049 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 18 آيتون ۽ 2 رڪوع آھن
احسنُ البيان
مُترجم: مولانا محمد ادريس ڏاھري
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تُـقَدِّمُوْا بَيْنَ يَدَيِ اللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ سَـمِيْعٌ عَلِيْمٌ 1
اي ايمان وارؤ! نه اڳرائي ڪيو الله ۽ ان جي رسول جي اڳيان ۽ ڊڄو الله کان بيشڪ الله ٻڌندڙ ڄاڻندڙ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرييٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَرْفَعُوْٓا اَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَلَا تَـجْـهَرُوْا لَهٗ بِالْقَوْلِ كَـجَــهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ اَنْ تَـحْبَــطَ اَعْــمَالُكُمْ وَاَنْتُمْ لَا تَشْعُرُوْنَ 2
اي ايمان وارا! نه مٿي ڪيو پنهنجا آواز نبيءَ جي آواز کان مٿان ۽ نه وڏي آواز ڪيو ان لاءِ ڳالهائڻ مثل وڏي آواز سان ڳالهائڻ بعض اوهان جي بعض سان متان چٽ ٿي وڃن عمل اوهان جا ۽ اوهان نه پيا خبر رکو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياِنَّ الَّذِيْنَ يَغُضُّوْنَ اَصْوَاتَهُمْ عِنْدَ رَسُوْلِ اللّٰهِ اُولٰۗىِٕكَ الَّذِيْنَ امْتَحَنَ اللّٰهُ قُلُوْبَهُمْ لِلتَّقْوٰى ۭ لَهُمْ مَّغْفِرَةٌ وَّاَجْرٌ عَظِيْمٌ 3
بيشڪ اهي شخص جو هيٺ ڪن ٿا پنهنجا آواز الله جي رسول وٽ اهي ئي آهن جو آزمايو الله دلين انهن جي کي تقوى! جي لاءِ انهن جي لاءِ مغفرت ۽ ثواب وڏو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياِنَّ الَّذِيْنَ يُنَادُوْنَكَ مِنْ وَّرَاۗءِ الْحُـجُرٰتِ اَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُوْنَ 4
بيشڪ جيڪي سڏين ٿا توکي ٻاهران حجرن جي گهڻا انهن مان عقل نه ٿا رکن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَلَوْ اَنَّهُمْ صَبَرُوْا حَتّٰى تَـخْرُجَ اِلَيْهِمْ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُمْ ۭ وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ 5
۽ جيڪڏهن تحقيق اهي صبر ڪن تان جو نڪرو اوهان انهن ڏانهن ته البته هجي ها ڀلو انهن جي لاءِ ۽ الله بخشڻهار مهربان آهي.
— مولانا محمد ادريس ڏاھرييٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِنْ جَاۗءَكُمْ فَاسِقٌۢ بِنَبَاٍ فَتَبَيَّنُوْٓا اَنْ تُصِيْبُوْا قَوْمًۢا بِجَــهَالَةٍ فَتُصْبِحُوْا عَلٰي مَا فَعَلْتُمْ نٰدِمِيْنَ 6
اي ايمان وارا! جيڪڏهن آڻي اوهان وٽ ڪو فاسق ڪا خبر ته پوءِ جاچ ڪيو متان نقصان پهچايو ڪنهن قوم کي بي خبريءَ جي ڪري پوءِ ٿي پئو ان تي جيڪي ڪيُوَ پشيمان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَاعْلَمُوْٓا اَنَّ فِيْكُمْ رَسُوْلَ اللّٰهِ ۭ لَوْ يُطِيْعُكُمْ فِيْ كَثِيْرٍ مِّنَ الْاَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ حَبَّبَ اِلَيْكُمُ الْاِيْـمَانَ وَزَيَّنَهٗ فِيْ قُلُوْبِكُمْ وَكَرَّهَ اِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوْقَ وَالْعِصْيَانَ ۭ اُولٰۗىِٕكَ هُمُ الرّٰشِدُوْنَ 7ۙ
۽ ڄاڻو ته بيشڪ اوهان ۾ الله جو رسول (موجود) آهي جيڪڏهن چوڻ مڃيندو اوهان جو گهڻن امرن ۾ ته البته تڪليف ۾ پوندؤ پر الله پيارو بنايائين اوهان وٽ ايمان ۽ سينگاريائين ان کي اوهان جي دلين ۾ ۽ ناپسند ڪيائين اوهان وٽ ڪفر ۽ فسق ۽ گناهه ۽ اهيئي هدايت وارا آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريفَضْلًا مِّنَ اللّٰهِ وَنِعْمَةً ۭ وَاللّٰهُ عَلِيْمٌ حَكِيْمٌ 8
مهرباني ٿي الله وٽا ۽ نعمت ٿي ۽ الله ڄاڻندڙ حڪمت وارو آهي.
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَاِنْ طَاۗىِٕفَتٰنِ مِنَ الْمُؤْمِنِيْنَ اقْتَتَلُوْا فَاَصْلِحُوْا بَيْنَهُمَا ۚ فَاِنْۢ بَغَتْ اِحْدٰىهُمَا عَلَي الْاُخْرٰى فَقَاتِلُوا الَّتِيْ تَبْغِيْ حَتّٰى تَفِيْۗءَ اِلٰٓى اَمْرِ اللّٰهِ ۚ فَاِنْ فَاۗءَتْ فَاَصْلِحُوْا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَاَقْسِطُوْا ۭ اِنَّ اللّٰهَ يُـحِبُّ الْمُقْسِطِيْنَ 9
۽ جيڪڏهن ٻه جماعتون مؤمنن مان وڙهن ته پوءِ صلح ڪيو انهن جي وچ ۾ پوءِ جيڪڏهن زيادتي ڪري هڪڙي انهن مان ٻيءَ تي ته پوءِ جنگ ڪيو ان سان جيڪا زيادتي ڪري تانجو موٽي الله جي امر ڏانهن پوءِ جيڪڏهن موٽي پوء صلح ڪيو انهن جي وچ ۾ عدل سان ۽ انصاف ڪيو بيشڪ الله محبت رکي ٿو انصاف ڪندرن سان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياِنَّـمَا الْمُؤْمِنُوْنَ اِخْوَةٌ فَاَصْلِحُوْا بَيْنَ اَخَوَيْكُمْ ۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَـمُوْنَ ۧ10
مؤمن ته (پاڻ ۾) ڀائر آهن پوءِ صلح ڪيو پنهنجن ڀائرن جي وچ ۾ ۽ ڊڄو الله کان تانته اوهان رحم ڪيا وڃو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرييٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِّنْ قَوْمٍ عَسٰٓى اَنْ يَّكُوْنُوْا خَيْرًا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاۗءٌ مِّنْ نِّسَاۗءٍ عَسٰٓى اَنْ يَّكُنَّ خَيْرًا مِّنْهُنَّ ۚ وَلَا تَلْمِزُوْٓا اَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوْا بِالْاَلْقَابِ ۭ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوْقُ بَعْدَ الْاِيْـمَانِ ۚ وَمَنْ لَّمْ يَتُبْ فَاُولٰۗىِٕكَ هُمُ الظّٰلِمُوْنَ 11
اي ايمان وارؤ! نه ٺٺول ڪري ڪا قوم ڪنهن قوم تان ويجهو آهي هي ڳالهه جو هجن ڀلا انهن کان ۽ نه عورتون عورتن تان ويجهو آهي جو هجن ڀليون انهن کان ۽ نه عيب لايو هڪ ٻئي کي ۽ نه سڏيو هڪ ٻئي کي برن لقبن سان برو آهي نالو فسق ايمان کان پوءِ ۽ جن نه توبہ ڪئي پوءِ اهيئي ظالم آهن.
— مولانا محمد ادريس ڏاھرييٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اجْتَنِبُوْا كَثِيْرًا مِّنَ الظَّنِّ ۡ اِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ اِثْمٌ وَّلَا تَجَسَّسُوْا وَلَا يَغْتَبْ بَّعْضُكُمْ بَعْضًا ۭ اَيُـحِبُّ اَحَدُكُمْ اَنْ يَّاْكُلَ لَحْمَ اَخِيْهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوْهُ ۭ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ تَوَّابٌ رَّحِيْمٌ 12
اي ايمان وارؤ! بچو گهڻن گمانن کان بيشڪ بعضي گمان گناهه آهن ۽ نه عيب ڳوليو ۽ نه گلا ڪن هڪڙا اوهان مان ٻين جي ڇا محبت رکي ٿو هڪڙو اوهان مان ته کائي گوشت پنهنجي مئل ڀاءُ جو پوءِ نه پسند ڪندؤ اوهان ان کي ۽ ڊڄو الله کان بيشڪ الله توبہ قبول ڪندڙ، مهربان آهي.
— مولانا محمد ادريس ڏاھرييٰٓاَيُّهَا النَّاسُ اِنَّا خَلَقْنٰكُمْ مِّنْ ذَكَرٍ وَّاُنْثٰى وَجَعَلْنٰكُمْ شُعُوْبًا وَّقَبَاۗىِٕلَ لِتَعَارَفُوْا ۭ اِنَّ اَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللّٰهِ اَتْقٰىكُمْ ۭ اِنَّ اللّٰهَ عَلِيْمٌ خَبِيْرٌ 13
اي انسانو! بلاشڪ اسان پيدا ڪيو اوهان کي هڪ مرد ۽ هڪ عورت مان ۽ بنايوسون اوهان کي ذاتيون ۽ قبيلا تانته هڪ ٻئي کي سڃاڻو بلاشڪ وڌيڪ عزت وارو اوهان مان الله وٽ اوهان مان وڌيڪ پرهيزگار آهي بيشڪ الله ڄاڻندڙ، خبر رکندڙ آهي.
— مولانا محمد ادريس ڏاھريقَالَتِ الْاَعْرَابُ اٰمَنَّا ۭ قُلْ لَّمْ تُؤْمِنُوْا وَلٰكِنْ قُوْلُوْٓا اَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْاِيْـمَانُ فِيْ قُلُوْبِكُمْ ۭ وَاِنْ تُطِيْعُوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ لَا يَـلِتْكُمْ مِّنْ اَعْـمَالِكُمْ شَـيْـــــًٔا ۭ اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ 14
چيو ٻهراڙي وارن ته اسان ايمان آندو آهي فرماءِ ته نه ايمان آندو اوهان ۽ پر چئو ته تابعدار ٿياسون ۽ اڃان نه داخل ٿيو ايمان اوهان جي دلين ۾ ۽ جيڪڏهن اطاعت ڪندؤ الله جي ۽ ان جي رسول جي ته نه گهٽائيندو اوهان کان اوهان جي عملن (جي اجر) مان ڪجهه به نيشڪ الله بخشڻهار، مهربان آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياِنَّـمَا الْمُؤْمِنُوْنَ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ ثُـمَّ لَمْ يَرْتَابُوْا وَجٰهَدُوْا بِاَمْوَالِهِمْ وَاَنْفُسِهِمْ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ ۭ اُولٰۗىِٕكَ هُمُ الصّٰدِقُوْنَ 15
ايمان وارا ته اهي آهن جن ايمان آندو الله تي ۽ ان جي رسول تي ان کان پوءِ نه شڪ ڪيائون ۽ جهاد ڪيائون پنهنجن مالن ۽ پنهنجن سرن سان الله جي واٽ ۾ اهيئي سچا آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريقُلْ اَتُعَلِّمُوْنَ اللّٰهَ بِدِيْنِكُمْ ۭ وَاللّٰهُ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمٰوٰتِ وَمَا فِي الْاَرْضِ ۭ وَاللّٰهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيْمٌ 16
فرماءِ ته ڇا ڄاڻايو ٿا الله کي پنهنجو دين ۽ الله ڄاڻي ٿو جيڪي آسمانن ۾ آهي ۽ جيڪي زمين ۾ آهي ۽ الله هر شيءِ ڄاڻندڙ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرييَـمُنُّوْنَ عَلَيْكَ اَنْ اَسْلَمُوْا ۭ قُلْ لَّا تَـمُنُّوْا عَلَيَّ اِسْلَامَكُمْ ۚ بَلِ اللّٰهُ يَـمُنُّ عَلَيْكُمْ اَنْ هَدٰىكُمْ لِلْاِيْـمَانِ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ 17
احسان ڪن ٿا توتي هي ته مسلمان ٿيا فرماءِ ته نه احسان ڪيو مون تي پنهنجي مسلمان ٿيڻ جو بلڪ الله احسان ڪري ٿو اوهان تي هي ته هدايت ڪيائين اوهان کي ايمان جي لاءِ جيڪڏهن آهيو سچا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياِنَّ اللّٰهَ يَعْلَمُ غَيْبَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۭ وَاللّٰهُ بَصِيْرٌۢ بِـمَا تَعْمَلُوْنَ ۧ18
بيشڪ الله ڄاڻي ٿو ڳجهه آسمانن جو ۽ زمين جو ۽ الله ڏسندڙ آهي جيڪي ڪيو ٿا. ع
— مولانا محمد ادريس ڏاھري