073 surah
ھي سورة مَکِّیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 20 آيتون ۽ 2 رڪوع آھن
يٰٓاَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ 1ۙ
اي چادر ويڙهندڙ! .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي وڏو بار کڻندڙ (پيغمبر !)
— مولانا محمد مدنياي چادر ڍڪي سمهڻ وارا!
— عبدالسلام ڀُٽوقُمِ الَّيْلَ اِلَّا قَلِيْلًا 2ۙ
رات جو (نماز لاءِ) اٿو مگر ٿورو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريرات جو (تهجد نماز لاءِ) کڙو ٿي
— مولانا محمد مدنيرات جو ڪجهه حصو (نماز لاءِ) اٿندو ڪر.
— عبدالسلام ڀُٽونِّصْفَهٗ ٓ اَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِيْلًا 3ۙ
ان جو اڌ يا ان مان گهٽ ڪر ٿورو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريٿوري (رات) کان سواءِ رات جو اڌ ٿئي يا ان کان ڪجهه گهٽ ڪر،
— مولانا محمد مدنياڌ رات هجي يا ان کان ٿورو کڻي گهٽ حصو هجي.
— عبدالسلام ڀُٽواَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْاٰنَ تَرْتِيْلًا 4ۭ
يا وڌاءِ ان تي ۽ ٺاهي پڙهه ٺاهي پڙهڻ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرييا ان کان وڌاءِ! ۽ قرآن ٺاهي پڙهه!
— مولانا محمد مدنييا اڌ رات کان کڻي ڪجهه حصو وڌاءِ ۽ (نماز ۾) قرآن مجيد ٺاهي ٺاهي پڙهندو ڪر.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّا سَنُلْقِيْ عَلَيْكَ قَوْلًا ثَـقِيْلًا 5
بيشڪ اسين جلد القاءُ ڪنداسون توتي قول ڳرو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ اسين توتي وڏو ڪم رکڻ وارا آهيون.
— مولانا محمد مدنيهاڻي اسان تنھنجي مٿان تمام سخت ذميداري رکڻ وارا آهيون.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ نَاشِئَةَ الَّيْلِ هِيَ اَشَدُّ وَطْـاً وَّاَقْوَمُ قِيْلًا 6ۭ
بلاشڪ اٿڻ رات جو اهو سخت آهي لتاڙڻ جي لحاظ سان ۽ وڌيڪ درست ڪندڙ قول کي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ رات جو اٿڻ (نفس کي) نرم ڪرڻ ۾ تمام سخت آهي ۽ ان وقت ڳالهه تمام برابر نڪري ٿي.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ رات جو اٿڻ (نفس کي) نرم ڪرڻ لاءِ تمام ضروري آهي ۽ قرآن مجيد کي صحيح صحيح پڙهڻ لاءِ به اهو مناسب وقت آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ لَكَ فِي النَّهَارِ سَبْحًا طَوِيْلًا 7ۭ
بلاشڪ تنهنجي لاءِ ڏينهن ۾مصروفيت ڊگهي آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ توکي ڏينهن ۾ گهڻو ڪم ڪار آهي.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ ڏينھن جي وقت ۾ توکي تمام گهڻي مصروفيت آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ وَتَبَتَّلْ اِلَيْهِ تَبْتِيْلًا 8ۭ
۽ پنهنجي رب جو نالو ياد ڪر ۽ (سڀني کان) ڪٽجي رهه ان ڏانهن بلڪل ڪٽجڻ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ پنهنجي پاليندڙ جو نالو ياد ڪر ۽ سڀني کان جدا ٿي ان جو ٿيءُ!
— مولانا محمد مدني۽ پنھنجي پالڻھار جي نالي جو ذڪر ڪندو رهه ۽ سڀني کان الڳ ٿي ان ڏي ئي متوجھه ٿي.
— عبدالسلام ڀُٽورَبُّ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ لَآ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ فَاتَّخِذْهُ وَكِيْلًا 9
رب اوڀر جو ۽ اولهه جو ناهي ڪو عبادت جي لائق ان کان سواءِ پوءِ وٺ ان کي ڪارساز .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري(اهو) اڀرندي ۽ الهندي جو مالڪ آهي، ان کان سواءِ ٻيو ڪوبه عبادت جي لائق نه آهي پوءِ تون ان کي پنهنجن ڪمن بنائڻ وارو ڪري وٺ.
— مولانا محمد مدني(هو) اولهه ۽ اوڀر جو پالڻھار آهي. ان کان سواءِ ٻيو ڪير به عبادت جي لائق نه آهي. ان کي ئي سڀ معاملا درست ڪرڻ وارو سمجهه.
— عبدالسلام ڀُٽووَاصْبِرْ عَلٰي مَا يَقُوْلُوْنَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِيْلًا 10
۽ صبرڪر ان تي جيڪو چون ٿا ۽ ڇڏي ڏي انهن کي ڇڏڻ سهڻو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ (ڪافر) جيڪي پيا چون تنهن تي صبر ڪر ۽ کين چٽي نموني ڇڏي ڏي.
— مولانا محمد مدنيانهن ماڻهن جي ڳالهين تي صبر ڪر ۽ انهن کان سھڻي طريقي سان پاسو ڪندو رهه.
— عبدالسلام ڀُٽووَذَرْنِيْ وَالْمُكَذِّبِيْنَ اُولِي النَّعْمَةِ وَمَهِّلْهُمْ قَلِيْلًا 11
۽ ڇڏي ڏي مون کي ۽ ڪوڙو چوندڙن مالدارن کي ۽ مهلت ڏي انهن کي ٿوري .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ مون کي ۽ ڪوڙو ڪندڙن آسودن کي ڇڏي ڏي ۽ کين ٿوري مهلت ڏي
— مولانا محمد مدنيانهن ڪوڙن ۽ خوشحال ماڻهن جي معاملن کي مون تي ڇڏي ڏي ۽ انهن کي پنھنجي حال تي ئي ڇڏي ڏي.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ لَدَيْنَآ اَنْكَالًا وَّجَحِــيْمًا ۙ12
بلاشڪ اسان وٽ نيل (ڏنڊا ٻيڙيون) ۽ باهه آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ اسان وٽ (ان ڏينهن) هٿ ڪڙيون ۽ ڀڙڪندڙ باهه
— مولانا محمد مدنيبيشڪ اسان وٽ ٿلهيون هٿ ڪڙيون ۽ ڀڙڪندڙ باهه آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَّطَعَامًا ذَا غُصَّةٍ وَّعَذَابًا اَلِـــيْمًا ۤ13
۽ کاڌو گُـهٽي ڏيڻ وارو ۽ عذاب دردناڪ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ نڙيءَ ۾ اٽڪڻ وارو کاڌو ۽ دردناڪ عذاب هوندو.
— مولانا محمد مدني۽ نڙيءَ ۾ اٽڪندڙ کاڌو ۽ دردناڪ عذاب آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويَوْمَ تَرْجُفُ الْاَرْضُ وَالْجِبَالُ وَكَانَتِ الْجِبَالُ كَثِيْبًا مَّهِيْلًا 14
جنهن ڏينهن ڌٻندي زمين ۽ جبل ۽ هوندا جبل واريءَ جا ڍير وهايل .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجنهن ڏينهن زمين ۽ جبل ڌُٻندا ۽ جبل هاريل واريءَ جي دڙي جهڙا ٿي پوندا.
— مولانا محمد مدنيان ڏينھن زمين ۽ جبل ڌُڏي ويندا ۽ جبل هاريل واريءَ جا ڍڳ ٿي ويندا.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّآ اَرْسَلْنَآ اِلَيْكُمْ رَسُوْلًا ڏ شَاهِدًا عَلَيْكُمْ كَـمَآ اَرْسَلْنَآ اِلٰى فِرْعَوْنَ رَسُوْلًا ۭ15
بيشڪ اسان موڪليو اوهان ڏانهن رسول شاهدي ڏيندڙ اوهان تي جيئن موڪليوسون فرعون ڏانهن رسول .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري(اي ماڻهو!) بيشڪ اسان اوهان ڏي هڪ پيغمبر اوهان تي شاهدي ڏيندڙ (محمدﷺ) موڪليو آهي، جيئن فرعون ڏي هڪ رسول (موسيٰٰٰ) موڪليوسون.
— مولانا محمد مدني(اي مڪي وارؤ!) بيشڪ اسان توهان ڏانھن شاهدي ڏيندڙ هڪ رسول سڳورو موڪليو هو، جيئن اسان فرعون ڏانھن هڪ رسول سڳورو موڪليو هو.
— عبدالسلام ڀُٽوفَعَصٰى فِرْعَوْنُ الرَّسُوْلَ فَاَخَذْنٰهُ اَخْذًا وَّبِيْلًا 16
پوءِ بي فرماني ڪئي فرعون رسول جي پوءِ پڪڙيوسون ان کي پڪڙڻ سختيءَ وارو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريپوءِ فرعون ان رسول جي نافرماني ڪئي، پوءِ اسان ان تي سخت پڪڙ ڪئي.
— مولانا محمد مدنيپوءِ فرعون، رسول سڳوري جي نافرماني ڪئي ته اسان کيس انتھائي سختيءَ سان پڪڙيوسين.
— عبدالسلام ڀُٽوفَكَيْفَ تَتَّقُوْنَ اِنْ كَفَرْتُمْ يَوْمًا يَّجْعَلُ الْوِلْدَانَ شِيْبَا ڰ 17
پوءِ ڪيئن بچندؤ جيڪڏهن ڪفر ڪَــيُـوَ ان ڏينهن جيڪو بنائيندو ٻارن کي پوڙهو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريپوءِ جيڪڏهن اوهان ڪفر ڪيو ته ان ڏينهن کان ڪيئن بچي سگهندؤ جيڪو ڇوڪرن کي ٻڍو ڪندو،
— مولانا محمد مدنيجيڪڏهن توهان به (هِن رسول سڳوري کي) نه مڃيندا ته پوءِ ان ڏينھن کان ڪيئن بچي سگهندا جيڪو ٻارن کي (وقت کان اڳي) پوڙهو ڪري ڇڏيندو؟
— عبدالسلام ڀُٽوۨالسَّمَاۗءُ مُنْفَطِرٌۢ بِهٖ ۭ كَانَ وَعْدُهٗ مَفْعُوْلًا 18
آسمان ڦاٽندڙ هوندو ان سان هوندو ان جو وعدو پورو ڪيل .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريآسمان ان ڏينهن ڦاٽندو. سندس وعدو پورو ٿيڻ وارو آهي.
— مولانا محمد مدنيجنهن ڏينھن آسمان ڦاٽي پوندو ۽ الله تعالى جو وعدو ضرور پورو ٿيندو.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ هٰذِهٖ تَذْكِرَةٌ ۚ فَـمَنْ شَاۗءَ اتَّخَذَ اِلٰى رَبِّهٖ سَبِيْلًا ۧ19
بيشڪ هيءَ نصيحت آهي پوءِ جيڪو گهري ته پنهنجي رب ڏانهن واٽ وٺي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ هيءَ هڪ نصيحت آهي. پوءِ جيڪو گهري سو پنهنجي پاليندڙ ڏي رستو وٺي.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ هي (قرآن) هڪ نصيحت آهي، جيڪو (نصيحت) وٺڻ چاهي اهو پنھنجي پالڻھار جو (ٻڌايل) رستو اختيار ڪري.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ اَنَّكَ تَقُوْمُ اَدْنٰى مِنْ ثُلُـثَيِ الَّيْلِ وَنِصْفَهٗ وَثُلُثَهٗ وَطَاۗىِٕفَةٌ مِّنَ الَّذِيْنَ مَعَكَ ۭ وَاللّٰهُ يُقَدِّرُ الَّيْلَ وَالنَّهَارَ ۭ عَلِمَ اَنْ لَّنْ تُحْصُوْهُ فَتَابَ عَلَيْكُمْ فَاقْرَءُوْا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْاٰنِ ۭ عَلِمَ اَنْ سَيَكُوْنُ مِنْكُمْ مَّرْضٰى ۙ وَاٰخَرُوْنَ يَضْرِبُوْنَ فِي الْاَرْضِ يَبْتَغُوْنَ مِنْ فَضْلِ اللّٰهِ ۙ وَاٰخَرُوْنَ يُقَاتِلُوْنَ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ ڮ فَاقْرَءُوْا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ ۙ وَاَقِيْمُوا الصَّلٰوةَ وَاٰتُوا الزَّكٰوةَ وَاَقْرِضُوا اللّٰهَ قَرْضًا حَسَنًا ۭ وَمَا تُقَدِّمُوْا لِاَنْفُسِكُمْ مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوْهُ عِنْدَ اللّٰهِ هُوَ خَيْرًا وَّاَعْظَمَ اَجْرًا ۭ وَاسْتَغْفِرُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ ۧ20
بيشڪ تنهنجو رب ڄاڻي ٿو ته تحقيق تون (نماز ۾) بيهين ٿو ويجهو ٻن ٽهاين رات جو (قدر) ۽ ان جو اڌ ۽ ان جي ٽهائي ۽ هڪ جماعت انهن مان جيڪي تو سان گڏ آهن ۽ الله اندازي سان رکي ٿو رات ۽ ڏينهن کي ڄاڻي ٿو ته هرگز نه طاقت رکي سگهندؤ ان جي پوءِ ٻاجهه سان وريو اوهان تي پوءِ پڙهو جيڪو آسان ٿيو قرآن مان ڄاڻي ٿو ته جلد ٿيندا اوهان مان بيمار ۽ ٻيا سفر ڪن ٿا زمين ۾طلب ڪن ٿا الله جو فضل ۽ ٻيا جنگ ڪن ٿا الله جي واٽ ۾ پوءِ پڙهو اهو جيڪو آسان ٿيو ان مان ۽ قائم ڪيو نماز ۽ ڏيو زڪواة ۽ قرض ڏيو الله کي قرض سهڻو ۽ جيڪا اڳي ڪري موڪلي اوهان پنهنجن سرن لاءِ ڀلائي ته لهندؤ اوهان ان کي الله وٽ اهو ڀلو ۽ وڏو هوندو اجر ۾ ۽ الله کان مغفرت گهرو بيشڪ الله بخشڻهار، مهربان آهي.
— مولانا محمد ادريس ڏاھري(اي پيغمبرﷺ!) بيشڪ تنهنجو پاليندڙ ڄاڻي ٿو ته تون رات جي ٻن ٽهاين جي ويجهو (تهجد نماز ۾ ) بيهين ٿو ۽ (ڪڏهن) رات جو اڌ ۽ (ڪڏهن) رات جي ٽين پتي، ۽ جيڪي توسان گڏ آهن تن مان هڪ جماعت (به تو سان گڏ بيهي ٿي) ۽ الله رات ۽ ڏينهن جو اندازو ڪري ٿو. ان ڄاتو ته اوهين ان کي پورو ڪري ڪين سگهندو ان ڪري اوهان تي مهرباني ڪيائين پوءِ جيترو آسان ٿئي، اوترو قرآن پڙهو. اُن ڄاتو ته اوهان مان ڪي بيمار ٿيندا ۽ ٻيا الله جي فضل تلاش ڪرڻ لاءِ زمين ۾ مسافري ڪندا. ۽ ٻيا الله جي رستي ۾ جنگ ڪندا،ان ڪري جيترو آسان ٿئي اوترو قرآن پڙهو. ۽ نماز قائم ڪريو ۽ زڪوات ڏيو ۽ الله کي چڱو قرض ڏيو ۽ جا به ڀلائي پنهنجي لاءِ اڳي موڪليندؤ تنهن کي الله وٽ چڱو ۽ اجر ۾ تمام وڏو لهندؤ. ۽ الله کان معافي گهرو. بيشڪ الله گهڻو معاف ڪندڙ نهايت رحم وارو آهي.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ تنھنجي پالڻھار کي اها خبر آهي ته تون رات جو ٻه ٽھايون حصو ۽ ڪڏهن اڌ رات ۽ ڪڏهن هڪ ٽھائي حصو اُٿي تهجد نماز ۾ بيھندو آهين ۽ تنهنجن ساٿين مان به ڪجهه ساٿي اهو عمل ڪندا آهن. الله تعالى رات ۽ ڏينھن جي وقتن جو (باقاعده) حساب رکي ٿو. کيس معلوم آهي ته توهان وقت جي هميشه لاءِ پابندي نٿا ڪري سگهو. تنهنڪري هن توهان تي مھرباني ڪئي (۽ ان حڪم ۾ نرمي ڪئي اٿس) سو هاڻي توهان (تھجد ۾) جيترو آساني سان قرآن مجيد پڙهي سگهو، اوترو ئي پڙهو. هُن اهو به ڏٺو ته توهان مان ڪي ماڻهو بيمار هوندا، ڪي زمين ۾ الله تعالى جو فضل (يعني روزي) تلاش ڪرڻ ۾ هوندا ۽ ڪي وري الله تعالى جي رستي ۾ وڙهندا هوندا. سو (هاڻي) جيترو آسانيءَ سان نماز ۾ قرآن شريف پڙهي سگهو، اوترو ئي پڙهو. نماز قائم ڪريو، زڪوات ادا ڪندا رهو ۽ الله تعالى کي سھڻو قرض ڏيندا رهو. توهان پنھنجي لاءِ جيڪا به ڀلائي اڳتي موڪليندا سو ان کي الله تعالى وٽ ڏسندا، اهوئي بھتر آهي ۽ ان جو اجربه تمام وڏو آهي. الله تعالى کان (پنهنجي) گناهن جي معافي گهرو. بيشڪ الله تعالى وڏو معاف ڪندڙ ۽ وڏو رحم ڪندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽو