059 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 24 آيتون ۽ 3 رڪوع آھن
احسنُ البيان
مُترجم: مولانا محمد ادريس ڏاھري
سَبَّحَ لِلّٰهِ مَا فِي السَّمٰوٰتِ وَمَا فِي الْاَرْضِ ۚ وَهُوَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ 1
پاڪائي بيان ڪيائين الله جي ان جيڪو آسمانن ۾ آهي ۽ ان جيڪو زمين ۾ آهي ۽ اهو ئي غالب، حڪمت وارو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريهُوَ الَّذِيْٓ اَخْرَجَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا مِنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ مِنْ دِيَارِهِمْ لِاَوَّلِ الْحَشْرِ ڼ مَا ظَنَنْتُمْ اَنْ يَّخْرُجُوْا وَظَنُّوْٓا اَنَّهُمْ مَّانِعَتُهُمْ حُصُوْنُهُمْ مِّنَ اللّٰهِ فَاَتٰىهُمُ اللّٰهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوْا ۤ وَقَذَفَ فِيْ قُلُوْبِهِمُ الرُّعْبَ يُخْرِبُوْنَ بُيُوْتَهُمْ بِاَيْدِيْهِمْ وَاَيْدِي الْمُؤْمِنِيْنَ ۤ فَاعْتَبِرُوْا يٰٓاُولِي الْاَبْصَارِ 2
اهو ئي آهي جنهن ڪڍيو ڪافرن کي اهل ڪتاب مان سندن گهرن مان پهرئين حشر جي لاءِ نه گمان ڪيو هو اوهان ته نڪري ويندا ۽ گمان ڪيائون ته بيشڪ اهي بچائيندڙ آهن انهن کي قلعا انهن جا الله کان پوءِ آيو انهن وٽ الله "جو قهر" ان جاءِ کان جو نه گمان ڪيو هيائون ۽ وڌائين دلين انهن جي ۾ ڊپ ويران ڪن پيا پنهنجا گهر پنهنجن هٿن سان ۽ مؤمنن جي هٿن سان پوءِ عبرت وٺو اي اکين وارؤ! .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَلَوْلَآ اَنْ كَتَبَ اللّٰهُ عَلَيْهِمُ الْجَلَاۗءَ لَعَذَّبَهُمْ فِي الدُّنْيَا ۭ وَلَهُمْ فِي الْاٰخِرَةِ عَذَابُ النَّارِ 3
۽ جيڪڏهن نه هجي ها جو لکي الله انهن تي جلاوطني ته البته عذاب ڪري ها انهن کي دنيا ۾ ۽ انهن لاءِ آخرت ۾باهه جو عذاب آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ شَاۗقُّوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ ۚ وَمَنْ يُّشَاۗقِّ اللّٰهَ فَاِنَّ اللّٰهَ شَدِيْدُ الْعِقَابِ 4
اهو ان سببان جو بيشڪ انهن مخالفت ڪئي الله جي ۽ ان جي رسول جي ۽ جيڪو به مخالفت ڪري ٿو الله جي پوءِ بيشڪ الله عذاب ڪرڻ ۾ سخت آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريمَا قَطَعْتُمْ مِّنْ لِّيْنَةٍ اَوْ تَرَكْتُمُوْهَا قَاۗىِٕمَةً عَلٰٓي اُصُوْلِهَا فَبِاِذْنِ اللّٰهِ وَلِيُخْزِيَ الْفٰسِقِيْنَ 5
جيڪو ڪٽيو اوهان کجيءَ جو وڻ يا ڇڏيو اوهان ان کي بيهندڙ پنهنجي پاڙن تي پوءِ الله جي اذن سان آهي ۽ تانته خوار ڪري فاسقن کي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَمَآ اَفَاۗءَ اللّٰهُ عَلٰي رَسُوْلِهٖ مِنْهُمْ فَـمَآ اَوْجَفْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ خَيْلٍ وَّلَا رِكَابٍ وَّلٰكِنَّ اللّٰهَ يُسَلِّــطُ رُسُلَهٗ عَلٰي مَنْ يَّشَاۗءُ ۭ وَاللّٰهُ عَلٰي كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ 6
۽ جيڪي مال ڏنو الله پنهنجي رسول کي پوءِ نه ڊوڙايا اوهان ان تي ڪي گهوڙا ۽ نه اُٺ پر الله غالب ڪري ٿو پنهنجن رسولن کي جنهن تي گهري ۽ الله هر شيءِ تي قادرآهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريمَآ اَفَاۗءَ اللّٰهُ عَلٰي رَسُوْلِهٖ مِنْ اَهْلِ الْقُرٰى فَلِلّٰهِ وَ لِلرَّسُوْلِ وَ لِذِي الْقُرْبٰى وَالْيَـتٰمٰى وَالْمَسٰكِيْنِ وَابْنِ السَّبِيْلِ ۙ كَيْ لَا يَكُوْنَ دُوْلَةًۢ بَيْنَ الْاَغْنِيَاۗءِ مِنْكُمْ ۭ وَمَآ اٰتٰىكُمُ الرَّسُوْلُ فَخُذُوْهُ ۤ وَمَا نَهٰىكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوْا ۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ شَدِيْدُ الْعِقَابِ 7ۘ
جيڪو فيء جو مال ڏنو الله پنهنجي رسول کي ڳوٺن جي رهندڙن وٽان پوءِ الله جو ۽ رسول جو ۽ قرابت وارن جي لاءِ ۽ يتيمن جي لاءِ ۽ مسڪينن جي لاءِ ۽ مسافرن جي لاءِ آهي تانته نه هجي گردش ڪندڙ شاهوڪارن جي وچ ۾ اوهان مان ۽ جيڪي ڏئي اوهان کي رسول پوءِ اهو وٺو ۽ جنهن کان روڪي اوهان کي پوءِ رڪجي وڃو ۽ ڊڄو الله کان بيشڪ الله عذاب ڪرڻ ۾ سخت آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريلِلْفُقَرَاۗءِ الْمُهٰجِرِيْنَ الَّذِيْنَ اُخْرِجُوْا مِنْ دِيَارِهِمْ وَاَمْوَالِهِمْ يَبْتَغُوْنَ فَضْلًا مِّنَ اللّٰهِ وَرِضْوَانًا وَّيَنْصُرُوْنَ اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ ۭ اُولٰۗىِٕكَ هُمُ الصّٰدِقُوْنَ 8ۚ
فقيرن، هجرت ڪندڙن جي لاءِ جيڪي ڪڍيا ويا پنهنجن گهرن مان ۽ پنهنجن مالن مان طلب ڪن ٿا مهرباني الله کان ۽ رضامندو ۽ مدد ڪن ٿا الله جي ۽ ان جي رسول جي اهيئي سچا آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَالَّذِيْنَ تَبَوَّؤُ الدَّارَ وَالْاِيْـمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُـحِبُّوْنَ مَنْ هَاجَرَ اِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُوْنَ فِيْ صُدُوْرِهِمْ حَاجَةً مِّمَّآ اُوْتُوْا وَيُؤْثِرُوْنَ عَلٰٓي اَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ ڵ وَمَنْ يُّوْقَ شُحَّ نَفْسِهٖ فَاُولٰۗىِٕكَ هُمُ الْمُفْلِحُوْنَ 9ۚ
۽ اهي ٻانها جن گهر بنايو هن شهر ۽ ايمان کي انهن کان اڳي محبت رکن ٿا ان سان جنهن هجرت ڪئي انهن ڏانهن ۽ نه ٿا لهن پنهنجن سينن ۾ ڪا حاجت ان مان جو ڏنا ويا ۽ ترجيح ڏين ٿا سرن پنهنجن تي جيتوڻيڪ آهي انهن کي سخت ضرورت ۽ جيڪو بچايو وڃي ٿو پنهنجي نفس جي حرص کان پوءِ اهيئي ڪامياب آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَالَّذِيْنَ جَاۗءُوْ مِنْۢ بَعْدِهِمْ يَقُوْلُوْنَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِاِخْوَانِنَا الَّذِيْنَ سَبَقُوْنَا بِالْاِيْـمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِيْ قُلُوْبِنَا غِلًّا لِّلَّذِيْنَ اٰمَنُوْا رَبَّنَآ اِنَّكَ رَءُوْفٌ رَّحِيْمٌ ۧ10
۽ اهي ٻانها جيڪي آيا انهن کان پوءِ چون ٿا ته اي اسان جا رب! اسان کي بخش ڪر ۽ اسان جي انهن ڀائرن کي جيڪي اڳي گذريا اسان کان ايمان سان ۽ نه پيدا ڪر تون اسان جي دلين ۾ ڪينو انهن جي لاءِ جن ايمان آندو اي اسان جا رب! بيشڪ تون ٻاجهارو، مهربان آهين .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياَلَمْ تَرَ اِلَى الَّذِيْنَ نَافَقُوْا يَقُوْلُوْنَ لِاِخْوَانِهِمُ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا مِنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ لَىِٕنْ اُخْرِجْتُمْ لَنَخْرُجَنَّ مَعَكُمْ وَلَا نُطِيْعُ فِيْكُمْ اَحَدًا اَبَدًا ۙ وَّاِنْ قُوْتِلْتُمْ لَنَنْصُرَنَّكُمْ ۭ وَاللّٰهُ يَشْهَدُ اِنَّهُمْ لَكٰذِبُوْنَ 11
ڇا تو انهن ڏانهن نه ڏٺو جيڪي منافق ٿيا چون پيا پنهنجن انهن ڀائرن جي لاءِ جيڪي ڪافر ٿيا اهل ڪتاب مان ته البته جيڪڏهن اوهان ڪڍيا ويندؤ وطن مان ته البته ضرور اسين به نڪرنداسون اوهان سان گڏ ۽ نه تابعداري ڪنداسون اوهان جي باري ۾ ڪنهن هڪ جي هميشہ ۽ جيڪڏهن جنگ ڪيا ويندؤ اوهان ته البته ضرور مدد ڪنداسون اسين اوهان جي ۽ الله شاهدي ڏئي ٿو ته بيشڪ اهي البته ڪوڙا آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريلَىِٕنْ اُخْرِجُوْا لَا يَخْرُجُوْنَ مَعَهُمْ ۚ وَلَىِٕنْ قُوْتِلُوْا لَا يَنْصُرُوْنَهُمْ ۚ وَلَىِٕنْ نَّصَرُوْهُمْ لَيُوَلُّنَّ الْاَدْبَارَ ۣ ثُـمَّ لَا يُنْصَرُوْنَ 12
البته جيڪڏهن وطن کان ڪڍيا ويندا ته نه نڪرندا انهن سان گڏ ۽ البته جيڪڏهن جنگ ڪيا ويندا ته نه مدد ڪندا انهن جي ۽ البته جيڪڏهن مدد ڪندا انهن جي ته البته ضرور پٺيون ڦيرائي ويندا ان کان پوءِ نه مدد ڪيا ويندا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريلَاَانْتُمْ اَشَدُّ رَهْبَةً فِيْ صُدُوْرِهِمْ مِّنَ اللّٰهِ ۭ ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَفْقَهُوْنَ 13
البته اوهان سخت هيبت وارا آهيو انهن جي سينن ۾ الله کان اهو ان سببان جو بيشڪ اهي قوم آهن جيڪي نه ٿا سمجهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريلَا يُقَاتِلُوْنَكُمْ جَمِيْعًا اِلَّا فِيْ قُرًى مُّحَصَّنَةٍ اَوْ مِنْ وَّرَاۗءِ جُدُرٍ ۭ بَاْسُهُمْ بَيْنَهُمْ شَدِيْدٌ ۭ تَحْسَبُهُمْ جَمِيْعًا وَّقُلُوْبُهُمْ شَتّٰى ۭ ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَعْقِلُوْنَ ۚ14
نه جنگ ڪندا اوهان سان گڏجي مگر ڳوٺن قلعا ڦيرايلن ۾ يا ڀتين جي پويان ويڙهه انهن جي پاڻ ۾ سخت آهي سمجهين ٿو انهن کي گڏ ۽ دليون انهن جون جدا جدا آهن اهو ان سببان جو بيشڪ اهي قوم بي عقل آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريكَمَثَلِ الَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ قَرِيْبًا ذَاقُوْا وَبَالَ اَمْرِهِمْ ۚ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ ۚ15
انهن وانگر جيڪي انهن کان اڳي ويجها هئا چکيائون سزا پنهنجي امر جي ۽ انهن جي لاءِ دردناڪ عذاب آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريكَمَثَلِ الشَّيْطٰنِ اِذْ قَالَ لِلْاِنْسَانِ اكْفُرْ ۚ فَلَمَّا كَفَرَ قَالَ اِنِّىْ بَرِيْۗءٌ مِّنْكَ اِنِّىْٓ اَخَافُ اللّٰهَ رَبَّ الْعٰلَمِيْنَ 16
شيطان وانگر جڏهن چيائين انسان کي ته ڪفر ڪر پوءِ جڏهن ڪفر ڪيائين ته چيائين بيشڪ مان بيزار آهيان توکان بيشڪ مان ڊڄان ٿو الله کان جهانن جي رب کان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريفَكَانَ عَاقِبَتَهُمَآ اَنَّهُمَا فِي النَّارِ خَالِدَيْنِ فِيْهَا ۭ وَذٰلِكَ جَزٰۗؤُا الظّٰلِمِيْنَ ۧ17
پوءِ ٿي پڇاڙي انهن ٻنهي جي ته بيشڪ اهي ٻئي باهه ۾ هوندا هميشہ هميشہ رهندڙ ان ۾ ۽ اهو ظالمن جو بدلو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرييٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اتَّقُوا اللّٰهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ ۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ خَبِيْرٌۢ بِـمَا تَعْمَلُوْنَ 18
اي ايمان وارا! ڊڄوالله کان ۽ جڳائي ته سوچي هرنفس اهو جو اڳي ڪري موڪليائين صبحاڻي جي لاءِ ۽ ڊڄو الله کان بيشڪ الله خبر رکندڙ آهي ان جي جيڪي ڪيو ٿا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَلَا تَكُوْنُوْا كَالَّذِيْنَ نَسُوا اللّٰهَ فَاَنْسٰـىهُمْ اَنْفُسَهُمْ ۭ اُولٰۗىِٕكَ هُمُ الْفٰسِقُوْنَ 19
۽ نه هجو انهن وانگر جن وساريو الله کي پوءِ وسارايائين انهن کان سِــرَ انهن جا اهيئي فاسق آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريلَا يَسْتَوِيْٓ اَصْـحٰبُ النَّارِ وَاَصْـحٰبُ الْـجَنَّةِ ۭ اَصْـحٰبُ الْـجَنَّةِ هُمُ الْفَاۗىِٕزُوْنَ 20
نه ٿا برابر ٿين جهنم وارا ۽ جنت وارا، جنت وارا اهيئي ڪامياب ٿيندڙ آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري