060 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 13 آيتون ۽ 2 رڪوع آھن
الھامُ الرحمان
مُترجم: مولانا محمد مدني
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَّخِذُوْا عَدُوِّيْ وَعَدُوَّكُمْ اَوْلِيَاۗءَ تُلْقُوْنَ اِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ كَفَرُوْا بِـمَا جَاۗءَكُمْ مِّنَ الْحَقِّ ۚ يُخْرِجُوْنَ الرَّسُوْلَ وَاِيَّاكُمْ اَنْ تُؤْمِنُوْا بِاللّٰهِ رَبِّكُمْ ۭ اِنْ كُنْتُمْ خَرَجْتُمْ جِهَادًا فِيْ سَبِيْلِيْ وَابْتِغَاۗءَ مَرْضَاتِيْ ڰ تُسِرُّوْنَ اِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ ڰ وَاَنَا اَعْلَمُ بِـمَآ اَخْفَيْتُمْ وَمَآ اَعْلَنْتُمْ ۭ وَمَنْ يَّفْعَلْهُ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاۗءَ السَّبِيْلِ 1
اي ايمان وارؤ! اوهين منهنجن دشمنن ۽ پنهنجن دشمنن (ڪافرن) کي دوست نه بنايو! اوهين انهن ڏي دوستيءَ جا پيغام موڪليو ٿا. هوڏانهن جو حق اوهان وٽ آيو آهي، ان جو اهي انڪار ڪري چڪا آهن. رسول ﷺ ۽ اوهان کي (پنهنجي ديس مان) هن ڪري ڪڍن ٿا جو اوهين پنهنجي پاليندڙ (الله) کي مڃيو ٿا، جيڪڏهن اوهين منهنجي رستي ۾ جنگ ڪرڻ لاءِ ۽ منهنجي رضامندي گهرڻ لاءِ نڪتا آهيو. (ته کين دوست نه بنايو) اوهين لڪي انهن سان دوستي رکو ٿا هوڏانهن جيڪي اوهين لڪايو ٿا ۽ جيڪي ظاهر ڪريو ٿا ان کي آءُ چڱيءَ طرح ڄاڻندڙ آهيان ۽ جو اوهان مان اهو ڪم ڪندو سو بيشڪ سڌي رستي کان پري وڃي پيو.
— مولانا محمد مدنياِنْ يَّثْقَفُوْكُمْ يَكُوْنُوْا لَكُمْ اَعْدَاۗءً وَّيَبْسُطُوْٓا اِلَيْكُمْ اَيْدِيَهُمْ وَاَلْسِنَتَهُمْ بِالسُّوْۗءِ وَوَدُّوْا لَوْ تَكْفُرُوْنَ 2ۭ
جيڪڏهن اوهين انهن جي هٿ اچي ويندو ته هو اوهان جا دشمن ٿي پوندا ۽ اوهان ڏي بڇڙائيءَ سان پنهنجا هٿ ۽ زبانون ڊگهيون ڪندا ۽ هي خواهش اٿن ته اوهين ڪافر ٿيو.
— مولانا محمد مدنيلَنْ تَنْفَعَكُمْ اَرْحَامُكُمْ وَلَآ اَوْلَادُكُمْ ڔ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ ڔ يَفْصِلُ بَيْنَكُمْ ۭ وَاللّٰهُ بِـمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِيْرٌ 3
قيامت جي ڏينهن نه اوها نجون مائٽيون ۽ نه اوها ن جا اولاد اوهان کي فائدو پهچائيندا، الله اوهان جي وچ ۾ فيصلو ڪندو ۽ جيڪي اوهين ڪريو ٿا تنهن کي الله ڏسي رهيو آهي.
— مولانا محمد مدنيقَدْ كَانَتْ لَكُمْ اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِيْٓ اِبْرٰهِيْمَ وَالَّذِيْنَ مَعَهٗ ۚ اِذْ قَالُوْا لِقَوْمِهِمْ اِنَّا بُرَءٰۗؤُا مِنْكُمْ وَمِـمَّا تَعْبُدُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ ۡ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاۗءُ اَبَدًا حَتّٰى تُؤْمِنُوْا بِاللّٰهِ وَحْدَهٗ ٓ اِلَّا قَوْلَ اِبْرٰهِيْمَ لِاَبِيْهِ لَاَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَمَآ اَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللّٰهِ مِنْ شَيْءٍ ۭ رَبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَاِلَيْكَ اَنَبْنَا وَاِلَيْكَ الْمَصِيْرُ 4
بيشڪ ابراهيم ۽جيڪي ان سان گڏ هئا تن (جي ڳالهين) ۾ اوهان لاءِ چٽي پيروي آهي. جڏهن انهن پنهنجيءَ قوم کي چيو ته اسين اوهان کان ۽ جن کي اوهين الله کان سواءِ پوڄيو ٿا، تن کان بيزار آهيون. اسان اوهان (جي عقيدي) جو انڪار ڪيو ۽ اسان ۽ اوهان جي وچ ۾ دشمني ۽ وير هميشه لاءِ پڌرو ٿي چڪو جيستائين اڪيلي الله کي (نه) مڃيو پر ابرآهيم عه جو پنهنجي پيءُ کي چوڻ ته آءُ ضرور تو لاءِ معافي گهرندس توڙي جو آءُ تولاءِ الله جي طرفان ڪنهن شيءِ جو به اختيار نه ٿو رکان (۽ ابرآهيم عه چيو ته) اي اسان جا پاليندڙ! توتي اسان ڀروسو ڪيو ۽ توڏي موٽيا آهيون ۽ توڏي ئي موٽڻ آهي.
— مولانا محمد مدنيرَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا فِتْنَةً لِّلَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَاغْفِرْ لَنَا رَبَّنَا ۚ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ 5
اي اسان جا پاليندڙ! اسان کي ڪافرن جو زيردست نه ڪر ۽ اسان کي معاف ڪر اي اسان جا پاليندڙ! بيشڪ تون زبردست (۽) حڪمت وارو آهين.
— مولانا محمد مدنيلَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِيْهِمْ اُسْوَةٌ حَسَـنَةٌ لِّمَنْ كَانَ يَرْجُوا اللّٰهَ وَالْيَوْمَ الْاٰخِرَ ۭ وَمَنْ يَّتَوَلَّ فَاِنَّ اللّٰهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيْدُ 6ۧ
بيشڪ ان (مٿين) جماعت ۾ اوهان مان ان لاءِ جو الله (جي ثواب) ۽ قيامت جي ڏينهن (اچڻ) جي اميد رکي ٿو چٽي پيروي آهي. ۽ جيڪو منهن موڙيندو ته الله ئي بي پرواه سارآهيل آهي.
— مولانا محمد مدنيعَسَى اللّٰهُ اَنْ يَّجْعَلَ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَ الَّذِيْنَ عَادَيْتُمْ مِّنْهُمْ مَّوَدَّةً ۭ وَاللّٰهُ قَدِيْرٌ ۭ وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ 7
اميد آهي ته الله اوهان جي وچ ۾ ۽ انهن جي وچ ۾ جن سان اوهان دشمني رکي آهي دوستي پيدا ڪري ڏئي. ۽ الله ڪري سگهي ٿو. ۽ الله معاف ڪندڙ نهايت رحم وارو آهي.
— مولانا محمد مدنيلَا يَنْهٰىكُمُ اللّٰهُ عَنِ الَّذِيْنَ لَمْ يُقَاتِلُوْكُمْ فِي الدِّيْنِ وَلَمْ يُخْرِجُوْكُمْ مِّنْ دِيَارِكُمْ اَنْ تَبَرُّوْهُمْ وَتُقْسِطُوْٓا اِلَيْهِمْ ۭ اِنَّ اللّٰهَ يُـحِبُّ الْمُقْسِطِيْنَ 8
الله اوهان کي انهن کان نه ٿو جهلي جن نه اوهان سان دين جي باري ۾ جنگ ڪئي ۽ نه اوهان کي پنهنجن گهرن مان ٻاهر ڪڍيو ته اوهين انهن سان ڀلائي ڪريو ۽ انهن سان انصاف جو معاملو ڪريو. بيشڪ الله ته انصاف وارن کي دوست رکي ٿو.
— مولانا محمد مدنياِنَّـمَا يَنْهٰىكُمُ اللّٰهُ عَنِ الَّذِيْنَ قٰتَلُوْكُمْ فِي الدِّيْنِ وَاَخْرَجُوْكُمْ مِّنْ دِيَارِكُمْ وَظٰهَرُوْا عَلٰٓي اِخْرَاجِكُمْ اَنْ تَوَلَّوْهُمْ ۚ وَمَنْ يَّتَوَلَّهُمْ فَاُولٰۗىِٕكَ هُمُ الظّٰلِمُوْنَ 9
الله رڳو اوهان کي انهن کان جهلي ٿو جن اوهان سان دين جي باري ۾ جنگ ڪئي ۽اوهان کي پنهنجن گهر ن مان ٻاهر ڪڍيو ۽ اوهان جي ڪڍڻ ۾ مدد ڪئي ته اوهين انهن سان دوستي رکو. ۽ جيڪي ساڻن دوستي رکندا سي ئي (مسلمانن تي) ظلم ڪندڙ آهن.
— مولانا محمد مدنييٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِذَا جَاۗءَكُمُ الْمُؤْمِنٰتُ مُهٰجِرٰتٍ فَامْتَحِنُوْهُنَّ ۭ اَللّٰهُ اَعْلَمُ بِـاِيْـمَانِهِنَّ ۚ فَاِنْ عَلِمْتُمُوْهُنَّ مُؤْمِنٰتٍ فَلَا تَرْجِعُوْهُنَّ اِلَى الْكُفَّارِ ۭ لَا هُنَّ حِلٌّ لَّهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّوْنَ لَهُنَّ ۭ وَاٰتُوْهُمْ مَّآ اَنْفَقُوْا ۭ وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ اَنْ تَنْكِحُوْهُنَّ اِذَآ اٰتَيْتُمُوْهُنَّ اُجُوْرَهُنَّ ۭ وَلَا تُمْسِكُوْا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَاسْـَٔــلُوْا مَآ اَنْفَقْتُمْ وَلْيَسْـَٔــلُوْا مَآ اَنْفَقُوْا ۭ ذٰلِكُمْ حُكْمُ اللّٰهِ ۭ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ ۭ وَاللّٰهُ عَلِيْمٌ حَكِيْمٌ 10
اي ايمان وارؤ! جڏهن به اوهان وٽ ايمان واريون عورتون لڏي اچن ته انهن (جي ايمان) کي جاچيو. الله انهن جي ايمان کي چڱيءَ طرح ڄاڻندڙ آهي . پوءِ جيڪڏهن اوهان کي معلوم ٿئي ته اهي ايمان واريون آهن ته انهن کي ڪافرن ڏي نه موٽايو. نه اُهي (مسلمان عورتون) انهن لاءِ حلال آهن ۽ نه اُهي (ڪافر مرد) هنن لاءِ حلال ٿيندا. ۽ جو ڪجهه انهن (ڪافر مردن) خرچ ڪيو هجي سو کين ڏيو. ۽ اوهان تي انهن سان نڪاح ڪرڻ ۾ ڪجهه به گناه نه آهي جڏهن اوهين کين سندن مهر ڏيو. ۽ ڪافر زالن جي عزت پنهنجي قبضي ۾ نه رکو ۽ جيڪو اوهان خرچ ڪيو هجي سو گهري وٺو ۽ جو انهن خرچ ڪيو هجي سو اُهي گهري وٺن. اهو الله جو حڪم آهي. الله اوهان جي وچ ۾ فيصلو ڪري ٿو. ۽ الله علم وارو (۽) حڪمت وارو آهي.
— مولانا محمد مدنيوَاِنْ فَاتَكُمْ شَيْءٌ مِّنْ اَزْوَاجِكُمْ اِلَى الْكُفَّارِ فَعَاقَبْتُمْ فَاٰتُوا الَّذِيْنَ ذَهَبَتْ اَزْوَاجُهُمْ مِّثْلَ مَآ اَنْفَقُوْا ۭ وَاتَّقُوا اللّٰهَ الَّذِيْٓ اَنْتُمْ بِهٖ مُؤْمِنُوْنَ 11
۽ جيڪڏهن اوهانجن زالن مان ڪا اوهان جي هٿ کان نڪري ڪافرن ڏي وڃي پوءِ اوهان جي سزا ڏيڻ جو وارو اچي ته جن جون زالون ويون هجن انهن کي ايترو ڏيو جيترو انهن خرچ ڪيو هجي. ۽ ان الله کان ڊڄو جنهن کي اوهين مڃيو ٿا.
— مولانا محمد مدنييٰٓاَيُّهَا النَّبِيُّ اِذَا جَاۗءَكَ الْمُؤْمِنٰتُ يُبَايِعْنَكَ عَلٰٓي اَنْ لَّا يُشْرِكْنَ بِاللّٰهِ شَـيْـــــًٔــا وَّلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِيْنَ وَلَا يَقْتُلْنَ اَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَاْتِيْنَ بِبُهْتَانٍ يَّفْتَرِيْنَهٗ بَيْنَ اَيْدِيْهِنَّ وَاَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِيْنَكَ فِيْ مَعْرُوْفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ 12
اي نبي ﷺ! جڏهن تو وٽ ايمان واريون زالون اچي هن ڳالهه تي بيعت ڪن ته نه الله سان ڪنهن شيءِ کي شريڪ ڪنديون ۽ نه چوري ڪنديون ۽ نه زنا ڪنديون ۽ نه پنهنجن ٻچن کي ڪُهنديون ۽ نه پنهنجن هٿن۽ پيرن سان تهمت ٺاهي ڪنهن تي هڻنديون. ۽ نه ڪنهن چٽي ڳالهه ۾ تنهنجي نافرماني ڪنديون ته تون سندن بيعت قبول ڪر! ۽ انهن لاءِ الله کان معافي گهر! بيشڪ الله معاف ڪندڙ نهايت رحم وارو آهي.
— مولانا محمد مدنييٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَوَلَّوْا قَوْمًا غَضِبَ اللّٰهُ عَلَيْهِمْ قَدْ يَىِٕسُوْا مِنَ الْاٰخِرَةِ كَـمَا يَىِٕسَ الْكُفَّارُ مِنْ اَصْحٰبِ الْقُبُوْرِ ۧ13
اي ايمان وارؤ! اوهين اهڙي قوم سان دوستي نه رکو جن تي الله ڪاوڙيو آهي اهي آخرت کان اهڙا نااميد ٿيا آهن جيئن ڪافر قبرن وارن کان نااميد ٿيا آهن.
— مولانا محمد مدني