ناهي مُرسل تي مُور، پَڌري پَٽ پيغام ري.

ڇا ڏِٺئون نَه ؟ ته ڏاتار ڪِيئَن، پهرين جوڙٖي جوڙ کي، موٽِي موٽائـِيندو اُن کي، قُدرت سان ڪلتار، قادِر تي ڪم ڪار، آهي اِي آسان گھڻو.

چئو، بَرِين، بَحرِين، ڀُون گُھمو، پوءِ ڪريو نظر نِهار، ته ڪنهن پَر پهرِين جوڙ کي، ٿو جوڙي جوڙڻهار، موٽِي ٻئي جھان کي. جوڙيندو جَبَّار، صاحب ربُّ، ستار، آهي قادِر هر ڪِنهن ڪم تي.

وَڻيسِ تِنهن کي ڏُک ڏئي، ۽ وڻيسِ سکه تنهِنين، ۽ ڏانهسِ ڏِينهن ڪنهِين، اَوهين مِڙئي موٽائبا.

۽ اوهِين نه اُڀ، نه زمين ۾ هرگز ڏِيندڙ هارِ، ۽ والِي ۽ واهر، اوهان جو نه اَلله ري.

اَلله جي آيُنِيان ڦِريا، جي فُجار، پڻ مَحشر ۾ مِلڻ کان، ڪيؤَن اُنهِيء جي انڪار، اُهي مُنهنجي مِهر مَنجھان، ٿِيا نا اُميد نِبار، ۽ آهي اُنهن هارِ، سُورن ڀَريو ساڙڪو.

پوءِ جواب سَنديسِ، جماعت جو، هو نه هِنِيان ڌار، ته قتل ڪريو اُن کي، پڻ اُڪايوسِ اَپار، پوءِ آگي اُن کي، آگ ڪنان، ڪيو آجو اُنهِيء وار، اُن ۾ پَڌرا پار، سَچ سَمجھن، تِنهن ساٿ لئي.

چي، اوهان ته ڇڏي اَلله کي، ٺاهيون درگاهون ڌار، هِڪ ٻِئي سان هيج ڪري، مَنجھ نِپٽ نَنڍِي ڄَمار، ڦِرندا هيڪ ٻين کان، موٽِي مَحشر وار، لاشڪ ڏِيندا لَعنتون، هِڪ ٻئي کي هُت هزار، دوزخ اُنهن جو دار، ۽ نه اوهان جو آڌارڪو.

پوءِ لاشڪ اُن تي لُوط نَبِي، آندو اِعتبار، چي، آئون آهيان لَڏڻو، سَندمِ سائـِينءَ پار، ڏاڍو سو ڏاتار، پڻ ڏاهو ڏيہ مَلوڪ سو.

۽ اسحاق ۽ يَعقوب اُن کي، ٻَئـِي ڏِٺاسون ڏات، ۽ نُبُوَّت سَندسِ نَسل ۾، جا بلڪل ڀَلي ذَات، مُقرّر ڪئي سون مِهرسان، پڻ صَحِيفا سوغات، ۽ ڏِنوسونِس هِن ڏيھ ۾، سَندسِ پورهيو پات، پڻ نيڪان نيڪ صفات، اُهو آهي آخرت ۾.

۽ لُوط سَندسِ ساٿ کي، آکيو اَ کر اِهو، ته اَچو ٿا اَڀرائـِيءَ تي، ڇَڏي ننگ نِهو، جَملي جَھانن ۾، جُوٺو جِنهن جِھو، ڪونهِي هِڪ به ڪهِو، جِنهن اوهان کان اَڳي ڪيو.

ڇا، مُردارِي! مَردن تي، اَچو شُوم شِتاب؟ وِهو جَھلي واٽڙيون، خواهش ساڻ، خراب، ۽ اَچو اُنهن جِي مَجلِس ۾، جا بُڇڙِي هَر ڪِنهن باب، پوءِ سَندسِ ڪافِر قوم جو، هِن ري، هو نه جواب، ته اَسان تي اَلله جو ڀَلي آڻ عَذاب، صَحِي سَچ ٻولن مان، جي آهِين نيڪ نواب!،

چي، سانيَمِ! سوڀ صواب، ڏِينمِ ڏوهارِي، قوم تي.

۽ اَسان جا اِبراهِيم تي، جڏهن آيامَلڪ مُنِير، اِسحاق ۽ يعقوب جي، کڻِي خاص کِير، چي، گارِيندڙ هِن گام کي، اَسِين آهيون اي اَمِير!، هاڃيڪار حَقِير، جِنهن جا ساڪِن سڀَڪِنهن ڳالھ ۾.

اُتو اِبراهِيم، ته آهي لُوط به اُن ۾، چي، اَسِين واقِف آهيون، جي ساڪِن مَنجھس سَلِيم، بيشڪ بَچائـِينداسُون اُن کي، پڻ سَندسِ اَهل عَظِيم، مگر عورت اُن جِي حُڪم ساڻ حَڪِيم، ساڀيڙِي بي تَعظِيم، پويِين پَساھ وارن ۾.

۽ مَلڪ مُرسل اَسان جا، وارد ٿِيا جِنهن وار، لڳِي لائـِق لُوط کي، تِنيان ڳڻَتِي ڳار، ۽ سِيني سوڙهو کائن ٿيو؛ ۽ ٻوليائون ٻِيهار، ته بِلڪل ڀَو نه ڀانءِ تون، نَڪِي وِجھل وِينجھار! ته آجو ڪندڙ آهيون، توکي اَسِين تڪرار، پڻ تُنهنجي آل عيال کي، تُنهنجي ديري ڌار، هوندي هاڃيڪار، پويِين پَساھ وارن ۾.

اَسِين آهيون اُن ڳوٺ تي، موڪلِيندڙ مُور، آفت ڪا اُڀ ڪنان، آڌِيءَ وقت، اَسور، جِيئَن، ٿا ڪَن فِسق فُجور، ڏِٺاوائـِٺا ڏيہ ۾.

۽ اَوَس ڇَڏِي سُون اُن مان، نِشانِي نِروار، وَٺِن جي ويچار، ڪارن تِنهن قوم جي.

۽ شُعيب شهر مَديَن ڏي، سَندنِ ڀاء ڀَلير، چي، پُوڄيو پاڪ ڌڻِيءَ کي، مُنهنجا مِٽ مَٿير! ۽ آخِر ڏِينهن جو آسرو، ڌاريو پَڪ دِلير!، ۽ بگاڙِيندڙ ٿِي ڀُون ۾، پٽئـِين نه پايو پير،

پوءِ ڪُوڙو ڪوٺيؤن اُن کي، تَڏهن وَرتِن تِنهِين وير، ڪِنهن زور آور زلزلي، ڪندڙ زَبر زير، پوءِ ٿِيا صُبح سَوير، جُھورِي سَندنِ جاين ۾.

۽ ڪيوسون، عاد، ثَمود کي، هيڪاندو هلاڪ، ۽ اَڄ به اوهان لئي ثابِتيون، سَندنِ ٿاڻاٿاڪ، ۽ اِبلِيس سِينگاريا اُنهن لئي، اُنهن جا عمل ناپاڪ، ۽ هُئا چِٽِيء اََکه چالاڪ، پوءِ روڪئـِين اُنهن کي راھ کان.

۽ ڪيوسون چَٽ قارُون کي، پڻ فِرعون ۽ هامان، ۽ آينِ اُهڃاڻن سان، مُوسٰى مِهربان، پوءِ ڀُون ۾ ڀانيؤن پاڻ کي، رکيؤَن شوڪت شان، ۽ کَڻندڙ نه هُئا سي خان، اَ ڳرائـِي اَسان ڪنان.

پوءِ سوگھو ڪيوسون سڀن کي، ڪارڻ سَندنِ قُصور، پوءِ ڪن تي واء ڪَڪَرِيُن جو، موڪليوسُون مُور، ۽ ڪن کي ڪَڙڪي پَڪڙيو، دَهشت جنهن جِي دُور، ۽ ڪن کي ڌَرتيءَ دَٻِيو، ۽ ڪي ڪياسون غَرقُور، ۽ اَلله اِهڙو ناھِ، جو ڪِنهن سان، ڪري ڪَلور، مگر سي مَغرور، هُئاپاڻهِين ڪَندڙ پان سان.

ڌَڻِيءَ ڌاران جَن ڪيا، مَددگار مُقرّر، آهي حال اُنهن جو، اُن ڪورِيئڙي وانگر، جنهن پَنهنجو گھر جوڙيو، ۽ ڪوڙِيئڙي جو گھر، سَچ پَچ سَڀ گَھرن ۾، اَڀرو ۽ اَبتر، جانچِيندا جيڪر، هُونِ حَقِيقت حال کي.

اَلله ڄاڻي اُن ڳالھ کي، ته سواسِ، نه ڪَن سَڏ، ڪِنهن هُوندل شيء کي هَڏ، سو ڏاڍو ۽ ڏاهو گھڻو.

۽ کوليو اِهي خُوب، ڏِيون ماڻهن لاءِ مَذڪُور، مگر نه سَمجھن مُور، عالِمن ري اُن کي.

اَلله اُڀ ، ڀُون جوڙيا، بَرحق بي گمان، اُن ۾ عام نِشان، مَڃِيندڙ لئي مُورهين.

توڏي ڪتاب ڪرِيم مان، اَچي جو اِلهام، هل تن حُڪمن اُتي، پڻ وقتن تي وريام! پَڙھ نمازون نِينهن مان، پڻ نماز نيڪ نام، جَھلي جوٺِئَ ڳالھ کان، پڻ مَديَن کان مُدام، ۽ آهي ذِڪر اَلله جو، تحقِيق وَڏو تمام، ۽ جيڪي ڪريو تان قيام، اَلله ڄاڻي اُن کي.

۽ ڪريو نه، اَهل ڪتاب سان، مقالت مگر، چَئو اُنِهئَ چال سان، جا سُهِڻي سَربسر، مگر سي مُنڪر، جن پاڻِهين ڪيون پاڻ سان. ۽ چَئو، ته مَڃيائون، سي مِڙِئي، جي آگي کان، عَلام، اَسان ۽ اوهان ڏي، وِيا اُتاريا اَحڪام، اَسان ۽ اَوهان جو، مالِڪ هِڪ مُدام، تابِعدار تَمام ، اَسِين آهيون ئـِي اُن جا.

۽ اِن پَر اُتاريوسون، تو مَٿي ڪامل! هِي قُرآن، پوءِ ڪيوسون عَطا ڪتاب جَن، سي اُتس رکن اِيمان، پڻ مَڃِينسِ ڪي هُنن منجھان، پڻ ڪَن اِنڪارِي ڪانه، قوم سوا ڪُفران، اسان جي اُهڃاڻن کان.

۽ لاشڪ لِک پَڙھ ڪا اَ ڳي، پَڙهندڙو نه هُئـِين پاڻ، ۽ لِکندو نه هُئينسِ لال! تون، سَندئـِي سَڄي ساڻ، هِي اَڻهُوندا اَڄاڻ، تڏهن ته گَڏيا گُمان ۾.

بَلڪ اِهي آيتون، نِشانيون نِروار، ثابِت تَن جي سِينن ۾، جَن کي ڏِني سَمجھ ستار، ۽ اَسان جي اُهڃاڻن، کان، اصل نه ڪن اِنڪار، تن داد نه ڏٖئين، ڌار، جي ظاهر آهن ظُلم تي.

۽ چيائون، ته ڇو ڪِين، مَٿسِ لاٿو وِيو معجزو؟ مُعجزا مالِڪ وٽ، اُنهن کي چَئو اَمِين!، ۽ سَندو باھِ سِجِين، آئون خالِص آهيان خابرو.

ڇا، ڪافي ناهي، تَن ڪاڻ؟ ته اَسان اُتاريو تو مٿي، مُصحف جِھڙو مُعجزو، ٿو پَڙهجي مَٿنِ پاڻ، جنهن ۾ رحمت ربَّ جِي، پڻ ياد ڏيارڻ ڏان، ۽ مَڃِين جي مَن ساڻ، ڪارڻ تنهِنين قوم جي.

چئو، مون ۽ اَوهان جي وِچ ۾، سائي بس ستار، جيڪِي اُڀ، زمين ۾، سوڄاڻي ڄاڻڻهار، اُهي جَن اَڻهوندي تي، آندو اِعتبار، ۽ مالِڪ سَدا موجُود کان، ڦِري وِيا فُجار، آهن اُهي اِظهار، ڇِيهي وارا ڇيہ جا.

۽ توکان عذاب اَلله جو، تڪڙو گُھرن تڪرار، ۽ مُدت مُقرّر، جي نه هُئـِي، آيُنِ سِر آزار، اَوَس اِيندن اوچتو، واڪي ڪِهِين وار، بي خبر بَدڪار، هُوندا جِنهِين حال ۾.

توکان عذاب اَلله جو تڪڙو گُھرن تڪرار، ۽ قابو ڦِريل ڪافِرِين، باهِيون برقرار،

مَٿان هيٺان ڄِڀيون، ويڙهيِندَنِ جنهن وار، ۽ جي ڪندا هئا ڪم ڪار، چونداسون، ته سي چکو.

ٻُڌو ٻانهان مُنهنجا!، آندو جَن اِيمان، ته مُلڪ ڪُشادو مُنهنجو، جُمله جڳه جھان، پوءِ اَمن سان اَمان، مُون کي پُوڄيو مُورهين.

هَر وانگِي وَٺندو، موت جو، مَزور مُقرّر، اَسان ڏي آخِر، موٽِي اَوهِين موٽائبا.

۽ جَن آندو اِعتبار، پڻ چڱاڪيائون ڪَمڙا، جائـِي ڏِينداسونِ جايون، ماڙِيون مَڻياندار، جَن هيٺان هَلن ناليون، دائـِم دِلقرار، ڀَلو ٿيِو بِسيار، اَجر عامِلن جو.

اُهي، جَن آزار، سَڀ ڪجھ سَٺو سَچ مَٿان، ۽ بيشڪ ساروبار، رَکنِ پَنهنجي رَبَّ مٿي.

۽ چُرندڙ ڪَئـِين، چُوڻو پَنهنجو، نه کَڻنِ پاڻ، اَلله اُنهن ۽ آن کي ٿو، سَولِي ڏئي سانجاڻ، ۽ سُڻندڙ ۽ سُڄاڻ، صَحِي آهي ، سو ڌَڻِي.

۽ پُڇَندِينِ پيدا ڪِنهن ڪيا، هِي زَبر، اُڀ، زَمين، ۽ ڪِنهن ڪيو سج ۽ چنڊ کي، توڙان تابِعِين، اَلله جَلَّ جَلالَہ، چوندا ساڻ يقِين، پوءِ ڪِنهن بيدِئَ ڏي، بيدِين، ڪِيئن ڦيريا وَڃن فريب سان.

گُھري سَندسِ گولن مان، جنهِين لئي جبّار، ته ڏئيسِ گھڻو، ۽ جنهن لئي گُھري، ته ڏئيسِ تنگِي تڪرار، واحِد واقِف ڪار، هَر ڪِنهن شئ جي حال کان.

۽ پُڇندينِ ته آخِر اُڀ ڪنان، ڪِنهن اُتاريو آب؟ جِنهن سان ڪيائين زمين کي، سائـِي ۽ سيراب، اوسر پُڃاڻا اُن جي، بيرانِي هر باب، اَللهَ جَلَّ جَلالہٗ؛ اِهي جَلدِي ڏِينِ جواب، چئو، آهي شُڪر اَلله جو!، وَه وَه!، وَڙ وَهاب، بَلڪ بي صواب، اَڪثر نه هَلنِ عقل تي.

۽ هِئَ حياتِي نَنڍڙِي، رُڳو راند راڳ، جا ڪِيتاجِيَڻ جو، مَهندان ٻِئو ماڳ، سِرهي ٿِينِ سُجاڳ، هُوند حقيقت حال کان.

پوءِ جڏهن چڙهيا چوڏول ۾، گھيرِيُنِ ڪِنهن گَھمسان، ته سَڏيائون سُبحان کي، رڳو ڏِيندڙ، اُن کي ڏان، پوءِ جڏهن ڇَڏايو سون ڇولِيان، برڏي بي گُمان، اِجھو گَڏِينِ اُن سان، ٿورا ڪِنهِين ٿان،

تان تِهان ڦِرن، جوتَن مَٿي، اَسان ڪيو اِحسان، ۽ مَرَ ميڙاڪن مَستان، پوءِ سَمجِھي ويندا سِگھڙي!

پوءِ اُهو نه ڏِٺئون؟ ته اسان ڪيو، حَرم هَنڌ اَمان، ۽ اوسي پاسي اُن جي، اُٺائـِجن اِنسان، پوءِ اِهي ڇا، اَڻهوندي تي ، آڻِينِ ٿا اِيمان؟ ۽ ڦِرن بي فَرمان، اَلله جي اِنعام کان؟

۽ ڪير وڌيڪ اُن کان، آهي مَٿي اَنڌير؟ جِنهن ڪُوڙ رَبَّ، ڪَرِيم تي، ٻَڌا ٻَڌِي پير، يا ڪُوڙو ڪوٺئـِين سَچ کي، آيو وَٽسِ جِنهن وير، ڇا، ناهي صُبح سَوير، دوزخ ديرو ڪافِرِين؟

۽ اَسان لئي، دِل جانَ سان، ڪَيو جِھاد جَن، ته وَهيون واٽون پَنهنجون، توڙ ڏَسِينداسون تَن، ۽ اَلله ٻِيلِي اُن، جي چارئـِي پَهر چَڱِئَ ۾