033 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 73 آيتون ۽ 9 رڪوع آھن
يٰٓاَيُّهَا النَّبِيُّ اتَّقِ اللّٰهَ وَلَا تُطِـعِ الْكٰفِرِيْنَ وَالْمُنٰفِقِيْنَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَلِـيْمًا حَكِــيْمًا 1ۙ
اي (غيب جون) خبرون ڏيندڙ! الله کان ڊڄ ۽ نه چوڻ مڃ ڪافرن جو ۽ منافقن جو بيشڪ الله آهي ڄاڻندڙ، حڪمت وارو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي نبي! الله کان ڊڄ ۽ ڪافرن ۽ منافقن جو چيو نه مڃ. بيشڪ الله (سڀ ڪجهه) ڄاڻندڙ حڪمت وارو آهي.
— مولانا محمد مدنياي نبي (ﷺ!) الله تعالى کان ڊڄ ۽ ڪافرن ۽ منافقن جي ڳالهين تي ڌيان نه ڏي. بيشڪ الله تعالى وڏي علم وارو ۽ وڏي حڪمت وارو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَّاتَّبِـعْ مَا يُوْحٰٓى اِلَيْكَ مِنْ رَّبِّكَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ كَانَ بِـمَا تَعْمَلُوْنَ خَبِيْرًا 2ۙ
۽ تابعداري ڪر ان جي جيڪو وحي ڪيو وڃي ٿو تو ڏانهن تنهنجي رب کان بيشڪ الله جيڪي اوهان ڪيو ٿا ان جي خبر رکندڙ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ پنهنجي پاليندڙ جي طرفان جيڪي تو ڏي وحي ڪيو وڃي ٿو تنهن جي تابعداري ڪر! بيشڪ جيڪي اوهين ڪريو ٿا تنهن جي الله خبر رکندڙ آهي.
— مولانا محمد مدنيتنھنجي پالڻھار جي طرفان جيڪا شيءِ توڏي وحي ڪئي وڃي ٿي سو تون رڳو ان جي پيروي ڪر. بيشڪ الله تعالى توهان جي هر عمل کان خوب واقف آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَّتَوَكَّلْ عَلَي اللّٰهِ ۭ وَكَفٰي بِاللّٰهِ وَكِيْلًا 3
۽ توڪل ڪر الله تي ۽ ڪافي آهي الله ڪارساز .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ الله تي ڀروسو ڪر ۽ الله ڪارساز بس آهي.
— مولانا محمد مدنيالله تعالى جي ذات تي ڀروسو رک ۽ الله تعالى جي ذات ئي معاملا درست رکڻ لاءِ ڪافي آهي.
— عبدالسلام ڀُٽومَا جَعَلَ اللّٰهُ لِرَجُلٍ مِّنْ قَلْبَيْنِ فِيْ جَوْفِهٖ ۚ وَمَا جَعَلَ اَزْوَاجَكُمُ اڿ تُظٰهِرُوْنَ مِنْهُنَّ اُمَّهٰتِكُمْ ۚ وَمَا جَعَلَ اَدْعِيَاۗءَكُمْ اَبْنَاۗءَكُمْ ۭ ذٰلِكُمْ قَوْلُكُمْ بِاَفْوَاهِكُمْ ۭ وَاللّٰهُ يَـقُوْلُ الْــحَـقَّ وَهُوَ يَهْدِي السَّبِيْلَ 4
نه پيدا ڪيون الله ڪنهن مڙس جي لاءِ ٻه دليون ان جي اندر ۾ ۽ نه ڪيائين زالن اوهان جن کي جن کان ظهار ڪيو ٿا اوهان جون مائرون ۽ بنايائين پٽيلن اوهان جي کي اوهان جا (حقيقي) پٽ اهو اوهان جو چوڻ آهي اوهان جي واتن سان ۽ الله فرمائي ٿو حق ۽ اهو ڏيکاري ٿو رستو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريالله ڪنهن به ماڻهوءَ جي اندر ۾ ٻه دليون نه رکيون آهن، ۽ نه اوهان جي انهن عورتن کي جن کي اوهان پاڻ تي مائرن جهڙو ڪيو آهي (تن کي) اوهان جون مائرون ڪيون اٿس ۽ نه اوهان جي پٽيلن کي اوهان جا پٽ ڪيو اٿس. اهو اوهان جي واتن سان اوهان جو چوڻ آهي. ۽ الله سچ چوي ٿو ۽ اهو رستو ڏيکاري ٿو.
— مولانا محمد مدنيالله تعالى ڪنھن به ماڻهوءَ جي سيني ۾ ٻه دليون نه ٺاهيون آهن ۽ نه ئي اوهان جي گهر وارين کي مائرون بنايو آهي، جن کي توهان وات سان ماءُ چئي ويٺا آهيو ۽ اهڙي طرح توهان جي وات سان چيل پٽن کي به ڪو حقيقي پُٽ نه بنايو آهي. اهي سڀ ڳالهيون توهان جي وات جون چيل آهن. الله تعالى ته اُها ڳالهه ڪندو آهي جيڪا بلڪل سچي هوندي آهي ۽ اهو ئي سڌو رستو ڏيکاريندو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواُدْعُوْهُمْ لِاٰبَاۗىِٕهِمْ هُوَ اَقْسَطُ عِنْدَ اللّٰهِ ۚ فَاِنْ لَّمْ تَعْلَمُوْٓا اٰبَاۗءَهُمْ فَاِخْوَانُكُمْ فِي الدِّيْنِ وَمَوَالِيْكُمْ ۭ وَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ فِيْمَآ اَخْطَاْتُـمْ بِهٖ ۙ وَلٰكِنْ مَّا تَعَمَّدَتْ قُلُوْبُكُمْ ۭ وَكَانَ اللّٰهُ غَفُوْرًا رَّحِـيْمًا 5
سڏيو انهن کي سندن پيئرن جي لاءِ اهو عدل وارو آهي الله وٽ پوءِ جيڪڏهن نه ٿا ڄاڻو انهن جا پيئر پوءِ اوهان جا ڀائر آهن دين ۾ ۽ اوهان جا دوست آهن ۽ ناهي اوهان تي ڪو گناهه ان ۾ جيڪا خطا ڪئي اوهان ان سان ۽ پر جيڪي ڄاڻي واڻي ڪيو دلين اوهان جي ۽ الله بخشڻهار، مهربان آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريکين سندن پيئن جا پٽ ڪري سڏيو اهو الله وٽ وڌيڪ انصاف آهي. پوءِ جيڪڏهن اوهين سندن پيئن کي نه ڄاڻو ته (اهي) اوهان جا ديني ڀائر ۽ اوهان جا دوست آهن. ۽ جنهن (لفظ ڳالهائڻ) سان اوهان کان خطا ٿي تنهن ۾ اوهان تي گناه نه آهي پر (گناهه اهو آهي) جنهن جو اوهان جي دلين ارادو ڪيو. ۽ الله معاف ڪندڙ نهايت رحم وارو آهي.
— مولانا محمد مدنيتنهنڪري وات سان چيل پٽن کي حقيقي پيءُ جي نالي سان سڏيندا ڪريو. الله تعالى وٽ اها ئي انصاف واري ڳالهه آهي پر جيڪڏهن توهان کي انهن جي پيئرن جي نالن جي خبر نه هجي ته پوءِ هُو توهان جا ديني ڀائر ۽ ساٿي آهن. جيڪو اڳ ۾ توهان غلط ڪم ڪري چڪا آهيو سو ان تي هاڻي ڪوبه گناهه نه آهي پر جيڪڏهن وري ٻيھر دل جي نيت سان ساڳيا لفظ چوندا ته پوءِ اهو گناهه آهي. بيشڪ الله تعالى وڏو معاف ڪندڙ ۽ وڏو رحم ڪندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواَلنَّبِيُّ اَوْلٰى بِالْمُؤْمِنِيْنَ مِنْ اَنْفُسِهِمْ وَاَزْوَاجُهٗ ٓ اُمَّهٰتُهُمْ ۭ وَاُولُوا الْاَرْحَامِ بَعْضُهُمْ اَوْلٰى بِبَعْضٍ فِيْ كِتٰبِ اللّٰهِ مِنَ الْمُؤْمِنِيْنَ وَالْمُهٰجِرِيْنَ اِلَّآ اَنْ تَفْعَلُوْٓا اِلٰٓى اَوْلِيٰۗىِٕكُمْ مَّعْرُوْفًا ۭ كَانَ ذٰلِكَ فِي الْكِتٰبِ مَسْطُوْرًا 6
نبي اولى آهي مؤمنن کي سندن جندن کان ۽ ان جون گهر واريون سندن مائرون آهن ۽ مائٽيءَ وارا هڪ ٻئي جا پاڻ وڌيڪ ويجها آهن الله جي ڪتاب ۾ مؤمنن ۽ مهاجرن مان مگر هي ته ڪيو پنهنجن دوستن سان احسان اهو ڪتاب ۾ لکيل آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرينبيءَ جو ايمان وارن تي سندن جانين کان به زياده حق آهي ۽ سندس زالون انهن جون مائرون آهن. ۽ مائٽيءَ وارا (پاڻ ۾ ) هڪ ٻئي کي الله جي ڪتاب ۾ (ٻين) ايمان وارن ۽ مهاجرن کان زياده ويجها آهن پر پنهنجن دوستن سان ڪا ڀلائي ڪريو (ته جائز آهي)، اهو (حڪم) ڪتاب ۾ لکيل آهي.
— مولانا محمد مدنينبي (سڳوري) جو حق ايمان وارن تي سندن جانين کان به وڌيڪ آهي ۽ ان جون گهر واريون مؤمنن جون مائرون آهن ۽ الله تعالى جي قانون ۾ مٽ مائٽ ٻين مؤمنن ۽ مھاجرن جي مقابلي ۾ وڌيڪ حقدار آهن، پر (ميراث جي حقن کي الڳ رکي) توهان پنھنجي ساٿين سان ڪا ڀلائي ڪرڻ گهرو ته اهو توهان جي لاءِ جائز آهي. اهو حڪم ڪتاب ۾ لکيل آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَ اِذْ اَخَذْنَا مِنَ النَّـبِيّٖنَ مِيْثَاقَهُمْ وَ مِنْكَ وَمِنْ نُّوْحٍ وَّ اِبْرٰهِيْمَ وَ مُوْسٰى وَ عِيْسَى ابْنِ مَرْيَـمَ ۠ وَاَخَذْنَا مِنْهُمْ مِّيْثَاقًا غَلِيْظًا 7ۙ
۽ جڏهن ورتوسون نبين کان سندن وعدو ۽ اوهان کان ۽ نوح ۽ ابراهيم ۽ موسى ۽ عيسى مريم جي پٽ کان ۽ ورتوسون انهن کان وعدو پڪو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ (اي پيغمبر! اهو وقت ياد ڪر) جڏهن اسان نبين کان سندن انجام ورتو. ۽ (خاص ڪري) توکان ۽ نوح ۽ ابراهيم ۽ موسيٰ ۽ مريم جي پٽ عيسيٰ کان ۽ اسان کانئن پڪو انجام ورتو.
— مولانا محمد مدني۽ (اي نبيﷺ!) ياد ڪر جڏهن اسان سڀني نبين کان سندن انجام ورتو ۽ توهان کان به، نوح، ابراهيم، موسى ۽ عيسى پُٽ مريم (ؓ) کان به. (بھرحال) اسان انهن سڀني کان پڪو انجام ورتو.
— عبدالسلام ڀُٽولِّيَسْـَٔـلَ الصّٰدِقِيْنَ عَنْ صِدْقِهِمْ ۚ وَاَعَدَّ لِلْكٰفِرِيْنَ عَذَابًا اَلِـــيْمًا 8ۧ
تانته پڇي سچن کان سندن سچ جو ۽ تيار ڪيائين ڪافرن جي لاءِ عذاب درد ناڪ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريهن لاءِ ته سچن کان سندن سچ بابت پڇي ۽ ڪافرن لاءِ دردناڪ عذاب تيار ڪيو اٿس.
— مولانا محمد مدنيته جيئن سندن پالڻھار سچن ماڻهن کان سندن سچائي جي باري ۾ پڇا ڪري ۽ ڪافرن لاءِ الله تعالى دردناڪ عذاب تيار ڪيو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اذْكُرُوْا نِعْمَةَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ اِذْ جَاۗءَتْكُمْ جُنُوْدٌ فَاَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيْحًا وَّجُنُوْدًا لَّمْ تَرَوْهَا ۭ وَكَانَ اللّٰهُ بِـمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِيْرًا 9ۚ
اي ايمان وارؤ! ياد ڪيو الله جو احسان اوهان تي جڏهن آيا اوهان وٽ لشڪر پوءِ موڪليو اسان انهن تي واءُ ۽ لشڪر جو نه ڏٺو اوهان انهن کي ۽ الله ان کي جو اوهان ڪيو ٿا ڏسندڙ آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! پاڻ تي الله جو احسان ياد ڪريو جڏهن اوهان تي لشڪر چڙهائي ڪري آيا پوءِ اسان مٿن هوا موڪلي ۽ اهڙا لشڪر (موڪليا) جنکي اوهان نه ٿي ڏٺو. ۽ الله اوهان جي ڪم (يعني جنگي تدبيرن) کي ڏسي رهيو هو.
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! توهان پنھنجي مٿان الله تعالى جي ان احسان کي ياد ڪريو جڏهن توهان تي (ڪافرن جي) لشڪرن وڏي چڙهائي ڪئي هئي ته اسان مٿن طوفاني هوا موڪلي ۽ اهڙا به لشڪر موڪليا جن کي توهان نه پيا ڏسي سگهو. الله تعالى توهان جي عملن کي ڏسي رهيو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِذْ جَاۗءُوْكُمْ مِّنْ فَوْقِكُمْ وَمِنْ اَسْفَلَ مِنْكُمْ وَاِذْ زَاغَتِ الْاَبْصَارُ وَبَلَغَتِ الْقُلُوْبُ الْحَـنَاجِرَ وَتَظُنُّوْنَ بِاللّٰهِ الظُّنُوْنَا 10
جڏهن آيا اوهان وٽ اوهان جي مٿان ۽ اوهان جي هيٺان ۽ جڏهن ٿڙيون اکيون ۽ پهتيون دليون نرگهٽن کي ۽ ڪيو پيا الله جي باري ۾ ڪئين گمان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجنهن وقت اوهان جي مٿان ۽ اوهان جي هيٺان اوهان تي چڙهائي ڪري آيا ۽ ان وقت اکيون ڏرا ڏيئي ويون ۽ دليون نڙگهٽن کي پهتيون ۽ اوهان الله به نسبت ڪيترا گمان ٿي ڪيا.
— مولانا محمد مدنيجڏهن اهي لشڪر هر طرف کان توهان جي مٿان چڙهائي ڪري آيا ان وقت توهان جي اکين جا دوڏا نڪري آيا، دليون نڙگهٽن تائين وڃي پھتيون ۽ توهان الله تعالى جي باري ۾ مختلف گمان ڪرڻ لڳا.
— عبدالسلام ڀُٽوهُنَالِكَ ابْتُلِيَ الْمُؤْمِنُوْنَ وَزُلْزِلُوْا زِلْزَالًا شَدِيْدًا 11
اتي آزمايا ويا مؤمن ۽ لوڏيا ويا سخت زلزلي سان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياتي ايمان وارن کي آزمايو ويو ۽ کين سخت لوڏيو ويو.
— مولانا محمد مدنياهڙي وقت (مضبوط) ايمان وارن کي آزمايو ويو ۽ کين سخت ڌونڌاڙيو ويو.
— عبدالسلام ڀُٽووَاِذْ يَقُوْلُ الْمُنٰفِقُوْنَ وَالَّذِيْنَ فِيْ قُلُوْبِهِمْ مَّرَضٌ مَّا وَعَدَنَا اللّٰهُ وَرَسُوْلُهٗ ٓ اِلَّا غُرُوْرًا 12
۽ جڏهن چون پيا منافق ۽ اهي شخص جن جي دلين ۾ بيماري آهي ته نه وعدو ڏنو اسان کي الله ۽ ان جي رسول مگر ڌوڪو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ ان وقت منافقن ۽ جن جي دلين ۾ بيماري آهي تن ٿي چيو ته الله ۽ سندس رسول اسان سان رڳو ڌوکي جو انجام ڪيو آهي.
— مولانا محمد مدنيان وقت منافقن ۽ جن ماڻهن جي دلين ۾ (بدنيتي جي) بيماري هئي، تن چيو ته الله تعالى ۽ ان جي رسول (ﷺ) طرفان اسان سان جيڪي به وعدا ڪيا ويا هئا، سي سڀ رڳو ڌوڪو ثابت ٿيا.
— عبدالسلام ڀُٽووَاِذْ قَالَتْ طَّاۗىِٕفَةٌ مِّنْهُمْ يٰٓاَهْلَ يَثْرِبَ لَا مُقَامَ لَكُمْ فَارْجِعُوْا ۚ وَيَسْتَاْذِنُ فَرِيْقٌ مِّنْهُمُ النَّبِيَّ يَقُوْلُوْنَ اِنَّ بُيُوْتَنَا عَوْرَةٌ ړ وَمَا هِىَ بِعَوْرَةٍ ڔ اِنْ يُّرِيْدُوْنَ اِلَّا فِرَارًا 13
۽ جڏهن چيو جماعت هڪڙيءَ انهن مان اي يثرب وارؤ! ناهي ڪا ٽڪڻ جي جاءِ اوهان لاءِ پوءِ موٽو ۽ موڪلائي پيو هڪ ٽولو انهن مان نبي کان چون پيا ته يقينًا اسان جا گهر کليل (اڪيلا) آهن ۽ ناهن اهي کليل (اڪيلا) نه ٿا ارادو ڪن مگر ڀڄڻ جو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ ان وقت انهن مان هڪ جماعت ٿي چيو ته اي مديني وارو! اوهان لاءِ (هتي دشمن جي مقابلي ۾ ) بيهڻ جي جاءِ نه آهي تنهنڪري موٽي وڃو ۽ انهن مان هڪ جماعت نبيءَ کان موڪل ٿي گهري. چيائون ٿي ته اسان جا گهر هيڪلا آهن هوڏانهن اهي هيڪلا نه آهن. اهي رڳو ڀڄڻ جو ارادو ٿا ڪن.
— مولانا محمد مدنيانهن مان هڪ ٽولي چيو ته اي مديني وارؤ! توهان جي لاءِ هاڻي موٽڻ کان سواءِ ٻيو ڪوبه چارو نه آهي. هڪ ٽولي ته نبي (ﷺ) کان واپس وڃڻ جي اجازت به گهري ۽ چيائين ته اسان جا گهر اڪيلا آهن. حالانڪه انهن جا گهر اڪيلا نه هئا، هو ته رڳو (جنگ جي ميدان مان) ڀڄڻ چاهين پيا.
— عبدالسلام ڀُٽووَلَوْ دُخِلَتْ عَلَيْهِمْ مِّنْ اَقْطَارِهَا ثُـمَّ سُىِٕلُوا الْفِتْنَةَ لَاٰتَوْهَا وَمَا تَلَبَّثُوْا بِهَآ اِلَّا يَسِيْرًا 14
۽ جيڪڏهن داخل ڪئي وڃي ها انهن تي ان جي پاسن کان ان کان پوءِ طلب ڪيا وڃن ها جنگ ته البته اچن ها ان لاءِ ۽ نه ترسن ها اتي مگر ٿوري دير .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ جيڪڏهن شهر ۾ مٿن ان جي آس پاس کان ڪا فوج گهڙي اچي ها وري کين خانه جنگي جو چيو وڃي ها ته اها ضرور ڪن ها ۽ ان (ڪرڻ) ۾ ٿوريءَ دير کان سواءِ بالڪل نه ترسن ها.
— مولانا محمد مدنيجيڪڏهن انهن جي مٿان آس پاس کان ڪا فوج ڪاهه ڪري اچي ها ۽ کين (مسلمانن کي ختم ڪرڻ لاءِ) آمادهه ڪري ها ته هي ماڻهو دير ئي نه ڪن ها ۽ ضرور انهن سان وڃي ملن ها.
— عبدالسلام ڀُٽووَلَقَدْ كَانُوْا عَاهَدُوا اللّٰهَ مِنْ قَبْلُ لَا يُوَلُّوْنَ الْاَدْبَارَ ۭ وَكَانَ عَهْدُ اللّٰهِ مَسْـُٔــوْلًا 15
۽ البته تحقيق عهد ڪيو هيائون الله سان اڳ ۾ ته نه ڦيرائيندا پٺيون ۽ آهي الله جو عهد پڇا ڪيل .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ بيشڪ انهن هن کان اڳي الله سان انجام ڪيو هو ته پٺيون نه ڦيريندا ۽ الله جي انجام جي پڇا ٿيندي.
— مولانا محمد مدنيحالانڪه انهن ان کان اڳ الله تعالى سان پُٺي نه ڦيرڻ جو وعدو ڪيو هو. ۽ الله تعالى سان ڪيل وعدن جو پڇاڻو ته ضرور ٿيڻو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوقُلْ لَّنْ يَّنْفَعَكُمُ الْفِرَارُ اِنْ فَرَرْتُمْ مِّنَ الْمَوْتِ اَوِ الْقَتْلِ وَاِذًا لَّا تُـمَـتَّعُوْنَ اِلَّا قَلِيْلًا 16
فرماءِ ته هرگز نفعو نه ڏيندو اوهان کي ڀڄڻ جيڪڏهن ڀڄندؤ موت کان يا قتل کان ۽ ان وقت نه نفعو ڏنا ويندؤ اوهان مگر ٿورو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري(اي پيغمبر! کين) چئو ته جيڪڏهن اوهين مرڻ يا مارجڻ کان ڀڄو ٿا ته اوهان کي ڀڄڻ فائدو نه ڏيندو ۽ ان حالت ۾ ٿورن ڏينهن کان سواءِ اوهان کي فائدو نه ڏنو ويندو.
— مولانا محمد مدني(اي نبيﷺ!) چؤ ته جيڪڏهن توهان موت يا قتل ٿيڻ کان ڀڄو ٿا ته اهو ڀڄڻ توهان کي بلڪل به فائدو نه ڏيندو، پر جيڪڏهن فائدو مليو به ته تمام ٿورڙن ڏينھن جو ملندو.
— عبدالسلام ڀُٽوقُلْ مَنْ ذَا الَّذِيْ يَعْصِمُكُمْ مِّنَ اللّٰهِ اِنْ اَرَادَ بِكُمْ سُوْۗءًا اَوْ اَرَادَ بِكُمْ رَحْـمَةً ۭ وَلَايَجِدُوْنَ لَهُمْ مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ وَلِيًّا وَّلَا نَصِيْرًا 17
فرماءِ ته ڪير آهي جيڪو بچائيندو اوهان کي الله کان جيڪڏهن ارادو ڪري اوهان کي تڪليف ڏيڻ جو يا ارادو ڪري اوهان سان مهربانيءَ جو ۽ نه لهندا پنهنجي لاءِ الله کان سواءِ ڪو دوست ۽ نه ڪو مددگار .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري(اي نبيﷺ !) کين چئو ته جيڪڏهن الله اوهان سان برائي ڪرڻ گهري ته ڪير اوهان کي الله (جي عذاب) کان بچائيندو يا اوهان سان مهرباني ڪرڻ گهري (ته ڪير ان کي روڪي سگهندو) ۽ اهي الله کانسواءِ پاڻ لاءِ نه ڪو دوست ۽ نه مددگار لهندا.
— مولانا محمد مدنيتون چؤ ته جيڪڏهن الله تعالى اوهان کي ڪا تڪليف ڏيڻ چاهي ته ڪير آهي جيڪو توهان کي بچائي؟ ۽ جيڪڏهن هُو توهان سان مھرباني ڪرڻ گهري ته (ڪير ان کي روڪي سگهي ٿو؟) الله تعالى کان سواءِ کين ٻيو ڪير به حامي ۽ مددگار نه ملي سگهندو.
— عبدالسلام ڀُٽوقَدْ يَعْلَمُ اللّٰهُ الْمُعَوِّقِيْنَ مِنْكُمْ وَالْقَاۗىِٕلِيْنَ لِاِخْوَانِهِمْ هَلُمَّ اِلَيْنَا ۚ وَلَا يَاْتُوْنَ الْبَاْسَ اِلَّا قَلِيْلًا ۙ18
تحقيق ڄاڻي ٿو الله روڪيندڙن کي اوهان مان ۽ چوندڙن کي پنهنجن ڀائرن لاءِ ته اچو اسان ڏانهن ۽ نه ٿا اچن جنگ ۾ مگر ٿورا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ الله اوهان مان (جنگ کان) جهليندڙن ۽ پنهنجن ڀائرن کي هيئن چوندڙن کي ته (جنگ کي ڇڏي) اسان ڏي اچو، ڄاڻي ٿو. ۽ اهي اوهان (کي مدد ڪرڻ) کان ڪنجوسي ڪندي جنگ ۾
— مولانا محمد مدنيبيشڪ الله تعالى انهن سڀني کي چڱي طرح ڄاڻي ٿو جيڪي (ماڻهن کي جنگ کان) روڪين ٿا ۽ پنھنجي ڀائرن کي چون ٿا ته جنگ کي ڇڏي اسان ڏي اچو. هي ماڻهو ته جنگ ۾ تمام ٿورڙو ئي حصو وٺن ٿا.
— عبدالسلام ڀُٽواَشِحَّةً عَلَيْكُمْ ښ فَاِذَا جَاۗءَ الْخَوْفُ رَاَيْتَهُمْ يَنْظُرُوْنَ اِلَيْكَ تَدُوْرُ اَعْيُنُهُمْ كَالَّذِيْ يُغْشٰى عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ ۚ فَاِذَا ذَهَبَ الْـخَوْفُ سَلَقُوْكُمْ بِاَلْسِـنَةٍ حِدَادٍ اَشِحَّةً عَلَي الْـخَــيْرِ ۭ اُولٰۗىِٕكَ لَمْ يُؤْمِنُوْا فَاَحْبَطَ اللّٰهُ اَعْـمَالَهُمْ ۭ وَكَانَ ذٰلِكَ عَلَي اللّٰهِ يَسِيْرًا 19
بخيلي ڪندڙ اوهان تي پوءِ جڏهن ايندو خوف ته ڏسندؤ اوهان انهن کي نهاريندا پيا اوهان ڏانهن ڦرنديون اکيون انهن جون ان وانگر جو بيهوشي ڪئي وئي ان تي موت جي ڪري پوءِ جڏهن ويندو خوف ته جلد ملندا اوهان سان تکين زبانن سان لالچ ڪندڙ ڀلائي جي انهن ايمان نه آندو پوءِ چٽ ڪيا الله عمل انهن جا ۽ آهي اهو الله لاءِ آسان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبالڪل ٿورو ٿا اچن. پوءِ جڏهن ڊپ (جووقت) اچي ٿو ته تون کين ڏسين ٿو ته (نااميديءَ کان) تو ڏي پيا ڏسن سندن اکيون پيون ڦرن ان (ماڻهوءَ) وانگر جنهن تي موت جي بيهوشي اچي ٿي. پوءِ جڏهن ڊپ لهي وڃي ٿو (۽ مسلمانن جي فتح ٿئي ٿي) ته (غنيمت جي) مال (وٺڻ) تي لالچي ٿي اوهان تي تيز زبانن سان زبان درازي ڪن ٿا. انهن (ماڻهن شروع کان) ايمان نه آندو آهي پوءِ الله سندن عمل ناس ڪري ڇڏيا. ۽ اهو (ڪم) الله تي آسان آهي.
— مولانا محمد مدنيبس! اُهو به ڪيٻائي ڪيٻائي حصو وٺن ٿا پوءِ جڏهن (کين) خوف واري صورتحال (نظر) ايندي اٿن ته کين ڏسندين ته هو ٿڪل اکين سان توکي ايئن پيا ڏسندا جيئن مرڻ واري ماڻهوءَ کي بيهوشي اچي ويندي آهي. پوءِ جڏهن خوف ختم ٿي ويندو آهي، (يعني مسلمانن کي فتح نصيب ٿيندي آهي ته) غنيمت جو مال وٺڻ لاءِ لالچي ۽ تيز ترار ٿي ڳالهائيندا آهن. انهن ماڻهن حقيقت ۾ ايمان ئي نه آندو هو. تنھنڪري الله تعالى سندن سمورا عمل ضايع ڪري ڇڏيا. اهو ڪم الله تعالى جي لاءِ تمام سولو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويَحْسَبُوْنَ الْاَحْزَابَ لَمْ يَذْهَبُوْا ۚ وَاِنْ يَّاْتِ الْاَحْزَابُ يَوَدُّوْا لَوْ اَنَّهُمْ بَادُوْنَ فِي الْاَعْرَابِ يَسْاَلُوْنَ عَنْ اَنْۢبَاۗىِٕكُمْ ۭ وَلَوْ كَانُوْا فِيْكُمْ مَّا قٰتَلُوْٓا اِلَّا قَلِيْلًا ۧ20
سمجهن ٿا لشڪرن کي ته نه ويا ۽ جيڪڏهن اچن ها لشڪر ته پسند ڪن ها ته جيڪڏهن اهي ويٺل هجن ها ٻهراڙين ۾ پڇندا رهن ها اوهان جون خبرون ۽ جيڪڏهن هجن ها اوهان ۾ ته نه جنگ ڪن ها مگر ٿورو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياهي (ڊپ جي ڪري) گمان ٿا ڪن ته (ڪافرن جون) جماعتون ويون نه آهن ۽ جيڪڏهن اهي جماعتون (موٽي) اچن ته (اهي ماڻهو) هيءَ خواهش ڪندا ته پاڻ جيڪر شهر کان ٻاهر جهنگلي عربن (جي وچ) ۾ ويٺل هجن (۽ پري ويهي) اوهانجون خبرون پڇندا رهن. ۽ جيڪڏهن اهي اوهان جي وچ ۾ هوندا ته رڳو ٿوري دير جنگ ۾ وڙهندا.
— مولانا محمد مدنيهُو سمجهن ٿا ته (مڪي جا) لشڪر اڃا واپس نه ويا آهن پر جيڪڏهن اُهي وري حملو ڪن ته هنن جي اهائي خواهش هوندي ته (هو مسلمانن کان) الڳ ٿي ٻاهر وڃي عرب جي ڳوٺاڻن سان گڏ ويھي رهن ۽ اتان ئي توهان جو حال احوال وٺندا رهن. جيڪڏهن توهان سان گڏ هوندا به ته هي جنگ ۾ تمام ٿورو حصو وٺندا.
— عبدالسلام ڀُٽو