013 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 43 آيتون ۽ 6 رڪوع آھن
الھامُ الرحمان
مُترجم: مولانا محمد مدني
الۗمّۗرٰ ۣ تِلْكَ اٰيٰتُ الْكِتٰبِ ۭ وَالَّذِيْٓ اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَّبِّكَ الْـحَقُّ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا يُؤْمِنُوْنَ 1
المرٰ (اي پيغمبر) هي قرآن جون آيتون آهن ۽ جيڪي توڏي تنهنجي پاليندڙ جي طرفان لاٿو ويو آهي سو حق آهي پر گهڻا ماڻهو نه ٿا مڃين.
— مولانا محمد مدنياَللّٰهُ الَّذِيْ رَفَعَ السَّمٰوٰتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُـمَّ اسْتَوٰى عَلَي الْعَرْشِ وَسَـخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ ۭ كُلٌّ يَّـجْرِيْ لِاَجَلٍ مُّسَمًّى ۭ يُدَبِّرُ الْاَمْرَ يُفَصِّلُ الْاٰيٰتِ لَعَلَّكُمْ بِلِقَاۗءِ رَبِّكُمْ تُوْقِنُوْنَ 2
الله اهو آهي جنهن ٿنڀن کان سواءِ آسمانن کي اوچو ڪيو جن کي اوهين ڏسو ٿا پوءِ عرش تي قائم ٿيو، ۽ سج ۽ چنڊ کي ڪم ۾ لڳايو اٿس. هر هڪ مقررّ مُدّت تائين هلي ٿو. (هو) ڪم جي تدبير ٿو ڪري (۽) نشانين کي کولي بيان ٿو ڪري ته مَنَ اوهين پنهنجي پاليندڙ سان ملڻ جو يقين ڪريو.
— مولانا محمد مدنيوَهُوَ الَّذِيْ مَدَّ الْاَرْضَ وَجَعَلَ فِيْهَا رَوَاسِيَ وَاَنْهٰرًا ۭ وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرٰتِ جَعَلَ فِيْهَا زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ يُغْشِي الَّيْلَ النَّهَارَ ۭ اِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيٰتٍ لِّقَوْمٍ يَّتَفَكَّرُوْنَ 3
۽ هو اهو آهي جنهن زمين کي پکيڙيو ۽ ان ۾ جبل ۽ نديون پيدا ڪيائين. ۽ ان ۾ سڀ ڪنهن ميوي مان جوڙو يعني ٻه ٻه قسم پيدا ڪيائين (يعني کٽو ۽ مٺو ۽ نفيس ۽ خسيس) رات کي ڏينهن سان ڍڪي ٿو. بيشڪ ان ۾ فڪر ڪرڻ واريءَ قوم لاءِ نشانيون آهن.
— مولانا محمد مدنيوَفِي الْاَرْضِ قِطَعٌ مُّتَجٰوِرٰتٌ وَّجَنّٰتٌ مِّنْ اَعْنَابٍ وَّزَرْعٌ وَّنَخِيْلٌ صِنْوَانٌ وَّغَيْرُ صِنْوَانٍ يُّسْقٰى بِـمَاۗءٍ وَّاحِدٍ ۣ وَنُفَضِّلُ بَعْضَهَا عَلٰي بَعْضٍ فِي الْاُكُلِ ۭ اِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيٰتٍ لِّقَوْمٍ يَّعْقِلُوْنَ 4
۽ زمين ۾ هڪ ٻئي جي ڀر سان (ان جا) مختلف ٽڪرا آهن ۽ (ان ۾ ) انگورن جا باغ ۽ پوکون ۽ هڪ ٻئي سان گڏيل ٿڙن واريون ۽ جدا جدا ٿڙن واريون کجيون آهن، انهن کي هڪ ئي پاڻي پياريو وڃي ٿو ۽(پوءِ به) اسين زمين جي هڪڙن ٽڪرن کي ٻين کان پيداوار ۾ ڀلو ڪريون ٿا. بيشڪ ان ۾ سمجهدار قوم لاءِ نشانيون آهن
— مولانا محمد مدنيوَاِنْ تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ ءَاِذَا كُنَّا تُرٰبًا ءَاِنَّا لَفِيْ خَلْقٍ جَدِيْدٍ ڛ اُولٰۗىِٕكَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا بِرَبِّهِمْ ۚ وَاُولٰۗىِٕكَ الْاَغْلٰلُ فِيْٓ اَعْنَاقِهِمْ ۚ وَاُولٰۗىِٕكَ اَصْـحٰبُ النَّارِ ۚ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ 5
۽ (اي پيغمبر !) جيڪڏهن تون (سندن انڪارتي) عجب ٿو ڪرين ته انهن جو هيءُ ٻول به عجيب آهي ته ڇا جڏهن اسين مٽي ٿينداسون ته ڇا اسان کي نئين سر بنايو ويندو؟ اِهي اهي آهن جن پنهنجي پاليندڙ جو انڪار ڪيو. ۽ انهن جي ڳچين ۾ طوق هوندا. ۽ اهي ئي دوزخي آهن، اهي ان ۾ پيا رهندا.
— مولانا محمد مدنيوَيَسْتَعْجِلُوْنَكَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ وَقَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمُ الْمَثُلٰتُ ۭ وَاِنَّ رَبَّكَ لَذُوْ مَغْفِرَةٍ لِّلنَّاسِ عَلٰي ظُلْمِهِمْ ۚ وَاِنَّ رَبَّكَ لَشَدِيْدُ الْعِقَابِ 6
۽ (اي پيغمبر) توکان ڀلائي (گهرڻ) کان اڳ ۾ بڇڙائي گهرڻ ۾ تڪڙ ڪن ٿا هوڏانهن انهن کان اڳي (اهڙا) عذاب (ٻين قومن تي) گذري چڪا آهن.۽ بيشڪ تنهنجو پاليندڙ ماڻهن کي سندن ظلم هوندي به معاف ڪرڻ وارو آهي. ۽ بيشڪ تنهنجي پاليندڙ جو عذاب (به) سخت آهي.
— مولانا محمد مدنيوَيَقُوْلُ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا لَوْلَآ اُنْزِلَ عَلَيْهِ اٰيَةٌ مِّنْ رَّبِّهٖ ۭ اِنَّـمَآ اَنْتَ مُنْذِرٌ وَّلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ 7ۧ
۽ ڪافر چون ٿا ته هن (رسول) تي سندس پاليندڙ جي طرفان ڪا نشاني ڇو نه لاٿي ويئي؟ (سو اي پيغمبر) تون رڳو ڊيڄاريندڙ ۽ سڀني قومن لاءِ رستو ڏيکاريندڙ آهين.
— مولانا محمد مدنياَللّٰهُ يَعْلَمُ مَا تَحْمِلُ كُلُّ اُنْثٰى وَمَا تَغِيْضُ الْاَرْحَامُ وَمَا تَزْدَادُ ۭ وَكُلُّ شَيْءٍ عِنْدَهٗ بِمِقْدَارٍ 8
۽ سڀڪا مادي جيڪو (پنهنجي پيٽ ۾) حمل جهلي ٿي ۽ جنهن کي ڳڀيرڻيون گهٽائين ٿيون ۽ جنهن کي وڌائين ٿيون تن سڀني) کي الله ڄاڻي ٿو. ۽ ان وٽ سڀ ڪنهن شيءَ جو اندازو آهي.
— مولانا محمد مدنيعٰلِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْكَبِيْرُ الْمُتَعَالِ 9
(هو) ڳجهه ۽ ظاهر کي ڄاڻندڙ، وڏو (۽) مٿاهون آهي.
— مولانا محمد مدنيسَوَاۗءٌ مِّنْكُمْ مَّنْ اَسَرَّ الْقَوْلَ وَمَنْ جَهَرَ بِهٖ وَمَنْ هُوَ مُسْتَخْفٍۢ بِالَّيْلِ وَسَارِبٌۢ بِالنَّهَارِ 10
جيڪو اوهان مان آهستي ڳالهه ڪري ٿو ۽ جيڪو ڏاڍيان ڳالهائي ٿو ۽ جيڪو رات جو لڪندڙ ۽ جو ڏينهن جو هلندڙ آهي سي (سڀئي ان وٽ) برابر آهن.
— مولانا محمد مدنيلَهٗ مُعَقِّبٰتٌ مِّنْۢ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهٖ يَحْفَظُوْنَهٗ مِنْ اَمْرِ اللّٰهِ ۭ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتّٰى يُغَيِّرُوْا مَا بِاَنْفُسِهِمْ ۭ وَاِذَآ اَرَادَ اللّٰهُ بِقَوْمٍ سُوْۗءًا فَلَا مَرَدَّ لَهٗ ۚ وَمَا لَهُمْ مِّنْ دُوْنِهٖ مِنْ وَّالٍ 11
انسان لاءِ سندس اڳيان ۽ سندس پويان هڪ ٻئي پٺيان ايندڙ پهريدار آهن، اهي الله جي حڪم سان ان جي نگهباني ڪن ٿا. بيشڪ الله ڪنهن قوم جي حالت نه ٿو بدلائي جيستائين جيڪي سندن دلين ۾ آهي تنهن کي اهي نه بدلائين. ۽ جڏهن الله ڪنهن قوم سان برائي جو ارادو ڪري ٿو ته ان برائي کي ڪوبه ڦيرڻ وارو نه آهي. ۽ ان کان سواءِ سندن ڪو مددگار نه آهي.
— مولانا محمد مدنيهُوَ الَّذِيْ يُرِيْكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَّطَمَعًا وَّيُنْشِئُ السَّحَابَ الثِّقَالَ ۚ12
هو اُهو آهي جيڪو خوف ۽ اميد پيدا ڪرڻ لاءِ اوهان کي وڄ ٿو ڏيکاري ۽ ڳرا ڪڪر ٿو اُٿاري.
— مولانا محمد مدنيوَيُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهٖ وَالْمَلٰۗىِٕكَةُ مِنْ خِيْفَتِهٖ ۚ وَيُرْسِلُ الصَّوَاعِقَ فَيُصِيْبُ بِهَا مَنْ يَّشَاۗءُ وَهُمْ يُجَادِلُوْنَ فِي اللّٰهِ ۚ وَهُوَ شَدِيْدُ الْمِحَالِ ۭ13
۽ گجگوڙ ڪندڙ (ڪڪر) ۽ ملائڪ سندس ڊپ کان سندس تعريف سان گڏ پاڪائي بيان ڪن ٿا. ۽ وڄون ٿو موڪلي پوءِ جنهن تي گهري تنهن تي اهي ڪيرائي ٿو. ۽ اهي (ڪافر) الله جي ڳالهه ۾ جهڳڙو ڪن ٿا، هوڏانهن اهو زبردست طاقت وارو آهي.
— مولانا محمد مدنيلَهٗ دَعْوَةُ الْحَقِّ ۭ وَالَّذِيْنَ يَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِهٖ لَا يَسْتَجِيْبُوْنَ لَهُمْ بِشَيْءٍ اِلَّا كَبَاسِطِ كَفَّيْهِ اِلَى الْمَاۗءِ لِيَبْلُغَ فَاهُ وَمَا هُوَ بِبَالِغِهٖ ۭ وَمَا دُعَاۗءُ الْكٰفِرِيْنَ اِلَّا فِيْ ضَلٰلٍ 14
ان کي ئي سڏڻ حق آهي. ۽ ڪافر الله کان سواءِ جن کي سڏين ٿا سي کين ڪجهه به جواب نه ٿا ڏين مگر جيئن ڪو پنهنجا ٻئي هٿ پاڻيءَ ڏي ڊگها ڪري ته (پاڻي ازخود) ان جي وات تائين پهچي هوڏانهن اهو پاڻي ان تائين پهچڻ وارو نه آهي ۽ ڪافرن جو سڏڻ رڳو بيڪار آهي.
— مولانا محمد مدنيوَلِلّٰهِ يَسْجُدُ مَنْ فِي السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ طَوْعًا وَّكَرْهًا وَّظِلٰلُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَالْاٰصَالِ 15۞
۽ جيڪيآسمانن ۽ زمين ۾ آهن سي خوشيءَ ۽ مجبوريءَ سان ۽ انهن جا پاڇا به صبح ۽ شام جو الله کي ئي سجدو ڪن ٿا.
— مولانا محمد مدنيقُلْ مَنْ رَّبُّ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۭ قُلِ اللّٰهُ ۭ قُلْ اَفَاتَّخَذْتُمْ مِّنْ دُوْنِهٖٓ اَوْلِيَاۗءَ لَا يَمْلِكُوْنَ لِاَنْفُسِهِمْ نَفْعًا وَّلَا ضَرًّا ۭ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الْاَعْـمٰى وَالْبَصِيْرُ ڏ اَمْ هَلْ تَسْتَوِي الظُّلُمٰتُ وَالنُّوْرُ ڬ اَمْ جَعَلُوْا لِلّٰهِ شُرَكَاۗءَ خَلَقُوْا كَخَلْقِهٖ فَتَشَابَهَ الْخَلْقُ عَلَيْهِمْ ۭ قُلِ اللّٰهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَّهُوَ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ 16
(اي پيغمبر! کين) چو ته آسمانن ۽ زمين جو پاليندڙ ڪير آهي؟ (اهي ڇا جواب ڏيندا؟ تون ئي) چو ته الله . (ان کان پوءِ) چو ته ڇا پوءِ به اوهان ان کان سواءِ ٻيا اهڙا مددگار ڪري ورتا آهن جي پاڻ کي به ڪنهن فائدي ۽ نقصان پهچائڻ جو اختيار نه ٿا رکن؟ چو ته ڇا انڌو ۽ سڄو (پاڻ ۾ ) برابر آهن. ڀلا اونداهيون ۽ سوجهرو (به پاڻ ۾ ڪي) برابر ٿيندا ڇا؟ ڀلا انهن الله سان اهڙا شريڪ مقرر ڪيا آهن ڇا؟ جن (به) الله جي پيدا ڪرڻ وانگر ڪجهه پيدا ڪيو هجي پوءِ (انهن ٻنهين جو) پيدا ڪرڻ کين هڪ جهڙو معلوم ٿئي ٿو. (اي پيغمبر! کين) چو ته الله سڀ ڪنهن شيءِ جو پيدا ڪندڙ آهي ۽ اهو ئي اڪيلو (۽) زبردست آهي.
— مولانا محمد مدنياَنْزَلَ مِنَ السَّمَاۗءِ مَاۗءً فَسَالَتْ اَوْدِيَةٌۢ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَدًا رَّابِيًا ۭ وَمِـمَّا يُوْقِدُوْنَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغَاۗءَ حِلْيَةٍ اَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِّثْلُهٗ ۭ كَذٰلِكَ يَضْرِبُ اللّٰهُ الْـحَقَّ وَالْبَاطِلَ ڛ فَاَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفَاۗءً ۚ وَاَمَّا مَا يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْاَرْضِ ۭ كَذٰلِكَ يَضْرِبُ اللّٰهُ الْاَمْثَالَ ۭ17
ان آسمان مان پاڻي وسايو پوءِ پنهنجي قدر آهر واهه وهيا، پوءِ وهندڙ پاڻي ڦوڪيل گجيءَ کي ڪڍيو. ۽ ڪنهن زيور يا سامان جي بنائڻ لاءِ جيڪا شيءِ باهه ۾ ڳارين ٿا تنهن ۾ به اهڙي گجي آهي. الله اهڙي طرح حق ۽ باطل جو مثال بيان ڪري ٿو. پوءِ (پاڻيءَ جي) گجي ته نابود ٿي وڃي ٿي ۽ جا شيءَ ماڻهن کي فائدو پهچائي ٿي سا زمين ۾ رهي ٿي. الله اهڙيءَ طرح مثال بيان ڪري ٿو.
— مولانا محمد مدنيلِلَّذِيْنَ اسْتَجَابُوْا لِرَبِّهِمُ الْحُسْنٰى ڼ وَالَّذِيْنَ لَمْ يَسْتَجِيْبُوْا لَهٗ لَوْ اَنَّ لَهُمْ مَّا فِي الْاَرْضِ جَمِيْعًا وَّمِثْلَهٗ مَعَهٗ لَافْتَدَوْا بِهٖ ۭ اُولٰۗىِٕكَ لَهُمْ سُوْۗءُ الْـحِسَابِ ڏ وَمَاْوٰىهُمْ جَهَنَّمُ ۭ وَبِئْسَ الْمِهَادُ ۧ18
جن پنهنجي پاليندڙ جو حڪم قبول ڪيوتن لاءِ ڀلائي آهي ۽ جن ان جو حڪم قبول نه ڪيو تن وٽ جيڪڏهن جيڪي زمين ۾ سڀئي آهي سو ۽ ان سان گڏ ٻيو اوترو هجي ته به اهو ڏيئي پاڻ کي ڇڏيائين. انهن لاءِ بڇڙو حساب آهي.
— مولانا محمد مدنياَفَـمَنْ يَّعْلَمُ اَنَّـمَآ اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَّبِّكَ الْـحَقُّ كَمَنْ هُوَ اَعْمٰى ۭ اِنَّـمَا يَتَذَكَّرُ اُولُوا الْاَلْبَابِ ۙ19
انهن جي رهڻ جي جاءِ جهنم آهي ۽ اهو بڇڙو هنڌ آهي. (اي پيغمبر !) ڇا پوءِ جيڪو ڄاڻي ٿو ته جيڪو (قرآن) تو ڏي تنهنجي پاليندڙ جي طرفان نازل ڪيو ويو آهي سو سچ آهي سو ڪو ان جهڙو آهي جو انڌو آهي؟ عقل وارا ئي ڌيان ڪن ٿا،
— مولانا محمد مدنيالَّذِيْنَ يُوْفُوْنَ بِعَهْدِ اللّٰهِ وَلَا يَنْقُضُوْنَ الْمِيْثَاقَ ۙ20
(اِهي اُهي آهن) جيڪي الله جي انجام کي پورو ڪن ٿا ۽ وعده نه ٿا ڀڃن،
— مولانا محمد مدني