064 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 18 آيتون ۽ 2 رڪوع آھن
يُسَبِّحُ لِلّٰهِ مَا فِي السَّمٰوٰتِ وَمَا فِي الْاَرْضِ ۚ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ ۡ وَهُوَ عَلٰي كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ 1
تسبيح پڙهي ٿي الله جي لاءِ اها شيءِ جيڪا آسمانن ۾ آهي ۽ جيڪا زمين ۾ آهي ان جي بادشاهي آهي ۽ ان جو حمد آهي ۽ اهو هرشيءِ تي قادر آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجو ڪجهه آسمانن ۾ ۽ جو ڪجهه زمين ۾ آهي سو الله جي پاڪائي بيان ڪري ٿو. ان جي ئي بادشاهي آهي ۽ ان جي ئي تعريف آهي ۽ اهو هر شيءِ تي قدرت رکندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنيآسمانن ۽ زمين جي هر مخلوق الله تعالى جي تسبيح بيان ڪري رهي آهي. بادشاهي ان جي ئي آهي ۽ تعريف به ان جي ئي آهي ۽ هو هر شيءِ تي قدرت رکندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوهُوَ الَّذِيْ خَلَقَكُمْ فَمِنْكُمْ كَافِرٌ وَّمِنْكُمْ مُّؤْمِنٌ ۭ وَاللّٰهُ بِـمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِيْرٌ 2
اهو ئي آهي جنهن پيدا ڪيو اوهان کي پوءِ اوهان مان ڪو ڪافر آهي ۽ اوهان مان ڪو مؤمن آهي ۽ الله جيڪي ڪيو ٿا ڏسندڙ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريهو اهو آهي جنهن اوهان کي پيدا ڪيو پوءِ ڪو اوهان مان ڪافر ۽ ڪو اوها ن مان ايمان وارؤ آهي. ۽ جيڪي اوهين ڪريو ٿا تنهن کي الله ڏسندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنياُهو (الله) ئي آهي جنھن توهان کي پيدا ڪيو آهي. پوءِ توهان مان ڪو ڪافر آهي ته ڪو مؤمن ۽ توهان جيڪو ڪجهه ڪريو ٿا، ان تي الله تعالى جي گهري نظر آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوخَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ بِالْـحَقِّ وَصَوَّرَكُمْ فَاَحْسَنَ صُوَرَكُمْ ۚ وَاِلَيْهِ الْمَصِيْرُ 3
پيدا ڪيائين آسمان ۽ زمين حق سان ۽ صورت ڏنائين اوهان کي پوءِ سهڻيون بنايائين اوهان جون صورتون ۽ ان ڏانهن ئي موٽڻ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريآسمانن ۽ زمين کي تدبير سان بنايو اٿس ۽ اوهان جون صورتون بنايون اٿس، پوءِ اوهان جن صورتن کي چٽو ڪيو اٿس ۽ ان ڏي ئي موٽڻ آهي.
— مولانا محمد مدني(هُن) آسمانن ۽ زمين کي برحق پيدا ڪيو آهي ۽ توهان جي شڪل ۽ صورت کي تمام سھڻو بنايو آهي ۽ ان ڏانھن ئي موٽڻو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويَعْلَمُ مَا فِي السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَيَعْلَمُ مَا تُسِرُّوْنَ وَمَا تُعْلِنُوْنَ ۭ وَاللّٰهُ عَلِيْمٌۢ بِذَاتِ الصُّدُوْرِ 4
ڄاڻي ٿو اهو جيڪو ڪجهه آسمانن ۾ ۽ زمين ۾ آهي ۽ ڄاڻي ٿو جيڪي لڪايو ٿا ۽ جيڪي ظاهر ڪيو ٿا ۽ الله ڄاڻندڙ آهي سينن واريون ڳالهيون .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجو ڪجهه آسمانن ۽ زمين ۾ آهي، ان کي ڄاڻي ٿو. ۽ جو لڪايو ٿا ۽ جو ظاهر ڪريو ٿا، ان کي ڄاڻي ٿو. ۽ الله دلين جي ڳالهين کي ڄاڻندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنيآسمانن ۽ زمين ۾ جيڪو ڪجهه آهي هُو سڀ ڄاڻي ٿو ۽ جيڪو ڪجهه توهان لڪايو ٿا يا ظاهر ڪريو ٿا ان کي به هو خوب ڄاڻي ٿو، الله تعالى ته سينن جي رازن کي به ڄاڻي ٿو.
— عبدالسلام ڀُٽواَلَمْ يَاْتِكُمْ نَبَؤُا الَّذِيْنَ كَفَرُوْا مِنْ قَبْلُ ۡ فَذَاقُوْا وَبَالَ اَمْرِهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ 5
ڇا نه آئي اوهان وٽ خبر انهن جي جن ڪفر ڪيو اڳ ۾ پوءِ چکيائون وبال پنهنجي امر جو ۽ انهن جي لاءِ عذاب درد ناڪ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريڇا اوهان کي انهن جي خبر نه پهتي جيڪي هن کان اڳي ڪافر ٿيا پوءِ انهن (دنيا ۾ ) پنهنجي ڪم جي سزا (جو مزو) چکيو ۽ (آخرت ۾ ) انهن لاءِ دردناڪ عذاب آهي.
— مولانا محمد مدنيڇا توهان تائين هنن کان اڳ گذري ويل ڪافرن جي خبر نه پھتي آهي؟ جو انهن پنھنجي عملن جي سزا چکي ۽ (قيامت ۾) انهن لاءِ دردناڪ عذاب آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوذٰلِكَ بِاَنَّهٗ كَانَتْ تَّاْتِيْهِمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنٰتِ فَقَالُوْٓا اَبَشَرٌ يَّهْدُوْنَنَا ۡ فَكَفَرُوْا وَتَوَلَّوْا وَّاسْتَغْنَى اللّٰهُ ۭ وَاللّٰهُ غَنِيٌّ حَمِيْدٌ 6
اهو ان سببان جو تحقيق شان هي آهي ته آيا ٿي انهن وٽ رسول انهن جا روشن دليلن سان پوءِ چيائون ته ڇا بشر هدايت ڪن ٿا اسان کي؟ پوءِ ڪفر ڪيائون ۽ منهن موڙيائون ۽ بي پرواهي ڏيکاري الله ۽ الله بي نياز، ساراهيل آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياهو هن ڪري ته انهن وٽ سندن رسول ظاهر نشانيون کڻي ايندا هئا پوءِ تن چيو ته اسان کي (اسان جهڙا) ماڻهو رستو ڏيکاريندا ڇا؟ پوءِ انڪار ڪيائون ۽ منهن ڦيرايائون ۽ الله بي پرواهي ڪئي ۽ الله بي پرواه ساراهيل آهي.
— مولانا محمد مدنياها سزا هُنن کي اِن ڪري ملي جو وٽن رسول سڳورا پڌريون نشانيون کڻي ايندا رهيا پر هي چوندا هئا ته ڇا اسان کي (هاڻي) انسان ئي هدايت ڏيندا؟ سو انهن ڪفر ڪيو ۽ منھن ڦيري ڇڏيو پوءِ الله تعالى به انهن کان بي پرواهي اختيار ڪئي. الله تعالى بي پرواهه ۽ تعريف جي لائق آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوزَعَمَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْٓا اَنْ لَّنْ يُّبْعَثُوْا ۭ قُلْ بَلٰى وَرَبِّيْ لَتُبْعَثُنَّ ثُـمَّ لَتُـنَبَّؤُنَّ بِـمَا عَمِلْتُمْ ۭ وَذٰلِكَ عَلَي اللّٰهِ يَسِيْرٌ 7
گمان ڪيو انهن جن ڪفر ڪيو هي ته هرگز نه اٿاريا ويندا فرماءِ هائو منهنجي رب جو قسم آهي ته البته ضرور اٿاريا ويندؤ ان کان پوءِ البته ضرور خبر ڪيا ويندؤ ان جي جيڪي عمل ڪيا اوهان ۽ اهو الله لاءِ آسان آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريڪافر دعويٰ ڪن ٿا ته کين ڪڏهن به جيئرو ڪري نه اٿاريو ويندو. (اي پيغمبر! کين) چئو ته ڇو نه؟ آءُ پنهنجي پاليندڙ جو قسم کڻان ٿو ته اوهان کي ضرور جيئرو ڪري اٿاريو ويندو پوءِ جيڪي اوهين ڪريو ٿا تنهن جي اوهان کي خبر ڏني ويندي ۽ اهو (ڪم) الله تي آسان آهي.
— مولانا محمد مدنيڪافرن جي اها دعوى آهي ته کين ڪڏهن به ٻيھر نه اٿاريو ويندو، تون چؤ ته ڇونه! قسم آهي منھنجي رب جو! توهان سڀني کي ٻيھر جيئرو به ڪيو ويندو ۽ توهان کي توهان جا ڪيل ڪم به ٻڌايا ويندا ۽ ايئن ڪرڻ الله تعالى جي لاءِ تمام سولو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوفَاٰمِنُوْا بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ وَالنُّوْرِ الَّذِيْٓ اَنْزَلْنَا ۭ وَاللّٰهُ بِـمَا تَعْمَلُوْنَ خَبِيْرٌ 8
پو ءِ ايمان آڻيو الله تي ۽ ان جي رسول تي ۽ نور تي جيڪو نازل ڪيو اسان ۽ الله ان جي جيڪي ڪيو ٿا خبررکندڙ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريتنهن ڪري الله ۽ سندس رسول تي ۽ ان نور تي جو اسان نازل ڪيو آهي ايمان آڻيو. ۽ جيڪي اوهين ڪريو ٿا تنهن جي الله خبر رکندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنيتنھن ڪري توهان الله تعالى، ان جي رسول سڳوري ۽ اسان جيڪو نور (يعني قرآن) نازل ڪيو آهي ان تي ايمان آڻيو. الله تعالى توهان جي عملن کان خوب واقف آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويَوْمَ يَجْمَعُكُمْ لِيَوْمِ الْجَمْعِ ذٰلِكَ يَوْمُ التَّغَابُنِ ۭ وَمَنْ يُّؤْمِنْۢ بِاللّٰهِ وَيَعْمَلْ صَالِحًا يُّكَفِّرْ عَنْهُ سَـيِّاٰتِهٖ وَيُدْخِلْهُ جَنّٰتٍ تَـجْرِيْ مِنْ تَـحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَآ اَبَدًا ۭ ذٰلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيْمُ 9
جنهن ڏينهن گڏ ڪندو اوهان کي گڏ ٿيڻ جي ڏينهن لاءِ اهو ڏينهن کَٽڻ ۽ هارائڻ جو آهي ۽ جيڪو ايمان آڻي ٿو الله تي ۽ ڪري ٿو صالح عمل ميٽي ڇڏيندو ان کان برايون ان جون ۽ داخل ڪندو ان کي بهشتن ۾ جو وهن پيون هيٺان انهن جي نهرون هميشہ رهندڙ انهن ۾ هميشہ اها ڪاميابي وڏي آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجنهن ڏينهن الله اوهان کي گڏ ٿيڻ جي ڏينهن لاءِ گڏ ڪندو، اهوئي کَٽڻ هارائڻ جو ڏينهن آهي ۽ جيڪي الله تي ايمان آڻيندا ۽ چڱو عمل ڪندا ته انهن کان سندن مدايون ميٽي ڇڏيندو ۽ انهن کي اهڙن باغن ۾ داخل ڪندو جن جي هيٺان واه وهن ٿا انهن ۾ هميشه رهندا. اهائي وڏي ڪاميابي آهي.
— مولانا محمد مدنيجڏهن هو توهان سڀني کي هڪ هنڌ گڏ ٿيڻ واري ڏينھن گڏ ڪندو. اهوئي ته کٽڻ ۽ هارائڻ جو ڏينھن هوندو ۽ جيڪو الله تعالى تي ايمان آڻيندو ۽ نيڪ عمل ڪندو ته هو (الله) انهن جي ڪوتاهين کي مِٽائي ڇڏيندو ۽ کين اهڙن باغن ۾ داخل ڪندو جن جي هيٺان (مختلف قسمن جون) نھرون وهنديون. هو انهن ۾ هميشه رهندا. اهائي وڏي ڪاميابي آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَكَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَآ اُولٰۗىِٕكَ اَصْـحٰبُ النَّارِ خٰلِدِيْنَ فِيْهَا ۭ وَبِئْسَ الْمَصِيْرُ ۧ10
۽ جن ڪفر ڪيو ۽ ڪوڙو چيائون اسان جي آيتن کي اهي جهنمي آهن هميشہ رهندڙ ان ۾ ۽ بري آهي موٽڻ جي جا ءِ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ جن انڪار ڪيو ۽ اسان جي آيتن کي ڪوڙو ڪيو سي ئي باه وارا آهن، ان ۾ پيا رهندا ۽ اها موٽڻ جي جاءِ بڇڙي آهي.
— مولانا محمد مدني۽ جن ماڻهن ڪفر ڪيو ۽ اسان جي آيتن کي ڪوڙو ڪيو اُهي جھنمي آهن. هو سدائين ان ۾ رهندا ۽ اُها ڏاڍي بري جاءِ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽومَآ اَصَابَ مِنْ مُّصِيْبَةٍ اِلَّا بِاِذْنِ اللّٰهِ ۭ وَمَنْ يُّؤْمِنْۢ بِاللّٰهِ يَهْدِ قَلْبَهٗ ۭ وَاللّٰهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيْمٌ 11
نه ٿي پهچي ڪا مصيبت مگر الله جي اذن سان ۽ جيڪو ايمان آڻي ٿو الله تي ته هدايت ڪري ٿو ان جي دل کي ۽ الله هر شيءِ کي ڄاڻندڙ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريڪابه مصيبت الله جي حڪم کان سواءِ نه ٿي پهچي. ۽ جو الله تي ايمان آڻيندو ته اهو سندس دل کي رستو ڏيکاريندو ۽ الله سڀڪنهن شيءِ کي ڄاڻندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنيڪابه مصيبت الله تعالى جي اجازت کان سواءِ نه ايندي آهي. جيڪو ماڻهو الله تعالى تي ايمان آڻيندو ته هو ان جي دل کي هدايت نصيب ڪندو ۽ الله تعالى هر شيءِ کي چڱي طرح ڄاڻي ٿو.
— عبدالسلام ڀُٽووَاَطِيْعُوا اللّٰهَ وَاَطِيْعُوا الرَّسُوْلَ ۚ فَاِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاِنَّـمَا عَلٰي رَسُوْلِنَا الْبَلٰغُ الْمُبِيْنُ 12
۽ اطاعت ڪيو الله جي ۽ اطاعت ڪيو رسول جي پوءِ جيڪڏهن منهن موڙيو اوهان پوءِ اسان جي رسول تي صرف کليل پيغام پهچائڻ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ الله جو حڪم مڃيو ۽ رسول جو حڪم مڃيو. پوءِ جيڪڏهن منهن موڙيندو ته اسان جي رسول تي ته رڳو پڌرو پيغام پهچائڻ آهي.
— مولانا محمد مدنيالله تعالى جي اطاعت ڪريو ۽ رسول سڳوري جي اطاعت ڪريو ۽ جيڪڏهن توهان منھن موڙيندا ته بيشڪ اسان جي رسول جي مٿان رڳو پڌرو پيغام پھچائڻ جي ذميداري آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواَللّٰهُ لَآ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ ۭ وَعَلَي اللّٰهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُوْنَ 13
سچو معبود ناهي ڪو مبعود مگر اهو ۽ الله تي پوءِ جڳائي ٿو ته توڪل ڪن مؤمن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريالله کان سواءِ ڪوبه عبادت جي لائق نه آهي ۽ الله تي ئي ايمان وارن کي ڀروسو ڪرڻ گهرجي.
— مولانا محمد مدنيالله تعالى اهو آهي جنهن کان سواءِ ٻيو ڪير به عبادت جي لائق نه آهي ۽ مؤمنن کي ته رڳو ان تي ئي ڀروسو ڪرڻ گهرجي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِنَّ مِنْ اَزْوَاجِكُمْ وَاَوْلَادِكُمْ عَدُوًّا لَّكُمْ فَاحْذَرُوْهُمْ ۚ وَاِنْ تَعْفُوْا وَتَصْفَحُوْا وَتَغْفِرُوْا فَاِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ 14
اي ايمان وارا! بيشڪ اوهان جي زالن مان ۽ اوهان جي اولاد مان دشمن آهن اوهان جا پوءِ ڊڄو انهن کان ۽ جيڪڏهن معاف ڪندؤ ۽ درگذر ڪندؤ ۽ بخش ڪندؤ پوءِ بيشڪ الله بخشڻهار، مهربان آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! ڪي اوهان جو ن زالون ۽ اولاد اوهان جا دشمن آهن پوءِ انهن کان ڊڄو ۽ جيڪڏهن معاف ڪريو ۽ مڙي وڃو ۽ بخش ڪريو ته الله گهڻو معاف ڪندڙ ۽ نهايت رحم وارو آهي.
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! بيشڪ توهان جي گهر وارين ۽ توهان جي اولاد مان ڪجهه توهان جا دشمن آهن، انهن کان هوشيار رهجو ۽ جيڪڏهن توهان (انهن کي) معاف ڪريو، درگذر ڪريو ۽ بخش ڪريو ته (اهو توهان لاءِ) بھتر آهي. بيشڪ الله تعالى وڏو معاف ڪندڙ ۽ وڏو رحم ڪندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّـمَآ اَمْوَالُكُمْ وَاَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ ۭ وَاللّٰهُ عِنْدَهٗ ٓ اَجْرٌ عَظِيْمٌ 15
اوهان جا مال ۽ اوهان جا اولاد صرف فتنو آهن ۽ الله ان وٽ اجر وڏو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياوهان جا مال ۽ اوهان جي اولاد رڳو آزمائش آهن، ۽ الله وٽ وڏو اجر آهي.
— مولانا محمد مدنيتوهان جا مال ۽ توهان جو اولاد (هڪ قسم جي) آزمائش آهن ۽ الله تعالى وٽ وڏواجر آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوفَاتَّقُوا اللّٰهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَاسْمَعُوْا وَاَطِيْعُوْا وَاَنْفِقُوْا خَيْرًا لِّاَنْفُسِكُمْ ۭ وَمَنْ يُّوْقَ شُحَّ نَفْسِهٖ فَاُولٰۗىِٕكَ هُمُ الْمُفْلِحُوْنَ 16
پوءِ الله کان ڊڄو جيترو ڪري سگهو ٿا ۽ ٻڌو ۽ اطاعت ڪيو ۽ خرچ ڪيو ته ڀلو هوندو اوهان جي لاءِ ۽ جيڪو بچايو ويندو پنهنجي نفس جي حرص کان پوءِ اهيئي ڪامياب آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريسو جيترو ٿي سگهيوَ اوترو الله کان ڊڄو ۽ ٻڌو ۽ چيو مڃيو ۽ خرچ ڪريو ته اوهان جن نفسن جو ڀلو ٿئي. ۽ جيڪي پنهنجي نفس جي حرص کان بچايا ويندا، سي ئي ڪامياب آهن.
— مولانا محمد مدنيسو جيترو ٿي سگهي الله تعالى کان ڊڄندا رهو، (ان جو حڪم) ٻڌو، اطاعت ڪريو ۽ (ان جي راهه ۾) خرچ ڪريو. اهو توهان جي لاءِ بھتر آهي ۽ جيڪو ماڻهو پنھنجي نفس جي هوس کان بچايو ويو (درحقيقت) اهو ئي ڪامياب ماڻهو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِنْ تُقْرِضُوا اللّٰهَ قَرْضًا حَسَنًا يُّضٰعِفْهُ لَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ۭ وَاللّٰهُ شَكُوْرٌ حَلِيْمٌ ۙ17
جيڪڏهن قرض ڏيندؤ الله کي قرض سهڻو ته ٻيڻو ڪندو ان کي اوهان جي لاءِ ۽ بخش ڪندو اوهان کي ۽ الله قدر دان بردبار آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجيڪڏهن اوهين الله کي چڱو قرض ڏيندو ته هو اوهان کي اهو (قرض) ٻيڻو ڪري ڏيندو ۽ اوهان کي بخشيندو. ۽ الله وڏو قدردان بردبار آهي.
— مولانا محمد مدنيجيڪڏهن توهان الله تعالى کي سھڻو قرض ڏيندا ته هو توهان کي گهڻو وڌائي ڏيندو ۽ توهان (جي گناهن) کي معاف به ڪندو. الله تعالى وڏو قدردان ۽ وڏو بردبار آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوعٰلِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ ۧ18
ڳـجهه ۽ ظاهر جو ڄاڻندڙ غالب، حڪمت وارو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريڳُجهه ۽ ظاهر کي ڄاڻڻ وارو زبردست (۽) حڪمت وارو آهي.
— مولانا محمد مدنيهو لڪيل ۽ ظاهر جو ڄاڻيندڙ ۽ زبردست حڪمت وارو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽو