067 surah
ھي سورة مَکِّیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 30 آيتون ۽ 2 رڪوع آھن
تَبٰرَكَ الَّذِيْ بِيَدِهِ الْمُلْكُ ۡ وَهُوَ عَلٰي كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرُ 1ۙ
برڪت وارو آهي اهو (الله) جنهن جي (قدرتي) هٿ ۾ بادشاهي آهي ۽ اهو هر شيءِ تي قادر آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياهو (الله) وڏي برڪت وارو آهي جنهن جي هٿ ۾ (ساري ملڪ جي) بادشاهي آهي ۽ اهو سڀ ڪنهن شيءِ تي سگهارو آهي،
— مولانا محمد مدنيوڏي برڪت وارو آهي اهو (الله تعالى) جنھن جي هٿ ۾ (سموري) بادشاهي آهي ۽ هُو هر شيءِ تي قدرت رکندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوۨالَّذِيْ خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيٰوةَ لِيَبْلُوَكُمْ اَيُّكُمْ اَحْسَنُ عَمَلًا ۭ وَهُوَ الْعَزِيْزُ الْغَفُوْرُ 2ۙ
اهو جنهن پيدا ڪيو موت ۽ زندگي تانته آزمائي اوهان کي ته ڪهڙو اوهان مان وڌيڪ سهڻو آهي عمل ۾ ۽ اهو غالب، بخشڻهار آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجنهن موت ۽ حياتيءَ کي پيدا ڪيو هن لاءِ ته اوهان کي آزمائي ته اوهان مان ڪنهن جا عمل چڱا آهن ۽ اهو زبردست (۽) بخشڻ وارو آهي،
— مولانا محمد مدنيجنھن موت ۽ زندگي بنايو ته جيئن توهان کي آزمائي ڏسي ته توهان مان ڪير سھڻا عمل ڪرڻ وارو آهي؟ ۽ هو زبردست معاف ڪندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوالَّذِيْ خَلَقَ سَبْعَ سَمٰوٰتٍ طِبَاقًا ۭ مَا تَرٰى فِيْ خَلْقِ الرَّحْمٰنِ مِنْ تَفٰوُتٍ ۭ فَارْجِعِ الْبَصَرَ ۙ هَلْ تَرٰى مِنْ فُطُوْرٍ 3
اهو جنهن پيدا ڪيا ست آسمان طبقا ڪري نه ڏسندين رحمٰن جي پيدا ڪرڻ ۾ ڪو نقص پوءِ وراءِ تون نگاهه ڇا ڏسين ٿو ڪو رخنو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجنهن ستن آسمانن کي طبقا طبقا بڻايو. (اي ڏسندڙ !) تون وڏي مهربان (الله) جي بنائڻ ۾ ڪجهه به فرق نه ڏسندين. پوءِ تون ورائي (آسمان ڏي) نظر ڪر ته ڇا تون (ڪٿي) ڪو چير ڏسين ٿو؟
— مولانا محمد مدنيجنھن هڪ ٻئي جي مٿان ست آسمان ٺاهيا. تون الله تعالى جي ٺاهيل شيءِ ۾ ڪنھن به قسم جو فرق نه ڏسندين. پنھنجي نظر کي هڪ ڀيرو وري ڦيراءِ، ڇا توکي (آسمان ۾) ڪو نُقص نظر اچي ٿو.
— عبدالسلام ڀُٽوثُـمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ كَرَّتَيْنِ يَنْقَلِبْ اِلَيْكَ الْبَصَرُ خَاسِئًا وَّهُوَ حَسِيْرٌ 4
ان کان پوءِ موٽاءِ نگاهه ٻه ٻه ڀيرا ته موٽندي تو ڏانهن نگاهه ناڪام ٿي ۽ اها حسرت واري آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوري تون نظر کي بار بار موٽاءِ ته تو ڏي نظر جهڪي ٿي موٽندي ۽ اها ٿڪل هوندي.
— مولانا محمد مدنيپنھنجي نظر کي وري ٻيھرڊوڙاءِ ته اها ٿڪجي ۽ مايوس ٿي واپس ايندي.
— عبدالسلام ڀُٽووَلَقَدْ زَيَّنَّا السَّمَاۗءَ الدُّنْيَا بِمَصَابِيْحَ وَجَعَلْنٰهَا رُجُوْمًا لِّلشَّـيٰطِيْنِ وَاَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابَ السَّعِيْرِ 5
۽ البته تحقيق سينگاريو اسان آسمان دنيا وارو تارن سان ۽ بنايو اسان انهن کي اُمڙ شيطانن جي لاءِ ۽ تيار ڪيو اسان انهن جي لاءِ ساڙيندڙ باهه جو عذاب .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ بيشڪ اسان دنيا جي آسمان کي ڏيئن (تارن) سان سينگاريو آهي ۽ اسان انهن کي شيطانن جي چُٽڻ لاءِ هٿيار بڻايو آهي ۽ اسان انهن لاءِ ڀڙڪندڙ باهه جو عذاب تيار ڪيو آهي.
— مولانا محمد مدني۽ بيشڪ اسان دنيا جي (ظاهري) آسمان کي تارن سان سينگاريو آهي ۽ اُنهن کي شيطانن کي پري ڀڄائڻ جو ذريعو ٺاهيو آهي ۽ اسان اُنهن (شيطانن) لاءِ ڀڙڪندڙ باهه جو عذاب تيار ڪيو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَلِلَّذِيْنَ كَفَرُوْا بِرَبِّهِمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ ۭ وَبِئْسَ الْمَصِيْرُ 6
۽ انهن جي لاءِ جن ڪفر ڪيو پنهنجي رب جو، جهنم جو عذاب آهي ۽ اهو بري جاءِ موٽڻ جي آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ جن پنهنجي پاليندڙ جو انڪار ڪيو تن لاءِ دوزخ جي سزا آهي ۽ اها موٽڻ جي جاءِ بڇڙي آهي.
— مولانا محمد مدني۽ جن ماڻهن پنھنجي پالڻھار جو انڪار ڪيو ته انهن لاءِ جھنم جو عذاب آهي ۽ (اُها) رهڻ جي بري جاءِ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِذَآ اُلْقُوْا فِيْهَا سَمِعُوْا لَهَا شَهِيْقًا وَّهِىَ تَفُوْرُ 7ۙ
جڏهن اڇلايا ويندا ان ۾ ته ٻڌندا ان جون هينگون ۽ اهو اڀامندو پيو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجڏهن ان ۾ کين اڇلايو ويندو ته ان جون (گڏهه جهڙيون) هينگون ٻڌندا ۽ اهو پيو ٽهڪندو، ڄڻ ته ڪاوڙ کان اجهو ٿو ڦاٽي.
— مولانا محمد مدنيجڏهن ڪافرن کي ان ۾ اڇليو ويندو ته هو ان جي ڀڙڪڻ جو خوفناڪ آواز ٻڌندا ۽ اُها (باهه) انتھائي ڪاوڙ ۾ هوندي.
— عبدالسلام ڀُٽوتَكَادُ تَمَــيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ ۭ كُلَّمَآ اُلْقِيَ فِيْهَا فَوْجٌ سَاَلَهُمْ خَزَنَــتُهَآ اَلَمْ يَاْتِكُمْ نَذِيْرٌ 8
ويجهو آهي جو ڦاٽي پوي ڪاوڙ جي ڪري جڏهن به اڇلايو ويندوان ۾ هڪ ٽولوته پڇندا انهن کان داروغا ان جا ته ڇا نه آيو اوهان وٽ ڪو ڊيڄاريندڙ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجڏهن به ان ۾ ڪنهن ٽوليءَ کي اُڇلايو ويندو ته ان جا داروغا انهن کان پڇندا ته اوهان وٽ ڪو ڊيڄارڻ وارو نه آيو هو ڇا؟
— مولانا محمد مدني(ايئن محسوس ٿيندو ته) ڄڻ ڪاوڙ جي ڪري اجهو ٿي ڦاٽي پوي. جڏهن به ان ۾ ڪو ٽولو اڇلايو ويندو ته اُن جا داروغا اُنهن کان پڇندا ته ڇا توهان وٽ ڪو ڊيڄارڻ وارو نه آيو هو؟
— عبدالسلام ڀُٽوقَالُوْا بَلٰي قَدْ جَاۗءَنَا نَذِيْرٌ ڏ فَكَذَّبْنَا وَقُلْنَا مَا نَزَّلَ اللّٰهُ مِنْ شَيْءٍ ښ اِنْ اَنْتُمْ اِلَّا فِيْ ضَلٰلٍ كَبِيْرٍ 9
چوندا ته هائو تحقيق آيو اسان وٽ ڊيڄاريندڙ پوءِ اسان (ان کي) ڪوڙو چيو ۽ اسان چيوته نه نازل ڪئي الله ڪا شيءِ ناهيو اوهان مگر گمراهيءَ وڏيءَ ۾ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياهي چوندا ته ڇو نه، بيشڪ اسان وٽ ڊيڄارڻ وارو آيو هو، پوءِ اسان(انکي) ڪوڙو ڪيو ۽ چيوسون ته الله ڪابه شيءِ نازل نه ڪئي آهي. اوهين ته وڏيءَ گمراهيءَ ۾ پيا آهيو.
— مولانا محمد مدنيهو چوندا ته: ڇو نه! اسان وٽ ڊيڄارڻ وارا ته آيا هيا پر اسان کين ڪوڙو ڪيو ۽ چيو ته الله تعالى ڪابه شيءِ نازل نه ڪئي آهي (۽اسان کين اهو به چيو ته) توهان خود وڏي گمراهيءَ ۾ (پيل) آهيو.
— عبدالسلام ڀُٽووَقَالُوْا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ اَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِيْٓ اَصْحٰبِ السَّعِيْرِ 10
۽ چيائون جيڪڏهن ٻڌون ها يا عقل رکون ها اسان ته نه هجون ها جهنم وارن ۾ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ چوندا ته جيڪڏهن اسين ٻڌون ها يا سمجهون ها ته دوزخين (جي جماعت) ۾ (ڪڏهن به داخل) نه ٿيون ها.
— مولانا محمد مدنيهو وڌيڪ چوندا ته جيڪڏهن اسان (انهن جي ڳالهه) ٻڌون ها يا سمجهي وٺون ها ته (اڄ) هِنن دوزخين ۾ شامل نه هجون ها.
— عبدالسلام ڀُٽوفَاعْتَرَفُوْا بِذَنْۢبِهِمْ ۚ فَسُحْقًا لِّاَصْحٰبِ السَّعِيْرِ 11
پوءِ مـڃيندا پنهنجوگناهه پوءِ ڦٽڪار آهي جهنم وارن جي لاءِ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريپوءِ انهن پنهنجو ڏوهه مڃيو. پوءِ دوزخي (رحمت کان) پري هجن.
— مولانا محمد مدنيپوءِ هو پنھنجي گناهن جو اعتراف ڪندا. دوزخين جي مٿان لعنت آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ الَّذِيْنَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ لَهُمْ مَّغْفِرَةٌ وَّاَجْرٌ كَبِيْرٌ 12
بيشڪ اهي شخص جيڪي ڊڄن ٿا پنهنجي رب کان اڻ ڏٺو انهن جي لاءِ مغفرت ۽ ثواب وڏو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ جيڪي پنهنجي پاليندڙ کان پرپٺ ڊڄن ٿا تن لاءِ معافي ۽ وڏو اجر آهي.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ جيڪي ماڻهو پنھنجي پالڻھار کان اَڻ ڏٺي ڊڄندا رهن ٿا ته انهن لاءِ بخشش ۽ وڏواجر آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَاَسِرُّوْا قَوْلَكُمْ اَوِ اجْهَرُوْا بِهٖ ۭ اِنَّهٗ عَلِيْمٌۢ بِذَاتِ الصُّدُوْرِ 13
۽ آهستي ڪيو پنهنجي ڳالهه يا بلند آواز ڪيو اها بيشڪ اهو (الله) ڄاڻندڙ آهي سيني واريون ڳالهيون .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ (اي ماڻهو !) اوهين پنهنجي ڳالهه آهستي ڪريو يا ڏاڍيان، اهو ته سينن جون ڳالهيون ڄاڻندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنيتوهان آهستي ڳالهايو يا ڏاڍيان، بيشڪ هو ته سينن جي رازن کي به خوب ڄاڻي ٿو.
— عبدالسلام ڀُٽواَلَا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ ۭ وَهُوَ اللَّطِيْفُ الْخَبِيْرُ ۧ14
ڇا نه ٿو ڄاڻي اهو جنهن پيدا ڪيو ۽ اهوئي سنهيون شيون ڄاڻندڙ خبردار آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريڀلا جنهن پيدا ڪيو آهي سو نه ڄاڻندو ڇا؟ اهو ته اونهيءَ نظر وارو پوري خبر رکندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنيڇا اهو جنھن پيدا ڪيو آهي، ان کي خبر نه هوندي؟ هو ته انتھائي باريڪ بين وڏي خبر رکندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوهُوَ الَّذِيْ جَعَلَ لَكُمُ الْاَرْضَ ذَلُوْلًا فَامْشُوْا فِيْ مَنَاكِبِهَا وَكُلُوْا مِنْ رِّزْقِهٖ ۭ وَاِلَيْهِ النُّشُوْرُ 15
اهو ئي آهي جنهن بنائي اوهان جي لاءِ زمين مسخر پوءِ هلو ان جي رستن ۾ ۽ کائو ان جي رزق مان ۽ ان ڏانهن ئي اٿڻ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريهو اهو آهي جنهن اوهان لاءِ زمين کي تابع ڪيو آهي پوءِ ان جي پاسن ۾ هلو ۽ الله جي رزق مان کائو. ۽ ان ڏي ئي جيئرو ٿي اٿڻ آهي.
— مولانا محمد مدنياهو (الله) ئي ته آهي جنھن توهان لاءِ زمين کي هموار ڪيو ته جيئن توهان ان ۾ ٺاهيل رستن تي هلندا رهو ۽ ان جي (رکيل) رزق مان کائيندا رهو ۽ ان ڏانھن ئي ٻيھر جيئرو ٿي اٿڻو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوءَاَمِنْتُمْ مَّنْ فِي السَّمَاۗءِ اَنْ يَّخْسِفَ بِكُمُ الْاَرْضَ فَاِذَا هِيَ تَمُوْرُ ۙ16
ڇا بي خوف ٿيئو؟ ان کان جيڪو آسمان ۾ آهي ته ڳهرائي اوهان کي زمين ۾ پوءِ ان وقت اها ڌُٻي پئي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريڇا جيڪو (الله) آسمانن ۾ آهي تنهن کان اوهان کي ڊپ ڪونهي ته متان اوهان کي زمين ۾ ڳهائي ڇڏي پوءِ اها اُن ئي وقت ڌڏڻ لڳي وڃي.
— مولانا محمد مدنيڇا جيڪو (الله تعالى) آسمان ۾ آهي ان کان توهان بي خوف ٿيا ويٺا آهيو ته متان هو توهان کي زمين ۾ ڳھائي ڇڏي. پوءِ اتي جو اتي زمين ڌڏڻ لڳي.
— عبدالسلام ڀُٽواَمْ اَمِنْتُمْ مَّنْ فِي السَّمَاۗءِ اَنْ يُّرْسِلَ عَلَيْكُمْ حَاصِبًا ۭ فَسَتَعْلَمُوْنَ كَيْفَ نَذِيْرِ 17
يا امن وارا ٿيئو ان کان جيڪو آسمان ۾ آهي ته موڪلي اوهان تي پٿر پوءِ جلد ڄاڻندؤ ته ڪيئن آهي منهنجو ڊيڄارڻ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرييا ته جيڪو (الله) آسمانن ۾ آهي تنهن کان اوهان کي ڊپ ڪونهي ته متان اوهان تي پهڻن وسائڻ وارو واه موڪلي. پوءِ سگهوئي ڄاڻندو ته منهنجو ڊيڄارڻ ڪيئن آهي.
— مولانا محمد مدنيڇا جيڪو (الله تعالى) آسمان ۾ آهي توهان کي ان جو خوف نٿو ٿئي ته متان هو توهان جي مٿان پٿر وسائڻ واري هوا موڪلي، پوءِ توهان کي خبر پئجي ويندي ته منهنجو ڊيڄارڻ ڪيئن هوندو آهي؟
— عبدالسلام ڀُٽووَلَقَدْ كَذَّبَ الَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَكَيْفَ كَانَ نَكِيْرِ 18
۽ البته تحقيق ڪوڙو چيو انهن جيڪي هئا انهن کان اڳي پوءِ ڪيئن هو منهنجو انڪار ڪرڻ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ بيشڪ جيڪي انهن کان اڳ هئا تن (به) ڪوڙو ڪيو پوءِ منهنجو روڪڻ ڪيئن هو؟
— مولانا محمد مدني۽ بيشڪ انهن کان پھريائين به ماڻهن ڪوڙو ڪيو هو پوءِ (منهنجي) پڪڙ ڪيئن هئي؟
— عبدالسلام ڀُٽواَوَلَمْ يَرَوْا اِلَى الطَّيْرِ فَوْقَهُمْ صٰۗفّٰتٍ وَّيَقْبِضْنَ ڪ مَا يُمْسِكُـهُنَّ اِلَّا الرَّحْـمٰنُ ۭ اِنَّهٗ بِكُلِّ شَيْءٍۢ بَصِيْرٌ 19
ڇا نه ڏٺائون پکين ڏانهن انهن جي مٿان پر کوليندڙ ۽ (پر) سميٽي رکن ٿا نه ٿو روڪي رکي انهن کي ڪو رحمٰن کان سواءِ بيشڪ اهو هر شيءِ ڏسندڙ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريڇا پنهنجي مٿان پرن جي پکيڙيندڙن ۽ بند ڪندڙن پکين ڏي انهن نه ڏٺو آهي، انهن کي وڏي مهربان (الله) کان سواءِ ٻيو ڪوبه (ڪِرڻ کان) نٿو جهلي. بيشڪ اهو ته سڀڪنهن شيءِ کي ڏسندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنيڇا انهن پنھنجي مٿان اڏامندڙ پکين کي نه ڏٺو آهي ته هو پَر ڦھلائيندا ۽ بند ڪندا رهن ٿا؟ اُنهن کي هيٺ ڪِرڻ کان الله تعالى قابو ڪري ٿو. بيشڪ هو هر شيءِ تي گهري نظر رکندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواَمَّنْ هٰذَا الَّذِيْ هُوَ جُنْدٌ لَّكُمْ يَنْصُرُكُمْ مِّنْ دُوْنِ الرَّحْمٰنِ ۭ اِنِ الْكٰفِرُوْنَ اِلَّا فِيْ غُرُوْرٍ ۚ20
يا ڪهڙو هي اهو آهي؟ جو اهو اوهان جو لشڪر آهي مدد ڪري ٿو اوهان جي رحمٰن کان سواءِ ناهن ڪافر مگر ڌوڪي ۾ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريڀلا اهو لشڪر اوهان جو ڪهڙو آهي جو اوهان کي وڏي مهربان (الله) کان سواءِ مدد ڏي ٿو؟ ڪافر ته رڳو ڌوڪي ۾ پيل آهن.
— مولانا محمد مدنيآخر اوهان جو اُهو ڪھڙو لشڪر آهي جيڪو الله تعالى کان سواءِ توهان جي مدد ڪري سگهي؟ ڪافر ته صفا ڌوڪي ۾ پيل آهن.
— عبدالسلام ڀُٽو