065 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 12 آيتون ۽ 2 رڪوع آھن
عرفانُ القرآن
مُترجم: مولانا طاھر القادري
يٰٓاَيُّهَا النَّبِيُّ اِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاۗءَ فَطَلِّقُوْهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَاَحْصُواالْعِدَّةَ ۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ رَبَّكُمْ ۚ لَا تُخْرِجُوْهُنَّ مِنْۢ بُيُوْتِهِنَّ وَلَا يَخْرُجْنَ اِلَّآ اَنْ يَّاْتِيْنَ بِفَاحِشَةٍ مُّبَيِّنَةٍ ۭ وَتِلْكَ حُدُوْدُ اللّٰهِ ۭ وَمَنْ يَّتَعَدَّ حُدُوْدَ اللّٰهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهٗ ۭ لَا تَدْرِيْ لَعَلَّ اللّٰهَ يُحْدِثُ بَعْدَ ذٰلِكَ اَمْرًا 1
اي نبي! (مسلمانن کي فرمايو) جڏهن توهان عورتن کي طلاق ڏيڻ چاهيو ته انهن جي طهر جي زماني ۾ کين طلاق ڏيو ۽ عدت شمار ڪريو ۽ الله کان ڊڄندا رهو جيڪو توهان جو رب آهي، ۽ انهن کي سندن گهرن مان ٻاهر نه ڪڍو ۽ نه اُهي پاڻ ٻاهر نڪرن سواءِ ان جي ته اُهي پڌري بي حيائي ڪري ويهن، ۽ اِهي الله جون (مقرر ڪيل) حدون آهن، ۽ جيڪو شخص الله جون حدون اورانگهي ته بيشڪ ان پنهنجي جان تي ظلم ڪيو آهي، (اي شخص!) تون نٿو ڄاڻين شايد الله هِن جي (طلاق ڏيڻ کان) پوءِ (رجوع جي) ڪا نئين صورت پيدا فرمائي.
— مولانا طاھر القادريفَاِذَا بَلَغْنَ اَجَلَهُنَّ فَاَمْسِكُوْهُنَّ بِمَعْرُوْفٍ اَوْ فَارِقُوْهُنَّ بِمَعْرُوْفٍ وَّاَشْهِدُوْا ذَوَيْ عَدْلٍ مِّنْكُمْ وَاَقِيْمُوا الشَّهَادَةَ لِلّٰهِ ۭ ذٰلِكُمْ يُوْعَظُ بِهٖ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِ ڛ وَمَنْ يَّتَّقِ اللّٰهَ يَجْعَلْ لَّهٗ مَخْرَجًا 2ۙ
پوءِ جڏهن اهي پنهنجي مقرر مدي (جي ختم ٿيڻ) جي ويجهو پهچن ته انهن کي ڀلائيءَ سان (پنهنجي نڪاح ۾) روڪيو يا انهن کي ڀلي طريقي سان جدا ڪري. ۽ پنهنجن مان ٻه عادل مردن کي شاهد بڻايو ۽ شاهدي الله جي لاءِ قائم ڪريو، اِنهن (ڳالهين) سان انهيءَ ماڻهو کي نصيحت ڪئي وڃي ٿي جيڪو الله ۽ آخرت جي ڏينهن تي ايمان رکي ٿو، ۽ جيڪو الله کان ڊڄي ٿو هو ان جي لاءِ (دنيا ۽ آخرت جي ڏک ۽ غم مان) نڪرڻ جي واٽ پيدا فرمائي ڇڏي ٿو.
— مولانا طاھر القادريوَّيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ ۭ وَمَنْ يَّتَوَكَّلْ عَلَي اللّٰهِ فَهُوَ حَسْبُهٗ ۭ اِنَّ اللّٰهَ بَالِغُ اَمْرِهٖ ۭ قَدْ جَعَلَ اللّٰهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا 3
۽ ان کي اهڙي جاءِ تان رزق عطا فرمائي ٿو جتان ان کي گمان به نٿو هجي، ۽ جيڪو شخص الله تي ڀروسو ڪري ٿو ته اهو (الله) کيس ڪافي آهي، بيشڪ الله پنهنجو ڪم پورو ڪندڙ آهي، بيشڪ الله هر شيءِ جي لاءِ اندازو مقرر فرمائي رکيو آهي.
— مولانا طاھر القادريوَاڿ يَىِٕسْنَ مِنَ الْمَحِيْضِ مِنْ نِّسَاۗىِٕكُمْ اِنِ ارْتَبْتُمْ فَعِدَّتُهُنَّ ثَلٰثَةُ اَشْهُرٍ ۙ وَّاڿ لَمْ يَحِضْنَ ۭ وَاُولَاتُ الْاَحْمَالِ اَجَلُهُنَّ اَنْ يَّضَعْنَ حَمْلَهُنَّ ۭ وَمَنْ يَّتَّقِ اللّٰهَ يَجْعَلْ لَّهٗ مِنْ اَمْرِهٖ يُسْرًا 4
۽ توهان جي عورتن مان جيڪي حيض کان نا اميد ٿي چڪيون هجن جيڪڏهن توهان کي شڪ هجي (ته انهن جي عدت ڇا هوندي) ته انهن جي عدت ٽي مهينا آهي ۽ اُهي عورتون جن کي (اڃان) حيض نه آيو آهي (انهن جي به اها ئي عدت آهي)، ۽ حمل واريون عورتون (ته) انهن جي عدت سندن ٻار ڄڻڻ آهي، ۽ جيڪو شخص الله کان ڊڄي ٿو (ته) هو سندس ڪم ۾ آساني فرمائي ٿو ڇڏي.
— مولانا طاھر القادريذٰلِكَ اَمْرُ اللّٰهِ اَنْزَلَهٗ ٓ اِلَيْكُمْ ۭ وَمَنْ يَّتَّقِ اللّٰهَ يُكَفِّرْ عَنْهُ سَـيِّاٰتِهٖ وَيُعْظِمْ لَهٗ ٓ اَجْرًا 5
هي الله جو امر آهي جيڪو ان توهان ڏانهن نازل فرمايو آهي. ۽ جيڪو الله کان ڊڄي ٿو ته هو سندس ننڍن گناهن کي ان (جي اعمال نامي) مان مٽائي ڇڏيندو ۽ اجر ۽ ثواب کي سندس لاءِ وڏو ڪري ڇڏيندو آهي.
— مولانا طاھر القادرياَسْكِنُوْهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنْتُمْ مِّنْ وُّجْدِكُمْ وَلَا تُضَاۗرُّوْهُنَّ لِتُضَيِّقُوْا عَلَيْهِنَّ ۭ وَاِنْ كُنَّ اُولَاتِ حَمْلٍ فَاَنْفِقُوْا عَلَيْهِنَّ حَتّٰى يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ ۚ فَاِنْ اَرْضَعْنَ لَكُمْ فَاٰتُوْهُنَّ اُجُوْرَهُنَّ ۚ وَاْتَمِرُوْا بَيْنَكُمْ بِمَعْرُوْفٍ ۚ وَاِنْ تَعَاسَرْتُمْ فَسَتُرْضِــعُ لَهٗ ٓ اُخْرٰى 6ۭ
توهان انهن (طلاق ڏنل) عورتن کي اتي ئي رکو جتي توهان پنهنجي طاقت آهر رهو ٿا ۽ انهن کي تڪليف نه ڏيو جو مٿن (رهڻ جو ٺڪاڻو) تنگ ڪري ڇڏيو، ۽ جيڪڏهن اُهي پيٽ سان هجن ته مٿن خرچ ڪندا رهو تانجو اُهي پنهنجو ٻار ڄڻين، پوءِ جيڪڏهن اُهي توهان جي لاءِ (ٻار کي) کير پيارين ته کين سندن معاوضو ڏيندا رهو، ۽ پاڻ ۾ (هڪ ٻئي سان) چڱيءَ ڳالهه جي صلاح (دستور موجب) ڪندا ڪريو، ۽ جيڪڏهن توهان پاڻ ۾ تنگي محسوس ڪريو ته ان کي (هاڻي ڪا) ٻي عورت کير پياريندي.
— مولانا طاھر القادريلِيُنْفِقْ ذُوْ سَعَةٍ مِّنْ سَعَتِهٖ ۭ وَمَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهٗ فَلْيُنْفِقْ مِمَّآ اٰتٰىهُ اللّٰهُ ۭ لَا يُكَلِّفُ اللّٰهُ نَفْسًا اِلَّا مَآ اٰتٰىهَا ۭ سَيَجْعَلُ اللّٰهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُّسْرًا 7ۧ
ڪشادگي واري کي پنهنجي ڪشادگي (جي لحاظ) سان خرچ ڪرڻ کپي، ۽ جنهن شخص تي ان جو رزق تنگ ڪيو ويو هجي ته اهو انهيءَ (روزي) مان (بطور نفقه) خرچ ڪري جيڪا الله کيس عطا فرمائي آهي. الله ڪنهن ماڻهو کي مڪلف نٿو ٺهرائي مگر ايتريقدر جيترو کيس ان عطا فرمايو آهي، الله عنقريب تنگي کان پوءِ ڪشادگي پيدا فرمائيندو.
— مولانا طاھر القادريوَكَاَيِّنْ مِّنْ قَرْيَةٍ عَتَتْ عَنْ اَمْرِ رَبِّهَا وَرُسُلِهٖ فَحَاسَبْنٰهَا حِسَابًا شَدِيْدًا ۙ وَّعَذَّبْنٰهَا عَذَابًا نُّكْرًا 8
۽ ڪيترا ئي ڳوٺ اهڙا هئا جن (جي رهاڪن) پنهنجي رب جي حڪم ۽ ان جي رسولن سان سرڪشي ۽ نافرماني ڪئي ته اسان انهن جو سخت حساب جي صورت ۾ محاسبو ڪيو ۽ انهن کي اهڙي سخت عذاب ۾ مبتلا ڪيو جو نه ڏٺو نه ٻڌو ويو هو.
— مولانا طاھر القادريفَذَاقَتْ وَبَالَ اَمْرِهَا وَكَانَ عَاقِبَةُ اَمْرِهَا خُسْرًا 9
پوءِ ان پنهنجي ڪئي جو وبال چکيو ۽ انهن جي ڪم جو انجام نقصان ئي ٿيو.
— مولانا طاھر القادرياَعَدَّ اللّٰهُ لَهُمْ عَذَابًا شَدِيْدًا ۙ فَاتَّقُوا اللّٰهَ يٰٓاُولِي الْاَلْبَابِ ڂ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا ٽ قَدْ اَنْزَلَ اللّٰهُ اِلَيْكُمْ ذِكْرًا ۙ10
الله انهن جي لاءِ (آخرت ۾ به) سخت عذاب تيار ڪري رکيو آهي. پوءِ الله کان ڊڄندا رهو اي عقل وارؤ! جن ايمان آندو آهي، بيشڪ الله توهان ڏانهن (ئي) نصيحت (قرآن) کي نازل فرمايو آهي.
— مولانا طاھر القادريرَّسُوْلًا يَّتْلُوْا عَلَيْكُمْ اٰيٰتِ اللّٰهِ مُبَيِّنٰتٍ لِّيُخْرِجَ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَـمِلُوا الصّٰلِحٰتِ مِنَ الظُّلُمٰتِ اِلَى النُّوْرِ ۭ وَمَنْ يُّؤْمِنْۢ بِاللّٰهِ وَيَعْمَلْ صَالِحًا يُّدْخِلْهُ جَنّٰتٍ تَـجْرِيْ مِنْ تَـحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَآ اَبَدًا ۭ قَدْ اَحْسَنَ اللّٰهُ لَهٗ رِزْقًا 11
(۽) رسول(صلي الله عليه وآلہٖ وسلم) کي (به موڪليو آهي) جيڪي توهان تي الله جون پڌريون آيتون پڙهي ٻڌائين ٿا ته جيئن انهن ماڻهن کي جن ايمان آندو آهي ۽ نيڪ عمل ڪن ٿا اونداهين مان ڪڍي روشني جي طرف وٺي وڃي، ۽ جيڪو شخص الله تي ايمان رکي ٿو ۽ نيڪ عمل ڪري ٿو اُهو کيس انهن جنتن ۾ داخل فرمائيندو جن جي هيٺان نهرون جاري آهن اُهي انهن ۾ هميشه رهڻ وارا آهن، بيشڪ الله ان جي لاءِ نهايت عمدو رزق (تيار ڪري) رکيو آهي.
— مولانا طاھر القادرياَللّٰهُ الَّذِيْ خَلَقَ سَبْعَ سَمٰوٰتٍ وَّمِنَ الْاَرْضِ مِثْلَهُنَّ ۭ يَـتَنَزَّلُ الْاَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ عَلٰي كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ ڏ وَّاَنَّ اللّٰهَ قَدْ اَحَاطَ بِكُلِّ شَيْءٍ عِلْمًا ۧ12
الله (ئي) آهي جنهن ست آسمان پيدا فرمايا ۽ زمين (جي ٺاهڻ) ۾ به انهي وانگر (تهن وارا ست طبقا بڻايائين)، انهن جي وچ ۾ (قدرت جي نظام جي تدبير جو) امر لهندو رهي ٿو ته جيئن توهان ڄاڻي وٺو ته الله هر شيءِ تي وڏي قدرت رکندڙ آهي، ۽ هي ته الله هر شيءِ کي پنهنجي علم سان گهيري ورتو آهي. (يعني ايندڙ زمانن ۾ جڏهن سائنسي ايجادون مڪمل ٿينديون ته توهان کي الله جي قدرت ۽ احاطو ڪندڙ علم جي عظمت جو اندازو ٿي ويندو ته ڪهڙي طرح ان صديون پهرين انهن حقيقتن کي توهان جي لاءِ بيان فرمائي ڇڏيو آهي).
— مولانا طاھر القادري