045 surah
ھي سورة مَکِّیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 37 آيتون ۽ 4 رڪوع آھن
حٰــمۗ 1ۚ
حا - ميم .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريحٰم.
— مولانا محمد مدنيحا ــ ميم
— عبدالسلام ڀُٽوتَنْزِيْلُ الْكِتٰبِ مِنَ اللّٰهِ الْعَزِيْزِ الْحَكِيْمِ 2
ڪتاب جو نازل ڪرڻ الله، غالب حڪمت واري جي طرفان آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريڪتاب جو نازل ڪرڻ الله زبردست (۽) حڪمت واري جي طرفان آهي.
— مولانا محمد مدني(هن) ڪتاب جو نازل ٿيڻ الله تعالى جي طرفان آهي جيڪو زبردست حڪمت وارو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ فِي السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ لَاٰيٰتٍ لِّلْمُؤْمِنِيْنَ 3ۭ
بيشڪ آسمانن ۽ زمين ۾ البته نشانيون آهن، مؤمنن جي لاءِ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ آسمانن ۽ زمين ۾ ايمان وارن لاءِ نشانيون آهن.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ آسمانن ۽ زمين ۾ ايمان وارن لاءِ وڏيون نشانيون موجود آهن.
— عبدالسلام ڀُٽووَفِيْ خَلْقِكُمْ وَمَا يَبُثُّ مِنْ دَاۗبَّةٍ اٰيٰتٌ لِّقَوْمٍ يُّوْقِنُوْنَ 4ۙ
۽ اوهان جي پيدا ڪرڻ ۾ (۽ ان ۾) جيڪي پکيڙي ٿو چرندڙن مان نشانيون آهن ان قوم جي لاءِ جيڪي يقين رکن ٿا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ اوهان جي ۽ جيڪي جانور پکيڙي ٿو تن جي پيدا ڪرڻ ۾ انهن ماڻهن لاءِ نشانيون آهن جيڪي يقين ڪن ٿا.
— مولانا محمد مدنيتوهان جي پيدا ڪرڻ ۾ ۽ جن جانورن کي هو (زمين ۾) ڦھلائي ٿو تن ۾ يقين ڪرڻ وارن لاءِ وڏيون نشانيون آهن.
— عبدالسلام ڀُٽووَاخْتِلَافِ الَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ مِنَ السَّمَاۗءِ مِنْ رِّزْقٍ فَاَحْيَا بِهِ الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَــصْرِيْفِ الرِّيٰــحِ اٰيٰتٌ لِّقَوْمٍ يَّعْقِلُوْنَ 5
۽ ڦرڻ رات ۽ ڏينهن جي ۾ ۽ ان ۾ جيڪو نازل ڪيو الله آسمان مان رزق پوءِ آباد ڪيائين ان سان زمين کي ان جي برباد هجڻ کان پوءِ ۽ ڦيرائڻ هوائن جي ۾ نشانيون آهن ان قوم جي لاءِ جيڪي عقل رکن ٿا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ رات ۽ ڏينهن جي بدلجڻ ۾ ۽ جو رزق الله آسمان مان لاٿو پوءِ ان سان زمين کي ان جي مرڻ کانپوءِ جياريائين، تنهن ۾ ۽ هوائن جي ڦيرڦار ۾ انهن ماڻهن لاءِ نشانيون آهن جيڪي عقل کان ڪم وٺن ٿا.
— مولانا محمد مدنيرات ۽ ڏينھن جي ڦير گهير ۾، الله تعالى آسمان مان جيڪو رزق لاهي ٿو پوءِ ان جي ذريعي غير آباد زمين کي سر سبز ڪري ٿو ۽ هوائن جي رُخ کي تبديل ڪري ٿو (انهن سڀني ڳالهين ۾) عقل رکڻ وارن لاءِ وڏيون نشانيون آهن.
— عبدالسلام ڀُٽوتِلْكَ اٰيٰتُ اللّٰهِ نَتْلُوْهَا عَلَيْكَ بِالْـحَقِّ ۚ فَبِاَيِّ حَدِيْثٍۢ بَعْدَ اللّٰهِ وَاٰيٰتِهٖ يُؤْمِنُوْنَ 6
اهي الله جون آيتون آهن پڙهون ٿا اهي توتي حق سان پوءِ ڪهڙي ڳالھ تي الله کان ۽ ان جي آيتن کان پوءِ ايمان آڻيندا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري(اي پيغمبر !) اهي الله جون آيتون آهن جيڪي توکي صحيح نموني پڙهي ٻڌايون ٿا. پوءِ الله ۽ سندس آيتن کي ڇڏي ڪهڙيءَ ڳالهه تي ايمان آڻيندا؟
— مولانا محمد مدنياِهي سڀ الله تعالى جون نشانيون آهن جيڪي اسان توکي ٺيڪ ٺيڪ بيان ڪري ٻڌايون ٿا. پوءِ هي ماڻهو الله تعالى ۽ سندس آيتن کي ڇڏي، آخر ڪهڙي ڳالهه تي ايمان آڻيندا؟
— عبدالسلام ڀُٽووَيْلٌ لِّكُلِّ اَفَّاكٍ اَثِيْـمٍ 7ۙ
هلاڪت آهي واسطي هر وڏي بهتان هڻندڙ، گنهگار جي لاءِ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريسڀ ڪنهن ڪوڙي گنهگار لاءِ وڏي خرابي آهي،
— مولانا محمد مدنيويل آهي هر ڪوڙي ۽ گنهگار لاءِ.
— عبدالسلام ڀُٽويَّسْمَعُ اٰيٰتِ اللّٰهِ تُتْلٰى عَلَيْهِ ثُـمَّ يُصِرُّ مُسْتَكْبِرًا كَاَنْ لَّمْ يَسْمَعْهَا ۚ فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ اَلِيْـمٍ 8
جيڪو ٻڌي ٿو الله جون آيتون جيڪي پڙهيون وڃن ٿيون ان تي ان کان پوءِ هميشہ آهي هٺ ڪندڙ ڄڻ ته نه ٻڌائين انهن کي پوءِ خوشخبري ڏي ان کي عذاب دردناڪ جي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجو الله جي آيتن کي جنهن وقت ان کي پڙهي ٻڌايون وڃن ٿيون ته ٻڌي ٿو وري وڏائي ڪري (ڪفر تي) ضد ڪري بيهي ٿو ڄڻ ته انهن (آيتن) کي نه ٻڌائين. پوءِ (اي پيغمبر!) ان کي دردناڪ عذاب جي خوشخبري ٻڌاءِ.
— مولانا محمد مدنيجڏهن هُن کي الله تعالى جون آيتون تلاوت ڪري ٻڌايون وڃن ٿيون ۽ هو ٻڌي به ٿو پر وڏائي سان (ڪفر تي) اَڙجي بيهي ٿو. ڄڻ ته هُن انهن آيتن کي ٻڌو ئي نه آهي، ته اهڙي شخص کي عذاب جي خوشخبري ٻُڌاءِ.
— عبدالسلام ڀُٽووَاِذَا عَلِمَ مِنْ اٰيٰتِنَا شَيْئَا ۨاتَّـخَذَهَا هُزُوًا ۭ اُولٰۗىِٕكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِيْنٌ 9ۭ
۽ جڏهن ڄاتائين اسان جي آيتن مان ڪجھ ته وٺندو آهي انهن کي ٺٺول ڪري اهي انهن جي لاءِ عذاب خوار ڪندڙ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ جڏهن اسان جي آيتن مان ڪجهه ڄاڻي ٿو ته انهن تي مسخري ڪري ٿو. انهن لاءِ ئي خوار ڪندڙ عذاب آهي،
— مولانا محمد مدنياسان جي آيتن مان ڪا ڳالهه کيس معلوم ٿي وڃي ٿي ته اُن تي (وري) مسخري ڪندو آهي. اهڙن ماڻهن لاءِ ئي خوار ڪندڙ عذاب آهي.
— عبدالسلام ڀُٽومِنْ وَّرَاۗىِٕهِمْ جَهَنَّمُ ۚ وَلَا يُغْنِيْ عَنْهُمْ مَّا كَسَبُوْا شَيْـــــًٔا وَّلَا مَا اتَّـخَذُوْا مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ اَوْلِيَاۗءَ ۚ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيْمٌ ۭ10
انهن جي پٺيان جهنم آهي ۽ نه فائدو ڏيندو ان ڏينهن انهن کان جيڪي ڪيائون ڪجھ به ۽ نه انهن (جن کي) بنايائون الله کان سواء مددگار ۽ انهن جي لاءِ عذاب وڏو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريسندن پٺيان دوزخ آهي. ۽ جيڪي ڪمايائون سو ڪجهه به ڪم نه ايندن ۽ نه ڪي اهي (ڪم ايندا) جن کي الله کانسواءِ دوست بنايو اٿن، ۽ انهن لاءِ ئي وڏو عذاب آهي.
— مولانا محمد مدنيانهن ماڻهن لاءِ اڳتي جھنم آهي، انهن کي پنھنجي ڪمايل شيءِ ڪم نه ايندي ۽ نه ئي الله تعالى کان سواءِ ٻيا ٺاهيل سرپرست کين ڪم ايندا. انهن لاءِ وڏو عذاب آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوھٰذَا هُدًى ۚ وَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا بِاٰيٰتِ رَبِّهِمْ لَهُمْ عَذَابٌ مِّنْ رِّجْزٍ اَلِيْـمٌ ۧ11
هي هدايت آهي ۽ جن ڪفر ڪيو پنهنجي رب جي آيتن جو انهن جي لاءِ عذاب آهي سخت عذاب مان دردناڪ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريهي (قرآن) هدايت آهي ۽ جن پنهنجي پاليندڙ جي آيتن جو انڪار ڪيو تن لاءِ سخت دردناڪ عذاب جي سزا آهي.
— مولانا محمد مدنيهي (قرآن سراسر) هدايت آهي ۽ جن ماڻهن پنھنجي پالڻھار جي آيتن جو انڪار ڪيو، انهن لاءِ تمام سخت تڪليف وارو عذاب آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواَللّٰهُ الَّذِيْ سَـخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيْهِ بِاَمْرِهٖ وَلِتَبْتَغُوْا مِنْ فَضْلِهٖ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ ۚ12
الله ئي آهي جنهن مطيع ڪيو اوهان جي لاءِ درياء تان ته هلن ٻيڙيون ان ۾ ان جي امر سان ۽ تان ته طلب ڪيو ان جي فضل مان ۽ تان ته اوهان شڪر ڪيو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريالله اهو آهي جنهن سمنڊ کي اوهان جو تابع ڪيو هن لاءِ ته ان ۾ سندس حڪم سان ٻيڙيون هلن ۽ هن لاءِ ته سندس فضل مان روزي ڳوليو ۽ مَنَ اوهين شڪر ڪريو.
— مولانا محمد مدنيالله تعالى اهو آهي جنھن سمنڊ کي توهان جي لاءِ تابع ڪيو ته جيئن ان ۾ سندس حڪم سان ٻيڙا هلندا رهن. توهان ان جي مھرباني سان پنھنجي روزي تلاش ڪريو ۽شڪرگذاري ڪندا رهو.
— عبدالسلام ڀُٽووَسَـخَّرَ لَكُمْ مَّا فِي السَّمٰوٰتِ وَمَا فِي الْاَرْضِ جَـمِيْعًا مِّنْهُ ۭ اِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيٰتٍ لِّقَوْمٍ يَّتَفَكَّرُوْنَ 13
۽ مطيع ڪيائين اوهان جي لاءِ جيڪو آسمانن ۾ آهي ۽ جيڪو زمين ۾ آهي سمورو ان کان آهي بلاشڪ ان ۾ البته نشانيون آهن ان قوم جي لاءِ جيڪي فڪر ڪن ٿا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ جيڪي آسمانن ۾ آهي ۽ جيڪي زمين ۾ آهي تن سڀني کي پنهنجي طرفان اوهان جي ڪم ۾ لاتو اٿس. بيشڪ ان ۾ انهن ماڻهن لاءِ نشانيون آهن جيڪي فڪر ڪن ٿا.
— مولانا محمد مدنيهُن پنھنجي طرفان آسمانن ۽ زمين جي سڀني شين کي توهان جي تابع ڪري ڇڏيو آهي. بيشڪ غور ۽ فڪر ڪرڻ وارن لاءِ انهن ڳالهين ۾ وڏيون نشانيون آهن.
— عبدالسلام ڀُٽوقُلْ لِّلَّذِيْنَ اٰمَنُوْا يَغْفِرُوْا لِلَّذِيْنَ لَا يَرْجُوْنَ اَيَّامَ اللّٰهِ لِيَجْزِيَ قَوْمًۢا بِـمَا كَانُوْا يَكْسِبُوْنَ 14
فرماء انهن کي جن ايمان آندو ته ٽارو ڪن انهن کان جيڪي اميد نٿا رکن الله جي ڏينهن جي تانته بدلو ڏئي قوم کي ان جو جيڪي ڪمايو هيائون .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري(اي پيغمبر !) ايمان وارن کي چؤ ته جيڪي الله جي ڏينهن جو ويساهه نه ٿا رکن تن کان هن لاءِ درگذر ڪن ته اهي جيڪي پيا ڪن تنهن جي ڪري (انهن مان) ڪنهن قوم کي (الله پاڻ) سزا ڏئي.
— مولانا محمد مدني(اي نبيﷺ!) ايمان وارن کي چؤ ته جيڪي ماڻهو الله تعالى جي (جزا ۽ سزا جي) ڏينھن تي يقين نٿا رکن تن جي حرڪتن کي درگذر ڪري ڇڏ ته جيئن الله تعالى خود اُن قوم کي پنھنجي ڪمائي جو بدلو ڏئي.
— عبدالسلام ڀُٽومَنْ عَـمِلَ صَالِـحًا فَلِنَفْسِهٖ ۚ وَمَنْ اَسَاۗءَ فَعَلَيْهَا ۡ ثُـمَّ اِلٰى رَبِّكُمْ تُرْجَعُوْنَ 15
جنهن ڪيا نيڪ عمل پوءِ پنهنجي سر جي لاءِ ۽ جنهن برائي ڪئي پوءِ ان تي آهي ان کان پوءِ پنهنجي رب ڏانهن موٽايا ويندؤ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجنهن چڱو ڪم ڪيو سو پاڻ لاءِ (ڪيو) ۽ جنهن بڇڙو ڪيو سو مٿس آهي، وري اوهان کي پنهنجي پاليندڙ ڏي موٽايو ويندو.
— مولانا محمد مدنيجيڪو نيڪ عمل ڪندو سو سندس ئي فائدي لاءِ آهي ۽ جيڪو برو عمل ڪندو ته ان جو وبال ان تي ئي آهي. پوءِ توهان پنھنجي پالڻھار ڏانھن موٽايا ويندا.
— عبدالسلام ڀُٽووَلَقَدْ اٰتَيْنَا بَنِيْٓ اِسْرَاۗءِيْلَ الْكِتٰبَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ وَرَزَقْنٰهُمْ مِّنَ الطَّيِّبٰتِ وَفَضَّلْنٰهُمْ عَلَي الْعٰلَمِيْنَ ۚ16
۽ البته تحقيق ڏنو اسان بني اسرائيل کي ڪتاب ۽ حڪم ۽ نبوت ۽ رزق ڏنو اسان انهن کي پاڪ شيون ۽ فضيلت ڏني اسان انهن کي جهانن تي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ بيشڪ اسان بني اسرائيلن کي ڪتاب ۽ حڪومت ۽ پيغمبري ڏني. ۽ کين سٺين شين مان روزي ڏني سون، ۽ کين سڀني قومن تي فضيلت ڏني سون.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ اسان بني اسرائيل کي ڪتاب، حڪمت ۽ نبوت عطا ڪئي، کين پاڪيزهه شين جي صورت ۾ رزق ڏنوسين ۽ سڀني جھان وارن تي کين فضيلت عطا ڪئي.
— عبدالسلام ڀُٽووَاٰتَيْنٰهُمْ بَيِّنٰتٍ مِّنَ الْاَمْرِ ۚ فَـمَا اخْتَلَفُوْٓا اِلَّا مِنْۢ بَعْدِ مَا جَاۗءَهُمُ الْعِلْمُ ۙ بَغْيًۢا بَيْنَهُمْ ۭ اِنَّ رَبَّكَ يَقْضِيْ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ فِيْـمَا كَانُوْا فِيْهِ يَـخْتَلِفُوْنَ 17
۽ ڏناسون انهن کي روشن دليل امر مان پوءِ نه اختلاف ڪيائون مگر ان کان پوءِ جو آيو انهن وٽ علم سببان بغاوت ڪرڻ جي پاڻ ۾ بيشڪ تنهنجو رب فيصلو ڪندو انهن ۾ قيامت جي ڏينهن ان ۾ جنهن ۾ اختلاف ٿي ڪيائون .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ کين دين جون ظاهر ڳالهيون ڏنيون سون، پوءِ وٽن علم پهچڻ کان پوءِ انهن پاڻ ۾ ضد جي ڪري اختلاف ڪيو. بيشڪ جنهن (ڳالهه) ۾ اهي اختلاف پيا ڪن، تنهن ۾ قيامت جي ڏينهن تنهنجو پاليندڙ انهن جي وچ ۾ فيصلو ڪندو.
— مولانا محمد مدني۽ دين جي معاملي ۾ انهن کي پڪا دليل ڏناسين. پر هنن علم اچڻ کان پوءِ ئي پاڻ ۾ (ساڙ ۽) ضد جي ڪري اختلاف پيدا ڪيا. بيشڪ تنھنجو پالڻھار قيامت جي ڏينھن انهن جي وچ ۾ پيدا ٿيل سڀني اختلافن جو فيصلو ڪندو.
— عبدالسلام ڀُٽوثُـمَّ جَعَلْنٰكَ عَلٰي شَرِيْعَةٍ مِّنَ الْاَمْرِ فَاتَّبِعْهَا وَلَا تَتَّبِـعْ اَهْوَاۗءَ الَّذِيْنَ لَا يَعْلَمُوْنَ 18
ان کان پوءِ ڪيو اسان توکي شريعت تي امر مان پوءِ ان جي اتباع ڪر ۽ نه تابعداري ڪر انهن جي سڌن جي جيڪي نه ٿا ڄاڻن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوري اسان توکي دين جي هڪ خاص رستي (اسلام) تي ڪيوسو تون ان جي تابعداري ڪر ۽ جيڪي نٿا ڄاڻن تن جي خواهشن جي پٺيان نه لڳ!
— مولانا محمد مدني(انهن جي پاڻ ۾ جهيڙي کان پوءِ) هاڻي اسان توکي واضح شريعت تي مقرر ڪيو آهي، سو تون اُن شريعت جي پيروي ڪر ۽ بي علمن جي خواهشن جي پيروي نه ڪجانءِ.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّهُمْ لَنْ يُّغْنُوْا عَنْكَ مِنَ اللّٰهِ شَيْـــــًٔا ۭ وَاِنَّ الظّٰلِمِيْنَ بَعْضُهُمْ اَوْلِيَاۗءُ بَعْضٍ ۚ وَاللّٰهُ وَلِيُّ الْمُتَّقِيْنَ 19
بيشڪ اهي هرگز نه دفع ڪندا توکان الله جي طرفان آيل ڪجھ به ۽ بيشڪ ظالم هڪڙا انهن مان دوست آهن ٻين جا ۽ الله دوست آهي پرهيزگارن جو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ اهي توکي ڪجهه به الله (جي عذاب) کان (بچائڻ ۾ ) ڪم نه ايندا. ۽ بيشڪ ظالم هڪ ٻئي جا مددگار آهن. ۽ الله پرهيزگارن جو مددگار آهي.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ هي ماڻهو الله تعالى جي مقابلي ۾ توکان ڪابه شيءِ ٽاري نٿا سگهن. بيشڪ ظالم ماڻهو هڪ ٻئي جا ئي مددگار آهن ۽ الله تعالى پرهيزگارن جو مددگار آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوھٰذَا بَصَاۗىِٕرُ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَّرَحْـمَةٌ لِّقَوْمٍ يُّوْقِنُوْنَ 20
هي چٽا دليل آهن ماڻهن جي لاءِ هدايت ۽ رحمت ان قوم جي لاءِ جيڪي يقين رکن ٿا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريهيءَ (قرآن) ماڻهن لاءِ سمجهه پيدا ڪرڻ واريون ڳالهيون آهن ۽ جيڪي ماڻهو يقين ڪن ٿا تن لاءِ هدايت ۽ رحمت آهي.
— مولانا محمد مدنيهي (ڪتاب) ماڻهن جي اندر سمجهه پيدا ڪندڙ آهي ۽ يقين رکڻ وارن لاءِ هدايت ۽ رحمت آهي.
— عبدالسلام ڀُٽو