057 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 29 آيتون ۽ 4 رڪوع آھن
قرآن مجيد
مُترجم: عبدالسلام ڀُٽو
سَبَّحَ لِلّٰهِ مَا فِي السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۭ وَهُوَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ 1
آسمانن ۽ زمين جي هر مخلوق الله تعالى جي تسبيح بيان ڪري رهي آهي ۽ هو زبردست حڪمت وارو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽولَهٗ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۚ يُـحْيٖ وَيُمِيْتُ ۚ وَهُوَ عَلٰي كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ 2
آسمانن ۽ زمين جي بادشاهي به ان جي ئي آهي، هو جياري ۽ ماري ٿو ۽ هو هر شيءِ تي قدرت رکندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوهُوَ الْاَوَّلُ وَالْاٰخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ ۚ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيْمٌ 3
اول به اُهو ته آخر به اهو ئي آهي، (صِفاتي طور تي) هو ظاهر آهي ۽ (ذاتي طور تي) لڪيل آهي. هو هر شيءِ کي خوب ڄاڻي ٿو.
— عبدالسلام ڀُٽوهُوَ الَّذِيْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ فِيْ سِـتَّةِ اَيَّامٍ ثُـمَّ اسْـتَوٰى عَلَي الْعَرْشِ ۭ يَعْلَمُ مَا يَـلِجُ فِي الْاَرْضِ وَمَا يَخْــرُجُ مِنْهَا وَمَا يَنْزِلُ مِنَ السَّمَاۗءِ وَمَا يَعْرُجُ فِيْهَا ۭ وَهُوَ مَعَكُمْ اَيْنَ مَا كُنْتُمْ ۭ وَاللّٰهُ بِـمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِيْرٌ 4
اهو ئي آهي جنھن آسمانن ۽ زمين کي ڇهن ڏينھن ۾ پيدا ڪيو پوءِ هو (نگھباني ڪرڻ لاءِ) جلوه افروز ٿيو (جو ڪير به ان جي نگھباني کي ظاهري طور نٿو ڏسي سگهي)، جيڪا شيءِ زمين (جي حد) ۾ داخل ٿئي ٿي يا جيڪا شيءِ ان کان ٻاهر نڪري ٿي يا جيڪا شيءِ آسمان (جي حدن) مان هيٺ لهي ٿي يا جيڪا شيءِ ان (جي حد) ۾ مٿي وڃي داخل ٿئي ٿي، تن سڀني کي هو خوب ڄاڻي ٿو. توهان جتي به موجود آهيو هو توهان سان هر وقت گڏ آهي ۽ الله تعالى توهان جي هر عمل کي ڏسي رهيو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽولَهٗ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۭ وَاِلَى اللّٰهِ تُرْجَعُ الْاُمُوْرُ 5
آسمانن ۽ زمين جي بادشاهي ان جي ئي آهي ۽ الله تعالى ڏانھن ئي سڀ ڪم موٽايا وڃن ٿا.
— عبدالسلام ڀُٽويُوْلِجُ الَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُوْلِجُ النَّهَارَ فِي الَّيْلِ ۭ وَهُوَ عَلِيْمٌۢ بِذَاتِ الصُّدُوْرِ 6
اهوئي آهي جيڪو رات کي ڏينھن ۾ داخل ڪري ٿو ۽ ڏينھن کي رات ۾ داخل ڪري ٿو ۽ هو سينن جي رازن کان به خوب واقف آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواٰمِنُوْا بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ وَاَنْفِقُوْا مِـمَّا جَعَلَكُمْ مُّسْتَخْلَفِيْنَ فِيْهِ ۭ فَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا مِنْكُمْ وَاَنْفَقُوْا لَهُمْ اَجْرٌ كَبِيْرٌ 7
توهان الله تعالى ۽ ان جي رسول (ﷺ) تي ايمان آڻيو ۽ ان مال مان خرچ ڪريو جنھن جو هُن توهان کي جانشين (جي حيثيت ۾ ذميدار) بڻايو آهي. پوءِ توهان مان جن ماڻهن ايمان آندو ۽ (اُن جي راهه ۾) خرچ ڪيو ته اُنهن جي لاءِ وڏو اجرآهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَمَا لَكُمْ لَا تُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ ۚ وَالرَّسُوْلُ يَدْعُوْكُمْ لِتُؤْمِنُوْا بِرَبِّكُمْ وَقَدْ اَخَذَ مِيْثَاقَكُمْ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَ 8
توهان کي ڇا ٿي ويو آهي جو توهان الله تعالى تي ايمان نٿا آڻيو؟ حالانڪه رسول سڳورو توهان کي پنھنجي پالڻھار تي ايمان آڻڻ لاءِسڏي رهيو آهي ۽ هن توهان کان پڪو وعدو به ورتو آهي. جيڪڏهن توهان واقعي ايمان آڻڻ وارا آهيو (ته ان وعدي کي پورو ڪريو)
— عبدالسلام ڀُٽوهُوَ الَّذِيْ يُنَزِّلُ عَلٰي عَبْدِهٖٓ اٰيٰتٍۢ بَيِّنٰتٍ لِّيُخْرِجَكُمْ مِّنَ الظُّلُمٰتِ اِلَى النُّوْرِ ۭ وَاِنَّ اللّٰهَ بِكُمْ لَرَءُوْفٌ رَّحِيْمٌ 9
اهو (الله) ئي آهي جيڪو پنھنجي ٻانهي تي پڌريون آيتون نازل ڪري ٿو ته جيئن هو توهان کي انڌيرن مان ڪڍي روشني ۾ آڻي ۽ بيشڪ الله تعالى توهان تي وڏو نرمي ڪندڙ ۽ وڏو رحم ڪندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَمَا لَكُمْ اَلَّا تُنْفِقُوْا فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَلِلّٰهِ مِيْرَاثُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۭ لَا يَسْتَوِيْ مِنْكُمْ مَّنْ اَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ وَقٰتَلَ ۭ اُولٰۗىِٕكَ اَعْظَمُ دَرَجَةً مِّنَ الَّذِيْنَ اَنْفَقُوْا مِنْۢ بَعْدُ وَقٰتَلُوْا ۭ وَكُلًّا وَّعَدَ اللّٰهُ الْحُسْنٰى ۭ وَاللّٰهُ بِـمَا تَعْمَلُوْنَ خَبِيْرٌ ۧ10
ڀلا توهان کي ڇا ٿي ويو آهي؟ جو توهان الله تعالى جي رستي ۾ خرچ نٿا ڪريو. حالانڪه آسمانن ۽ زمين جي ملڪيت الله تعالى جي ئي آهي. اوهان مان ڪوبه ماڻهو ان ماڻهوءَ جي برابر نٿو ٿي سگهي جنھن (مڪي) جي فتح ٿيڻ کان اڳ الله تعالى جي راهه ۾ خرچ ڪيو ۽ جھاد ۾ حصو ورتو، اهڙن ماڻهن جو درجو انهن ماڻهن کان تمام اتم آهي، جن فتح حاصل ڪرڻ کان پوءِ خرچ ڪيو ۽ جھاد ۾ حصو ورتو (پر تڏهن به) الله تعالى سڀني سان چڱائي جو وعدو ڪيو آهي ۽ توهان جيڪو ڪجهه ڪريو ٿا، الله تعالى کي ان جي خوب خبر آهي.
— عبدالسلام ڀُٽومَنْ ذَا الَّذِيْ يُقْرِضُ اللّٰهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضٰعِفَهٗ لَهٗ وَلَهٗ ٓ اَجْرٌ كَرِيْمٌ ۚ11
ڪير آهي جيڪو الله تعالى کي سھڻو (۽ خلوص سان) قرض ڏئي؟ پوءِ هُو ان کي وڌائي واپس ڪندو ۽ ان لاءِ بھترين اجر به آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِيْنَ وَالْمُؤْمِنٰتِ يَسْعٰى نُوْرُهُمْ بَيْنَ اَيْدِيْهِمْ وَبِاَيْمَانِهِمْ بُشْرٰىكُمُ الْيَوْمَ جَنّٰتٌ تَـجْرِيْ مِنْ تَـحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَا ۭ ذٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيْمُ ۚ12
(اهو ڏينھن ذهن ۾ هجي) جنھن ڏينھن تون ڏسندين ته مؤمن مردن ۽ مؤمن عورتن جي اڳيان ۽ ساڄي پاسي کان سندن نور ڊوڙندو رهندو (کين چيو ويندو ته) اڄ توهان کي ان جنت جي خوشخبري ٻڌائجي ٿي، جنھن جي هيٺان (مختلف قسمن جون) نھرون وهن ٿيون. اُن ۾ هميشه رهندا، اهائي وڏي ڪاميابي آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويَوْمَ يَقُوْلُ الْمُنٰفِقُوْنَ وَالْمُنٰفِقٰتُ لِلَّذِيْنَ اٰمَنُوا انْظُرُوْنَا نَقْتَبِسْ مِنْ نُّوْرِكُمْ ۚ قِيْلَ ارْجِعُوْا وَرَاۗءَكُمْ فَالْتَمِسُوْا نُوْرًا ۭ فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُوْرٍ لَّهٗ بَابٌ ۭ بَاطِنُهٗ فِيْهِ الرَّحْمَةُ وَظَاهِرُهٗ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذَابُ ۭ13
ان ڏينھن منافق مرد ۽ منافق عورتون ايمان وارن کي چوندا ته اسان ڏي (ٿوري شفقت واري نظر سان ته) ڏسو ته جيئن اسان توهان جي نور مان ڪجهه روشني حاصل ڪريون. پر کين چيو ويندو ته پوئتي هٽي وڃو، (ٻئي هنڌ وڃي) نور تلاش ڪريو. پوءِ انهن جي وچ ۾ هڪ ڀت ڏني ويندي جنھن ۾ هڪ دروازو هوندو، ان جي اندرئين پاسي رحمت هوندي پر ٻاهران عذاب هوندو.
— عبدالسلام ڀُٽويُنَادُوْنَهُمْ اَلَمْ نَكُنْ مَّعَكُمْ ۭ قَالُوْا بَلٰى وَلٰكِنَّكُمْ فَتَنْتُمْ اَنْفُسَكُمْ وَتَرَبَّصْتُمْ وَارْتَبْتُمْ وَغَرَّتْكُمُ الْاَمَانِيُّ حَتّٰى جَاۗءَ اَمْرُ اللّٰهِ وَغَرَّكُمْ بِاللّٰهِ الْغَرُوْرُ 14
اُهي مؤمنن کي (رڙ ڪري) چوندا ته ڇا اسان (دنيا ۾) توهان سان گڏ نه هئاسين؟ مؤمن چوندا ته برابر (ڳالهه ته صحيح آهي پر) توهان پنھنجو پاڻ کي آزمائش ۾ ڦاسائي ڇڏيو هو ۽ (ايمان آڻڻ لاءِ) موقعن جي تلاش ۾ هوندا هئا ۽ شڪ به ڪندا هئا ۽ توهان کي نفس جي خواهشن ڌوڪي ۾ وڌو ايستائين جو الله تعالى جو حڪم اچي پھتو ۽ ڌوڪي ڏيندڙ (شيطان) توهان کي الله تعالى جي باري ۾ ڌوڪي ۾ وجهي ڇڏيو.
— عبدالسلام ڀُٽوفَالْيَوْمَ لَا يُؤْخَذُ مِنْكُمْ فِدْيَةٌ وَّلَا مِنَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا ۭ مَاْوٰىكُمُ النَّارُ ۭ هِىَ مَوْلٰىكُمْ ۭ وَبِئْسَ الْمَصِيْرُ 15
اڄ توهان (منافقن) ۽ ڪافرن کان (آزاديءَ جي عيوض) ڪوبه فديو قبول نه ڪيو ويندو. (هاڻي) توهان سڀني جي جڳھه باهه آهي. اهائي توهان جي ساٿياڻي آهي ۽ اُها بدترين جاءِ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواَلَمْ يَاْنِ لِلَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اَنْ تَخْشَعَ قُلُوْبُهُمْ لِذِكْرِ اللّٰهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ ۙ وَلَا يَكُوْنُوْا كَالَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ مِنْ قَبْلُ فَطَالَ عَلَيْهِمُ الْاَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوْبُهُمْ ۭ وَكَثِيْرٌ مِّنْهُمْ فٰسِقُوْنَ 16
ڇا ايمان وارن لاءِ اڃا به اهو وقت نه آيو آهي جو انهن جون دليون الله تعالى جي ذڪر سان ڊڄي وڃن ۽ ان جي نازل ڪيل حق ڳالهه جي اڳيان جُهڪي وڃن؟ پوءِ هي ماڻهو اُنهن ماڻهن جھڙا نه ٿي وڃن جن کي ڪتاب ڏنو ويو ۽ ڪافي عرصي کان پوءِ انهن جون دليون سخت ٿي ويون ۽ اڄ انهن مان اڪثر ماڻهو نافرمان ئي آهن.
— عبدالسلام ڀُٽواِعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ يُـحْيِ الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ۭ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْاٰيٰتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُوْنَ 17
اهو چڱي طرح سمجهي ڇڏيو ته بيشڪ الله تعالى ويراني کان پوءِ زمين کي آباد ڪندو آهي. بيشڪ اسان توهان جي لاءِ نشانيون بيان ڪري ڇڏيون آهن ته جيئن توهان عقل کان ڪم وٺو.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ الْمُصَّدِّقِيْنَ وَالْمُصَّدِّقٰتِ وَاَقْرَضُوا اللّٰهَ قَرْضًا حَسَنًا يُّضٰعَفُ لَهُمْ وَلَهُمْ اَجْرٌ كَرِيْمٌ 18
بيشڪ خيرات ڪڍندڙ مرد ۽ خيرات ڪڍندڙ عورتون ۽ جن ماڻهن الله تعالى کي سھڻو قرض ڏنو آهي (الله تعالى جي طرفان) انهن سڀني کي گهڻو وڌائي واپس ڏنو ويندو ۽ انهن لاءِ بھترين اجرآهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا بِاللّٰهِ وَرُسُلِهٖٓ اُولٰۗىِٕكَ هُمُ الصِّدِّيْقُوْنَ ڰ وَالشُّهَدَاۗءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ ۭ لَهُمْ اَجْرُهُمْ وَنُوْرُهُمْ ۭ وَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَكَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَآ اُولٰۗىِٕكَ اَصْـحٰبُ الْـجَحِيْمِ ۧ19
۽ جن ماڻهن الله تعالى ۽ سندس رسول (ﷺ) تي ايمان آندو، اُهي پنھنجي پالڻھار جي نظر ۾ انتهائي سچا ۽ حق جي گواهي ڏيندڙ آهن. انهن لاءِ سندن اجر۽ نور آهي (باقي) جن ماڻهن ڪفر ڪيو ۽ اسان جي آيتن کي ڪوڙو ڪيو اهي سڀ جھنم (۾ داخل ٿيڻ) وارا آهن.
— عبدالسلام ڀُٽواِعْلَمُوْٓا اَنَّـمَا الْـحَيٰوةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَّلَهْوٌ وَّزِيْنَةٌ وَّتَفَاخُرٌۢ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْاَمْوَالِ وَالْاَوْلَادِ ۭ كَمَثَلِ غَيْثٍ اَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهٗ ثُـمَّ يَهِيْجُ فَتَرٰىهُ مُصْفَرًّا ثُـمَّ يَكُوْنُ حُطَامًا ۭ وَفِي الْاٰخِرَةِ عَذَابٌ شَدِيْدٌ ۙ وَّمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللّٰهِ وَرِضْوَانٌ ۭ وَمَا الْـحَيٰوةُ الدُّنْيَآ اِلَّا مَتَاعُ الْغُرُوْرِ 20
اهو سمجهي ڇڏيو ته بيشڪ دنيا جي زندگي کيل، تماشو، سينگار ۽ پاڻ ۾ هڪ ٻئي تي فخر ڪرڻ ۽ مال ۽ اولاد ۾ هڪ ٻئي کان وڌي وڃڻ جو ئي نالو آهي (ان جو مثال) ان مينھن وانگر آهي جو جنھن جي وسڻ سان زمين ۾ پيدا ٿيل ساوڪ ڪڙميءَ کي ڏاڍو خوش ڪري ڇڏيندي آهي. پر پوءِ جڏهن اها پچي تيار ٿي ويندي آهي ته اها توهان جي ئي سامهون پيلي ٿي بُهه ٿي وڃي ٿي. (ان جي مقابلي ۾) آخرت اها جڳهه آهي جنهن ۾ (ڪافرن لاءِ ) سخت عذاب آهي ته (مؤمنن لاءِ) الله تعالى جي طرفان بخشش ۽ رضامندي به آهي. دنيا جي زندگي رڳو ڌوڪي جي سامان کان سواءِ ٻيو ڪجهه ناهي.
— عبدالسلام ڀُٽو