013 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 43 آيتون ۽ 6 رڪوع آھن
احسنُ البيان
مُترجم: مولانا محمد ادريس ڏاھري
الۗمّۗرٰ ۣ تِلْكَ اٰيٰتُ الْكِتٰبِ ۭ وَالَّذِيْٓ اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَّبِّكَ الْـحَقُّ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا يُؤْمِنُوْنَ 1
الف، لام، ميم، هي آيتون ڪتاب جون آهن ۽ اهو جو نازل ڪيو ويو تو ڏانهن رب تنهنجي کان حق آهي پر اڪثر ماڻهون نٿا ايمان آڻين .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياَللّٰهُ الَّذِيْ رَفَعَ السَّمٰوٰتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُـمَّ اسْتَوٰى عَلَي الْعَرْشِ وَسَـخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ ۭ كُلٌّ يَّـجْرِيْ لِاَجَلٍ مُّسَمًّى ۭ يُدَبِّرُ الْاَمْرَ يُفَصِّلُ الْاٰيٰتِ لَعَلَّكُمْ بِلِقَاۗءِ رَبِّكُمْ تُوْقِنُوْنَ 2
الله اُهو آهي جو بلند ڪري بيهاريائين آسمانن کي سواءِ ٿنڀ جي ڏسو ٿا ان کي ان کان پوءِ استواء فرمايائين عرش تي ۽ پابند ڪيائين سج ۽ چنڊ کي هر هڪ هلي ٿو واسطي مدي مقرر جي تدبير ٿو فرمائي امر جي کولي بيان ٿو ڪري نشانيون تانته اوهان پنهنجي رب جي ملاقات تي يقين ڪيو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَهُوَ الَّذِيْ مَدَّ الْاَرْضَ وَجَعَلَ فِيْهَا رَوَاسِيَ وَاَنْهٰرًا ۭ وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرٰتِ جَعَلَ فِيْهَا زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ يُغْشِي الَّيْلَ النَّهَارَ ۭ اِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيٰتٍ لِّقَوْمٍ يَّتَفَكَّرُوْنَ 3
اُهو الله آهي جو پکيڙيائين زمين کي ۽ پيدا ڪيائين ان ۾ جبل ۽ نهرون ۽ هر قسم جي ميون مان ڪيائين انهن ۾ جوڙا ٻَه ٻهَ ڍڪي ٿو رات سان ڏينهن کي بيشڪ ان ۾ البته نشانيون آهن واسطي ان قوم جي جيڪي فڪر ڪن ٿا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَفِي الْاَرْضِ قِطَعٌ مُّتَجٰوِرٰتٌ وَّجَنّٰتٌ مِّنْ اَعْنَابٍ وَّزَرْعٌ وَّنَخِيْلٌ صِنْوَانٌ وَّغَيْرُ صِنْوَانٍ يُّسْقٰى بِـمَاۗءٍ وَّاحِدٍ ۣ وَنُفَضِّلُ بَعْضَهَا عَلٰي بَعْضٍ فِي الْاُكُلِ ۭ اِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيٰتٍ لِّقَوْمٍ يَّعْقِلُوْنَ 4
(۽ زمين ۾ ٽڪرا لڳو لڳ آهن ۽ باغ آهن انگورن جا ۽ پوکون آهن ۽ کجيون پاڙون مليل ۽ نه مليل پياريا ويا پاڻيءَ هڪ سان ۽ ڀلو ڪيون ٿا هڪڙن کي ٻين تي ميون ۾ بيشڪ انهن ۾ البته نشانيون آهن ان قوم لاءِ جيڪي عقل رکن ٿا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَاِنْ تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ ءَاِذَا كُنَّا تُرٰبًا ءَاِنَّا لَفِيْ خَلْقٍ جَدِيْدٍ ڛ اُولٰۗىِٕكَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا بِرَبِّهِمْ ۚ وَاُولٰۗىِٕكَ الْاَغْلٰلُ فِيْٓ اَعْنَاقِهِمْ ۚ وَاُولٰۗىِٕكَ اَصْـحٰبُ النَّارِ ۚ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ 5
۽ جيڪڏهن عجب ۾ پوندين تون ته پوءِ عجب وارو آهي چوڻ انهن جو ته ڇا جڏهن ٿينداسون مٽي ڇا تحقيق اسين پيدائش نئينءَ ۾ اينداسون؟ اهي ئي آهن جن ڪفر ڪيو رب پنهنجي جو ۽ اهيئي(آهن جو) ڳٽ (هوندا) ڳچين انهن جي ۾ ۽ اهيئي جهنمي آهن ان ۾ هميشہ رهندڙ آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَيَسْتَعْجِلُوْنَكَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ وَقَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمُ الْمَثُلٰتُ ۭ وَاِنَّ رَبَّكَ لَذُوْ مَغْفِرَةٍ لِّلنَّاسِ عَلٰي ظُلْمِهِمْ ۚ وَاِنَّ رَبَّكَ لَشَدِيْدُ الْعِقَابِ 6
۽ تڪڙو ٿا گھرن تو کان مدائي چڱائيءَ کان اڳي ۽ تحقيق گذّريا اڳي انهن کان عذاب ۽ بيشڪ رب البته مالڪ آهي بخشش ماڻهن جي لاءِ باوجود ظلم انهن جي ۽ بيشڪ رب تنهنجو البته سخت عذاب ڏيڻ وارو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَيَقُوْلُ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا لَوْلَآ اُنْزِلَ عَلَيْهِ اٰيَةٌ مِّنْ رَّبِّهٖ ۭ اِنَّـمَآ اَنْتَ مُنْذِرٌ وَّلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ 7ۧ
۽ چون ٿا اهي شخص جو ڪفر ڪيائون ته ڇو نه نازل ڪئي وئي ان تي نشاني سندس رب جي طرفان تون ته فقط ڊيڄاڙيندڙ آهين ۽ واسطي هر قوم جي هدايت ڪندڙ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياَللّٰهُ يَعْلَمُ مَا تَحْمِلُ كُلُّ اُنْثٰى وَمَا تَغِيْضُ الْاَرْحَامُ وَمَا تَزْدَادُ ۭ وَكُلُّ شَيْءٍ عِنْدَهٗ بِمِقْدَارٍ 8
الله ڄاڻي ٿو اهو جو پيٽ ۾ کڻي ٿي هلي هر مادي ۽ جيڪو گهٽائين ٿيون ڳڀيرڻيون ۽ جيڪو وڌائين ٿيون ۽ هر شيءِ ان وٽ اندازي سان آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريعٰلِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْكَبِيْرُ الْمُتَعَالِ 9
ڄاڻندڙ آهي ڳجھ جو ۽ ظاهر جو وڏو، مٿاهون .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريسَوَاۗءٌ مِّنْكُمْ مَّنْ اَسَرَّ الْقَوْلَ وَمَنْ جَهَرَ بِهٖ وَمَنْ هُوَ مُسْتَخْفٍۢ بِالَّيْلِ وَسَارِبٌۢ بِالنَّهَارِ 10
برابر آهي اوهان مان اهو جو هوريان ڪيائين ڳالهه ۽ اهو جو ڏاڍيان ڪيائين ان کي ۽ اهو جيڪو لڪندڙ آهي رات ۾ ۽ ظاهر ٿي هلندڙ آهي ڏينهن ۾ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريلَهٗ مُعَقِّبٰتٌ مِّنْۢ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهٖ يَحْفَظُوْنَهٗ مِنْ اَمْرِ اللّٰهِ ۭ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتّٰى يُغَيِّرُوْا مَا بِاَنْفُسِهِمْ ۭ وَاِذَآ اَرَادَ اللّٰهُ بِقَوْمٍ سُوْۗءًا فَلَا مَرَدَّ لَهٗ ۚ وَمَا لَهُمْ مِّنْ دُوْنِهٖ مِنْ وَّالٍ 11
واسطي ان جي هڪ ٻئي جي پويان ايندڙ (ملائڪ) آهن ۽ اڳيان ان جي ۽ پويان ان جي حفاظت ٿا ڪن ان جي امر الله جي سان بيشڪ نه ٿو بدلائي اهو جو ڪنهن قوم وٽ آهي تان جو پاڻ بدلائين اهو جو سندن ذات ۾ آهي ۽ جڏهن ارادو ٿو فرمائي الله ڪنهن قوم کي تڪليف ڏيڻ جو ته پوءِ ناهي ٽرڻ واسطي ان جي ۽ ناهي واسطي انهن جي ان جي مقابلي ۾ ڪو مددگار .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريهُوَ الَّذِيْ يُرِيْكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَّطَمَعًا وَّيُنْشِئُ السَّحَابَ الثِّقَالَ ۚ12
اهو ئي آهي جيڪو ڏيکاري ٿو اوهان کي وڄ ڊپ ۽ اميد لاءِ پيدا ٿو ڪري ڪڪر ڳرا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَيُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهٖ وَالْمَلٰۗىِٕكَةُ مِنْ خِيْفَتِهٖ ۚ وَيُرْسِلُ الصَّوَاعِقَ فَيُصِيْبُ بِهَا مَنْ يَّشَاۗءُ وَهُمْ يُجَادِلُوْنَ فِي اللّٰهِ ۚ وَهُوَ شَدِيْدُ الْمِحَالِ ۭ13
۽ تسبيح پڙهي ٿو رعد ان جي حمد سان ۽ ملائڪ ان جي خوف کان ۽ موڪلي ٿو وڄون پوءِ پهچائي ٿو جنهن کي گھري ۽ اهي جھيڙو پيا ڪن الله جي(باري) ۾ ۽ اهو سخت عذاب ڪرڻ وارو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريلَهٗ دَعْوَةُ الْحَقِّ ۭ وَالَّذِيْنَ يَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِهٖ لَا يَسْتَجِيْبُوْنَ لَهُمْ بِشَيْءٍ اِلَّا كَبَاسِطِ كَفَّيْهِ اِلَى الْمَاۗءِ لِيَبْلُغَ فَاهُ وَمَا هُوَ بِبَالِغِهٖ ۭ وَمَا دُعَاۗءُ الْكٰفِرِيْنَ اِلَّا فِيْ ضَلٰلٍ 14
ان کي سڏڻ حق آهي ۽ جيڪي سڏين ٿا (بتن کي) ان کان سواءِ نه ٿا جواب ڏين واسطي انهن جي ڪجھه مگر مثل پکيڙيندڙ (جي) هٿن پنهنجن کي پاڻيءَ ڏانهن تانته پهچي وات انهن جي ۾ ۽ ناهي اهو پهچندڙ ان کي ۽ ناهي سڏڻ ڪافرن جو مگر گمراهيءَ ۾ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوَلِلّٰهِ يَسْجُدُ مَنْ فِي السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ طَوْعًا وَّكَرْهًا وَّظِلٰلُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَالْاٰصَالِ 15۞
۽ الله جي لاءِ سجدو ٿا ڪن اهي جو آسمانن ۽ زمينن ۾ آهن خوشيءَ ۽ مجبوريءَ سان ۽ پاڇا انهن جا صبح ۽ شام جو . (السجدة )
— مولانا محمد ادريس ڏاھريقُلْ مَنْ رَّبُّ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۭ قُلِ اللّٰهُ ۭ قُلْ اَفَاتَّخَذْتُمْ مِّنْ دُوْنِهٖٓ اَوْلِيَاۗءَ لَا يَمْلِكُوْنَ لِاَنْفُسِهِمْ نَفْعًا وَّلَا ضَرًّا ۭ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الْاَعْـمٰى وَالْبَصِيْرُ ڏ اَمْ هَلْ تَسْتَوِي الظُّلُمٰتُ وَالنُّوْرُ ڬ اَمْ جَعَلُوْا لِلّٰهِ شُرَكَاۗءَ خَلَقُوْا كَخَلْقِهٖ فَتَشَابَهَ الْخَلْقُ عَلَيْهِمْ ۭ قُلِ اللّٰهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَّهُوَ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ 16
فرماءِ ته ڪير آهي رب آسمانن ۽ زمين جو فرماءِ ته الله فرماءِ ته ڇا پوءِ بنايا اوهان ان کانسواءِ مددگار جو نٿا مالڪ ٿين واسطي سرن پنهنجي نفعي ۽ نقصان جا فرماءِ ته ڇا برابر ٿين ٿا انڌو ۽ ڏسندڙ يا ڪي برابر ٿين ٿيون اونداهيون ۽ روشني يا بنايائون الله جي لاءِ شريڪ جو پيدا ڪيائون ان جي پيدا ڪرڻ وانگر پوءِ هڪ جهڙي ٿي خلق انهن تي فرماءِ ته الله پيدا ڪندڙ آهي هر شيءِ جو اهو هڪ، غالب آهي..
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياَنْزَلَ مِنَ السَّمَاۗءِ مَاۗءً فَسَالَتْ اَوْدِيَةٌۢ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَدًا رَّابِيًا ۭ وَمِـمَّا يُوْقِدُوْنَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغَاۗءَ حِلْيَةٍ اَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِّثْلُهٗ ۭ كَذٰلِكَ يَضْرِبُ اللّٰهُ الْـحَقَّ وَالْبَاطِلَ ڛ فَاَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفَاۗءً ۚ وَاَمَّا مَا يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْاَرْضِ ۭ كَذٰلِكَ يَضْرِبُ اللّٰهُ الْاَمْثَالَ ۭ17
لاٿائين آسمان کان پاڻي پوءِ وهڻ لڳيون واديون اندازي پنهنجي سان پوءِ کنيو ڇر گجيءَ اڀاريندڙ کي ۽ ان مان جو ٻارين ٿا ان تي باھ واسطي طلب ڪرڻ زيور جي يا سامان جي گجي آهي ان جهڙي اهڙي طرح مثال ٿو ڏي الله حق ۽ باطل جو پوءِ پر گجي پوءِ وڃي ٿي گم ٿي ۽ پر جيڪو نفعو ٿو ڏي ماڻهن کي پوءِ رهي ٿو زمين ۾ اهڙي طرح بيان ٿو ڪري الله مثال .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريلِلَّذِيْنَ اسْتَجَابُوْا لِرَبِّهِمُ الْحُسْنٰى ڼ وَالَّذِيْنَ لَمْ يَسْتَجِيْبُوْا لَهٗ لَوْ اَنَّ لَهُمْ مَّا فِي الْاَرْضِ جَمِيْعًا وَّمِثْلَهٗ مَعَهٗ لَافْتَدَوْا بِهٖ ۭ اُولٰۗىِٕكَ لَهُمْ سُوْۗءُ الْـحِسَابِ ڏ وَمَاْوٰىهُمْ جَهَنَّمُ ۭ وَبِئْسَ الْمِهَادُ ۧ18
انهن لاءِ جو حڪم مڃيائون پنهنجي رب لاءِ ڀلائي آهي ۽ جن حڪم نه مڃيو ان جو جيڪڏهن تحقيق انهن لاءِ (هجي ها) جيڪو زمين ۾ آهي سڀ ۽ مثال ان جو ان سان گڏ ته البته عوض ڏين ها ان سان اهي انهن لاءِ سخت حساب آهي ۽ جاءِ انهن جو جهنم آهي ۽ بڇڙي آرامگاھ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياَفَـمَنْ يَّعْلَمُ اَنَّـمَآ اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَّبِّكَ الْـحَقُّ كَمَنْ هُوَ اَعْمٰى ۭ اِنَّـمَا يَتَذَكَّرُ اُولُوا الْاَلْبَابِ ۙ19
ڇا پوءِ جيڪو ڄاڻي ٿو ته بلاشڪ جيڪو نازل ڪيو ويو آهي توڏانهن تنهن جي رب جي طرفان حق آهي مثل ان جي آهي جو اهو انڌو آهي نصحيت صرف عقلمند وٺن ٿا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريالَّذِيْنَ يُوْفُوْنَ بِعَهْدِ اللّٰهِ وَلَا يَنْقُضُوْنَ الْمِيْثَاقَ ۙ20
اهي جو وفاداري ٿا ڪن الله سان ڪيل وعدي جي ۽ نه ٿا ڀڃن پڪو وعدو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري