049 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 18 آيتون ۽ 2 رڪوع آھن
عرفانُ القرآن
مُترجم: مولانا طاھر القادري
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تُـقَدِّمُوْا بَيْنَ يَدَيِ اللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ سَـمِيْعٌ عَلِيْمٌ 1
اي ايمان وارؤ! (ڪنهن به معاملي ۾) الله ۽ ان جي رسول (صلي الله عليه وآلہٖ وسلم) کان اڳتي نه وڌو ۽ الله کان ڊڄندا رهو (ته متان رسول صلي الله عليه وآلہٖ وسلم جي بي ادبي نه ٿي وڃي)، بيشڪ الله (سڀ ڪجهه) ٻڌندڙ خوب ڄاڻندڙ آهي.
— مولانا طاھر القادرييٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَرْفَعُوْٓا اَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَلَا تَـجْـهَرُوْا لَهٗ بِالْقَوْلِ كَـجَــهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ اَنْ تَـحْبَــطَ اَعْــمَالُكُمْ وَاَنْتُمْ لَا تَشْعُرُوْنَ 2
اي ايمان وارؤ! توهان پنهنجي آوازن کي نبي مڪرم (صلي الله عليه وآلہٖ وسلم) جي آواز کان بلند نه ڪريو ۽ ساڻن اهڙي طرح وڏي آواز سان ڳالهه (به) نه ڪريو جيئن توهان هڪٻئي سان وڏي آواز سان ڪندا آهيو (ائين نه ٿئي) جو توهان جا سڀئي عمل (ايمان سميت) برباد ٿي وڃن ۽ توهان کي (ايمان ۽ عملن جي برباد ٿيڻ جو) شعور به نه هجي.
— مولانا طاھر القادرياِنَّ الَّذِيْنَ يَغُضُّوْنَ اَصْوَاتَهُمْ عِنْدَ رَسُوْلِ اللّٰهِ اُولٰۗىِٕكَ الَّذِيْنَ امْتَحَنَ اللّٰهُ قُلُوْبَهُمْ لِلتَّقْوٰى ۭ لَهُمْ مَّغْفِرَةٌ وَّاَجْرٌ عَظِيْمٌ 3
بيشڪ جيڪي ماڻهو رسول الله (صلي الله عليه وآلہٖ وسلم) جي بارگاهه ۾ (ادب ۽ نوڙت جي ڪري) پنهنجي آوازن کي جهڪو رکن ٿا، اِهي ئي اُهي ماڻهو آهن جن جي دلين کي الله تقويٰ جي لاءِ چونڊي خالص ڪري ورتو آهي. انهن جي ئي لاءِ بخشش آهي ۽ وڏو اجر آهي.
— مولانا طاھر القادرياِنَّ الَّذِيْنَ يُنَادُوْنَكَ مِنْ وَّرَاۗءِ الْحُـجُرٰتِ اَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُوْنَ 4
بيشڪ جيڪي ماڻهو توهان کي حُجرن جي ٻاهران سڏين ٿا انهن مان اڪثر (توهان جي مٿانهين مقام ۽ مرتبي ۽ تعظيم جي آداب جي) سمجهه نٿا رکن.
— مولانا طاھر القادريوَلَوْ اَنَّهُمْ صَبَرُوْا حَتّٰى تَـخْرُجَ اِلَيْهِمْ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُمْ ۭ وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ 5
۽ جيڪڏهن اُهي صبر ڪن ها ايستائين جو توهان پاڻ ئي انهن ڏانهن ٻاهر تشريف وٺي اچو ها ته اِهو انهن لاءِ سٺو هجي ها، ۽ الله وڏو بخشيندڙ تمام ٻاجهارو آهي.
— مولانا طاھر القادرييٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِنْ جَاۗءَكُمْ فَاسِقٌۢ بِنَبَاٍ فَتَبَيَّنُوْٓا اَنْ تُصِيْبُوْا قَوْمًۢا بِجَــهَالَةٍ فَتُصْبِحُوْا عَلٰي مَا فَعَلْتُمْ نٰدِمِيْنَ 6
اي ايمان وارؤ! جيڪڏهن توهان وٽ ڪو فاسق (شخص) ڪا خبر آڻي ته چڱيءَ طرح تحقيق ڪريو (ائين نه ٿئي) جو توهان ڪنهن قوم کي لاعلمي ۾ (ناحق) تڪليف پهچائي ويهو، پوءِ توهان پنهنجي ڪئي تي پڇتائيندا رهو.
— مولانا طاھر القادريوَاعْلَمُوْٓا اَنَّ فِيْكُمْ رَسُوْلَ اللّٰهِ ۭ لَوْ يُطِيْعُكُمْ فِيْ كَثِيْرٍ مِّنَ الْاَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ حَبَّبَ اِلَيْكُمُ الْاِيْـمَانَ وَزَيَّنَهٗ فِيْ قُلُوْبِكُمْ وَكَرَّهَ اِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوْقَ وَالْعِصْيَانَ ۭ اُولٰۗىِٕكَ هُمُ الرّٰشِدُوْنَ 7ۙ
۽ ڄاڻي ڇڏيو ته توهان ۾ رسول الله (صلي الله عليه وآلہٖ وسلم) موجود آهن، جيڪڏهن اُهي گهڻن ڪمن ۾ توهان جو چوڻ مڃي وٺن ته توهان وڏي مشڪلات ۾ پئجي ويندؤ پر الله توهان کي ايمان جي محبت عطا فرمايائين ۽ ان کي توهان جي دلين ۾ سهڻو ڪيائين ۽ ڪفر ۽ نافرماني ۽ گناهه کان توهان کي نفرت ڏياريائين، اهڙا ئي ماڻهو دين جي واٽ تي ثابت ۽ گامزن آهن.
— مولانا طاھر القادريفَضْلًا مِّنَ اللّٰهِ وَنِعْمَةً ۭ وَاللّٰهُ عَلِيْمٌ حَكِيْمٌ 8
(اهو) الله جو فضل ۽ (ان جي) نعمت (يعني توهان ۾ رسول امي صلي الله عليه وآلہٖ وسلم جي بعثت ۽ موجودگي) جي ڪري آهي، ۽ الله خوب ڄاڻندڙ ۽ وڏي حڪمت وارو آهي.
— مولانا طاھر القادريوَاِنْ طَاۗىِٕفَتٰنِ مِنَ الْمُؤْمِنِيْنَ اقْتَتَلُوْا فَاَصْلِحُوْا بَيْنَهُمَا ۚ فَاِنْۢ بَغَتْ اِحْدٰىهُمَا عَلَي الْاُخْرٰى فَقَاتِلُوا الَّتِيْ تَبْغِيْ حَتّٰى تَفِيْۗءَ اِلٰٓى اَمْرِ اللّٰهِ ۚ فَاِنْ فَاۗءَتْ فَاَصْلِحُوْا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَاَقْسِطُوْا ۭ اِنَّ اللّٰهَ يُـحِبُّ الْمُقْسِطِيْنَ 9
۽ جيڪڏهن مسلمانن جون ٻه جماعتون پاڻ ۾ جنگ ڪن ته انهن جي وچ ۾ صلح ڪرايو، پوءِ جيڪڏهن انهن مان هڪ (جماعت) ٻئي تي زيادتي ۽ سرڪشي ڪري ته ان (جماعت) سان وڙهو جيڪا زيادتي جي مرتڪب ٿي رهي آهي تانجو اُها (قيام امن جي) حڪم الاهي ڏي موٽي، پوءِ جيڪڏهن اُها رجوع ڪري ته ٻنهي جي وچ ۾ انصاف سان صلح ڪرايو ۽ انصاف کان ڪم وٺو، بيشڪ الله انصاف ڪرڻ وارن کي تمام گهڻو پسند فرمائي ٿو.
— مولانا طاھر القادرياِنَّـمَا الْمُؤْمِنُوْنَ اِخْوَةٌ فَاَصْلِحُوْا بَيْنَ اَخَوَيْكُمْ ۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَـمُوْنَ ۧ10
ڳالهه اِها ئي آهي ته (سڀئي) ايمان وارا (پاڻ ۾) ڀائر آهن. تنهنڪري توهان پنهنجي ٻن ڀائرن جي وچ ۾ صلح ڪرائيندا ڪريو، ۽ الله کان ڊڄندا رهو ته جيئن توهان تي رحم ڪيو وڃي.
— مولانا طاھر القادرييٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِّنْ قَوْمٍ عَسٰٓى اَنْ يَّكُوْنُوْا خَيْرًا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاۗءٌ مِّنْ نِّسَاۗءٍ عَسٰٓى اَنْ يَّكُنَّ خَيْرًا مِّنْهُنَّ ۚ وَلَا تَلْمِزُوْٓا اَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوْا بِالْاَلْقَابِ ۭ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوْقُ بَعْدَ الْاِيْـمَانِ ۚ وَمَنْ لَّمْ يَتُبْ فَاُولٰۗىِٕكَ هُمُ الظّٰلِمُوْنَ 11
اي ايمان وارؤ! ڪا قوم ٻي قوم تان ٺٺول نه ڪري ممڪن آهي اُهي ماڻهو انهن (ٺٺول ڪرڻ وارن) کان ڀلا هجن ۽ نه عورتون ئي ٻين عورتن تان (ٺٺول ڪن) ممڪن آهي اُهي ئي عورتون انهن (ٺٺول ڪندڙ عورتن) کان ڀليون هجن، ۽ نه پاڻ ۾ مهڻا ڏيو ۽ الزام تراشي ڪريو ۽ نه هڪٻئي جا برا نالا رکو، ڪنهن جي ايمان (آڻڻ) کان پوءِ ان کي فاسق ۽ بدڪردار چوڻ تمام برو نالو آهي، ۽ جنهن توبه نه ڪئي سو اُهي ئي ماڻهو ظالم آهن.
— مولانا طاھر القادرييٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اجْتَنِبُوْا كَثِيْرًا مِّنَ الظَّنِّ ۡ اِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ اِثْمٌ وَّلَا تَجَسَّسُوْا وَلَا يَغْتَبْ بَّعْضُكُمْ بَعْضًا ۭ اَيُـحِبُّ اَحَدُكُمْ اَنْ يَّاْكُلَ لَحْمَ اَخِيْهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوْهُ ۭ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ تَوَّابٌ رَّحِيْمٌ 12
اي ايمان وارؤ! گهڻن گمانن کان بچو بيشڪ ڪي گمان (اهڙا) گناهه هوندا آهن (جن تي آخرت جي سزا واجب ٿئي ٿي) ۽ (ڪنهن جي عيبن ۽ رازن جي) جستجو نه ڪريو ۽ نه پرپٺ هڪٻئي جي برائي ڪريو، ڇا توهان مان ڪو شخص پسند ڪندو ته هو پنهنجي مئل ڀاءُ جو گوشت کائي، سو توهان ان کان نفرت ڪريو ٿا. ۽ (انهن سڀني معاملن ۾) الله کان ڊڄو بيشڪ الله توبه کي قبول فرمائيندڙ تمام ٻاجهارو آهي.
— مولانا طاھر القادرييٰٓاَيُّهَا النَّاسُ اِنَّا خَلَقْنٰكُمْ مِّنْ ذَكَرٍ وَّاُنْثٰى وَجَعَلْنٰكُمْ شُعُوْبًا وَّقَبَاۗىِٕلَ لِتَعَارَفُوْا ۭ اِنَّ اَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللّٰهِ اَتْقٰىكُمْ ۭ اِنَّ اللّٰهَ عَلِيْمٌ خَبِيْرٌ 13
اي ماڻهؤ! اسان توهان کي مرد ۽ عورت مان پيدا فرمايو ۽ اسان توهان کي (وڏين وڏين) قومن ۽ قبيلن ۾ (تقسيم) ڪيو ته جيئن توهان هڪٻئي کي سڃاڻي سگهو. بيشڪ الله وٽ توهان مان وڌيڪ عزت وارو اُهو آهي جيڪو توهان مان وڌيڪ پرهيزگار هجي، بيشڪ الله خوب ڄاڻندڙ خوب خبر رکندڙ آهي.
— مولانا طاھر القادريقَالَتِ الْاَعْرَابُ اٰمَنَّا ۭ قُلْ لَّمْ تُؤْمِنُوْا وَلٰكِنْ قُوْلُوْٓا اَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْاِيْـمَانُ فِيْ قُلُوْبِكُمْ ۭ وَاِنْ تُطِيْعُوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ لَا يَـلِتْكُمْ مِّنْ اَعْـمَالِكُمْ شَـيْـــــًٔا ۭ اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ 14
ٻهراڙي وارا چون ٿا ته اسان ايمان آندو آهي، توهان فرمايو، توهان ايمان ناهي آندو، ها اِهو چئو ته اسان اسلام آندو آهي ۽ اڃان ايمان توهان جي دلين ۾ داخل ئي ناهي ٿيو، ۽ جيڪڏهن توهان الله ۽ ان جي رسول (صلي الله عليه وآلہٖ وسلم) جي اطاعت ڪريو ته اُهو توهان جي عملن (جي ثواب مان) ڪجهه به گهٽائيندو، بيشڪ الله وڏو بخشيندڙ تمام ٻاجهارو آهي.
— مولانا طاھر القادرياِنَّـمَا الْمُؤْمِنُوْنَ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ ثُـمَّ لَمْ يَرْتَابُوْا وَجٰهَدُوْا بِاَمْوَالِهِمْ وَاَنْفُسِهِمْ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ ۭ اُولٰۗىِٕكَ هُمُ الصّٰدِقُوْنَ 15
ايمان وارا ته صرف اُهي آهن جن الله ۽ ان جي رسول (صلي الله عليه وآلہٖ وسلم) تي ايمان آندو، پوءِ شڪ ۾ نه پيا ۽ الله جي واٽ ۾ پنهنجي مالن ۽ پنهنجي جانين سان جهاد ڪندا رهيا، اِهي ئي اُهي ماڻهو آهن جيڪي (ايمان جي دعويٰ ۾) سچا آهن.
— مولانا طاھر القادريقُلْ اَتُعَلِّمُوْنَ اللّٰهَ بِدِيْنِكُمْ ۭ وَاللّٰهُ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمٰوٰتِ وَمَا فِي الْاَرْضِ ۭ وَاللّٰهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيْمٌ 16
فرمايو: ڇا توهان الله کي پنهنجي دينداري ڄاڻايو ٿا، حالانڪه الله انهن (سڀني) شين کي ڄاڻي ٿو جيڪي آسمانن ۾ آهن ۽ جيڪي زمين ۾ آهن، ۽ الله هر شيءِ جو خوب علم رکندڙ آهي.
— مولانا طاھر القادرييَـمُنُّوْنَ عَلَيْكَ اَنْ اَسْلَمُوْا ۭ قُلْ لَّا تَـمُنُّوْا عَلَيَّ اِسْلَامَكُمْ ۚ بَلِ اللّٰهُ يَـمُنُّ عَلَيْكُمْ اَنْ هَدٰىكُمْ لِلْاِيْـمَانِ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ 17
هي ماڻهو توهان تي احسان ڄاڻائين ٿا ته انهن اسلام آندو آهي، فرمايو: توهان پنهنجي اسلام جو مون تي احسان نه ڄاڻايو بلڪه الله توهان تي احسان فرمائي ٿو جو ان توهان کي ايمان جو رستو ڏيکاريو آهي، بشرط ته توهان (ايمان ۾) سچا آهيو.
— مولانا طاھر القادرياِنَّ اللّٰهَ يَعْلَمُ غَيْبَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۭ وَاللّٰهُ بَصِيْرٌۢ بِـمَا تَعْمَلُوْنَ ۧ18
بيشڪ الله آسمانن ۽ زمين جا سڀئي غيب ڄاڻي ٿو، ۽ الله جيڪي عمل به توهان ڪريو ٿا ان کي خوب ڏسندڙ آهي.
— مولانا طاھر القادري