065 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 12 آيتون ۽ 2 رڪوع آھن
تفھيم القرآن
مُترجم: سيد ابوالاعليٰ مودودي
يٰٓاَيُّهَا النَّبِيُّ اِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاۗءَ فَطَلِّقُوْهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَاَحْصُواالْعِدَّةَ ۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ رَبَّكُمْ ۚ لَا تُخْرِجُوْهُنَّ مِنْۢ بُيُوْتِهِنَّ وَلَا يَخْرُجْنَ اِلَّآ اَنْ يَّاْتِيْنَ بِفَاحِشَةٍ مُّبَيِّنَةٍ ۭ وَتِلْكَ حُدُوْدُ اللّٰهِ ۭ وَمَنْ يَّتَعَدَّ حُدُوْدَ اللّٰهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهٗ ۭ لَا تَدْرِيْ لَعَلَّ اللّٰهَ يُحْدِثُ بَعْدَ ذٰلِكَ اَمْرًا 1
اي نبي! جڏهن توهان عورتن کي طلاق ڏيو ته سندن عدت لاءِ طلاق ڏيندا ڪريو ۽ عدت جو پورو پورو حساب لڳايو ۽ الله کان ڊڄو! جيڪو توهان جو رب آهي، ۽ عدت جي زماني ۾ نڪي توهان کين سندن گهرن مان ڪڍي ڇڏيو ۽ نه وري هو پاڻ به نڪري وڃن، سواءِ ان جي جو هو ڪنهن پڌري بي حيائيءَ جون ڏوهاري بنجن. اهي الله جون مقرر ڪيل حدون آهن ۽ جيڪو به الله جون حدون اورانگهيندو سو پنهنجو پاڻ تي ظلم ڪندو. تون نٿو ڄاڻين، ٿي سگهي ٿو ته ان کانپوءِ الله (ٺاهه جي) ڪا نئين صورت پيدا ڪري وجهي
— سيد ابوالاعليٰ مودوديفَاِذَا بَلَغْنَ اَجَلَهُنَّ فَاَمْسِكُوْهُنَّ بِمَعْرُوْفٍ اَوْ فَارِقُوْهُنَّ بِمَعْرُوْفٍ وَّاَشْهِدُوْا ذَوَيْ عَدْلٍ مِّنْكُمْ وَاَقِيْمُوا الشَّهَادَةَ لِلّٰهِ ۭ ذٰلِكُمْ يُوْعَظُ بِهٖ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِ ڛ وَمَنْ يَّتَّقِ اللّٰهَ يَجْعَلْ لَّهٗ مَخْرَجًا 2ۙ
پوءِ جڏهن اهي پنهنجي (عدت جي) مدي جي دنگ تي پهچڻ لڳن ته پوءِ يا ته کين ڀلي نموني (پنهنجي نڪاح ۾) جهلي ڇڏيو يا وري ڀلي طريقي سان کانئن الڳ ٿي وڃو ۽ ٻن اهڙن ماڻهن کي شاهد ڪريو، جيڪي توهان مان انصاف وارا هجن ۽ (اي شاهد ٿيڻ وارؤ) الله لڳ شاهدي ڏيو بلڪل سنئين سڌي. اهي ئي اهي ڳالهيون اٿوَ، جن جي توهان کي نصيحت ڪئي ٿي وڃي، هر اُن شخص کي جنهن جو الله ۽ آخرت جي ڏينهن تي ايمان آهي. جيڪو الله کان ڊڄي هلندو ته الله ان لاءِ (ڏکيائين مان) نڪرڻ جو ڪونه ڪو رستو ڪڍندو
— سيد ابوالاعليٰ مودوديوَّيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ ۭ وَمَنْ يَّتَوَكَّلْ عَلَي اللّٰهِ فَهُوَ حَسْبُهٗ ۭ اِنَّ اللّٰهَ بَالِغُ اَمْرِهٖ ۭ قَدْ جَعَلَ اللّٰهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا 3
۽ کيس اتان رزق ڏيندو، جتان سندس گمان به نه ويندو هوندو. جيڪو الله تي ڀروسو ڪندو ان لاءِ اهو ڪافي آهي، الله پنهنجو ڪم پورو ڪري رهندو آهي، الله هر شيءِ لاءِ هڪ تقدير (اندازو) مقرر ڪري ڇڏي آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودوديوَاڿ يَىِٕسْنَ مِنَ الْمَحِيْضِ مِنْ نِّسَاۗىِٕكُمْ اِنِ ارْتَبْتُمْ فَعِدَّتُهُنَّ ثَلٰثَةُ اَشْهُرٍ ۙ وَّاڿ لَمْ يَحِضْنَ ۭ وَاُولَاتُ الْاَحْمَالِ اَجَلُهُنَّ اَنْ يَّضَعْنَ حَمْلَهُنَّ ۭ وَمَنْ يَّتَّقِ اللّٰهَ يَجْعَلْ لَّهٗ مِنْ اَمْرِهٖ يُسْرًا 4
۽ توهان جي عورتن مان جيڪي حيض (ماهواري) اچڻ کان آسرو لاهي ويٺيون هجن، انهن جي باري ۾ توهان کي ڪو شڪ هجي ته (معلوم هجيوَ ته) انهن جي عدت ٽي مهينا آهي ۽ اهوئي حڪم انهن بابت پڻ آهي، جن کي اڃان حيض (ماهواري) نه آيو هجي (انهن جي عدت به ٽي مهينا آهي) ۽ ڳؤرهارين عورتن جي عدت جي حد اها آهي ته سندن ويم ٿي وڃي. جيڪو الله کان ڊڄي ته سندس معاملي ۾ هو آساني پيدا ڪري ڇڏيندو آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودوديذٰلِكَ اَمْرُ اللّٰهِ اَنْزَلَهٗ ٓ اِلَيْكُمْ ۭ وَمَنْ يَّتَّقِ اللّٰهَ يُكَفِّرْ عَنْهُ سَـيِّاٰتِهٖ وَيُعْظِمْ لَهٗ ٓ اَجْرًا 5
اهو الله جو حڪم آهي، جيڪو هن توهان ڏانهن نازل ڪيو آهي. جيڪو الله کان ڊڄندو ته الله سندس خطائون کانئس مٽائي ڇڏيندو ۽ کيس وڏو اجر ڏيندو
— سيد ابوالاعليٰ مودودياَسْكِنُوْهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنْتُمْ مِّنْ وُّجْدِكُمْ وَلَا تُضَاۗرُّوْهُنَّ لِتُضَيِّقُوْا عَلَيْهِنَّ ۭ وَاِنْ كُنَّ اُولَاتِ حَمْلٍ فَاَنْفِقُوْا عَلَيْهِنَّ حَتّٰى يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ ۚ فَاِنْ اَرْضَعْنَ لَكُمْ فَاٰتُوْهُنَّ اُجُوْرَهُنَّ ۚ وَاْتَمِرُوْا بَيْنَكُمْ بِمَعْرُوْفٍ ۚ وَاِنْ تَعَاسَرْتُمْ فَسَتُرْضِــعُ لَهٗ ٓ اُخْرٰى 6ۭ
کين (عدت جي زماني ۾) انهيءَ هنڌ ئي رکو جتي توهان پاڻ رهو ٿا، پنهنجيءَ حيثيت سارو جهڙي به هجيوَ ۽ تنگ ڪرڻ خاطر کين نه ستايو ۽ جيڪڏهن اهي پيٽ (حمل) سان هجن ته مٿن خرچ ڪندا رهو، تانجو پير لهن (ٻار ڄڻين). پوءِ جيڪڏهن هو توهان جي خاطر (ٻار کي) ٿـڃ پيارن ته کين سندن اجورو ڏيو ۽ (اجوري وارو معاملو) ڀلي نموني پاڻ ۾ ڳالهه ٻولهه وسيلي نبيريو، پر جيڪڏهن توهان (اجورو مقرر ڪرڻ ۾) هڪ ٻئي کي تنگ ڪيو ته ٻار کي سندس پيءُ پاران ڪا ٻي عورت ٿـڃ پياريندي
— سيد ابوالاعليٰ مودوديلِيُنْفِقْ ذُوْ سَعَةٍ مِّنْ سَعَتِهٖ ۭ وَمَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهٗ فَلْيُنْفِقْ مِمَّآ اٰتٰىهُ اللّٰهُ ۭ لَا يُكَلِّفُ اللّٰهُ نَفْسًا اِلَّا مَآ اٰتٰىهَا ۭ سَيَجْعَلُ اللّٰهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُّسْرًا 7ۧ
آسودو ماڻهو پنهنجي وسعت آهر خرچ ڀري ۽ جنهن کي رزق گهٽ ڏنو ويو هجي، سو انهيءَ مال مان خرچ ڀري جيڪو الله ڏنو اٿس. الله جنهن کي جيترو ڏنو آهي ان کان وڌيڪ جو کيس ذميوار نه ٺهرائيندو آهي، پري ناهي جو الله ڏکيائيءَ کان پوءِ ســُـکيائي عطا ڪري ڇڏي
— سيد ابوالاعليٰ مودوديوَكَاَيِّنْ مِّنْ قَرْيَةٍ عَتَتْ عَنْ اَمْرِ رَبِّهَا وَرُسُلِهٖ فَحَاسَبْنٰهَا حِسَابًا شَدِيْدًا ۙ وَّعَذَّبْنٰهَا عَذَابًا نُّكْرًا 8
ڪيتريون ئي آباديون آهن، جن پنهنجي رب ۽ سندس رسولن جي حڪمن جي نافرماني ڪئي ته پوءِ اسان کانئن ڏاڍو سخت حساب ورتو ۽ کين سزا ڏني، ڏاڍي بڇڙي سزا
— سيد ابوالاعليٰ مودوديفَذَاقَتْ وَبَالَ اَمْرِهَا وَكَانَ عَاقِبَةُ اَمْرِهَا خُسْرًا 9
انهن پنهنجي ڪئي جو مزو چکيو ۽ سندن پڇاڙي ٽوٽي واري آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودودياَعَدَّ اللّٰهُ لَهُمْ عَذَابًا شَدِيْدًا ۙ فَاتَّقُوا اللّٰهَ يٰٓاُولِي الْاَلْبَابِ ڂ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا ٽ قَدْ اَنْزَلَ اللّٰهُ اِلَيْكُمْ ذِكْرًا ۙ10
الله (آخرت ۾) انهن لاءِ سخت عذاب تيار ڪري ڇڏيو آهي. سو الله کان ڊڄو اي عقل وارؤ! جن ايمان آندو آهي. الله توهان ڏانهن هڪ نصيحت نازل ڪري ڇڏي آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودوديرَّسُوْلًا يَّتْلُوْا عَلَيْكُمْ اٰيٰتِ اللّٰهِ مُبَيِّنٰتٍ لِّيُخْرِجَ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَـمِلُوا الصّٰلِحٰتِ مِنَ الظُّلُمٰتِ اِلَى النُّوْرِ ۭ وَمَنْ يُّؤْمِنْۢ بِاللّٰهِ وَيَعْمَلْ صَالِحًا يُّدْخِلْهُ جَنّٰتٍ تَـجْرِيْ مِنْ تَـحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَآ اَبَدًا ۭ قَدْ اَحْسَنَ اللّٰهُ لَهٗ رِزْقًا 11
هڪڙو اهڙو رسول جيڪو توهان کي الله جون چٽيون هدايت ڏيندڙ آيتون ٻڌائي ٿو، تانته ايمان آڻڻ وارن ۽ نيڪ عمل ڪرڻ وارن کي اونداهين مان ڪڍي روشنيءَ ۾ آڻي. جيڪو الله تي ايمان آڻيندو ۽ نيڪ عمل ڪندو، تنهن کي الله اهڙين جنتن ۾ داخل ڪندو جن جي هيٺان واهيون وهنديون، اهي انهن ۾ سدائين رهندا. الله اهڙي شخص لاءِ تمام ڀلو رزق رکيو آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودودياَللّٰهُ الَّذِيْ خَلَقَ سَبْعَ سَمٰوٰتٍ وَّمِنَ الْاَرْضِ مِثْلَهُنَّ ۭ يَـتَنَزَّلُ الْاَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ عَلٰي كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ ڏ وَّاَنَّ اللّٰهَ قَدْ اَحَاطَ بِكُلِّ شَيْءٍ عِلْمًا ۧ12
الله اهو آهي، جنهن ست آسمان بنايا ۽ زمين جي قسم مان به انهن وانگر. انهن جي وچ ۾ حڪم نازل ٿيندو رهي ٿو (اهو ان لاءِ ٿو ٻڌايو وڃيوَ) تانته توهان ڄاڻي ڇڏيو ته الله هر شيءِ تي قادر آهي ۽ اهو به ته الله جو علم هر شيءِ تي ڇانيل آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودودي