005 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 120 آيتون ۽ 16 رڪوع آھن
يٰٓاَيُّھَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اَوْفُوْا بِالْعُقُوْدِ ڛ اُحِلَّتْ لَكُمْ بَهِيْمَةُ الْاَنْعَامِ اِلَّا مَا يُتْلٰى عَلَيْكُمْ غَيْرَ مُـحِلِّي الصَّيْدِ وَاَنْتُمْ حُرُمٌ ۭ اِنَّ اللّٰهَ يَـحْكُمُ مَا يُرِيْدُ 1
اي ايمان وارؤ! پورا ڪيو عهد، حلال ڪيا ويا اوهان لاءِ چوپايا جانور مگر جيڪو پڙهيو ٿو وڃي اوهان تي نه حلال سمجھندڙ شڪار جا حالانڪ اوهان احرام سان آهيو بيشڪ الله حڪم ڪري ٿو جيڪو گھري .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! (پنهنجن) انجامن کي پاڙيو. اوهان لاءِ چوپايو مال حلال ڪيو ويو آهي، ان کانسواءِ جيڪي اوهان کي پڙهي ٻڌايو ويندو پر احرام جي حالت ۾ اوهين شڪار کي حلال سمجهندڙ نه هجو. بيشڪ الله جيڪي گهري ٿو سو حڪم ڪري ٿو.
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! (الله تعالى سان سندس حڪمن تي عمل ڪرڻ لاءِ) پنھنجن وعدن کي پورو ڪريو، توهان جي لاءِ چَرندڙ چئن پيرن وارا جانور (يعني ڏاند، ڳئون، سانُ، مينھن، ٻڪر، ٻڪري، گهيٽو، رڍ، اٺ ۽ ڏاچي وغيره) حلال ڪيا ويا آهن، سواءِ انهن جانورن جي جن جي باري ۾ اڳتي هلي توهان کي ٻڌايو ويندو (ته هي حلال نه آهن). احرام جي حالت ۾ ڪنھن به قسم جو شڪار ڪرڻ حرام آهي، بيشڪ ماڻهن لاءِ الله تعالى جيڪو مناسب سمجهندو آهي، ان جو حڪم ڏيندو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّھَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تُـحِلُّوْا شَعَاۗىِٕرَ اللّٰهِ وَلَا الشَّهْرَ الْـحَرَامَ وَلَا الْهَدْيَ وَلَا الْقَلَاۗىِٕدَ وَلَآ اٰۗمِّيْنَ الْبَيْتَ الْـحَرَامَ يَبْتَغُوْنَ فَضْلًا مِّنْ رَّبِّهِمْ وَرِضْوَانًا ۭ وَاِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُوْا ۭ وَلَا يَـجْرِمَنَّكُمْ شَـنَاٰنُ قَوْمٍ اَنْ صَدُّوْكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْـحَرَامِ اَنْ تَعْتَدُوْا ۘ وَتَعَاوَنُوْا عَلَي الْبِرِّ وَالتَّقْوٰى ۠ وَلَا تَعَاوَنُوْا عَلَي الْاِثْـمِ وَالْعُدْوَانِ ۠ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ شَدِيْدُ الْعِقَابِ 2
اي ايمان وارؤ! نه حلال سمجھو نشانين الله جي کي ۽ نه عزت واري مهيني کي ۽ نه قربانيءَ جي جانور کي ۽ نه ارادو ڪندڙ گھرعزت واري جي کي طلب ٿا ڪن مهرباني پنهنجي رب کان ۽ رضامندو ۽ جڏهن احرام کوليو ته پوءِ شڪار ڪيو، ۽ نه اڀاري اوهانکي دشمني ڪنهن قوم جي هن ڪري جو روڪيائون اوهان کي مسجد عزت واريءَ کان ته زيادتي ڪيو ۽ مدد ڪيو نيڪيءَ ۽ پرهيزگاريءَ ۾ ۽ نه مدد ڪيو گناھ ۽ سرڪشيءَ جي ڪم ۾ ۽ ڊڄو الله کان بيشڪ الله سخت عذاب ڪرڻ وارو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! الله جي (عبادت جي) نشانين جي بي حرمتي نه ڪريو ۽ نه عزت واري مهيني جي ۽ نه قربانيءَ واري جانور جي ۽ نه، (ان قربانيءَ لاءِ) ڳچيءَ ۾ پٽو ٻڌل جانور جي ۽ نه عزت واري گهر (بيت الله ) ڏي ايندڙن جي جيڪي پنهنجي پاليندڙ جو فضل ۽ رضامندي گهرن ٿا. ۽ جڏهن احرام کوليو ته (ڀلي) شڪار ڪريو ۽ ڪنهن قوم جي دشمني هن ڪري جو انهن اوهان کي عزت واريءَ مسجد کان روڪيو اوهان کان ائين هرگز نه ڪرائي جو حد کان لنگهي وڃو. ۽ ڀلائيءَ ۽ پرهيزگاريءَ ۾ هڪ ٻئي جي مدد ڪريو ۽ گناهه ۽ ظلم ۾ هڪ ٻئي جي مدد نه ڪريو. ۽ الله کان ڊڄو. بيشڪ الله جو عذاب سخت آهي.
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! الله تعالى جي نشانين، عزت وارن مھينن، قربانيءَ جي جانورن ۽ سُکا (يعني نذر) طور ويندڙ جانورن، جن جي ڳچين ۾ (نشانيءَ طور) پٽا ٻڌل آهن ۽ ڪعبة الله ڏانھن ايندڙ ماڻهن، جيڪي پنھنجي رب جو فضل ۽ راضپو حاصل ڪرڻ لاءِ اچن ٿا، تن سڀني شعائر (يعني نشانين) جي ڪنھن به طرح سان بي حرمتي نه ڪريو. احرام ختم ٿيڻ کان پوءِ البته توهان لاءِ شڪار ڪرڻ حلال آهي ۽ جن ماڻهن اوهان کي ڪعبة الله کان روڪيو هو، انهن جي دشمني توهان کي ان ڳالهه تي نه اڀاري، جو اوهان انهن سان (هروڀرو) زيادتي ڪرڻ لڳو، نيڪي ۽ پرهيزگاريءَ جي ڪمن ۾ هڪ ٻئي سان تعاون ڪريو پر گناهه ۽ ظلم جي ڪمن ۾ هڪ ٻئي سان تعاون نه ڪريو، الله تعالى کان ڊڄو، بيشڪ الله تعالى سخت سزا ڏيندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوحُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَـحْمُ الْـخِنْزِيْرِ وَمَآ اُهِلَّ لِغَيْرِ اللّٰهِ بِهٖ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوْذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيْحَةُ وَمَآ اَ كَلَ السَّبُعُ اِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ ۣ وَمَا ذُبِــحَ عَلَي النُّصُبِ وَاَنْ تَسْـتَقْسِمُوْا بِالْاَزْلَامِ ۭ ذٰلِكُمْ فِسْقٌ ۭ اَلْيَوْمَ يَىِٕسَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا مِنْ دِيْنِكُمْ فَلَا تَـخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ ۭ اَلْيَوْمَ اَكْـمَلْتُ لَكُمْ دِيْنَكُمْ وَاَتْـمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِيْ وَرَضِيْتُ لَكُمُ الْاِسْلَامَ دِيْنًا ۭ فَـمَنِ اضْطُرَّ فِيْ مَـخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِّاِثْـمٍ ۙ فَاِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ 3
حرام ڪيو ويو اوهان تي مردار ۽ رت ۽ سوئر جو گوشت ۽ اهو جو ڪهڻ وقت پڪاريو ويو الله کان سواءِ ان تي ۽ گُهٽو ڏنل جانور ۽ ڌڪ سان ماريل ۽ ڪرڻ سان مرندڙ ۽ سڱ سان ماريل ۽ جيڪو کائي ڇڏيو ڦاڙيندڙ جانور مگر جيڪو ڪُٺُوَ- ۽ جيڪو ڪٺو ويو بتن جي ٽڪاڻن تي ۽ هي جو ورهايو (جوا جي) تيرن سان اهو گناھ آهي، اڄ نا اميد ٿيا ڪافر اوهان جي دين کان پوءِ نه ڊڄو انهن کان ۽ ڊڄو مون کان اڄ ڪامل ڪيم اوهان لاءِ اوهانجو دين ۽ پوري ڪيم اوهان تي پنهنجي نعمت ۽ پسند ڪيم اوهان لاءِ اسلام کي دين بنائي پوءِ جيڪو مجبور ڪيو وڃي بک ۾ نه لاڙو رکندڙ گناھ جي لاءِ پوءِ بيشڪ الله بخشيندڙ مهربان آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياوهان تي حرام ڪيو ويو آهي مئل جانور ۽ رت ۽ سوئر جو گوشت ۽ جنهن تي الله کانسواءِ ٻئي جو نالو ورتو ويو هجي ۽ گهٽو کائي مئل جانور ۽ ڌڪ سان ماريل جانور ۽ مٿان ڪري مئل جانور ۽ سٽ۾ سان ماريل جانور ۽ جنهن کي ڦاڙيندڙ جانورکاڌو هجي سواءِ ان جي جنهن کي اوهان (مرڻ کان اڳي) ذبح ڪري ورتو هجي ۽ جنهن کي (غير الله جي) پوڄا جي جاءِ تي ذبح ڪيو ويو هجي ۽ هيءَ به ته جُوا جي تيرن سان پنهنجا حصا معلوم ڪريو. اها نافرماني (بي ديني جو ڪم) آهي. اڄ ڪافراوهان جي دين (تي غالب ٿيڻ) کان نااميد ٿيا. پوءِ انهن کان نه ڊڄو ۽ مون کان ڊڄو. اڄ اوهان جو دين اوهان لاءِ ڪامل ڪيو اٿم ۽ اوهان تي پنهنجي نعمت پوري ڪئي اٿم ۽ اوهان لاءِ دين اسلام کي پسند ڪيو اٿم. پوءِ جيڪو بک ۾ لاچار ٿئي پر گناهه ڏي جهڪندڙ نه هجي ته (کائي) پوءِ بيشڪ الله معاف ڪندڙ نهايت رحم وارو آهي.
— مولانا محمد مدنيتوهان تي مئل جانور (يعني مردار)، رت، سوئر جو گوشت، ان حلال جانور جو گوشت جنھن کي الله تعالى کان سواءِ ٻئي ڪنھن جي نالي تي (مشھور ڪري) ذبح ڪيو وڃي، گُهٽو ڏئي ماريل، ڌڪ سان مري ويل، مٿانھين جاءِ تان ڪري پاڻ مرادو مري ويل يا ڪنھن سان ٽڪرائجي مري ويل يا اهو جانور جنھن کي ڪنھن خونخوار درندي چيريو ڦاڙيو هجي پر جيڪڏهن اهو زخمي حالت ۾ زندهه مليو ۽ ان کي توهان ذبح ڪيو هجي (ته اهو حلال آهي) ۽ آستانن تي ذبح ڪيل جانور، تن سڀني جو گوشت کائڻ توهان تي حرام ڪيو ويو آهي ۽ تيرن جي ذريعي پنھنجي قسمت معلوم ڪرڻ (يعني فال وجهڻ)، اهي سڀ جا سڀ به گناهه وارا ڪم آهن، اڄ ڪافر توهان جي دين (کي مٽائڻ) کان مايوس ٿي چڪا آهن، تنھنڪري انهن کان (ڪڏهن به) نه ڊڄو، مون کان ئي ڊڄو، اڄ مان توهان جي لاءِ اوهان جو دين مڪمل ڪري ڇڏيو آهي، توهان تي پنھنجي نعمت به مڪمل ڪري ورتي آهي ۽ اوهان جي لاءِ اسلام کي بطور دين پسند فرمايو آهي (۽ ان کي نافذ ڪري ڇڏيو آهي، سو مٿين حرام ڪيل شين مان) جيڪڏهن ڪنھن انتھائي مجبوريءَ جي حالت ۾ ڪا شيءِ کائي ورتي (شرط هي آهي ته کائڻ طرف سندس روح بغير ڪنھن مجبوريءَ جي آماده نه ٿيو هجي) ته ان جي اجازت آهي. بيشڪ الله تعالى وڏو بخشيندڙ ۽ وڏو رحم ڪندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويَسْـــَٔلُوْنَكَ مَاذَآ اُحِلَّ لَهُمْ ۭ قُلْ اُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبٰتُ ۙ وَمَا عَلَّمْتُمْ مِّنَ الْـجَوَارِحِ مُكَلِّبِيْنَ تُعَلِّمُوْنَهُنَّ مِـمَّا عَلَّمَكُمُ اللّٰهُ ۡ فَكُلُوْا مِـمَّآ اَمْسَكْنَ عَلَيْكُمْ وَاذْكُرُوا اسْـمَ اللّٰهِ عَلَيْهِ ۠ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ سَرِيْعُ الْـحِسَابِ 4
پڇن ٿا توکان ته ڪهڙي شيءِ حلال ڪئي وئي انهن لاءِ فرماءِ ته حلال ڪيون ويون اوهان لاءِ پاڪ شيون اهو جو سيکاريُوَ ڦٽيندڙ جانورن کي شڪار کي وٺندڙ سيکاريو ٿا انهن کي ان مان جو سيکاريو اوهان کي الله پوءِ کائو ان مان جو جھلي بيهن اوهان جي ڪري ۽ ذڪر ڪيو نالو الله جو ان تي ۽ ڊڄو الله کان بيشڪ الله تڪڙو آهي حساب ڪرڻ ۾ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريتوکان پڇن ٿا ته انهن لاءِ ڇا ڇا حلال ڪيو ويو آهي. (کين) چئو ته اوهان لاءِ (سڀ) سٺيون شيون حلال ڪيون ويون آهن ۽ شڪاري جانورن مان جن کي اوهان (شڪار ڪرڻ) سيکاريو هجي ۽ هجو به شڪار سيکارڻ وارا، جو ڪجهه الله اوهان کي سيکاريو آهي تنهن مان ڪجهه انهن کي سيکاريو ٿا، سي جو ڪجهه اوهان لاءِ جهلين تنهن مان کائو ۽ ان (شڪاري جانور) تي (شڪار تي ڇڏڻ وقت) الله جو نالو پڙهندا ڪريو ۽ الله کان ڊڄو. بيشڪ الله جي طرفان جلد حساب ٿيڻ وارو آهي.
— مولانا محمد مدني(اي نبي ﷺ!) ماڻهو توهان کان پڇن ٿا ته اسان جي لاءِ ڇا ڇا حلال ڪيو ويو آهي؟ کين چؤ ته توهان لاءِ سڀ پاڪ شيون حلال ڪيون ويون آهن، (ان کان علاوه) جن شڪاري جانورن کي شڪار ڪرڻ لاءِ توهان الله تعالى جي ڏسيل طريقي موجب هيرايو آهي ته جنھن (حلال) جانور کي هو اوهان جي لاءِ پڪڙين (۽ پاڻ نه کائين) ته توهان ان جانور جو گوشت به کائي سگهو ٿا، پر شرط هي آهي ته جڏهن هو شڪار لاءِ وڃي، ته مٿس بـسم الله، الله اَڪبر پڙهو الله تعالى کان ڊڄو، (خلاف ورزي ڪرڻ جي صورت ۾) بيشڪ الله تعالى فوراً حساب وٺڻ وارو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواَلْيَوْمَ اُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبٰتُ ۭ وَطَعَامُ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ حِلٌّ لَّكُمْ ۠ وَطَعَامُكُمْ حِلٌّ لَّهُمْ ۡ وَالْمُحْصَنٰتُ مِنَ الْمُؤْمِنٰتِ وَالْمُحْصَنٰتُ مِنَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ مِنْ قَبْلِكُمْ اِذَآ اٰتَيْتُمُوْهُنَّ اُجُوْرَهُنَّ مُـحْصِنِيْنَ غَيْرَ مُسٰفِحِيْنَ وَلَا مُتَّخِذِيْٓ اَخْدَانٍ ۭ وَمَنْ يَّكْفُرْ بِالْاِيْـمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهٗ ۡ وَهُوَ فِي الْاٰخِرَةِ مِنَ الْـخٰسِرِيْنَ 5ۧ
اڄ حلال ڪيون ويون اوهان جي لاءِ پاڪ شيون ۽ طعام انهن جو جي ڏنا ويا ڪتاب حلال آهي اوهان جي لاءِ ۽ طعام اوهان جو حلال آهي انهن لاءِ ۽ پاڪدامن عورتون ايمان وارين مان ۽ پاڪدامن عورتون انهن مان جو ڏنا ويا ڪتاب اوهان کي اڳي جڏهن ڏنَوَ انهن کي مهر انهن جا نڪاح ڪندڙ نه شهوت هلائيندڙ ۽ نه ڳجھي ياري رکندڙ ۽ جيڪو انڪار ڪندو ايمان جو پوءِ تحقيق چٽ ٿيو ان جو عمل ۽ اهو آخرت ۾ نقصان وارن مان آهي.
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياڄ اوهان لاءِ (سڀ) سٺيون شيون حلال ڪيون ويون آهن. ۽ ڪتاب وارن جو کاڌو اوهان لاءِ حلال آهي ۽ اوهان جو کاڌو انهن لاءِ حلال آهي ۽ پاڪ دامن مسلمان زالون ۽ جن کي اوهان کان اڳ ڪتاب ڏنو ويو آهي تن مان پاڪ دامن زالون (به اوهان لاءِ حلال آهن) جڏهن انهن کي سندن مهر ڏيو، پاڪدامنيءَ جا ڳولائو ٿي، شهوت رانيءَ جو خيال ڇڏي ۽ (ڳجهيون) ساهيڙيون بنائيندڙ به نه هجو. ۽ جيڪو اسلام (يعني قرآن جي هن حڪم) جو انڪار ڪندو تنهن جي محنت برباد ٿي. ۽ اهو آخرت ۾ نقصان وارن مان آهي.
— مولانا محمد مدنياڄ توهان لاءِ (سڀئي) پاڪ شيون حلال ڪيون ويون آهن، اهل ڪتاب جو کاڌو ۽ اوهان جو کاڌو هڪ ٻئي جي لاءِ کائڻ حلال آهي ۽ پاڪدامن عورتون، مؤمن هجن يا اهل ڪتاب جي گروهه سان تعلق رکنديون هجن سي به توهان لاءِ حلال آهن، شرط اھو آهي ته انهن کي مھر ادا ڪري نڪاح ۾ آڻيو، نه ڪه انهن سان آزاد جنسي خواهش پوري ڪرڻ جو ارادو ڪريو، يا لِڪ ڇپ ۾ انهن سان دوستِي رکڻ جي ڪوشش ڪريو، هاڻي جيڪو به ايمان جو انڪار ڪندو ته سندس سڀ نيڪ عمل چَٽ ٿي ويندا ۽ قيامت واري ڏينھن سندس ڏيوالو نڪري ويندو.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّھَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِذَا قُـمْتُمْ اِلَى الصَّلٰوةِ فَاغْسِلُوْا وُجُوْهَكُمْ وَاَيْدِيَكُمْ اِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوْا بِرُءُوْسِكُمْ وَاَرْجُلَكُمْ اِلَى الْكَعْبَيْنِ ۭ وَاِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوْا ۭ وَاِنْ كُنْتُمْ مَّرْضٰٓى اَوْ عَلٰي سَفَرٍ اَوْ جَاۗءَ اَحَدٌ مِّنْكُمْ مِّنَ الْغَاۗىِٕطِ اَوْ لٰمَسْتُمُ النِّسَاۗءَ فَلَمْ تَـجِدُوْا مَاۗءً فَتَيَمَّمُوْا صَعِيْدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوْا بِوُجُوْهِكُمْ وَاَيْدِيْكُمْ مِّنْهُ ۭ مَا يُرِيْدُ اللّٰهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِّنْ حَرَجٍ وَّلٰكِنْ يُّرِيْدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهٗ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ 6
اي ايمان وارؤ! جڏهن اٿو نماز ڏانهن پوءِ ڌوئندا ڪيو پنهنجا منهن ۽ پنهنجا هٿ ٺونٺين تائين ۽ مَکَ ڪيو مٿن پنهنجن جي ۽ (ڌوئندا ڪيو) پيرن پنهنجن کي ڀيڏين تائين ۽ جيڪڏهن آهيو تڙ وارا ته پوءِ پاڪ ٿيو، جيڪڏهن آهيو بيمار يا مسافريءَ تي يا آيو آهي هڪڙو اوهان مان ضرورت واري جاءِ مان يا صحبت ڪيو عورتن سان پوءِ نه لهو پاڻي ته پوءِ ارادو ڪيو صاف پاڪ مٽيءَ جو، پوءِ مک ڪيو پنهنجن منهن ۽ پنهنجن هٿن جي ان مان نه ٿو ارادو ڪري الله تانته ڪري اوهان تي تنگي ۽ پر ارادو ٿو ڪري ته پاڪ ڪري اوهان کي ۽ تانته پوري ڪري پنهنجي نعمت اوهان تي تانته اوهان شڪر ڪيو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! جڏهن نماز لاءِ اٿو ته پنهنجا منهن ۽ پنهنجا هٿ ٺونٺين تائين ڌوئو، ۽ پنهنجن مٿن تي مسح ڪريو ۽ پنهنجا پير به ڀيڏين تائين (ڌوئو). ۽ جيڪڏهن تڙ پيو هجيو ته غسل ڪريو ۽ جيڪڏهن بيمار هجو يا مسافريءَ تي هجو يا اوهان مان ڪو پائخاني مان اچي يا زالن کي هٿ لايو، پوءِ پاڻي نه لهو ته پاڪ مٽي ڏسو پوءِ ان سان پنهنجن منهن ۽ پنهنجن هٿن کي مسح ڪريو. الله اوهان تي ڪا تنگي ڪرڻ نه ٿو گهري پر اوهان کي پاڪ ڪرڻ ۽ اوهان تي پنهنجي نعمت پوري ڪرڻ گهري ٿو. مَنَ اوهين شڪر ڪريو.
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! جڏهن توهان نماز لاءِ اٿو ته پھريائين وضو ڪريو، يعني منھن، ٺونٺين تائين هٿ، مٿي جو مک ۽ ڀيڏين تائين پير ڌوئو ۽ جيڪڏهن توهان ميري مٿي هجو ته وهنجي پاڪ ٿي وڃو، جيڪڏهن اوهان بيمار هجو يا سفر ۾ هجو يا توهان مان ڪو حاجت کان فارغ ٿي آيو هجي يا اوهان عورتن سان قرب ونڊيو هجي ته انهن سڀني صورتن ۾ پاڻي نه ملڻ سبب پاڪ مٽيءَ سان تيمم ڪريو، ان ئي پاڪ مٽيءَ سان پنھنجي چھرن ۽ هٿن تي مک ڪريو، الله تعالى توهان کي زندگيءَ ۾ ڪنھن به قسم جي تڪليف نٿو ڏيڻ چاهي، پر هو چاهي ٿو ته اوهان کي (ان طريقي سان) پاڪ ڪري ۽ پنھنجي نعمتن کي توهان جي مٿان پورو ڪري ته جيئن اوهان شڪرگذار ٻانها ٿي زندگي گذاريو.
— عبدالسلام ڀُٽووَاذْكُرُوْا نِعْمَةَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ وَمِيْثَاقَهُ الَّذِيْ وَاثَقَكُمْ بِهٖٓ ۙ اِذْ قُلْتُمْ سَـمِعْنَا وَاَطَعْنَا ۡ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ عَلِيْمٌۢ بِذَاتِ الصُّدُوْرِ 7
۽ ياد ڪيو نعمت الله جي جيڪا اوهان جي مٿان آهي ۽ پڪو واعدو انجو جيڪو پڪو ڪيائين اوهانکي ان سان جڏهن چيُوَ ته ٻڌوسون ۽ تابعداري ڪئي سون ۽ ڊڄو الله کان بيشڪ الله ڄاڻندڙ آهي سينن واريون ڳالهيون .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ پاڻ تي الله جي نعمت ياد ڪريو ۽ سندس انجام به جو اوهان سان ٻڌو اٿس، جڏهن اوهان چيو هو ته اسان ٻڌو ۽ مڃيو ۽ الله کان ڊڄو. بيشڪ الله دلين جي ڳالهه چڱيءَ طرح ڄاڻندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنيتوهان پنھنجي مٿان الله تعالى جي ڪيل نعمتن کي ياد ڪريو ۽ ان وعدي کي نه وساريو، جيڪو هن اوهان کان ورتو آهي. جنھن ۾ توهان چئي چڪا آهيو ته “اسان ٻڌوسين ۽ ان جي فرمانبرداري ڪئي سين” الله تعالى کان ڊڄو. بيشڪ الله تعالى دلين جي رازن کان خوب واقف آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّھَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا كُوْنُوْا قَوّٰمِيْنَ لِلّٰهِ شُهَدَاۗءَ بِالْقِسْطِ ۡ وَلَا يَـجْرِمَنَّكُمْ شَنَاٰنُ قَوْمٍ عَلٰٓي اَلَّا تَعْدِلُوْا ۭ اِعْدِلُوْا ۣ هُوَ اَقْرَبُ لِلتَّقْوٰى ۡ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ خَبِيْرٌۢ بِــمَا تَعْمَلُوْنَ 8
اي ايمان وارؤ! هجو مضبوطيءَ سان بيهندڙ الله جي لاءِ شاهدي ڏيندڙ عدل سان ۽ نه اڀاري اوهان کي دشمني ڪنهن قوم جي هن ڳالهه تي ته نه عدل ڪيو، عدل ڪيو اهو وڌيڪ ويجھو آهي پرهيزگاريءَ کي ۽ ڊڄو الله کان بيشڪ الله خبر رکندڙ آهي ان جي جيڪو ڪيو ٿا.
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! الله جا فرمانبردار ٿي بيهندڙ، انصاف سان شاهدي ڏيندڙ ٿيو ۽ ڪنهن قو م جي دشمني اوهان کي عدل ڇڏڻ تي هرگز نه اڀاري. انصاف ڪريو. انصاف پرهيزگاريءَ کي گهڻو ويجهو آهي ۽ الله کان ڊڄو. ڇوته جيڪي اوهين ڪريو ٿا تنهن جي الله خبر رکندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! الله تعالى جي لاءِ ئي انصاف جي شاهدي ڏيڻ تي قائم رهو ۽ ڪنھن به قوم جي دشمني توهان کي انهن سان ناانصافي ڪرڻ تي نه اڀاري، اوهان انصاف ئي ڪريو جو انصاف ڪرڻ تقوى (۽ پرهيزگاريءَ) جي تمام ويجهو آهي، الله تعالى کان ڊڄندا رهو. بيشڪ الله تعالى توهان جي هر عمل کان خوب باخبر آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَعَدَ اللّٰهُ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَـمِلُوا الصّٰلِحٰتِ ۙ لَهُمْ مَّغْفِرَةٌ وَّاَجْرٌ عَظِيْمٌ 9
وعدو ڏنو الله انهن کي جو ايمان آندائون ۽ ڪيائون صالح عمل ته انهن جي لاءِ بخشش ۽ ثواب وڏو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجن ايمان آندو ۽ چڱا ڪم ڪيا تن سان الله (هيءَ) وعده ڪيو آهي ته انهن لاءِ معافي ۽ وڏو اجر آهي.
— مولانا محمد مدنيالله تعالى جو انهن ماڻهن سان وعدو آهي، جن ايمان آندو ۽ نيڪ عمل ڪيا تن لاءِ گناهن جي معافي به آهي ۽ بدلي ۾ کين وڏو اجر به ملندو.
— عبدالسلام ڀُٽووَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَكَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَآ اُولٰۗىِٕكَ اَصْـحٰبُ الْـجَـحِيْـمِ 10
جن ڪفر ڪيو ۽ ڪوڙو چيائون اسان جي آيتن کي اهي جھنمي آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ جن ڪفر ڪيو ۽ اسان جي آيتن کي ڪوڙو ڪيائون، سي ئي دوزخي آهن.
— مولانا محمد مدني۽ جن ماڻهن ڪفر ڪيو ۽ اسان جي آيتن کي ڪوڙو ڪيو، اهڙا ئي ماڻهو جھنمي آهن.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّھَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اذْكُرُوْا نِعْمَتَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ اِذْ هَمَّ قَوْمٌ اَنْ يَّبْسُطُوْٓا اِلَيْكُمْ اَيْدِيَهُمْ فَكَفَّ اَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْ ۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ وَعَلَي اللّٰهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُوْنَ ۧ11
اي ايمان وارؤ! ياد ڪيو نعمت الله جي پنهنجي مٿان جڏهن ارادو ڪيو هو هڪ قوم ته وڌائين اوهان ڏانهن هٿ پنهنجا پوءِ روڪيائين هٿ انهن جا اوهان کان ۽ ڊڄو الله کان ۽ الله تي پوءِ گھرجي ته ڀروسو ڪن مؤمن. ع
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! پاڻ تي الله جي نعمت ياد ڪريو، جڏهن هڪ قوم پنهنجن هٿن کي اوهان ڏي ڊگهي ڪرڻ (وڙهڻ) جو ارادو ڪيو هو، پوءِ انهن جي هٿن کي اوهان کان روڪيائين. ۽ الله کان ڊڄو. ۽ پوءِ ايمان وارا الله تي ئي ڀروسو ڪن.
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! الله تعالى جي پاڻ تي ان نعمت کي ياد ڪريو، جڏهن هڪ گروهه توهان کي (گهيري ۾ آڻي) ختم ڪرڻ جو ارادو ڪيو هو پر الله تعالى انهن جي هٿن کي اوهان تائين پھچڻ کان اڳ ئي روڪي ڇڏيو. الله تعالى کان ڊڄو ۽ ايمان وارن کي ته الله تعالى تي ڀروسو ڪرڻ گهرجي.
— عبدالسلام ڀُٽووَلَقَدْ اَخَذَ اللّٰهُ مِيْثَاقَ بَنِيْٓ اِ سْرَاۗءِيْلَ ۚ وَبَعَثْنَا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيْبًا ۭ وَقَالَ اللّٰهُ اِنِّىْ مَعَكُمْ ۭ لَىِٕنْ اَقَـمْــتُمُ الصَّلٰوةَ وَاٰتَيْتُمُ الزَّكٰوةَ وَاٰمَنْتُمْ بِرُسُلِيْ وَعَزَّرْتُـمُوْهُمْ وَاَقْرَضْتُمُ اللّٰهَ قَرْضًا حَسَـنًا لَّاُكَفِّرَنَّ عَنْكُمْ سَيِّاٰتِكُمْ وَلَاُدْخِلَنَّكُمْ جَنّٰتٍ تَـجْرِيْ مِنْ تَـحْتِهَا الْاَنْھٰرُ ۚ فَـمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذٰلِكَ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاۗءَ السَّبِيْلِ 12
۽ البته تحقيق ورتو الله وعدو بني اسرائيل کان ۽ مقرر ڪياسون انهن مان ٻارنهن سردار (امير) ۽ فرمايو الله ته بيشڪ مان اوهان سان گڏ آهيان البته جيڪڏهن قائم ڪيوَ نماز ۽ ڏنيوَ زڪواة ۽ ايمان آندوَ منهنجي رسولن تي ۽ مدد ڪيوَ انهن جي ۽ قرض ڏنوَ الله کي قرض سهڻو ته البته ضرور ميٽيندس اوهان کان اوهان جون برايون ۽ البته ضرور داخل ڪندس اوهان کي بهشتن ۾ جو وهن ٿيون هيٺان انهن جي نهرون پوءِ جنهن انڪار ڪيو ان کان پوءِ اوهان مان پوءِ تحقيق گمراھ ٿيو سڌيءَ واٽ کان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ بيشڪ الله بني اسرائيلن کان انجام ورتو. ۽ انهن مان اسان ٻارنهن سردار مقرر ڪيا. ۽ الله فرمايو ته بيشڪ آءُ اوهان سان آهيان جيڪڏهن اوهين نماز قائم ڪندؤ ۽ زڪوات ڏيندؤ ۽ منهنجن رسولن تي ايمان آڻيندؤ ۽ انهن کي طاقتور ڪندؤ ۽ الله کي چڱو قرض ڏيندؤ ته اوهان جا گناهه اوهان کان ضرور پري ڪندس ۽ اوهان کي اهڙن باغن ۾ داخل ڪندس جن جي هيٺيان واهه وهن ٿا، وري ان کان پوءِ اوهان مان جيڪو ڪفر ڪندو سو بيشڪ سڌو رستو وڃائيندو،
— مولانا محمد مدنيبيشڪ الله تعالى بني اسرائيل کان وعدو ورتو هو ۽ اسان انهن مان ذميدار مقرر ڪياسين، الله تعالى کين فرمايو ته بيشڪ مان توهان سان گڏ آهيان، جيڪڏهن اوهان نماز کي قائم رکيو، زڪوات ڏيندا رهيا، منھنجي رسولن تي ايمان آندو، انهن جا ٻانهن ٻيلي ٿي بيٺا ۽ الله تعالى کي بهترين قرض ڏيندا رهيا ته (پوءِ) مان ضرور توهان جي براين کي اوهان جي اعمالنامي مان مٽائي ڇڏيندس ۽ توهان سڀني کي اهڙن باغن ۾ ضرور داخل ڪندس، جتي (مختلف قسمن جون) نھرون وهن ٿيون پر ان کان پوءِ جنھن ڪفر ڪيو، سمجهو ته اهو سڌي راهه کان ڀـٽڪي ويو.
— عبدالسلام ڀُٽوفَبِـمَا نَقْضِهِمْ مِّيْثَاقَهُمْ لَعَنّٰهُمْ وَجَعَلْنَا قُلُوْبَهُمْ قٰسِـيَةً ۚ يُـحَرِّفُوْنَ الْكَلِمَ عَنْ مَّوَاضِعِهٖ ۙ وَنَسُوْا حَظًّا مِّـمَّا ذُكِّرُوْا بِهٖ ۚ وَلَا تَزَالُ تَطَّلِعُ عَلٰي خَاۗىِٕنَةٍ مِّنْهُمْ اِلَّا قَلِيْلًا مِّنْهُمْ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاصْفَحْ ۭ اِنَّ اللّٰهَ يُـحِبُّ الْمُحْسِنِيْنَ 13
پوءِ سببان ڀڃڻ انهن جي عهد پنهنجي کي لعنت ڪئي سون انهن کي ۽ بنايوسون دلين سندن کي ڪٽيل ڦيرائن ٿا ڪلمن کي جاين سندن کان ۽ وساريائون حصو ان مان جو نصيحت ڪيا ويا ان سان ۽ هميشہ آگاھ رهندين تون خيانت ڪندڙن تي انهن مان، مگر ٿورا انهن مان پوءِ معاف ڪر انهن کي ۽ درگذر ڪر بيشڪ الله محبت ٿو رکي احسان ڪندڙن سان.
— مولانا محمد ادريس ڏاھريپوءِ سندن انجام ڀڃڻ جي ڪري اسان مٿن لعنت ڪئي ۽ انهن جي دلين کي سخت ڪيوسون. جو اُهي (توريت جي) ڳالهين کي پنهنجي جاين کان ڦيرين ٿا ۽ کين جيڪا نصيحت ڪئي وئي هئي تنهن مان هڪ حصي کي ڀلائي ڇڏيائون ۽ انهن ۾ ٿورن کانسواءِ تون انهن (سڀني) جي ڪنهن نه ڪنهن خيانت تي هميشه واقف ٿيندو رهندين، پوءِ تون انهن کي معاف ڪر ۽ مڙي وڃ. بيشڪ الله چڱائي ڪندڙن کي پسند ڪري ٿو.
— مولانا محمد مدنيپوءِ سندن وعدي ٽوڙڻ سبب اسان مٿن لعنت مسلط ڪري سندن دلين کي سخت ڪري ڇڏيوسين اهو ان ڪري به جو هو آسماني ڪتاب تورات ۾ اصل لفظن جي جاءِ تي، ٻين لفظن جي تبديلي ڪن ٿا ۽ کين ڪيل نصيحت جي گهڻي حصي کي وساري چڪا آهن. (اي نبي ﷺ!) تون انهن مان ٿورڙن کان سواءِ باقي سڀني جي علمي خيانت کان واقف ٿيندو رهين ٿو.تنهنڪري کين معاف ڪري درگذر ڪري ڇڏ. بيشڪ الله تعالى نيڪوڪارن کي پسند ڪندو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَمِنَ الَّذِيْنَ قَالُوْٓا اِنَّا نَصٰرٰٓى اَخَذْنَا مِيْثَاقَهُمْ فَنَسُوْا حَظًّا مِّـمَّا ذُكِّرُوْا بِهٖ ۠ فَاَغْرَيْنَا بَيْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاۗءَ اِلٰي يَوْمِ الْقِيٰمَةِ ۭ وَسَوْفَ يُنَبِّئُهُمُ اللّٰهُ بِـمَا كَانُوْا يَصْنَعُوْنَ 14
۽ انهن مان جو چيائون ته اسين نصارى آهيون، ورتوسون عهد انهن کان پوءِ وساريائون حصو ان مان جو نصيحت ڪيا ويا ان سان پوءِ وڌي اسان انهن ۾ دشمني ۽ بغض قيامت جي ڏينهن تائين ۽ جلدي خبر ڏيندو انهن کي الله ان جي جو ٿي ڪيائون.
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ جن چيو ته اسين نصاريٰ آهيون تن کان به اسان سندن انجام ورتو. پوءِ کين جيڪا نصيحت ڪئي وئي هئي تنهن مان هڪ حصي کي انهن ڀلائي ڇڏيو. پوءِ قيامت جي ڏينهن تائين سندن وچ ۾ دشمني ۽ ڪيني کي لڳائي ڇڏيوسون. ۽ جيڪي اهي پيا ڪن تنهن جي الله کين خبر ڏيندو.
— مولانا محمد مدني۽ انهن مان جن چيو ته اسان عيسائي آهيون، انهن کان به اسان وعدو ورتوسين، انهن به ڪيل نصيحت جي گهڻي حصي کي وساري ڇڏيو جيڪا کين ڪئي وئي هئي. ان ڪري ئي اسان انهن جي اندر پاڻ ۾ قيامت تائين دشمني ۽ ساڙ پيدا ڪري ڇڏيوسين ۽ سگهو ئي الله تعالى کين سندن ڪرتوتن کان آگاهه ڪندو.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ قَدْ جَاۗءَكُمْ رَسُوْلُنَا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيْرًا مِّـمَّا كُنْتُمْ تُـخْفُوْنَ مِنَ الْكِتٰبِ وَيَعْفُوْا عَنْ كَثِيْرٍ ڛ قَدْ جَاۗءَكُمْ مِّنَ اللّٰهِ نُوْرٌ وَّكِتٰبٌ مُّبِيْنٌ ۙ15
اي اهل ڪتاب! تحقيق آيو اوهان وٽ اسان جو رسول بيان ڪري ٿو اوهان لاءِ گھڻيون ڳالهيون ان مان جو لڪايون ٿي اوهان ڪتاب مان ۽ معاف ڪري ٿو گھڻيون تحقيق آيو اوهان وٽ الله وٽان نور ۽ ڪتاب روشن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ڪتاب وارؤ! بيشڪ اسان جو رسول اوهان وٽ آيو آهي جو جيڪي اوهين ڪتاب مان لڪائيندا هئا، تن مان گهڻن ڳالهين کي اوهان تي ظاهر ڪري ٿو ۽ گهڻن ڳالهين کان درگذر ڪري ٿو.اوهان وٽ الله جي طرفان روشني ۽ ظاهر ڪتاب آيو آهي (يعني قرآن)،
— مولانا محمد مدنياي اهل ڪتاب! بيشڪ توهان وٽ اسان جو رسول اچي چڪو آهي، جيڪو اوهان جي گهڻين ڳالهين کي واضح ڪري ٿو، جن کي توهان ڪتاب مان لڪايو ٿا ۽ وري گهڻيون ڳالهيون نظرانداز به ڪري ٿو، اوهان وٽ الله تعالى جي طرفان روشني ۽ واضح ڪتاب اچي چڪو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويَّهْدِيْ بِهِ اللّٰهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهٗ سُبُلَ السَّلٰمِ وَيُـخْرِجُهُمْ مِّنَ الظُّلُمٰتِ اِلَى النُّوْرِ بِاِذْنِهٖ وَيَهْدِيْهِمْ اِلٰي صِرَاطٍ مُّسْتَقِيْـمٍ 16
هدايت ٿو ڪري ان سان الله ان کي جو تابع ٿيو ان جي راضي ڪرڻ جي لاءِ سلامتيءَ جي واٽن جي ۽ ڪڍي ٿو انهن کي اونداهين مان روشنيءَ ڏانهن پنهنجي حڪم سان ۽ هدايت ٿو ڪري انهن کي سڌي واٽ ڏانهن.
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجنهن سان الله انهن کي سلامتيءَ جا رستا ڏيکاري ٿو جيڪي سندس رضامنديءَ جي پٺيان پيا آهن ۽ انهن کي پنهنجي حڪم سان اونداهين مان روشنيءَ ڏي ڪڍي ٿو،۽ کين سڌو رستو ڏيکاري ٿو.
— مولانا محمد مدنيجنھن جي ڪري الله تعالى انهن ماڻهن کي سڌو رستو ڏيکاريندو آهي، جن ماڻهن سلامتيءَ واري رستي تي رهي ان جي رضامنديءَ جي پيروي ڪئي تن کي هو پنھنجي حڪم سان اونداهين مان ڪڍي روشنيءَ ڏانھن آڻي کين سڌو رستو ڏيکاري ٿو.
— عبدالسلام ڀُٽولَقَدْ كَفَرَ الَّذِيْنَ قَالُوْٓا اِنَّ اللّٰهَ هُوَ الْمَسِيْحُ ابْنُ مَرْيَـمَ ۭ قُلْ فَـمَنْ يَّـمْلِكُ مِنَ اللّٰهِ شَـيْـــًٔـا اِنْ اَرَادَ اَنْ يُّهْلِكَ الْمَسِيْحَ ابْنَ مَرْيَـمَ وَاُمَّهٗ وَمَنْ فِي الْاَرْضِ جَمِيْعًا ۭ وَلِلّٰهِ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا ۭ يَـخْلُقُ مَا يَشَاۗءُ ۭ وَاللّٰهُ عَلٰي كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ 17
البته تحقيق ڪفر ڪيو انهن جو چيائون ته بيشڪ الله اهو مسيح پٽ مريم جو آهي فرماءِ! ته پوءِ ڪير ٿو مالڪ ٿئي الله کان (بچائڻ لاءِ) ڪجھه جيڪڏهن ارادو ڪري ته هلاڪ ڪري مسيح پٽ مريم جي کي ۽ سندس ماءُ کي ۽ جيڪي زمين ۾ آهن سڀني کي ۽ الله جي لاءِ آهي بادشاهي آسمانن ۽ زمين جي ۽ جيڪو انهن جي وچ ۾ آهي پيدا ٿو ڪري جيڪو گهري ۽ الله هر شيءِ تي قادر آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ اهي ڪافر ٿيا جن چيو ته بيشڪ الله ته مريم جو پٽ مسيح ئي آهي، چئو ته پوءِ اهڙو ڪير آهي جو الله جي مقابلي ۾ ڪجهه به ڪري سگهندو؟ جيڪڏهن اهو مريم جي پٽ مسيح ۽ ان جي ماءُ ۽ جيڪي زمين ۾ آهن تن سڀني کي برباد ڪرڻ گهري. ۽ آسمانن ۽ زمين جو ڪجهه انهن ٻنهين جي وچ ۾ آهي تنهن جي بادشاهي الله جي آهي. جيڪي گهري ٿو سو پيدا ڪري ٿو ۽ الله سڀ ڪنهن شيءِ تي قدرت رکندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنيانهن ماڻهن (حقيقت ۾) ڪفر ڪيو جن چيو ته بيشڪ مسيح ابن مريم ئي الله آهي (اي محمد ﷺ!) کين چؤ ته جيڪڏهن الله تعالى جي ذات، مسيح ابن مريم، ان جي ماءُ ۽ زمين ۾ رهندڙن سڀني کي مارڻ چاهي، ته ڪير آهي جيڪو ان کي ايئن ڪرڻ کان روڪي؟ آسمانن، زمين ۽ انهن ٻنهي جي وچ ۾ رهندڙ هر مخلوق ان جي ئي آهي، هو جيڪا شيءِ چاهي ٿو پيدا ڪري ٿو ۽ بيشڪ الله تعالى هر شيءِ تي قدرت رکندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَقَالَتِ الْيَھُوْدُ وَالنَّصٰرٰى نَـحْنُ اَبْنٰۗؤُا اللّٰهِ وَاَحِبَّاۗؤُهٗ ۭ قُلْ فَلِمَ يُعَذِّبُكُمْ بِذُنُوْبِكُمْ ۭ بَلْ اَنْتُمْ بَشَرٌ مِّـمَّنْ خَلَقَ ۭ يَغْفِرُ لِمَنْ يَّشَاۗءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَّشَاۗءُ ۭ وَلِلّٰهِ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا ۡ وَاِلَيْهِ الْمَصِيْرُ 18
۽ چيو يهودين ۽ نصارن ته اسين الله جا پٽ ۽ ان جا پيارا آهيون فرماءِ ته پوءِ ڇوٿو عذاب ڪري اوهان کي اوهان جي گناهن جي ڪري بلڪ اوهان انسان آهيو، ان مان جو پيدا ڪيائين بخشي ٿو جنهن کي گھري ۽ عذاب ٿو ڪري جنهن کي گھري، ۽ الله جي لاءِ آهي بادشاهي آسمانن ۽ زمين جي ۽ جيڪو انهن جي وچ ۾ آهي ۽ ان ڏانهن ئي موٽڻ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ يهودين ۽ نصارن چيو ته اسين الله جا پٽ ۽ ان جا پيارا آهيون، چئو ته پوءِ اوهان کي اوهان جي گناهن جي ڪري ڇو عذاب ڪري ٿو؟ بلڪ اوهين به ان جي مخلوق مان (ٻين جهڙا) ماڻهو آهيو. جنهن کي وڻيس ٿو تنهن کي معاف ڪري ٿو ۽ جنهن کي وڻيس ٿو تنهن کي عذاب ڪري ٿو ۽ آسمانن ۽ زمين ۽ جيڪي انهن ٻنهين جي وچ ۾ آهي تنهن جي بادشاهي الله جي آهي ۽ ان ڏي ئي (انهن کي) موٽي اچڻو آهي.
— مولانا محمد مدنييھودين ۽ عيسائين چيو ته اسين الله تعالى جا پٽ ۽ ان جا لاڏلا آهيون، توهان کين چؤ ته (ڀلا) هو ( توهان جي ڪرتوتن جي ڪري) توهان کي عذاب ڇو ٿو ڪري؟ (حقيقت ۾) اوهان به انسان آهيو، جيئن هن ٻيا انسان پيدا ڪيا آهن، جنھن کي چاهي معاف ڪري ۽ جنھن کي چاهي هو عذاب ڏئي، آسمانن، زمين ۽ انهن ٻنهي جي وچ ۾ رهندڙ هر مخلوق ان جي ئي آهي ۽ سڀني کي ان ڏانھن ئي موٽي هلڻو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ قَدْ جَاۗءَكُمْ رَسُوْلُنَا يُبَيِّنُ لَكُمْ عَلٰي فَتْرَةٍ مِّنَ الرُّسُلِ اَنْ تَقُوْلُوْا مَا جَاۗءَنَا مِنْۢ بَشِيْرٍ وَّلَا نَذِيْرٍ ۡ فَقَدْ جَاۗءَكُمْ بَشِيْرٌ وَّنَذِيْرٌ ۭ وَاللّٰهُ عَلٰي كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ ۧ19
اي اهل ڪتاب! تحقيق آيو اوهان وٽ رسول اسانجو بيان ٿو ڪري اوهان لاءِ احڪام (وقت) بند ٿيڻ رسولن جي متان چئو ته نه آيو اسان وٽ ڪو بشارت ڏيندڙ ۽ نه ڪو ڊيڄاريندڙ پوءِ تحقيق آيو اوهان وٽ بشارت ڏيندڙ ۽ ڊيڄاريندڙ ۽ الله هر شيءِ تي قادر آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ڪتاب وارؤ! بيشڪ اوهان و ٽ اسان جو رسول آيو آهي جو اوهان کي (اوهان جي سڌرڻ جو طريقو) کولي ٻڌائي ٿو اهڙي وقت جو رسولن جو اچڻ بند ٿي چڪو آهي، متان اوهين چئو ته اسان وٽ نه ڪو خوشخبري ٻڌائيندڙ ۽ نه ڪو ڊيڄاريندڙ آيو. پوءِ بيشڪ اوهان وٽ خوشخبري ٻڌائيندڙ ۽ ڊيڄاريندڙ آيو آهي. ۽ الله سڀ ڪنهن شيءِ تي قدرت رکندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنياي اهل ڪتاب! توهان وٽ اسان جو رسول اهڙي وقت آيو آهي، جو ڪجهه وقت لاءِ رسولن جي اچڻ جو سلسلو بند ٿي چڪو هو. هو اوهان کي واضح تعليم ڏئي ٿو پوءِ متان چؤ ته اسان وٽ ڪو به خوشخبري ڏيندڙ ۽ ڊيڄاريندڙ نه آيو هو، سو توهان وٽ جنت جي خوشخبري ڏيندڙ ۽ جھنم جي عذاب کان ڊيڄاريندڙ اچي چڪو آهي ۽ الله تعالى هر شيءِ تي طاقت رکندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَاِذْ قَالَ مُوْسٰى لِقَوْمِهٖ يٰقَوْمِ اذْكُرُوْا نِعْمَةَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ اِذْ جَعَلَ فِيْكُمْ اَنْۢبِيَاۗءَ وَجَعَلَكُمْ مُّلُوْكًا ڰ وَّاٰتٰىكُمْ مَّا لَمْ يُؤْتِ اَحَدًا مِّنَ الْعٰلَمِيْنَ 20
۽ (ياد ڪر) جڏهن چيو موسى پنهنجي قوم کي ته اي منهنجي قوم! ياد ڪيو الله جي نعمت کي پاڻ تي جڏهن ڪيائين اوهان ۾ نبي ۽ بنايائين اوهان کي بادشاھ ۽ ڏنائين اوهان کي اهو جو نه ڏنائين ڪنهن هڪ کي جھانن مان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ (اهو وقت ياد ڪريو) جڏهن موسيٰ پنهنجيءَ قوم کي چيو ته اي منهنجي قوم! پاڻ تي الله جو احسان ياد ڪريو جڏهن اوهان ۾ نبي پيدا ڪيائين ۽ اوهان کي بادشاهه ڪيائين ۽ اوهان کي اهو ڪجهه ڏنائين جو جهان وارن مان ڪنهن کي به نه ڏنائين.
— مولانا محمد مدني۽ جڏهن موسى (ؑ) پنھنجي قوم کي چيو ته اي منھنجي قوم! توهان پاڻ تي ڪيل الله تعالى جي نعمت کي ياد ڪريو، جو هن توهان ۾ نبي سڳورا پيدا ڪيا، اوهان کي بادشاهه مقرر ڪيو ۽ توهان کي اهو ڪجهه ڏنائين جيڪو جھانن وارن مان ڪنھن هڪ کي به نه ڏنائين.
— عبدالسلام ڀُٽو