060 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 13 آيتون ۽ 2 رڪوع آھن
احسنُ البيان
مُترجم: مولانا محمد ادريس ڏاھري
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَّخِذُوْا عَدُوِّيْ وَعَدُوَّكُمْ اَوْلِيَاۗءَ تُلْقُوْنَ اِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ كَفَرُوْا بِـمَا جَاۗءَكُمْ مِّنَ الْحَقِّ ۚ يُخْرِجُوْنَ الرَّسُوْلَ وَاِيَّاكُمْ اَنْ تُؤْمِنُوْا بِاللّٰهِ رَبِّكُمْ ۭ اِنْ كُنْتُمْ خَرَجْتُمْ جِهَادًا فِيْ سَبِيْلِيْ وَابْتِغَاۗءَ مَرْضَاتِيْ ڰ تُسِرُّوْنَ اِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ ڰ وَاَنَا اَعْلَمُ بِـمَآ اَخْفَيْتُمْ وَمَآ اَعْلَنْتُمْ ۭ وَمَنْ يَّفْعَلْهُ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاۗءَ السَّبِيْلِ 1
اي ايمان وارا! نه وٺو منهنجي دشمنن ۽ پنهنجي دشمنن کي دوست اظهار ڪيو ٿا انهن ڏانهن دوستي حالانڪ تحقيق انڪار ڪيائون ان جو جيڪو آيو اوهان وٽ حق ڪڍن پيا رسول کي ۽ اوهان کي هن سببان جو ايمان آڻيو پيا الله، پنهنجي رب تي جيڪڏهن نڪتا آهيو اوهان جهاد لاءِ منهنجي واٽ ۾ ۽ منهنجي رضا طلب ڪرڻ جي لاءِ لڪ ۾ پيغام موڪليو پيا انهن ڏانهن دوستيءَ جو ۽ مان وڌيڪ ڄاڻان ٿو جيڪي لڪايو پيا ۽ جيڪي ظاهر ڪيو پيا ۽ جيڪو به ڪري ٿو اهو اوهان مان پوءِ تحقيق گمراهه ٿيو سڌي واٽ کان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياِنْ يَّثْقَفُوْكُمْ يَكُوْنُوْا لَكُمْ اَعْدَاۗءً وَّيَبْسُطُوْٓا اِلَيْكُمْ اَيْدِيَهُمْ وَاَلْسِنَتَهُمْ بِالسُّوْۗءِ وَوَدُّوْا لَوْ تَكْفُرُوْنَ 2ۭ
جيڪڏهن لهندا اوهان کي ته هوندا اوهان جا دشمن ۽ وڌائيندا اوهان ڏانهن پنهنجا هٿ ۽ پنهنجون زبانون برائيءَ سان ۽ محبت رکن ٿا جيڪڏهن ڪافر ٿيو اوهان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريلَنْ تَنْفَعَكُمْ اَرْحَامُكُمْ وَلَآ اَوْلَادُكُمْ ڔ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ ڔ يَفْصِلُ بَيْنَكُمْ ۭ وَاللّٰهُ بِـمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِيْرٌ 3
هرگز نفعو نه ڏينديون اوهان کي اوهان جون مائٽيون ۽ نه اوهان جو اولاد قيامت جي ڏينهن جدائي ڪندو اوهان ۾ ۽ الله جيڪي ڪيو ٿا ڏسندڙ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريقَدْ كَانَتْ لَكُمْ اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِيْٓ اِبْرٰهِيْمَ وَالَّذِيْنَ مَعَهٗ ۚ اِذْ قَالُوْا لِقَوْمِهِمْ اِنَّا بُرَءٰۗؤُا مِنْكُمْ وَمِـمَّا تَعْبُدُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ ۡ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاۗءُ اَبَدًا حَتّٰى تُؤْمِنُوْا بِاللّٰهِ وَحْدَهٗ ٓ اِلَّا قَوْلَ اِبْرٰهِيْمَ لِاَبِيْهِ لَاَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَمَآ اَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللّٰهِ مِنْ شَيْءٍ ۭ رَبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَاِلَيْكَ اَنَبْنَا وَاِلَيْكَ الْمَصِيْرُ 4
تحقيق آهي اوهان جي لاءِ نمونو سهڻو ابراهيم ۽ انهن ۾ جيڪي ان سان گڏ هئا جڏهن چيائون پنهنجي قوم کي ته بيشڪ اسين بيزار آهيون اوهان کان ۽ انهن کان جن جي عبادت ڪيو ٿا الله کان سواءِ انڪار ڪيو اسان اوهان جو ۽ ظاهر ٿي اسان ۽ اوهان جي وچ ۾ عداوت ۽ بغض هميشہ تانجو ايمان آڻيو الله تي اڪيلو اهو مگر ابراهيم جو چوڻ پنهنجي پيءُ لاءِ ته البته ضرورمغفرت طلب ڪندس تنهنجي لاءِ ۽ نه ٿو مالڪ ٿيان تنهنجي لاءِ الله وٽ ڪجهه به اي اسان جا رب! توتي توڪل ڪئي اسان ۽ تو ڏانهن موٽياسون اسان ۽ تو ڏانهن ئي موٽڻو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريرَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا فِتْنَةً لِّلَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَاغْفِرْ لَنَا رَبَّنَا ۚ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ 5
اي اسان جا رب! نه بناءِ اسان کي فتنہ انهن جي لاءِ جن ڪفر ڪيو ۽ بخش فرماءِ اسان کي اي اسان جا رب! بيشڪ تون ئي غالب، حڪمت وارو آهين .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريلَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِيْهِمْ اُسْوَةٌ حَسَـنَةٌ لِّمَنْ كَانَ يَرْجُوا اللّٰهَ وَالْيَوْمَ الْاٰخِرَ ۭ وَمَنْ يَّتَوَلَّ فَاِنَّ اللّٰهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيْدُ 6ۧ
البته تحقيق آهي اوهان جي لاءِ انهن ۾ نمونو سهڻو ان جي لاءِ جيڪو اميد رکي ٿو الله ۾ ۽ قيامت جي ڏينهن ۾ ۽ جيڪو منهن موڙيندو پوءِ بيشڪ الله اهو ئي شاهوڪار، ساراهيل آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريعَسَى اللّٰهُ اَنْ يَّجْعَلَ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَ الَّذِيْنَ عَادَيْتُمْ مِّنْهُمْ مَّوَدَّةً ۭ وَاللّٰهُ قَدِيْرٌ ۭ وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ 7
ويجهو آهي ته الله پيدا ڪري اوهان جي وچ ۾ ۽ انهن جي وچ ۾ جن سان دشمني رکي اَٿوَ دوستي ۽ الله قادر آهي ۽ الله بخشڻهار، مهربان آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريلَا يَنْهٰىكُمُ اللّٰهُ عَنِ الَّذِيْنَ لَمْ يُقَاتِلُوْكُمْ فِي الدِّيْنِ وَلَمْ يُخْرِجُوْكُمْ مِّنْ دِيَارِكُمْ اَنْ تَبَرُّوْهُمْ وَتُقْسِطُوْٓا اِلَيْهِمْ ۭ اِنَّ اللّٰهَ يُـحِبُّ الْمُقْسِطِيْنَ 8
نه ٿو روڪي اوهان کي الله انهن کان جو نه جنگ ڪيائون اوهان سان دين ۾ ۽ نه ڪڍيائون اوهان کي اوهان جي گهرن مان ته نيڪي ڪيو انهن سان ۽ انصاف ڪيو انهن سان بيشڪ الله محبت رکي ٿو انصاف ڪندڙن سان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياِنَّـمَا يَنْهٰىكُمُ اللّٰهُ عَنِ الَّذِيْنَ قٰتَلُوْكُمْ فِي الدِّيْنِ وَاَخْرَجُوْكُمْ مِّنْ دِيَارِكُمْ وَظٰهَرُوْا عَلٰٓي اِخْرَاجِكُمْ اَنْ تَوَلَّوْهُمْ ۚ وَمَنْ يَّتَوَلَّهُمْ فَاُولٰۗىِٕكَ هُمُ الظّٰلِمُوْنَ 9
بيشڪ روڪي ٿو اوهان کي الله انهن کان جن جنگ ڪئي اوهان سان دين (جي معاملي) ۾ ۽ ڪڍيائون اوهان کي اوهان جي گهرن مان ۽ مدد ڪيائون اوهان جي ڪڍڻ تي ته دوستي رکو انهن سان ۽ جيڪو دوستي رکندو انهن سان پوءِ اهيئي ظالم آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرييٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِذَا جَاۗءَكُمُ الْمُؤْمِنٰتُ مُهٰجِرٰتٍ فَامْتَحِنُوْهُنَّ ۭ اَللّٰهُ اَعْلَمُ بِـاِيْـمَانِهِنَّ ۚ فَاِنْ عَلِمْتُمُوْهُنَّ مُؤْمِنٰتٍ فَلَا تَرْجِعُوْهُنَّ اِلَى الْكُفَّارِ ۭ لَا هُنَّ حِلٌّ لَّهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّوْنَ لَهُنَّ ۭ وَاٰتُوْهُمْ مَّآ اَنْفَقُوْا ۭ وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ اَنْ تَنْكِحُوْهُنَّ اِذَآ اٰتَيْتُمُوْهُنَّ اُجُوْرَهُنَّ ۭ وَلَا تُمْسِكُوْا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَاسْـَٔــلُوْا مَآ اَنْفَقْتُمْ وَلْيَسْـَٔــلُوْا مَآ اَنْفَقُوْا ۭ ذٰلِكُمْ حُكْمُ اللّٰهِ ۭ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ ۭ وَاللّٰهُ عَلِيْمٌ حَكِيْمٌ 10
اي ايمان وارا! جڏهن اچن اوهان وٽ مؤمن عورتون هجرت ڪندڙ پوءِ آزمايو انهن کي الله وڌيڪ ڄاڻندڙ آهي انهن جي ايمان کي پوءِ جيڪڏهن ڄاڻو انهن کي مؤمنياڻيون پوءِ نه موٽايوانهن کي ڪافرن ڏانهن نه اهي حلال آهن انهن جي لاءِ ۽ نه اهي (مرد) حلال آهن انهن (عورتن) جي لاءِ ۽ ڏيو انهن کي جيڪي خرچ ڪيائون ۽ ناهي ڪو گناهه اوهان تي هي ته نڪاح ڪيو انهن سان جڏهن ڏنا اوهان انهن کي مهر انهن جا ۽ نه چنبڙي پئو ڪافرياڻين جي نڪاح سان ۽ گهرو جيڪي خرچ ڪيو اوهان ۽ ڀلي گهرن جيڪو خرچ ڪيائون اهو الله جو حڪم آهي حڪم ڪري ٿو اوهان ۾ الله ڄاڻندڙ، حڪمت وارو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَاِنْ فَاتَكُمْ شَيْءٌ مِّنْ اَزْوَاجِكُمْ اِلَى الْكُفَّارِ فَعَاقَبْتُمْ فَاٰتُوا الَّذِيْنَ ذَهَبَتْ اَزْوَاجُهُمْ مِّثْلَ مَآ اَنْفَقُوْا ۭ وَاتَّقُوا اللّٰهَ الَّذِيْٓ اَنْتُمْ بِهٖ مُؤْمِنُوْنَ 11
۽ جيڪڏهن ويون اوهان کان ڪجهه اوهان جي زالن مان ڪافرن ڏانهن پوءِ سزا ڏيو پوءِ ادا ڪيو انهن کي جو ويون زالون انهن جون ان جيترو جيڪو خرچ ڪيائون ۽ ڊڄو الله کان جو اوهان ان تي ايمان آڻيندڙ آهيو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرييٰٓاَيُّهَا النَّبِيُّ اِذَا جَاۗءَكَ الْمُؤْمِنٰتُ يُبَايِعْنَكَ عَلٰٓي اَنْ لَّا يُشْرِكْنَ بِاللّٰهِ شَـيْـــــًٔــا وَّلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِيْنَ وَلَا يَقْتُلْنَ اَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَاْتِيْنَ بِبُهْتَانٍ يَّفْتَرِيْنَهٗ بَيْنَ اَيْدِيْهِنَّ وَاَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِيْنَكَ فِيْ مَعْرُوْفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ 12
اي نبي! جڏهن اچن تو وٽ ايمان آڻڻ واريون بيعت ڪن ٿيون تنهنجي هن تي ته نه شريڪ ڪنديون الله سان ڪا شيءِ ۽ نه چوري ڪنديون ۽ نه زنا ڪنديون ۽ نه قتل ڪنديون پنهنجو اولاد ۽ نه آڻينديون بهتان جو ٺاهين ان کي پنهنجن هٿن ۽ پنهنجن پيرن ۾ ۽ نه بي فرماني ڪنديون تنهنجي ڀلي ڪم ۾ پوءِ بيعت وٺ انهن کان ۽ مغفرت طلب ڪر انهن لاءِ الله کان بيشڪ الله بخشڻهار، مهربان آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرييٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَوَلَّوْا قَوْمًا غَضِبَ اللّٰهُ عَلَيْهِمْ قَدْ يَىِٕسُوْا مِنَ الْاٰخِرَةِ كَـمَا يَىِٕسَ الْكُفَّارُ مِنْ اَصْحٰبِ الْقُبُوْرِ ۧ13
اي ايمان وارا! نه دوستي رکو ان قوم سان جو ڪاوڙيو الله انهن تي تحقيق نا اميد ٿيا آخرت کان جيئن نااميد ٿيا ڪافر قبرن وارن کان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري