048 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 29 آيتون ۽ 4 رڪوع آھن
عرفانُ القرآن
مُترجم: مولانا طاھر القادري
اِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُّبِيْنًا 1ۙ
(اي حبيب مڪرم!) بيشڪ اسان توهان جي لاءِ (اسلام جي) روشن فتح (۽ غلبي) جو فيصلو فرمائي ڇڏيو. (ان لاءِ ته توهان جي عظيم جدوجهد ڪاميابي سان مڪمل ٿي وڃي).
— مولانا طاھر القادريلِّيَغْفِرَ لَكَ اللّٰهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْۢبِكَ وَمَا تَاَخَّرَ وَيُتِـمَّ نِعْمَتَهٗ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُّسْتَـقِيْمًا 2ۙ
ته جيئن توهان جي خاطر الله توهان جي امت (جي انهن سڀني فردن) جون اڳيون پويون خطائون معاف فرمائي. (جن توهان جي حڪم تي جهاد ڪيو ۽ قربانيون ڏنيون) ۽ (ائين اسلام جي فتح ۽ امت جي بخشش جي صورت ۾) توهان تي پنهنجي نعمت (ظاهري ۽ باطني طرح) پوري فرمائي ۽ توهان (جي واسطي سان توهان جي امت) کي سڌي واٽ تي ثابت قدم رکي.
— مولانا طاھر القادريوَّيَنْصُرَكَ اللّٰهُ نَــصْرًا عَزِيْزًا 3
۽ الله توهان کي انتهائي باعزت مدد ۽ نصرت سان نوازي.
— مولانا طاھر القادريهُوَ الَّذِيْٓ اَنْزَلَ السَّكِيْنَةَ فِيْ قُلُوْبِ الْمُؤْمِنِيْنَ لِيَزْدَادُوْٓا اِيْـمَانًا مَّعَ اِيْـمَانِهِمْ ۭ وَلِلّٰهِ جُنُوْدُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۭ وَكَانَ اللّٰهُ عَلِــيْمًا حَكِـيْمًا 4ۙ
اُهوئي آهي جنهن مومنن جي دلين ۾ سڪون نازل فرمايو ته جيئن سندن ايمان تي وڌيڪ ايمان جو واڌارو ٿئي (يعني علم اليقين، عين اليقين ۾ تبديل ٿي وڃي)، ۽ آسمانن ۽ زمين جا سمورا لشڪر الله جي ئي لاءِ آهن، ۽ الله خوب ڄاڻندڙ، وڏي حڪمت وارو آهي.
— مولانا طاھر القادريلِّيُدْخِلَ الْمُؤْمِنِيْنَ وَالْمُؤْمِنٰتِ جَنّٰتٍ تَـجْرِيْ مِنْ تَـحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَا وَيُكَفِّرَ عَنْهُمْ سَيِّاٰتِهِمْ ۭ وَكَانَ ذٰلِكَ عِنْدَ اللّٰهِ فَوْزًا عَظِيْمًا 5ۙ
(هي سڀئي نعمتون ان لاءِ گڏ ڪيون آهن) ته جيئن هو مومن مردن ۽ مومن عورتن کي بهشتن ۾ داخل فرمائي جن جي هيٺان نهرون جاري آهن (اُهي) انهن ۾ هميشه رهڻ وارا آهن. ۽ (وڌيڪ اهو ته) اُهو انهن جي لغزشن کي (به) انهن کان پري ڪري (جيئن ان سندن خطائون معاف ڪيون آهن). ۽ اها الله وٽ (مومنن جي) تمام وڏي ڪاميابي آهي.
— مولانا طاھر القادريوَّيُعَذِّبَ الْمُنٰفِقِيْنَ وَالْمُنٰفِقٰتِ وَالْمُشْرِكِيْنَ وَالْمُشْرِكٰتِ الظَّاۗنِّيْنَ بِاللّٰهِ ظَنَّ السَّوْءِ ۭ عَلَيْهِمْ دَاۗىِٕرَةُ السَّوْءِ ۚ وَغَضِبَ اللّٰهُ عَلَيْهِمْ وَلَعَنَهُمْ وَاَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ ۭ وَسَاۗءَتْ مَصِيْرًا 6
۽ (ان ڪري به ته انهن) منافق مردن ۽ منافق عورتن ۽ مشرڪ مردن ۽ مشرڪ عورتن کي عذاب ڏئي جيڪي الله سان بريون بدگمانيون رکن ٿا، انهن تي ئي بُري گردش (مقرر) آهي، ۽ مٿن الله ڏمريو ۽ انهن تي لعنت ڪيائين ۽ انهن جي لاءِ دوزخ تيار ڪيائين، ۽ اُهو تمام برو ٺڪاڻو آهي.
— مولانا طاھر القادريوَلِلّٰهِ جُنُوْدُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۭ وَكَانَ اللّٰهُ عَزِيْزًا حَكِـيْـمًا 7
۽ آسمانن ۽ زمين جا سڀئي لشڪر الله جي ئي لاءِ آهن، ۽ الله وڏو غالب وڏي حڪمت وارو آهي.
— مولانا طاھر القادرياِنَّآ اَرْسَلْنٰكَ شَاهِدًا وَّمُبَشِّرًا وَّنَذِيْرًا 8ۙ
بيشڪ اسان توهان کي (قيامت جي ڏينهن شاهدي ڏيڻ جي لاءِ امت جي عملن ۽ احوالن جو) مشاهدو فرمائيندڙ ۽ خوشخبري ٻڌائيندڙ ۽ ڊيڄاريندڙ بڻائي موڪليو آهي.
— مولانا طاھر القادريلِّتُؤْمِنُوْا بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ وَتُعَزِّرُوْهُ وَتُوَقِّرُوْهُ ۭ وَتُسَـبِّحُوْهُ بُكْرَةً وَّاَصِيْلًا 9
ته جيئن (اي ماڻهؤ!) توهان الله ۽ ان جي رسول تي ايمان آڻيو ۽ پاڻ (صلي الله عليه وآلہٖ وسلم جي دين) جي مدد ڪريو ۽ پاڻ (صلي الله عليه وآلہٖ وسلم) جي بيحد تعظيم ۽ تڪريم ڪريو، ۽ (گڏوگڏ) الله جي صبح ۽ شام تسبيح ڪريو.
— مولانا طاھر القادرياِنَّ الَّذِيْنَ يُبَايِعُوْنَكَ اِنَّـمَا يُبَايِعُوْنَ اللّٰهَ ۭ يَدُ اللّٰهِ فَوْقَ اَيْدِيْهِمْ ۚ فَــمَنْ نَّكَثَ فَاِنَّـمَا يَنْكُثُ عَلٰي نَفْسِهٖ ۚ وَمَنْ اَوْفٰى بِــمَا عٰهَدَ عَلَيْهُ اللّٰهَ فَسَيُؤْتِيْهِ اَجْرًا عَظِيْمًا ۧ10
(اي حبيب!) بيشڪ جيڪي ماڻهو توهان سان بيعت ڪن ٿا اُهي الله سان ئي بيعت ڪن ٿا، انهن جي هٿن تي (توهان جي هٿ جي صورت ۾) الله جو هٿ آهي. پوءِ جنهن شخص بيعت کي ٽوڙيو ته ان جي ٽوڙڻ جو وبال ان جي پنهنجي جان تي هوندو ۽ جنهن (ان) ڳالهه کي پورو ڪيو (جنهن جي پوري ڪرڻ) تي ان الله سان عهد ڪيو هو ته اُهو عنقريب کيس تمام وڏو اجر عطا فرمائيندو.
— مولانا طاھر القادريسَيَقُوْلُ لَكَ الْمُخَلَّفُوْنَ مِنَ الْاَعْرَابِ شَغَلَتْنَآ اَمْوَالُنَا وَاَهْلُوْنَا فَاسْتَغْفِرْ لَنَا ۚ يَقُوْلُوْنَ بِاَلْسِنَتِهِمْ مَّا لَيْسَ فِيْ قُلُوْبِهِمْ ۭ قُلْ فَـمَنْ يَّـمْلِكُ لَكُمْ مِّنَ اللّٰهِ شَـيْـــــًٔا اِنْ اَرَادَ بِكُمْ ضَرًّا اَوْ اَرَادَ بِكُمْ نَفْعًا ۭ بَلْ كَانَ اللّٰهُ بِـمَا تَعْمَلُوْنَ خَبِيْرًا 11
عنقريب ٻهراڙي وارن مان اُهي ماڻهو جيڪي (حديبيه ۾ شريڪ ٿيڻ کان) پوئتي رهجي ويا هئا توهان کان (معذرت ڪندي اهو) چوندا ته اسان جي مالن ۽ اهل و عيال اسان کي مشغول رکيو هو (ان لاءِ اسان توهان جي سنگت کان محروم رهجي وياسين) پوءِ توهان اسان جي لاءِ معافي گهرو. اِهي پنهنجي زبانن سان اُهي (ڳالهيون) چون ٿا جيڪي انهن جي دلين ۾ نه آهن. توهان فرمايو ته ڪير آهي جيڪو توهان کي الله جي (فيصلي جي) خلاف بچائڻ جو اختيار رکندو هجي جيڪڏهن ان توهان جي نقصان جو ارادو فرمائي ورتو هجي يا توهان جي نفعي جو ارادو فرمايو هجي، بلڪه الله توهان جي ڪمن کان چڱيءَ طرح باخبر آهي.
— مولانا طاھر القادريبَلْ ظَنَنْتُمْ اَنْ لَّنْ يَّنْقَلِبَ الرَّسُوْلُ وَالْمُؤْمِنُوْنَ اِلٰٓى اَهْلِيْهِمْ اَبَدًا وَّزُيِّنَ ذٰلِكَ فِيْ قُلُوْبِكُمْ وَظَنَنْتُمْ ظَنَّ السَّوْءِ ښ وَكُنْتُمْ قَوْمًۢا بُوْرًا 12
بلڪه توهان اهو گمان ڪيو هو ته رسول (صلي الله عليه وآلہٖ وسلم) ۽ ايمان وارا (يعني صحابه رضي الله عنهم) هاڻي ڪڏهن به پنهنجي گهر وارن ڏانهن موٽي نه ايندا ۽ اهو (گمان) توهان جي دلين ۾ (توهان جي نفس جي پاران) خوب سينگاريو ويو هو ۽ توهان تمام ئي برو گمان ڪيو ۽ توهان برباد ٿيڻ واري قوم بڻجي ويا.
— مولانا طاھر القادريوَمَنْ لَّمْ يُؤْمِنْۢ بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ فَاِنَّآ اَعْتَدْنَا لِلْكٰفِرِيْنَ سَعِيْرًا 13
۽ جيڪو الله ۽ ان جي رسول (صلي الله عليه وآلہٖ وسلم) تي ايمان نه آڻي ته اسان ڪافرن جي لاءِ دوزخ تيار ڪري رکي آهي.
— مولانا طاھر القادريوَلِلّٰهِ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۭ يَغْفِرُ لِمَنْ يَّشَاۗءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَّشَاۗءُ ۭ وَكَانَ اللّٰهُ غَفُوْرًا رَّحِيْمًا 14
۽ آسمانن ۽ زمين جي بادشاهي الله جي ئي لاءِ آهي، اُهو جنهن کي گهري ٿو معاف ڪري ڇڏي ٿو ۽ جنهن کي گهري ٿو عذاب ڏئي ٿو، ۽ الله وڏو بخشيندڙ ۽ بيحد رحم فرمائيندڙ آهي.
— مولانا طاھر القادريسَيَقُوْلُ الْمُخَلَّفُوْنَ اِذَا انْــطَلَقْتُمْ اِلٰى مَغَانِـمَ لِتَاْخُذُوْهَا ذَرُوْنَا نَتَّبِعْكُمْ ۚ يُرِيْدُوْنَ اَنْ يُّبَدِّلُوْا كَلٰمَ اللّٰهِ ۭ قُلْ لَّنْ تَتَّبِعُوْنَا كَذٰلِكُمْ قَالَ اللّٰهُ مِنْ قَبْلُ ۚ فَسَيَقُوْلُوْنَ بَلْ تَـحْسُدُوْنَنَا ۭ بَلْ كَانُوْا لَا يَفْقَهُوْنَ اِلَّا قَلِيْلًا 15
جڏهن توهان (خيبر جي) غنيمت جا مال حاصل ڪرڻ ڏانهن ويندو ته (حديبيه جي سفر ۾) پٺيان رهڻ وارا چوندا اسان کي به اجازت ڏيو ته اسان توهان جي پٺيان ٿي هلون. اُهي چاهين ٿا ته الله جي فرمان کي تبديل ڪن. فرمايو: توهان ڪڏهن به اسان جي پٺيان نٿا اچي سگهو اهڙي طرح الله اڳي ئي فرمائي ڇڏيو هو. پوءِ هاڻي اُهي چوندا بلڪه توهان اسان سان حسد ٿا ڪريو، ڳالهه اها آهي ته اِهي ماڻهو (حق ڳالهه کي) تمام ئي گهٽ سمجهن ٿا.
— مولانا طاھر القادريقُلْ لِّـلْمُخَلَّفِيْنَ مِنَ الْاَعْرَابِ سَـتُدْعَوْنَ اِلٰى قَوْمٍ اُولِيْ بَاْسٍ شَدِيْدٍ تُقَاتِلُوْنَهُمْ اَوْ يُسْلِمُوْنَ ۚ فَاِنْ تُطِيْعُوْا يُؤْتِكُمُ اللّٰهُ اَجْرًا حَسَـنًا ۚ وَاِنْ تَتَوَلَّوْا كَـمَا تَوَلَّيْتُمْ مِّنْ قَبْلُ يُعَذِّبْكُمْ عَذَابًا اَلِـــيْمًا 16
توهان ٻهراڙي وارن مان پٺيان رهڻ وارن کي فرمايو ته توهان عنقريب هڪ سخت ويڙهاڪ قوم (سان جهاد) ڏي سڏيا ويندؤ توهان انهن سان جنگ ڪندا رهندؤ يا اُهي مسلمان ٿي ويندا، پوءِ جيڪڏهن توهان حڪم مڃيندو ته الله توهان کي بهترين اجر عطا فرمائيندو. ۽ جيڪڏهن توهان منهن موڙيندؤ. جيئن توهان اڳي منهن موڙيو هو ته هو توهان کي دردناڪ عذاب ۾ مبتلا ڪري ڇڏيندو.
— مولانا طاھر القادريلَيْسَ عَلَي الْاَعْـمٰى حَرَجٌ وَّلَا عَلَي الْاَعْرَجِ حَرَجٌ وَّلَا عَلَي الْمَرِيْضِ حَرَجٌ ۭ وَمَنْ يُّطِعِ اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ يُدْخِلْهُ جَنّٰتٍ تَـجْرِيْ مِنْ تَـحْتِهَا الْاَنْهٰرُ ۚ وَمَنْ يَّتَوَلَّ يُعَذِّبْهُ عَذَابًا اَلِـــيْمًا ۧ17
(جهاد کان رهجي وڃڻ ۾) نه انڌي تي ڪو گناهه آهي ۽ نه منڊي تي ڪو گناهه آهي ۽ نه (ئي) بيمار تي ڪو گناهه آهي، ۽ جيڪو شخص الله ۽ ان جي رسول(صلي الله عليه وآلہٖ وسلم) جي اطاعت ڪندو تنهن کي بهشتن ۾ داخل فرمائيندو جن جي هيٺان نهرون جاري هونديون، ۽ جيڪو شخص (اطاعت کان) منهن ڦيريندو تنهن کي هو دردناڪ عذاب ۾ مبتلا ڪندو.
— مولانا طاھر القادريلَقَدْ رَضِيَ اللّٰهُ عَنِ الْمُؤْمِنِيْنَ اِذْ يُبَايِعُوْنَكَ تَـحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِيْ قُلُوْبِهِمْ فَاَنْزَلَ السَّكِيْنَةَ عَلَيْهِمْ وَاَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيْبًا ۙ18
بيشڪ الله مومنن کان راضي ٿيو جڏهن اُهي (حديبيه ۾) وڻ جي هيٺان توهان سان بيعت ڪري رهيا هئا، پوءِ جيڪو (سچائي ۽ وفا جو جذبو) انهن جي دلين ۾ هو الله معلوم ڪري ورتو ته الله انهن (جي دلين) تي خاص تسڪين نازل فرمائي ۽ انهن کي هڪ تمام ويجهي فتح (خيبر) جو انعام عطا ڪيو.
— مولانا طاھر القادريوَّمَغَانِـمَ كَثِيْرَةً يَّاْخُذُوْنَهَا ۭ وَكَانَ اللّٰهُ عَزِيْزًا حَكِـيْمًا 19
۽ ڪيترائي غنيمت جا مال (به) جيڪي اُهي حاصل ڪري رهيا آهن، ۽ الله وڏو غالب وڏي حڪمت وارو آهي.
— مولانا طاھر القادريوَعَدَكُمُ اللّٰهُ مَغَانِـمَ كَثِيْرَةً تَاْخُذُوْنَهَا فَعَجَّلَ لَكُمْ هٰذِهٖ وَكَفَّ اَيْدِيَ النَّاسِ عَنْكُمْ ۚ وَلِتَكُوْنَ اٰيَةً لِّــلْمُؤْمِنِيْنَ وَيَهْدِيَكُمْ صِرَاطًا مُّسْتَقِيْمًا ۙ20
۽ الله (ڪيئي فتوحات جي نتيجي ۾) توهان سان ڪيترين ئي غنيمتن جو وعدو فرمايو آهي جيڪي توهان آئنده حاصل ڪندؤ مگر ان اها (خيبر جي غنيمت) توهان کي جلدي عطا فرمائي ۽ (مڪي وارن، خيبر وارن، بني اسد ۽ غطفان مقصد ته سڀني دشمنن) جا هٿ توهان کان روڪي ڇڏيا، ۽ ته جيئن مومنن جي لاءِ (آئنده جي ڪاميابي ۽ سوڀ ماڻڻ جي) نشاني بڻجي وڃي. ۽ توهان کي (دلي اطمينان سان گڏ) سڌي واٽ تي (ثابت قدم ۽) گامزن رکي.
— مولانا طاھر القادري