049 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 18 آيتون ۽ 2 رڪوع آھن
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تُـقَدِّمُوْا بَيْنَ يَدَيِ اللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ سَـمِيْعٌ عَلِيْمٌ 1
اي ايمان وارؤ! نه اڳرائي ڪيو الله ۽ ان جي رسول جي اڳيان ۽ ڊڄو الله کان بيشڪ الله ٻڌندڙ ڄاڻندڙ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! الله ۽ سندس رسول کان (ڪنهن ڳالهه ۾ به) اڳي نه ٿيو. ۽ الله کان ڊڄو ڇو ته الله ٻڌندڙ ڄاڻندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! الله تعالى ۽ رسول سڳوري کان (ڪنهن به ڳالهه ۾) اڳتي وڌڻ جي ڪوشش نه ڪندا ڪريو. الله تعالى جو خوف رکو. بيشڪ الله تعالى خوب ٻڌندڙ ۽ خوب ڄاڻندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَرْفَعُوْٓا اَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَلَا تَـجْـهَرُوْا لَهٗ بِالْقَوْلِ كَـجَــهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ اَنْ تَـحْبَــطَ اَعْــمَالُكُمْ وَاَنْتُمْ لَا تَشْعُرُوْنَ 2
اي ايمان وارا! نه مٿي ڪيو پنهنجا آواز نبيءَ جي آواز کان مٿان ۽ نه وڏي آواز ڪيو ان لاءِ ڳالهائڻ مثل وڏي آواز سان ڳالهائڻ بعض اوهان جي بعض سان متان چٽ ٿي وڃن عمل اوهان جا ۽ اوهان نه پيا خبر رکو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! پنهنجا آواز رسول جي آواز کان مٿي نه ڪريو ۽ پاڻ ۾ هڪ ٻئي سان وڏي سڏ ڳالهائڻ وانگر ساڻس وڏي سڏ نه ڳالهائيو جو متان اوهان جا ڪم برباد ٿين ۽ اوهان کي خبر به نه پوي.
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! پنھنجي آوازن کي نبي سڳوري جي آواز کان ڏاڍيان نه رکو ۽ نه اُن سان ايئن ڏاڍيان ڳالهائيندا ڪريو جيئن توهان پاڻ ۾ هڪ ٻئي سان ڏاڍيان ڳالهائيندا آهيو. ايئن نه ٿئي جو توهان جا سڀ عمل ضايع ٿي وڃن ۽ توهان کي خبر به نه پوي.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ الَّذِيْنَ يَغُضُّوْنَ اَصْوَاتَهُمْ عِنْدَ رَسُوْلِ اللّٰهِ اُولٰۗىِٕكَ الَّذِيْنَ امْتَحَنَ اللّٰهُ قُلُوْبَهُمْ لِلتَّقْوٰى ۭ لَهُمْ مَّغْفِرَةٌ وَّاَجْرٌ عَظِيْمٌ 3
بيشڪ اهي شخص جو هيٺ ڪن ٿا پنهنجا آواز الله جي رسول وٽ اهي ئي آهن جو آزمايو الله دلين انهن جي کي تقوى! جي لاءِ انهن جي لاءِ مغفرت ۽ ثواب وڏو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ جيڪي پنهنجا آواز الله جي رسول وٽ جهڪا ڪن ٿا، سي اُهي آهن جن جي دلين کي الله پرهيزگاريءَ (جي پڌري ڪرڻ) لاءِ آزمايو آهي انهن لاءِ معافي ۽ وڏو اجر آهي.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ جيڪي ماڻهو پنھنجي آوازن کي الله تعالى جي رسول (ﷺ) جي اڳيان آهستي رکندا آهن (درحقيقت) هي اُهي ماڻهو آهن جن جي دلين کي الله تعالى پرهيزگاري لاءِ پرکي ڇڏيو آهي. ۽ انهن جي لاءِ بخشش ۽ وڏو اجرآهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ الَّذِيْنَ يُنَادُوْنَكَ مِنْ وَّرَاۗءِ الْحُـجُرٰتِ اَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُوْنَ 4
بيشڪ جيڪي سڏين ٿا توکي ٻاهران حجرن جي گهڻا انهن مان عقل نه ٿا رکن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ جيڪي توکي گهرن جي ٻاهران (بيهي) سڏين ٿا تن مان گهڻا بي عقل آهن.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ جيڪي ماڻهو توکي گهرن جي ٻاهران (زور زور سان) سڏين ٿا انهن مان گهڻا ماڻهو بي عقل آهن.
— عبدالسلام ڀُٽووَلَوْ اَنَّهُمْ صَبَرُوْا حَتّٰى تَـخْرُجَ اِلَيْهِمْ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُمْ ۭ وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ 5
۽ جيڪڏهن تحقيق اهي صبر ڪن تان جو نڪرو اوهان انهن ڏانهن ته البته هجي ها ڀلو انهن جي لاءِ ۽ الله بخشڻهار مهربان آهي.
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ جيڪڏهن اهي صبر ڪن ها جيستائين تون (پاڻهين) انهن ڏي نڪرين ته انهن لاءِ چڱو هجي ها ۽ الله معاف ڪندڙ نهايت رحم وارو آهي.
— مولانا محمد مدني۽ جيڪڏهن هي ماڻهو تنھنجي اچڻ تائين صبر ڪن ها ته اهو انهن جي لاءِ ئي بھتر هو ۽ الله تعالى وڏو معاف ڪندڙ ۽ وڏو رحم ڪندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِنْ جَاۗءَكُمْ فَاسِقٌۢ بِنَبَاٍ فَتَبَيَّنُوْٓا اَنْ تُصِيْبُوْا قَوْمًۢا بِجَــهَالَةٍ فَتُصْبِحُوْا عَلٰي مَا فَعَلْتُمْ نٰدِمِيْنَ 6
اي ايمان وارا! جيڪڏهن آڻي اوهان وٽ ڪو فاسق ڪا خبر ته پوءِ جاچ ڪيو متان نقصان پهچايو ڪنهن قوم کي بي خبريءَ جي ڪري پوءِ ٿي پئو ان تي جيڪي ڪيُوَ پشيمان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! جيڪڏهن ڪو نافرمان اوهان وٽ ڪا خبر آڻي ته جاچ ڪريو جو متان نادانيءَ سان ڪنهن قوم تي وڃي پئو پوءِ سڀاڻي پنهنجي ڪيل ڪم تي پشيمان ٿيو.
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! جيڪڏهن توهان وٽ ڪو بدڪردار ماڻهو ڪا خبر کڻي اچي ته (پھريائين) اُن جي تحقيق ڪندا ڪريو. ايئن نه ٿئي ته متان توهان اڻ ڄاڻائي ۾ ڪنھن قوم جو نقصان ڪري ويھو ۽ پنھنجي ڪيل ڪم تي ويھي شرمسار ٿيو.
— عبدالسلام ڀُٽووَاعْلَمُوْٓا اَنَّ فِيْكُمْ رَسُوْلَ اللّٰهِ ۭ لَوْ يُطِيْعُكُمْ فِيْ كَثِيْرٍ مِّنَ الْاَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ حَبَّبَ اِلَيْكُمُ الْاِيْـمَانَ وَزَيَّنَهٗ فِيْ قُلُوْبِكُمْ وَكَرَّهَ اِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوْقَ وَالْعِصْيَانَ ۭ اُولٰۗىِٕكَ هُمُ الرّٰشِدُوْنَ 7ۙ
۽ ڄاڻو ته بيشڪ اوهان ۾ الله جو رسول (موجود) آهي جيڪڏهن چوڻ مڃيندو اوهان جو گهڻن امرن ۾ ته البته تڪليف ۾ پوندؤ پر الله پيارو بنايائين اوهان وٽ ايمان ۽ سينگاريائين ان کي اوهان جي دلين ۾ ۽ ناپسند ڪيائين اوهان وٽ ڪفر ۽ فسق ۽ گناهه ۽ اهيئي هدايت وارا آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ ڄاڻو ته اوهان ۾ الله جو رسول آهي. جيڪڏهن گهڻن ڪمن ۾ اوهان جي ڳالهه مڃي ته اوهين ڏکيا ٿيو پر الله اوهان وٽ ايمان کي پيارو ڪيو آهي ۽ ان کي اوهان جي دلين ۾ سينگاريو اٿس ۽ اوهان وٽ ڪفر ۽ گناهه ۽ نافرماني بڇڙي ڪئي اٿس. اهي ئي سڌي رستي وارا آهن.
— مولانا محمد مدني۽ توهان اها ڳالهه ذهن ۾ ويھاري ڇڏيو ته (هن وقت) الله تعالى جو رسول سڳورو توهان ۾ خود موجود آهي. جيڪڏهن هو گهڻن معاملن ۾ توهان جي ڳالهه مڃي ته توهان خود پريشاني ۾ اچي ويندا. پر الله تعالى توهان کي ايمان سان محبت عطا ڪئي آهي ۽ توهان جي دلين ۾ ايمان کي اڃا وڌيڪ سھڻو ڪري ڏيکاريو آهي ۽ توهان کي ڪفر، بدڪاري ۽ نافرمانيءَ کان نفرت ڏياري آهي. اهي ئي ماڻهو بلڪل سڌي رستي تي هلڻ وارا آهن.
— عبدالسلام ڀُٽوفَضْلًا مِّنَ اللّٰهِ وَنِعْمَةً ۭ وَاللّٰهُ عَلِيْمٌ حَكِيْمٌ 8
مهرباني ٿي الله وٽا ۽ نعمت ٿي ۽ الله ڄاڻندڙ حڪمت وارو آهي.
— مولانا محمد ادريس ڏاھريالله جي فضل ۽ احسان سان ۽ الله (سڀ ڪجهه) ڄاڻندڙ حڪمت وارو آهي.
— مولانا محمد مدنيالله تعالى جي مھرباني ۽ احسان جي ڪري ئي اهي سڌي راهه تي آهن. الله تعالى وڏو ڄاڻندڙ ۽ وڏي حڪمت وارو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَاِنْ طَاۗىِٕفَتٰنِ مِنَ الْمُؤْمِنِيْنَ اقْتَتَلُوْا فَاَصْلِحُوْا بَيْنَهُمَا ۚ فَاِنْۢ بَغَتْ اِحْدٰىهُمَا عَلَي الْاُخْرٰى فَقَاتِلُوا الَّتِيْ تَبْغِيْ حَتّٰى تَفِيْۗءَ اِلٰٓى اَمْرِ اللّٰهِ ۚ فَاِنْ فَاۗءَتْ فَاَصْلِحُوْا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَاَقْسِطُوْا ۭ اِنَّ اللّٰهَ يُـحِبُّ الْمُقْسِطِيْنَ 9
۽ جيڪڏهن ٻه جماعتون مؤمنن مان وڙهن ته پوءِ صلح ڪيو انهن جي وچ ۾ پوءِ جيڪڏهن زيادتي ڪري هڪڙي انهن مان ٻيءَ تي ته پوءِ جنگ ڪيو ان سان جيڪا زيادتي ڪري تانجو موٽي الله جي امر ڏانهن پوءِ جيڪڏهن موٽي پوء صلح ڪيو انهن جي وچ ۾ عدل سان ۽ انصاف ڪيو بيشڪ الله محبت رکي ٿو انصاف ڪندرن سان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ جيڪڏهن ايمان وارن مان ٻه جماعتون پاڻ ۾ وڙهن ته انهن ۾ صلح ڪرايو. پوءِ جيڪڏهن انهن ٻنهين مان هڪڙي ٻيءَ (ڌر) تي ڪا زيادتي ڪري ته جيڪا زيادتي ڪري ٿي تنهن سان وڙهو جيستائين الله جي حڪم ڏي موٽي اچي. پوءِ جيڪڏهن موٽي اچي ته انهن ۾ برابري سان صلح ڪرايو ۽ انصاف ڪريو. بيشڪ انصاف ڪرڻ وارا الله کي وڻن ٿا.
— مولانا محمد مدني۽ جيڪڏهن مؤمنن مان ٻه ڌريون پاڻ ۾ وڙهي پون ته انهن جي وچ ۾ صلح ڪرايو. پوءِ انهن مان جيڪڏهن ڪا هڪ ڌر ٻي ڌر تي زيادتي ڪري ته زيادتي ڪندڙ ڌر جي خلاف الله تعالى جي حڪم ڏي موٽي اچڻ تائين طاقت استعمال ڪريو ۽ جيڪڏهن اها ڌر موٽي پنھنجي ڳالهه تان هٿ کڻي ته پوءِ انهن ٻنهي جي وچ ۾ انصاف سان صلح ڪرايو ۽ (آئنده) انصاف سان ئي هلندا ڪريو. بيشڪ الله تعالى انصاف ڪرڻ وارن کي پسند ڪندو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّـمَا الْمُؤْمِنُوْنَ اِخْوَةٌ فَاَصْلِحُوْا بَيْنَ اَخَوَيْكُمْ ۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَـمُوْنَ ۧ10
مؤمن ته (پاڻ ۾) ڀائر آهن پوءِ صلح ڪيو پنهنجن ڀائرن جي وچ ۾ ۽ ڊڄو الله کان تانته اوهان رحم ڪيا وڃو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ ايمان وارا ته ڀائر ئي آهن پوءِ پنهنجي ٻن ڀائرن ۾ صلح ڪرايو. ۽ الله کان ڊڄو ته من اوهان تي رحم ڪيو وڃي.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ مؤمن ته (پاڻ ۾) ڀائر هوندا آهن تنهنڪري پنھنجي ڀائرن ۾ صلح ڪرايو ۽ (هر وقت) الله تعالى کان ڊڄندا رهو ته جيئن توهان تي رحم ڪيو وڃي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِّنْ قَوْمٍ عَسٰٓى اَنْ يَّكُوْنُوْا خَيْرًا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاۗءٌ مِّنْ نِّسَاۗءٍ عَسٰٓى اَنْ يَّكُنَّ خَيْرًا مِّنْهُنَّ ۚ وَلَا تَلْمِزُوْٓا اَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوْا بِالْاَلْقَابِ ۭ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوْقُ بَعْدَ الْاِيْـمَانِ ۚ وَمَنْ لَّمْ يَتُبْ فَاُولٰۗىِٕكَ هُمُ الظّٰلِمُوْنَ 11
اي ايمان وارؤ! نه ٺٺول ڪري ڪا قوم ڪنهن قوم تان ويجهو آهي هي ڳالهه جو هجن ڀلا انهن کان ۽ نه عورتون عورتن تان ويجهو آهي جو هجن ڀليون انهن کان ۽ نه عيب لايو هڪ ٻئي کي ۽ نه سڏيو هڪ ٻئي کي برن لقبن سان برو آهي نالو فسق ايمان کان پوءِ ۽ جن نه توبہ ڪئي پوءِ اهيئي ظالم آهن.
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! ڪا قوم ڪنهن قوم تي ٺٺولي نه ڪري جو متان اُهي هنن کان چڱا هجن ۽ نه عورتون عورتن تان جو متان اُهي هنن کان چڱيون هجن. ۽ نه پاڻ ۾ هڪ ٻئي کي عيب لڳايو ۽ نه هڪ ٻئي تي بڇڙا نالا چيڙائڻ وارا رکو جو ايمان کان پوءِ بدتهذيبيءَ جو نالو بڇڙو آهي. ۽ جيڪي توبهه نه ڪندا سي ئي ظالم آهن.
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! ڪوبه ماڻهو ٻين تي ٽوڪ نه ڪري. ٿي سگهي ٿو ته هُو هِن کان بھتر هجن ۽ نه ئي ڪا عورت ٻين تي ٽوڪ ڪري، ٿي سگهي ٿو ته هُو هِن کان بھتر هجن ۽ نه پاڻ ۾ هڪ ٻئي جا عيب ڪڍو ۽ نه ئي هڪ ٻئي کي بُرن لقبن سان سڏيو. ايمان کان پوءِ برو نالو وٺڻ ڏاڍو خراب آهي. جيڪڏهن هي ماڻهو (هاڻي به) باز نه ايندا ته حقيقت ۾ اهي ئي ظالم آهن.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اجْتَنِبُوْا كَثِيْرًا مِّنَ الظَّنِّ ۡ اِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ اِثْمٌ وَّلَا تَجَسَّسُوْا وَلَا يَغْتَبْ بَّعْضُكُمْ بَعْضًا ۭ اَيُـحِبُّ اَحَدُكُمْ اَنْ يَّاْكُلَ لَحْمَ اَخِيْهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوْهُ ۭ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ تَوَّابٌ رَّحِيْمٌ 12
اي ايمان وارؤ! بچو گهڻن گمانن کان بيشڪ بعضي گمان گناهه آهن ۽ نه عيب ڳوليو ۽ نه گلا ڪن هڪڙا اوهان مان ٻين جي ڇا محبت رکي ٿو هڪڙو اوهان مان ته کائي گوشت پنهنجي مئل ڀاءُ جو پوءِ نه پسند ڪندؤ اوهان ان کي ۽ ڊڄو الله کان بيشڪ الله توبہ قبول ڪندڙ، مهربان آهي.
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! گهڻي شڪ ڪرڻ کان بچو ڇو ته ڪي شڪ گناهه آهن ۽ نه (ڪنهن جي) جاسوسي ڪريو ۽ نه ڪو اوهان مان هڪ ٻئي جي گِلا ڪري. ڇا اوهان مان ڪنهن کي هيءَ ڳالهه وڻي ٿي ته پنهنجي مئل ڀاءُ جو گوشت کائي پوءِ اوهان ان کي ته بڇڙو سمجهو ۽ الله کان ڊڄو. بيشڪ الله معاف ڪندڙ نهايت رحم وارو آهي.
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! هر وقت شڪ ڪرڻ کان پاسو ڪريو. ڇوته ڪي شڪ گناهه هوندا آهن. هڪ ٻئي جي جاسوسي به نه ڪندا ڪريو ۽ نه توهان مان ڪو ڪنھن جي گلا ڪري. ڇا توهان مان ڪو اها ڳالهه پسند ڪندو ته هو پنھنجي مئل ڀاءُ جو گوشت کائي. توهان ان شيءِ کان (ضرور) نفرت ڪندا تنهنڪري الله تعالى کان ڊڄو. بيشڪ الله تعالى توبہ قبول ڪندڙ ۽ وڏو رحم ڪندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّهَا النَّاسُ اِنَّا خَلَقْنٰكُمْ مِّنْ ذَكَرٍ وَّاُنْثٰى وَجَعَلْنٰكُمْ شُعُوْبًا وَّقَبَاۗىِٕلَ لِتَعَارَفُوْا ۭ اِنَّ اَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللّٰهِ اَتْقٰىكُمْ ۭ اِنَّ اللّٰهَ عَلِيْمٌ خَبِيْرٌ 13
اي انسانو! بلاشڪ اسان پيدا ڪيو اوهان کي هڪ مرد ۽ هڪ عورت مان ۽ بنايوسون اوهان کي ذاتيون ۽ قبيلا تانته هڪ ٻئي کي سڃاڻو بلاشڪ وڌيڪ عزت وارو اوهان مان الله وٽ اوهان مان وڌيڪ پرهيزگار آهي بيشڪ الله ڄاڻندڙ، خبر رکندڙ آهي.
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ماڻهو! اسان اوهان کي هڪ مڙس ۽ هڪ زال مان پيدا ڪيو آهي ۽ اسان اوهان کي ذاتيون ۽ پاڙا ڪيو آهي ته هڪ ٻئي کي سڃاڻو (باقي) اوهان مان زياده چڱو الله وٽ اهو آهي جيڪو اوهان مان ڏاڍو پرهيزگار آهي بيشڪ الله (سڀ ڪجهه) ڄاڻڻ وارو پوري خبر رکندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنياي انسانو! بيشڪ اسان توهان کي هڪ مرد ۽ هڪ عورت مان پيدا ڪيو (پوءِ) اسان توهان کي خاندانن ۽ قبيلن جي صورت ڏني ته جيئن توهان هڪ ٻئي کي سڃاڻي سگهو. بيشڪ الله تعالى وٽ توهان مان وڌيڪ عزت وارو شخص اهو آهي جيڪو توهان مان سڀ کان وڌيڪ پرهيزگار آهي. بيشڪ الله تعالى وڏو ڄاڻندڙ ۽ وڏي خبر رکندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوقَالَتِ الْاَعْرَابُ اٰمَنَّا ۭ قُلْ لَّمْ تُؤْمِنُوْا وَلٰكِنْ قُوْلُوْٓا اَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْاِيْـمَانُ فِيْ قُلُوْبِكُمْ ۭ وَاِنْ تُطِيْعُوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ لَا يَـلِتْكُمْ مِّنْ اَعْـمَالِكُمْ شَـيْـــــًٔا ۭ اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ 14
چيو ٻهراڙي وارن ته اسان ايمان آندو آهي فرماءِ ته نه ايمان آندو اوهان ۽ پر چئو ته تابعدار ٿياسون ۽ اڃان نه داخل ٿيو ايمان اوهان جي دلين ۾ ۽ جيڪڏهن اطاعت ڪندؤ الله جي ۽ ان جي رسول جي ته نه گهٽائيندو اوهان کان اوهان جي عملن (جي اجر) مان ڪجهه به نيشڪ الله بخشڻهار، مهربان آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريٻهراڙيءَ وارن چيو ته اسان ايمان آندو آهي. (اي پيغمبر !) تون چوينِ ته اوهان ايمان نه آندو آهي پر اوهين چئو ته اسان تابعداري قبول ڪئي ۽ ايمان اڃان تائين اوهان جي دلين ۾ نه گهڙيو آهي ۽ جيڪڏهن اوهين الله ۽ سندس رسول جي حڪم تي هلندو ته اوهانجن عملن (جي اجر) مان ڪجهه به نه گهٽائيندو. بيشڪ الله گهڻو بخشيندڙ نهايت رحم وارو آهي.
— مولانا محمد مدني(عرب جا) ڳوٺاڻا ماڻهو چون ٿا ته اسان ايمان آندو آهي. کين چؤ ته توهان ايمان نه آندو آهي، توهان رڳو (زباني) مسلمان ٿيا آهيو. ايمان ته توهان جي دلين ۾ اڃا داخل ٿيو ئي نه آهي. جيڪڏهن توهان الله تعالى ۽ ان جي رسول سڳوري جي (دل سان) فرمانبرداري ڪندا ته هو توهان جي عملن مان ڪا شيءِ نه گهٽائيندو. بيشڪ الله تعالى وڏو معاف ڪندڙ ۽ وڏو رحم ڪندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّـمَا الْمُؤْمِنُوْنَ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ ثُـمَّ لَمْ يَرْتَابُوْا وَجٰهَدُوْا بِاَمْوَالِهِمْ وَاَنْفُسِهِمْ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ ۭ اُولٰۗىِٕكَ هُمُ الصّٰدِقُوْنَ 15
ايمان وارا ته اهي آهن جن ايمان آندو الله تي ۽ ان جي رسول تي ان کان پوءِ نه شڪ ڪيائون ۽ جهاد ڪيائون پنهنجن مالن ۽ پنهنجن سرن سان الله جي واٽ ۾ اهيئي سچا آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريايمان وارا اهي ئي آهن جن الله ۽ سندس رسول تي ايمان آندو، وري شڪ نه ڪيائون ۽ الله جي رستي ۾ پنهنجي مالن ۽ پنهنجي جانن سان جنگ ڪيائون. اهي ئي سچا آهن.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ (حقيقي) مؤمن ته اُهي ماڻهو آهن جن الله تعالى ۽ ان جي رسول (ﷺ) تي ايمان آندو. ۽ پوءِ (ڪڏهن به انهن جي دلين ۾) شڪ پيدا نه ٿيو. هو پنھنجي مالن ۽ جانين سان جھاد ڪندا رهن ٿا. اهي ئي سچا ماڻهو آهن.
— عبدالسلام ڀُٽوقُلْ اَتُعَلِّمُوْنَ اللّٰهَ بِدِيْنِكُمْ ۭ وَاللّٰهُ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمٰوٰتِ وَمَا فِي الْاَرْضِ ۭ وَاللّٰهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيْمٌ 16
فرماءِ ته ڇا ڄاڻايو ٿا الله کي پنهنجو دين ۽ الله ڄاڻي ٿو جيڪي آسمانن ۾ آهي ۽ جيڪي زمين ۾ آهي ۽ الله هر شيءِ ڄاڻندڙ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري(اي پيغمبر !) تون چؤ ته اوهين پنهنجو دين الله کي ڏيکاريو ٿا ڇا؟ هوڏانهن جيڪي آسمانن ۾ ۽ جيڪي زمين ۾ آهي تنهن کي الله ڄاڻي ٿو.
— مولانا محمد مدني(اي نبيﷺ!) انهن (ظاهري ايمان آڻيندڙن) کي چؤ ته ڇا توهان پنھنجو دين الله تعالى کي ظاهر ڪري ڏيکارڻ چاهيو ٿا؟ الله تعالى کي ته آسمانن ۽ زمين جي هر شيءِ معلوم آهي ۽ الله تعالى هر شيءِ کي خوب ڄاڻندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويَـمُنُّوْنَ عَلَيْكَ اَنْ اَسْلَمُوْا ۭ قُلْ لَّا تَـمُنُّوْا عَلَيَّ اِسْلَامَكُمْ ۚ بَلِ اللّٰهُ يَـمُنُّ عَلَيْكُمْ اَنْ هَدٰىكُمْ لِلْاِيْـمَانِ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ 17
احسان ڪن ٿا توتي هي ته مسلمان ٿيا فرماءِ ته نه احسان ڪيو مون تي پنهنجي مسلمان ٿيڻ جو بلڪ الله احسان ڪري ٿو اوهان تي هي ته هدايت ڪيائين اوهان کي ايمان جي لاءِ جيڪڏهن آهيو سچا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ الله سڀ شيءِ کي ڄاڻڻ وارو آهي(اي پيغمبر! اهي) توتي احسان رکن ٿا ته انهن ايمان آندو آهي تون چوينِ ته مون تي پنهنجي تابعداري قبول ڪرڻ جو احسان نه رکو بلڪ الله اوهان تي هي احسان رکي ٿو ته اوهان کي ايمان جو رستو ڏيکاريو اٿس جيڪڏهن اوهين سچا آهيو.
— مولانا محمد مدنيهي ماڻهو پنھنجي مسلمان ٿيڻ جو تنھنجي مٿان احسان ڳائن ٿا. چؤ ته پنھنجي مسلمانيءَ جو مون تي احسان نه ڳايو. بلڪه الله تعالى توهان جي مٿان وڏو احسان ڪيو آهي جو هُن توهان کي ايمان آڻڻ جو رستو ڏيکاريو. جيڪڏهن توهان (پنھنجي ڳالهه ۾) سچا آهيو (ته پوءِ پنهنجي ڳالهه تي وري سوچيو ته چؤ ڇا ٿا؟)
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ اللّٰهَ يَعْلَمُ غَيْبَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۭ وَاللّٰهُ بَصِيْرٌۢ بِـمَا تَعْمَلُوْنَ ۧ18
بيشڪ الله ڄاڻي ٿو ڳجهه آسمانن جو ۽ زمين جو ۽ الله ڏسندڙ آهي جيڪي ڪيو ٿا. ع
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ الله آسمانن ۽ زمين جي ڳجهه کي ڄاڻي ٿو. ۽ جيڪي اوهين ڪريو ٿا تنهن کي الله ڏسندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ الله تعالى آسمانن ۽ زمين جي ڳجهه کي ڄاڻي ٿو ۽ جيڪو توهان ڪريو ٿا ان تي ان جي گهري نظر آهي.
— عبدالسلام ڀُٽو