059 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 24 آيتون ۽ 3 رڪوع آھن
البُرھان
مُترجم: محمد عثمان ڏيپلائي
سَبَّحَ لِلّٰهِ مَا فِي السَّمٰوٰتِ وَمَا فِي الْاَرْضِ ۚ وَهُوَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ 1
جيڪي آسمانن ۾ آهي، ۽ جيڪي زمين ۾ آهي سو سڀ الله جي پاڪائي ٿو بيان ڪري_ ۽ اهو غالب ڏاهپ وارو آهي.
— محمد عثمان ڏيپلائيهُوَ الَّذِيْٓ اَخْرَجَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا مِنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ مِنْ دِيَارِهِمْ لِاَوَّلِ الْحَشْرِ ڼ مَا ظَنَنْتُمْ اَنْ يَّخْرُجُوْا وَظَنُّوْٓا اَنَّهُمْ مَّانِعَتُهُمْ حُصُوْنُهُمْ مِّنَ اللّٰهِ فَاَتٰىهُمُ اللّٰهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوْا ۤ وَقَذَفَ فِيْ قُلُوْبِهِمُ الرُّعْبَ يُخْرِبُوْنَ بُيُوْتَهُمْ بِاَيْدِيْهِمْ وَاَيْدِي الْمُؤْمِنِيْنَ ۤ فَاعْتَبِرُوْا يٰٓاُولِي الْاَبْصَارِ 2
(الله) اهو آهي، جنهن ڪتاب وارن مان ڪافرن کي سندن گهرن مان پهرين ئي جنگ ۾ ڪڍي ڇڏيو، جن جي نڪرڻ جو اوهان کي ڪو گمان نه هو_ اُهي ڀائيندا هئا، ته الله (جي عذاب) کان انهن کي سندن قلعا بچائڻ وارا هوندا، پوءِ الله کين اتان پهتو، جتان ڄاڻندا ئي نه هئا_ ۽ انهن جي دلين ۾ اهڙي دهشت وڌائين، جو هو پنهنجي هٿن سان ۽ مسلمانن جي هٿن سان پنهنجي گهرن کي ڊاهڻ لڳا، تنهن ڪري اي اکين وارؤ! عبرت وٺو.
— محمد عثمان ڏيپلائيوَلَوْلَآ اَنْ كَتَبَ اللّٰهُ عَلَيْهِمُ الْجَلَاۗءَ لَعَذَّبَهُمْ فِي الدُّنْيَا ۭ وَلَهُمْ فِي الْاٰخِرَةِ عَذَابُ النَّارِ 3
۽ جيڪڏهن الله انهن لاءِ ديس نيڪالي نه لکي ها، ته کين دنيا ۾ ٻيءَ طرح عذاب ڏئي ها ۽ انهن لاءِ آخرت ۾ باهه جو عذاب آهي.
— محمد عثمان ڏيپلائيذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ شَاۗقُّوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ ۚ وَمَنْ يُّشَاۗقِّ اللّٰهَ فَاِنَّ اللّٰهَ شَدِيْدُ الْعِقَابِ 4
اِهو هنڪري، جو انهن الله ۽ سندس رسول جي مخالفت ڪئي، جيڪو الله جي مخالفت ڪندو، ته پوءِ بيشڪ الله سخت عذاب وارو آهي.
— محمد عثمان ڏيپلائيمَا قَطَعْتُمْ مِّنْ لِّيْنَةٍ اَوْ تَرَكْتُمُوْهَا قَاۗىِٕمَةً عَلٰٓي اُصُوْلِهَا فَبِاِذْنِ اللّٰهِ وَلِيُخْزِيَ الْفٰسِقِيْنَ 5
اوهان جيڪي کجين جا وڻ وڍيا، يا انهن کي پنهنجي پاڙن تي بيٺل ڇڏيو، سو الله جي حڪم سان هو ۽ هن لاءِ ته هو بدڪارن کي خوار ڪري.
— محمد عثمان ڏيپلائيوَمَآ اَفَاۗءَ اللّٰهُ عَلٰي رَسُوْلِهٖ مِنْهُمْ فَـمَآ اَوْجَفْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ خَيْلٍ وَّلَا رِكَابٍ وَّلٰكِنَّ اللّٰهَ يُسَلِّــطُ رُسُلَهٗ عَلٰي مَنْ يَّشَاۗءُ ۭ وَاللّٰهُ عَلٰي كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ 6
۽ انهن جي مال مان الله جيڪي سندس رسول جي هٿ ۾ ڏنو، تنهن تي اوهان گهوڙا يا اُٺ ڪو نه ڊوڙايا هئا، پر الله پنهنجي رسولن کي جنهن تي وڻيس غالب ڪندو آهي ۽ الله سڀ ڪنهن ڳالهه تي وس وارو آهي.
— محمد عثمان ڏيپلائيمَآ اَفَاۗءَ اللّٰهُ عَلٰي رَسُوْلِهٖ مِنْ اَهْلِ الْقُرٰى فَلِلّٰهِ وَ لِلرَّسُوْلِ وَ لِذِي الْقُرْبٰى وَالْيَـتٰمٰى وَالْمَسٰكِيْنِ وَابْنِ السَّبِيْلِ ۙ كَيْ لَا يَكُوْنَ دُوْلَةًۢ بَيْنَ الْاَغْنِيَاۗءِ مِنْكُمْ ۭ وَمَآ اٰتٰىكُمُ الرَّسُوْلُ فَخُذُوْهُ ۤ وَمَا نَهٰىكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوْا ۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ شَدِيْدُ الْعِقَابِ 7ۘ
ڳوٺاڻن مان جيڪو مال الله پنهنجي رسول کي هٿ ۾ ڏنو، سو خاص الله لاءِ ۽ رسول لاءِ ۽ مائٽن لاءِ يتيمن ۽ مسڪينن لاءِ ۽ مسافرن لاءِ آهي، ته اهو اوهان مان شاهوڪارن جي وچ ۾ ئي ڏيڻ وٺڻ ۾ نه اچي_ ۽ جيڪي رسول اوهان کي ڏئي سو وٺو، جنهن کان اوهان کي جهلي، تنهن کي ڇڏي ڏيو ۽ الله کان ڊڄو_ بيشڪ الله سخت عذاب وارو آهي.
— محمد عثمان ڏيپلائيلِلْفُقَرَاۗءِ الْمُهٰجِرِيْنَ الَّذِيْنَ اُخْرِجُوْا مِنْ دِيَارِهِمْ وَاَمْوَالِهِمْ يَبْتَغُوْنَ فَضْلًا مِّنَ اللّٰهِ وَرِضْوَانًا وَّيَنْصُرُوْنَ اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ ۭ اُولٰۗىِٕكَ هُمُ الصّٰدِقُوْنَ 8ۚ
(اهو مال) هجرت ڪرڻ وارن مسڪينن لاءِ به آهي، جن کي سندن گهرن مان ۽ مالن مان ٻاهر ڪڍيو ويو، جيڪي الله کان فضل ۽ رضا مندي ڳوليندڙ آهن ۽ الله ۽ سندس رسول کي مدد ٿا ڏين، بس اهي ئي سچا آهن.
— محمد عثمان ڏيپلائيوَالَّذِيْنَ تَبَوَّؤُ الدَّارَ وَالْاِيْـمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُـحِبُّوْنَ مَنْ هَاجَرَ اِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُوْنَ فِيْ صُدُوْرِهِمْ حَاجَةً مِّمَّآ اُوْتُوْا وَيُؤْثِرُوْنَ عَلٰٓي اَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ ڵ وَمَنْ يُّوْقَ شُحَّ نَفْسِهٖ فَاُولٰۗىِٕكَ هُمُ الْمُفْلِحُوْنَ 9ۚ
۽ انهن لاءِ به، جن مديني ۾ مهاجرن کان اڳ گهر بنايو ۽ (پڪو) ايمان آندو ته جيڪو وٽن لڏي اچي، تنهن سان محبت ٿا رکن_ ۽ جيڪي مهاجرن کي ڏجي ٿو، تنهن بابت پنهنجين دلين ۾ ڪا پريشاني نٿا سمجهن ۽ ٻين کي پاڻ کان وڌيڪ پسند ٿا ڪن، جيتوڻيڪ انهن کي به احتياج هوندو آهي_ ۽ جن کي پنهنجي نفس جي حرص کان بچايو ويو، سي ئي ڪامياب آهن.
— محمد عثمان ڏيپلائيوَالَّذِيْنَ جَاۗءُوْ مِنْۢ بَعْدِهِمْ يَقُوْلُوْنَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِاِخْوَانِنَا الَّذِيْنَ سَبَقُوْنَا بِالْاِيْـمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِيْ قُلُوْبِنَا غِلًّا لِّلَّذِيْنَ اٰمَنُوْا رَبَّنَآ اِنَّكَ رَءُوْفٌ رَّحِيْمٌ ۧ10
۽ (اهو مال) انهن لاءِ به آهي، جيڪي انهن (مهاجرن ۽ انصارن) کان پوءِ آيا ۽ چون ٿا ”اي اسان جا رب! اسان کي بخش ۽ اسان جي انهن ڀائرن کي به، جن ايمان آڻڻ ۾ اسان کان اڳرائي ڪئي ۽ مؤمنن لاءِ اسان جي دلين ۾ ڪينو نه وجهه- اي اسان جا ڌڻي! بيشڪ تون ڏاڍو شفقت ڪندڙ مهربان آهين!“
— محمد عثمان ڏيپلائياَلَمْ تَرَ اِلَى الَّذِيْنَ نَافَقُوْا يَقُوْلُوْنَ لِاِخْوَانِهِمُ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا مِنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ لَىِٕنْ اُخْرِجْتُمْ لَنَخْرُجَنَّ مَعَكُمْ وَلَا نُطِيْعُ فِيْكُمْ اَحَدًا اَبَدًا ۙ وَّاِنْ قُوْتِلْتُمْ لَنَنْصُرَنَّكُمْ ۭ وَاللّٰهُ يَشْهَدُ اِنَّهُمْ لَكٰذِبُوْنَ 11
(اي رسول) تو انهن منافقن ڏانهن نه ڏٺو، جي اڳين ڪتابن وارن مان سندن ڪافر ٿيل ڀائرن کي چون ٿا ته ”جيڪڏهن اوهان کي تڙيو ويو، ته اسين به اوهان سان گڏ نڪرنداسون ۽ اوهان بابت ڪڏهن به ڪنهن جو چيو نه وٺنداسون ۽ جيڪڏهن اوهان سان لڙائي ٿيندي ته اوهان جي ضرور مدد ڪنداسون.“ ۽ الله واقف ٿو ڪري ته بيشڪ اهي ڪوڙا آهن.
— محمد عثمان ڏيپلائيلَىِٕنْ اُخْرِجُوْا لَا يَخْرُجُوْنَ مَعَهُمْ ۚ وَلَىِٕنْ قُوْتِلُوْا لَا يَنْصُرُوْنَهُمْ ۚ وَلَىِٕنْ نَّصَرُوْهُمْ لَيُوَلُّنَّ الْاَدْبَارَ ۣ ثُـمَّ لَا يُنْصَرُوْنَ 12
جيڪڏهن انهن سان جنگ ڪبي، ته انهن کي مدد نه ڪندا، پر جيڪڏهن مدد ڏيندا، ته پٺي ڏيئي ڀڄندا ۽ انهن کي ڪابه مدد نه ملندي-
— محمد عثمان ڏيپلائيلَاَانْتُمْ اَشَدُّ رَهْبَةً فِيْ صُدُوْرِهِمْ مِّنَ اللّٰهِ ۭ ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَفْقَهُوْنَ 13
بيشڪ اوهين انهن جي دلين ۾ الله کان به وڌيڪ دهشت وارا آهيو، اهو هن ڪري، جو اُهي بي سمجهه قوم آهن.
— محمد عثمان ڏيپلائيلَا يُقَاتِلُوْنَكُمْ جَمِيْعًا اِلَّا فِيْ قُرًى مُّحَصَّنَةٍ اَوْ مِنْ وَّرَاۗءِ جُدُرٍ ۭ بَاْسُهُمْ بَيْنَهُمْ شَدِيْدٌ ۭ تَحْسَبُهُمْ جَمِيْعًا وَّقُلُوْبُهُمْ شَتّٰى ۭ ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَعْقِلُوْنَ ۚ14
هو هڪ هنڌ گڏجي اوهان سان جنگ نه ڪندا، پر قلعي وارن ڳوٺن ۾، يا ڀتين جي آڙ ۾_ هنن جي پاڻ ۾ لڙائي به تمام سخت آهي_ تون انهن کي پاڻ ۾ گڏ ٿيل ٿو سمجهين، پر انهن جون دليون ڌار ڌار آهن_ اهو هن ڪري، جو اهي بي عقل قوم آهن.
— محمد عثمان ڏيپلائيكَمَثَلِ الَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ قَرِيْبًا ذَاقُوْا وَبَالَ اَمْرِهِمْ ۚ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ ۚ15
سندن مثال به انهن جهڙو آهي جيڪي کانئن ڪجهه اڳ ٿي گذريا آهن، جن پنهنجي ڪئي جي سزا ڀوڳي ۽ انهن لاءِ ڏکوئيندڙ عذاب آهي.
— محمد عثمان ڏيپلائيكَمَثَلِ الشَّيْطٰنِ اِذْ قَالَ لِلْاِنْسَانِ اكْفُرْ ۚ فَلَمَّا كَفَرَ قَالَ اِنِّىْ بَرِيْۗءٌ مِّنْكَ اِنِّىْٓ اَخَافُ اللّٰهَ رَبَّ الْعٰلَمِيْنَ 16
شيطان جي مثال وانگر، جو جڏهن ماڻهوءَ کي چوندو آهي ته ”ڪافر ٿيءُ“، پوءِ جڏهن ڪافر ٿو ٿئي، تڏهن چوندو آهي ته ”آءُ توکان بيزار آهيان، آءُ جهانن جي ڌڻيءَ کان ڊڄان ٿو.“
— محمد عثمان ڏيپلائيفَكَانَ عَاقِبَتَهُمَآ اَنَّهُمَا فِي النَّارِ خَالِدَيْنِ فِيْهَا ۭ وَذٰلِكَ جَزٰۗؤُا الظّٰلِمِيْنَ ۧ17
پوءِ ٻنهي جي پڇاڙي هيءَ آهي، جو ٻئي دوزخ ۾ هوندا، هميشه اتي رهندا ۽ اها ظالمن جي سزا آهي-
— محمد عثمان ڏيپلائييٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اتَّقُوا اللّٰهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ ۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ خَبِيْرٌۢ بِـمَا تَعْمَلُوْنَ 18
اي مؤمنو! الله کان ڊڄو ۽ هر شخص کي ويچارڻ گهرجي، ته سڀاڻ لاءِ، اڳتي ڇا موڪليو اٿس- (الله) کان ڊڄندا رهو، بيشڪ جيڪي به اوهين ڪريو ٿا، ان جي الله خبر رکندڙ آهي.
— محمد عثمان ڏيپلائيوَلَا تَكُوْنُوْا كَالَّذِيْنَ نَسُوا اللّٰهَ فَاَنْسٰـىهُمْ اَنْفُسَهُمْ ۭ اُولٰۗىِٕكَ هُمُ الْفٰسِقُوْنَ 19
۽ انهن جهڙا نه ٿيو، جن الله کي وساريو، ته الله به کانئن پنهنجو سندن پاڻ وسارائي ڇڏيو_ اهي بدڪار شخص آهن.
— محمد عثمان ڏيپلائيلَا يَسْتَوِيْٓ اَصْـحٰبُ النَّارِ وَاَصْـحٰبُ الْـجَنَّةِ ۭ اَصْـحٰبُ الْـجَنَّةِ هُمُ الْفَاۗىِٕزُوْنَ 20
دوزخي ۽ بهشتي برابر نه آهن، بهشتي ئي مراد ماڻيندڙ آهن.
— محمد عثمان ڏيپلائي