003 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 200 آيتون ۽ 20 رڪوع آھن
تفھيم القرآن
مُترجم: سيد ابوالاعليٰ مودودي
الۗـۗمَّ 1ۙ
ال۬مّ۬ (الف ـ لام ـ ميم)
— سيد ابوالاعليٰ مودودياللّٰهُ لَآ اِلٰهَ اِلَّا ھُوَ ۙ الْـحَيُّ الْقَيُّوْمُ 2ۭ
الله جنهن کان سواءِ ٻيو ڪوبه معبود ڪونهي، اها سدائين زنده رهڻ واري دائم قائم هستي آهي، جيڪو ڪائنات جو انتظام سنڀاليو بيٺو آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودودينَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتٰبَ بِالْـحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَاَنْزَلَ التَّوْرٰىةَ وَالْاِنْـجِيْلَ 3ۙ
اي نبي! انهيءَ ئي توتي هيءُ ڪتاب نازل ڪيو آهي، جنهن حق آندو آهي ۽ انهن ڪتابن جي تصديق ڪندڙ آهي، جيڪي اڳ آيا هئا. هن کان اڳ هو انسانن جي هدايت لاءِ تورات ۽ انجيل نازل ڪري چڪو آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودوديمِنْ قَبْلُ ھُدًى لِّلنَّاسِ وَاَنْزَلَ الْفُرْقَانَ ڛ اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا بِاٰيٰتِ اللّٰهِ لَھُمْ عَذَابٌ شَدِيْدٌ ۭ وَاللّٰهُ عَزِيْزٌ ذُو انْتِقَامٍ 4
۽ هن ئي اها ڪسوٽي لاٿي آهي (جنهن سان حق ۽ ناحق کي پرکي سگهجي). هاڻي جيڪي ماڻهو الله جي حڪمن کي قبول ڪرڻ کان انڪار ڪندا، انهن لاءِ پڪ ئي پڪ سخت سزا آهي. الله بيحد طاقت وارو ۽ برائيءَ جو بدلو وٺڻ وارو آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودودياِنَّ اللّٰهَ لَا يَـخْفٰى عَلَيْهِ شَيْءٌ فِي الْاَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاۗءِ 5ۭ
زمين توڙي آسمان جي ڪابه شيءِ الله کان ڳجهي نه آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودوديھُوَ الَّذِيْ يُصَوِّرُكُمْ فِي الْاَرْحَامِ كَيْفَ يَشَاۗءُ ۭ لَآ اِلٰهَ اِلَّا ھُوَ الْعَزِيْزُ الْـحَكِيْمُ 6
اهوئي ته آهي، جيڪو توهان جي مائرن جي پيٽن ۾ توهان جون شڪليون جيئن وڻيس تيئن بڻائي ٿو. انهيءَ زبردست ۽ حڪمت واري کانسواءِ ٻيو ڪوبه معبود ناهي
— سيد ابوالاعليٰ مودوديھُوَ الَّذِيْٓ اَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتٰبَ مِنْهُ اٰيٰتٌ مُّـحْكَـمٰتٌ ھُنَّ اُمُّ الْكِتٰبِ وَاُخَرُ مُتَشٰبِهٰتٌ ۭ فَاَمَّا الَّذِيْنَ فِيْ قُلُوْبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُوْنَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاۗءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاۗءَ تَاْوِيْلِهٖ څ وَمَا يَعْلَمُ تَاْوِيْلَهٗ ٓ اِلَّا اللّٰهُ ڤ وَالرّٰسِـخُوْنَ فِي الْعِلْمِ يَقُوْلُوْنَ اٰمَنَّا بِهٖ ۙ كُلٌّ مِّنْ عِنْدِ رَبِّنَا ۚ وَمَا يَذَّكَّرُ اِلَّآ اُولُوا الْاَلْبَابِ 7
اي نبي! انهيءَ ئي الله ته هيءُ ڪتاب توتي نازل ڪيو آهي، جنهن ۾ ٻن قسمن جون آيتون آهن: هڪ محڪمات، جيڪي ڪتاب جو اصل بنياد آهن ۽ ٻيون متشابهات، جن ماڻهن جي دلين ۾ ڏنگائي آهي، اهي ته فتني جي ڳولا ۾ هميشه متشابهات جي ڪڍ لڳل هوندا آهن ۽ انهن کي معنيٰ ڍڪائڻ جي ڪوشش ڪندا رهندا آهن، حالانڪه انهن جو صحيح مطلب الله کانسواءِ ٻيو ڪوبه نٿو ڄاڻي. ٻئي طرف جيڪي ماڻهو علم ۾ ڀــَـڙ آهن، اهي چون ٿا ته "اسان جو انهن تي ايمان آهي، اهي سڀ اسان جي رب جي پار کان ئي آهن" ۽ سچي ڳالهه اها آهي ته ڪنهن شيءِ مان صحيح سبق فقط عقلمند ماڻهو ئي حاصل ڪندا آهن
— سيد ابوالاعليٰ مودوديرَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوْبَنَا بَعْدَ اِذْ ھَدَيْتَنَا وَھَبْ لَنَا مِنْ لَّدُنْكَ رَحْـمَةً ۚ اِنَّكَ اَنْتَ الْوَھَّابُ 8
اهي الله کان دعا گهرندا رهندا آهن ته "اي اسان جا رب! جڏهن تون اسان کي سنئين دڳ لائي چڪو آهين ته پوءِ اسان جي دلين کي ڪنهن ڏنگائيءَ ۾ نه وجهجانءِ ، اسان کي پنهنجي فيض جي گنج مان رحمت عطا ڪر جو تون ئي ته فيض عطا ڪندڙ آهين
— سيد ابوالاعليٰ مودوديرَبَّنَآ اِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لَّا رَيْبَ فِيْهِ ۭ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُـخْلِفُ الْمِيْعَادَ 9ۧ
اي اسان جا رب! بيشڪ تون سڀني ماڻهن کي هڪڙي ڏينهن گڏ ڪرڻ وارو آهين، جنهن جي اچڻ ۾ ڪوبه شڪ ڪونهي، تون پنهنجي وعدي کان ڪڏهن به ڦرڻ وارو نه آهين
— سيد ابوالاعليٰ مودودياِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا لَنْ تُغْنِىَ عَنْھُمْ اَمْوَالُھُمْ وَلَآ اَوْلَادُھُمْ مِّنَ اللّٰهِ شَـيْـــــًٔـا وَاُولٰۗىِٕكَ ھُمْ وَقُوْدُ النَّارِ ۙ10
جن ڪفر جي واٽ ورتي آهي، انهن کي الله جي مقابلي ۾ نڪي سندن مال ڪنهن ڪم ايندو ۽ نه اولاد. هو دوزخ جو ٻارڻ بڻبا
— سيد ابوالاعليٰ مودوديكَدَاْبِ اٰلِ فِرْعَوْنَ ۙ وَالَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۭ كَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَا ۚ فَاَخَذَھُمُ اللّٰهُ بِذُنُوْبِهِمْ وَاللّٰهُ شَدِيْدُ الْعِقَابِ 11
۽ انهن جي پڇاڙي اهڙي ٿيندي جهڙي فرعون جي ساٿين ۽ انهن کان اڳ وارن بي فرمانن جي ٿي هئي، جو انهن اسان جي آيتن کي ڪوڙو سڏيو هو، نتيجو اهو ٿيو جو الله سندن گناهن سبب کين پڪڙيو ۽ اها ته حقيقت آهي ته الله سخت سزا ڏيندڙ آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودوديقُلْ لِّـلَّذِيْنَ كَفَرُوْا سَـتُغْلَبُوْنَ وَتُـحْشَرُوْنَ اِلٰى جَهَنَّمَ ۭ وَبِئْسَ الْمِهَادُ 12
اي نبي! جن ماڻهن تنهنجي دعوت کي قبول ڪرڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو آهي، انهن کي ٻڌائي ڇڏ ته ڄاڻ آيو اهو وقت جڏهن توهان بي وس بڻايا ويندؤ ۽ جهنم ڏانهن هڪليا ويندؤ ۽ جهنم ڏاڍو بڇڙو ٺڪاڻو آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودوديقَدْ كَانَ لَكُمْ اٰيَةٌ فِيْ فِئَتَيْنِ الْتَقَتَا ۭ فِئَةٌ تُقَاتِلُ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَاُخْرٰى كَافِرَةٌ يَّرَوْنَھُمْ مِّثْلَيْهِمْ رَاْيَ الْعَيْنِ ۭ وَاللّٰهُ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهٖ مَنْ يَّشَاۗءُ ۭ اِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَعِبْرَةً لِّاُولِي الْاَبْصَارِ 13
توهان جي لاءِ انهن ٻن ٽولن مان هڪڙو عبرت جو نشان هو، جيڪي (بدر ۾) هڪ ٻئي سان دوبدو ٿيا. هڪڙو ٽولو الله جي راه ۾ وڙهي رهيو هو ۽ ٻيو ٽولو ڪافر هو. ڏسڻ وارا انهن ئي کليل اکين سان ڏسي رهيا هئا ته ڪافر ٽولو مؤمن ٽولي کان ٻيڻو هو مگر (نتيجي ثابت ڪيو ته) الله پنهنجي فتح ۽ نصرت سان جنهن جي به وڻيس مدد ٿو ڪري. اکين وارن لاءِ ان ۾ وڏو سبق سمايل آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودوديزُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوٰتِ مِنَ النِّسَاۗءِ وَالْبَنِيْنَ وَالْقَنَاطِيْرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّھَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْـخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْاَنْعَامِ وَالْـحَرْثِ ۭ ذٰلِكَ مَتَاعُ الْـحَيٰوةِ الدُّنْيَا ۚ وَاللّٰهُ عِنْدَهٗ حُسْنُ الْمَاٰبِ 14
ماڻهن لاءِ نفس کي هرکائيندڙ، عورتون، اولاد، سون چانديءَ جا ڍڳ، چونڊ گهوڙا، چوپايو مال ۽ ٻنيون ڏسڻ ۾ ڏاڍا سهڻا بڻايا ويا آهن، مگر اهي سڀ دنيا جي چند ڏينهن جي حياتيءَ جو سامان آهن، اصل ۾ جيڪو رهڻ جو سٺو هنڌ آهي اهو ته الله وٽ آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودوديقُلْ اَؤُنَبِّئُكُمْ بِـخَيْرٍ مِّنْ ذٰلِكُمْ ۭ لِلَّذِيْنَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنّٰتٌ تَـجْرِيْ مِنْ تَـحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَا وَاَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَّرِضْوَانٌ مِّنَ اللّٰهِ ۭ وَاللّٰهُ بَصِيْرٌۢ بِالْعِبَادِ ۚ15
چوين ته مان توهان کي ٻڌايان ته انهيءَ کان به وڌيڪ ڀلي شيءِ ڪهڙي آهي؟ جيڪي ماڻهو تقويٰ اختيار ڪندا، انهن لاءِ سندن رب وٽ باغ آهن، جن جي هيٺان نهرون پيون وهنديون، اتي هو هميشه واري زندگي گذاريندا، پاڪ زالن جو ساٿ هوندنِ ۽ الله جي رضا سان نوازيا ويندا، الله پنهنجن بندن جي هلت چلت تي نظر رکي ٿو
— سيد ابوالاعليٰ مودودياَلَّذِيْنَ يَقُوْلُوْنَ رَبَّنَآ اِنَّنَآ اٰمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوْبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ۚ16
هي اهي ماڻهو آهن، جيڪي چون ٿا ته "اي اسان جا رب! اسان ايمان آندو آهي، اسان جون خطائون بخش ۽ اسان کي دوزخ جي باهه کان بچاءِ "
— سيد ابوالاعليٰ مودودياَلصّٰبِرِيْنَ وَالصّٰدِقِيْنَ وَالْقٰنِـتِيْنَ وَالْمُنْفِقِيْنَ وَالْمُسْـتَغْفِرِيْنَ بِالْاَسْـحَارِ 17
اهي ماڻهو صبر ڪندڙ آهن، سچار آهن، فرمانبردار ۽ فياض آهن ۽ رات جي پوين پهرن ۾ استغفار ڪندڙ آهن
— سيد ابوالاعليٰ مودوديشَهِدَ اللّٰهُ اَنَّهٗ لَآ اِلٰهَ اِلَّا ھُوَ ۙ وَالْمَلٰۗىِٕكَةُ وَاُولُوا الْعِلْمِ قَاۗىِٕمًۢا بِالْقِسْطِ ۭ لَآ اِلٰهَ اِلَّا ھُوَ الْعَزِيْزُ الْـحَكِيْمُ ۭ18
الله پاڻ انهيءَ ڳالهه جي شاهدي ڏني آهي ته هن کان سواءِ ٻيو ڪوبه معبود ڪونهي ۽ ملائڪ ۽ سڀئي علم وارا پڻ سچائيءَ ۽ انصاف سان شاهدي ٿا ڏين ته انهيءَ زبردست ۽ حڪمت واريءَ هستيءَ کانسواءِ اصلي ٻيو ڪوبه معبود ڪونهي
— سيد ابوالاعليٰ مودودياِنَّ الدِّيْنَ عِنْدَ اللّٰهِ الْاِسْلَامُ ۣ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ اِلَّا مِنْۢ بَعْدِ مَا جَاۗءَھُمُ الْعِلْمُ بَغْيًۢا بَيْنَھُمْ ۭ وَمَنْ يَّكْفُرْ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ فَاِنَّ اللّٰهَ سَرِيْعُ الْـحِسَابِ 19
الله وٽ دين فقط اسلام آهي، انهيءَ دين کان هٽي جيڪي مختلف طريقا انهن ماڻهن اختيار ڪيا هئا، جن کي ڪتاب ڏنو ويو هو سو به تڏهن جڏهن جو وٽن علم به پهچي ويو هو، سو رڳو هڪ ٻئي سان ڏاڍائي ڪرڻ خاطر ئي ائين ڪيو هئائون ۽ جيڪو الله جي حڪمن ۽ هدايتن جي تابعداريءَ کان انڪار ڪندو، الله کي انهيءَ کان حساب وٺڻ ۾ ڪابه دير نه ٿي لڳي
— سيد ابوالاعليٰ مودوديفَاِنْ حَاۗجُّوْكَ فَقُلْ اَسْلَمْتُ وَجْهِيَ لِلّٰهِ وَمَنِ اتَّبَعَنِ ۭ وَقُلْ لِّلَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ وَالْاُمِّيّٖنَ ءَاَسْلَمْتُمْ ۭ فَاِنْ اَسْلَمُوْا فَقَدِ اھْتَدَوْا ۚ وَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنَّـمَا عَلَيْكَ الْبَلٰغُ ۭ وَاللّٰهُ بَصِيْرٌۢ بِالْعِبَادِ ۧ20
هاڻي جيڪڏهن اي نبي! اهي ماڻهو توسان جهڳڙو ڪن ته چوينِ ته "مان ۽ منهنجي پوئلڳن ته الله جي آڏو ڪنڌ نوائي ڇڏيو آهي". پوءِ اهل ڪتاب ۽ جيڪي اهل ڪتاب ناهن ٻنهي کان پــُـڇ ته "ڇا توهان به سندس فرمانبرداري ۽ ٻانهپ قبول ڪئي آهي؟" جيڪڏهن ڪئي اٿن ته پوءِ سنئون رستو لڌو اٿن ۽ جيڪڏهن منهن موڙيائون ته توتي فقط پيغام پهچائڻ جي ئي ذميواري هئي، اڳتي الله پاڻيهي پنهنجن ٻانهن جا معاملا ڏسندڙ آهي
— سيد ابوالاعليٰ مودودي