030 surah
ھي سورة مَکِّیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 60 آيتون ۽ 6 رڪوع آھن
الۗمّۗ 1ۚ
الف لام ميم .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريالم
— مولانا محمد مدنيالف ــ لام ــ ميم
— عبدالسلام ڀُٽوغُلِبَتِ الرُّوْمُ 2ۙ
مغلوب ڪيا ويا رومي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريرومين ڀر واري زمين ۾ شڪست کاڌي،
— مولانا محمد مدنيروم (ايران کان) شڪست کائي ويو.
— عبدالسلام ڀُٽوفِيْٓ اَدْنَى الْاَرْضِ وَهُمْ مِّنْۢ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُوْنَ 3ۙ
ويجهي زمين ۾ ۽ اهي پنهنجي مغلوب هجڻ کان پوءِ جلد غالب ٿيندا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ اهي شڪست کائڻ بعد جلد ٿورن ئي ورهن ۾ ، غالب ٿيندا.
— مولانا محمد مدني(ايراني سرحد جي) ويجهي وارن علائقن ۾. اِن شڪست کان پوءِ هو وري عنقريب پنھنجا کسيل علائقا واپس وٺندو.
— عبدالسلام ڀُٽوفِيْ بِضْعِ سِنِيْنَ ڛ لِلّٰهِ الْاَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَمِنْۢ بَعْدُ ۭ وَيَوْمَىِٕذٍ يَّفْرَحُ الْمُؤْمِنُوْنَ 4ۙ
ٿورن سالن ۾ الله جو ئي امر آهي اڳي ۽ پوءِ ۽ ان ڏينهن خوش ٿيندا مؤمن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياڳي توڙي پوءِ الله جو ئي حڪم آهي. ۽ ان ڏينهن ايمان وارا الله جي فتح (ڏيڻ) سان خوش ٿيندا.
— مولانا محمد مدنينَون سالن جي اندر اندر. شڪست ۽ فتح ڏيارڻ سڀ الله تعالى جي اختيار ۾ آهي. (بھرحال جنھن ڏينھن رومي کٽيندا) الله تعالى جي مدد سان ايمان وارن کي به ان ڏينھن خوشخبري ملندي.
— عبدالسلام ڀُٽوبِنَصْرِ اللّٰهِ ۭ يَنْصُرُ مَنْ يَّشَاۗءُ ۭ وَهُوَ الْعَزِيْزُ الرَّحِيْمُ 5ۙ
الله جي مدد سان مدد ڪري ٿو جنهن جي گهري ۽ اهو ئي غالب، مهربان آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريالله جنهن کي گهري ٿو تنهن کي فتح ڏي ٿو. ۽ اهو ئي زبردست (۽) نهايت رحم وارو آهي.
— مولانا محمد مدنيالله تعالى جنھن جي چاهيندو آهي تنھن جي مدد ڪندو آهي ۽ هو زبردست ۽ وڏو رحم ڪندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَعْدَ اللّٰهِ ۭ لَا يُخْلِفُ اللّٰهُ وَعْدَهٗ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُوْنَ 6
الله جو وعدو آهي نه ٿو خلاف ورزي ڪري الله پنهنجي وعدي جي ۽ پر گهڻا ماڻهو نٿا ڄاڻن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريالله (اهو) وعدو ڪيو آهي. الله پنهنجو وعدو نه ٿو ڦيري پر گهڻا ماڻهو نه ٿا ڄاڻن.
— مولانا محمد مدني(جھڙي ريت رومي ايرانين کي شڪست ڏيندا اهڙي طرح مسلمان به مشرڪن کي شڪست ڏيندا اهو) الله تعالى جو وعدو آهي. الله تعالى پنھنجي ڪيل وعدي جي خلاف ورزي نه ڪندو آهي پر گهڻا ماڻهو ان ڳالهه کي ڄاڻن ئي نٿا.
— عبدالسلام ڀُٽويَعْلَمُوْنَ ظَاهِرًا مِّنَ الْـحَيٰوةِ الدُّنْيَا ښ وَهُمْ عَنِ الْاٰخِرَةِ هُمْ غٰفِلُوْنَ 7
ڄاڻن ٿا ظاهري حياتي دنيا واري ۽ اهي آخرت کان غافل آهن.
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياهي دنيا جي ظاهر حياتيءَ کي ڄاڻن ٿا ۽ اهي آخرت کان (بالڪل) غافل آهن.
— مولانا محمد مدنيهي ماڻهو رڳو دنيا جي ظاهري حالتن کي ڄاڻن ٿا پر آخرت جي حالتن کان صفا غافل آهن.
— عبدالسلام ڀُٽواَوَلَمْ يَتَفَكَّرُوْا فِيْٓ اَنْفُسِهِمْ ۣ مَا خَلَقَ اللّٰهُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَآ اِلَّا بِالْـحَقِّ وَاَجَلٍ مُّسَمًّى ۭ وَاِنَّ كَثِيْرًا مِّنَ النَّاسِ بِلِقَاۗئِ رَبِّهِمْ لَكٰفِرُوْنَ 8
ڇا نه غور ڪيائيون پنهنجي وجودن ۾ ته نه پيدا ڪيو الله آسمانن ۽ زمين کي ۽ جيڪو انهي جي وچ ۾ آهي مگر حق ۽ مدي مقرر سان ۽ تحقيق گهڻا ماڻهو پنهنجي رب جي ملاقات جا البته انڪار ڪندڙ آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريڇا پنهنجي دلين ۾ فڪر نه ڪيائون، ته الله آسمانن ۽ زمين کي ۽ جو ڪجهه انهن ٻنهي جي وچ ۾ آهي، تنهنکي پوريءَ تدبير سان ۽ هڪ مقرر مدت لاءِ ئي پيدا ڪيو آهي. ۽ بيشڪ گهڻا ماڻهو پنهنجي پاليندڙ سان ملڻ کي نه ٿا مڃين.
— مولانا محمد مدنيڇا انهن ماڻهن پنھنجو پاڻ ويھي ڪڏهن غور نه ڪيو آهي ته الله تعالى، آسمانن، زمين ۽ انهن ٻنهي جي وچ ۾ رهندڙ مخلوق کي برحق ۽ هڪ مقرر وقت لاءِ پيدا ڪيو آهي پر گهڻا ماڻهو پنھنجي پالڻھار جي آڏو پيش ٿيڻ جا ئي انڪاري آهن.
— عبدالسلام ڀُٽواَوَلَمْ يَسِيْرُوْا فِي الْاَرْضِ فَيَنْظُرُوْا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۭ كَانُوْٓا اَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَّاَثَارُوا الْاَرْضَ وَعَـمَرُوْهَآ اَكْثَرَ مِـمَّا عَـمَرُوْهَا وَجَاۗءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنٰتِ ۭ فَـمَا كَانَ اللّٰهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلٰكِنْ كَانُوْٓا اَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُوْنَ 9ۭ
ڇا نه گهميا زمين ۾ پوءِ ڏسن ته ڪہڙي طرح هئي پڇاڙي انهن جي جيڪي انهن کان اڳي هئا، هئا وڌيڪ انهن کان طاقت ۾ ۽ کيڙيائون زمين ۽ آباد ڪيائون ان کي وڌيڪ ان کان جو هنن ان کي آباد ڪيو آهي ۽ آيا انهن وٽ انهن جا رسول روشن دليلن سان پوءِ نه آهي الله جو شان تانته ظلم ڪري انهن تي ۽ پر نفسن پنهنجن تي ٿي ظلم ڪيائون .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريڇا زمين ۾ نه گهميا آهن ته ڏسن ته ڪيئن انهن جي پڇاڙي ٿي جيڪي انهن کان اڳ هئا، اُهي انهن کان طاقت ۾ وڌيڪ هئا ۽ انهن زمين کي کيڙيو ۽ زمين کي آباد ڪيائون هنن جي آباد ڪرڻ کان وڌيڪ ۽ انهن وٽ سندن رسول پڌرا حڪم کڻي آيا. پوءِ الله مٿن ظلم ڪرڻ وارو نه هو پر اهي پاڻ تي پاڻ ظلم ڪري رهيا هئا.
— مولانا محمد مدنيڇا هي ماڻهو زمين ۾ گهميا ڦريا نه آهن جو ڏسن ته انهن کان اڳ اهڙن ماڻهن جوڇا انجام ٿيو؟ اُهي ته هنن کان به وڌيڪ طاقتور هئا ۽ زمين کي کيڙي آباد ڪرڻ ۾ کانئن تمام گهڻو اڳتي هئا. انهن وٽ اسان جا رسول سڳورا واضح نشانيون کڻي آيا (پراُنهن ماڻهن انڪار ڪيو ۽ کين ان جو نتيجو به ڀوڳڻو پيو ) الله تعالى انهن جي مٿان ذري جيترو به ظلم نه ڪيو هو پر انهن ماڻهن پنھنجو پاڻ تي ظلم ڪيو هو.
— عبدالسلام ڀُٽوثُـمَّ كَانَ عَاقِبَةَ الَّذِيْنَ اَسَاۗءُوا السُّوْۗآٰى اَنْ كَذَّبُوْا بِاٰيٰتِ اللّٰهِ وَكَانُوْا بِهَا يَسْتَهْزِءُوْنَ ۧ10
ان کان پوءِ هئي پڇاڙي انهن جي جن برائي ڪئي بڇڙي هن سببان جو ڪوڙو چيائون الله جي آيتن کي ۽ انهن سان چٿرون ڪندا هئا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريوري جن بڇڙائي ڪئي تن جي نهايت بڇڙي پڇاڙي ٿي، هن ڪري جو الله جي آيتن کي ڪوڙو ڪيائون ۽ انهن تي مسخريون ڪندا هئا.
— مولانا محمد مدنيپوءِ برو انجام ٿيو انهن ماڻهن جو جن برا ڪم ڪيا. الله تعالى جي آيتن سڳورين کي ڪوڙو ڪيو ۽ (ڪوڙي ڪرڻ کان پوءِ) انهن تي ٽوڪون به ڪندا هئا.
— عبدالسلام ڀُٽواَللّٰهُ يَبْدَؤُا الْـخَــلْقَ ثُـمَّ يُعِيْدُهٗ ثُـمَّ اِلَيْهِ تُرْجَعُوْنَ 11
الله نئين نموني ٺاهي ٿو مخلوق ان کان پوءِ وري پيدا ڪندو ان کي ان کان پوءِ ان ڏانهن موٽايا ويندؤ.
— مولانا محمد ادريس ڏاھريالله نئين سر پيدا ڪري ٿو وري ٻيهر پيدا ڪندو وري ان ڏي ئي اوهان کي موٽايو ويندو.
— مولانا محمد مدني(ڇا هي ماڻهو غور نٿا ڪن ته) الله تعالى ئي پھريون ڀيرو پيدا ڪري ٿو ۽ هو ان کي (ختم ڪرڻ کان پوءِ) ٻيھر پيدا ڪندو. ۽ توهان سڀني کي ان ڏانهن ئي موٽايو ويندو.
— عبدالسلام ڀُٽووَيَوْمَ تَقُوْمُ السَّاعَةُ يُبْلِسُ الْمُجْرِمُوْنَ 12
۽ جنهن ڏينهن قائم ٿيندي قيامت نا اميد ٿيندا مجرم .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ جنهن ڏينهن قيامت قائم ٿيندي تنهن ڏينهن ڏوهاري نااميد ٿيندا.
— مولانا محمد مدني۽ جڏهن قيامت جو ڏينھن برپا ٿيندو ته ڏوهاري ماڻهو وڏا مايوس ٿي ويندا.
— عبدالسلام ڀُٽووَلَمْ يَكُنْ لَّهُمْ مِّنْ شُرَكَاۗىِٕهِمْ شُفَعٰۗـــؤُا وَكَانُوْا بِشُرَكَاۗىِٕهِمْ كٰفِرِيْنَ 13
۽ نه هوندو انهن جي لاءِ شريڪ بنايلن انهن جي مان سفارش ڪندڙ ۽ هوندا پنهنجن شريڪ بنايلن جا انڪار ڪندڙ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ سندن (الله سان ٺهرايل) شريڪن مان ڪي به انهن لاءِ سفارش ڪندڙ نه هوندا ۽ اهي پنهنجن شريڪن جا انڪار ڪندڙ ٿيندا.
— مولانا محمد مدني(دنيا ۾) جن کي هو شريڪ ڪندا هئا انهن مان ڪير به انهن جي سفارش ڪرڻ وارو موجود نه هوندو. بلڪه اُن وقت هو پنھنجي شريڪن جا انڪاري ٿيندا.
— عبدالسلام ڀُٽووَيَوْمَ تَقُوْمُ السَّاعَةُ يَوْمَىِٕذٍ يَّتَفَرَّقُوْنَ 14
۽ جنهن ڏينهن قائم ٿيندي قيامت ان ڏينهن جدا ٿيندا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ جنهن ڏينهن قيامت قائم ٿيندي تنهن ڏينهن ماڻهو جدا جدا ٿي ويندا.
— مولانا محمد مدني۽ جڏهن قيامت جو ڏينھن برپا ٿيندو ته ان ڏينھن سڀني ماڻهن کي (اعمال جي حساب سان) الڳ الڳ ڪيو ويندو.
— عبدالسلام ڀُٽوفَاَمَّا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَـمِلُوا الصّٰلِحٰتِ فَهُمْ فِيْ رَوْضَةٍ يُّحْبَرُوْنَ 15
پوءِ پر جن ايمان آندو ۽ ڪيائون ڀلا ڪم پوءِ اهي باغ (بهشت) ۾ خوش ڪيا ويندا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريپوءِ جن ايمان آندو ۽ چڱا ڪم ڪيا آهن تن کي (بهشت جي) باغ ۾ خوش ڪيو ويندو.
— مولانا محمد مدنيپوءِ جن ماڻهن ايمان آندو ۽ نيڪ عمل ڪيا، اهي سڀ شاندار باغن ۾ وڏي سُک سان رهندا.
— عبدالسلام ڀُٽووَاَمَّا الَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَكَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَا وَلِقَاۗئِ الْاٰخِرَةِ فَاُولٰۗىِٕكَ فِي الْعَذَابِ مُـحْضَرُوْنَ 16
۽ پر جن ڪفر ڪيو ۽ ڪوڙو چيائون اسان جي آيتن ۽ آخرت جي ملڻ کي پوءِ اهي عذاب ۾ حاضر ڪيل هوندا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ جن ڪفر ڪيو ۽ اسان جي آيتن کي ۽ آخرت جي ملڻ کي ڪوڙو ڪيو آهي سي عذاب ۾ حاضر ڪيل هوندا.
— مولانا محمد مدني۽ جن ماڻهن ڪفر ڪيو، اسان جي آيتن ۽ آخرت جي ڏينھن پيش ٿيڻ کي ڪوڙو ڪيو، سي سڀ جا سڀ عذاب ۾ جڪڙيل هوندا.
— عبدالسلام ڀُٽوفَسُــبْحٰنَ اللّٰهِ حِيْنَ تُمْسُوْنَ وَحِيْنَ تُصْبِحُوْنَ 17
پوءِ الله جي پاڪائي بيان ڪيو جنهن وقت سانجهي ڪيو ٿا ۽ جنهن وقت صبح ڪيو ٿا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريپوءِ جنهن مهل اوهان کي سانجهي ٿئي ۽ جنهن مهل اوهان کي صبح ٿئي تنهن مهل الله جي پاڪائي بيان ڪريو.
— مولانا محمد مدنيبس!(اي نبيﷺ!)توهان صبح ۽ شام هر وقت الله تعالى جي پاڪيزگي بيان ڪندا رهو.
— عبدالسلام ڀُٽووَلَهُ الْحَمْــدُ فِي السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَعَشِـيًّا وَّحِيْنَ تُظْهِرُوْنَ 18
۽ ان جو ئي حمد آسمانن ۽ زمين ۾ آهي ۽ پوئين پهر ۽ جنهن وقت منجهند ڪيو ٿا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ آسمانن ۽ زمين ۾ سندس تعريف آهي ۽ پوئين پهر ۽ جنهن مهل اوهان کي منجهند ٿئي (تنهن مهل به سندس پاڪائي بيان ڪريو.
— مولانا محمد مدنيآسمانن ۽ زمين ۾ ان جي ئي تعريف ڪئي وڃي ٿي، سو توهان به منجهند ۽ رات جو الله تعالى جي تعريف بيان ڪندا رهو.
— عبدالسلام ڀُٽويُخْرِجُ الْـحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْـحَيِّ وَيُـحْيِ الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ۭ وَكَذٰلِكَ تُـخْرَجُوْنَ ۧ19
ڪڍي ٿو جيئري کي مئل مان ۽ ڪڍي ٿو مئل کي جيئري مان ۽ آباد ڪري ٿو زمين کي ان جي غير آباد هجڻ کان پوءِ ۽ اهڙي طرح اوهان به ڪڍيا ويندؤ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياهو مئل مان جيئري کي ڪڍي ٿو ۽ جيئري مان مئل کي ڪڍي ٿو ۽ زمين کي ان جي مرڻ کان پوءِ جياري ٿو ۽ اهڙيءَ طرح اوهان کي (به مرڻ کان پوءِ زمين مان) ڪڍيو ويندو.
— مولانا محمد مدنيهو مئل مان زنده کي ۽ زنده مان مُئل کي ڪڍي ٿو ۽ زمين کي غير آباد ٿيڻ کان پوءِ سرسبز ۽ شاداب ڪري ٿو ۽ اهڙي طرح توهان به مرڻ کان پوءِ (زمين مان) جيئرا ڪڍيا ويندا.
— عبدالسلام ڀُٽووَمِنْ اٰيٰتِهٖٓ اَنْ خَلَقَكُمْ مِّنْ تُرَابٍ ثُـمَّ اِذَآ اَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُوْنَ 20
۽ ان جي نشانين مان هي آهي ته پيدا ڪيائين اوهان کي مٽيءَ مان ان کان پوءِ انهيءَ مهل اوهان ماڻهو ٿي گهمو ڦرو ٿا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ سندس نشانين مان هيءَ (به) آهي جو اوهان کي مٽيءَ مان پيدا ڪيائين وري ان ئي وقت اوهين ماڻهو ٿيا (جتي ڪٿي) پکڙيل.
— مولانا محمد مدنيان جي نشانين مان هي نشاني به آهي ته هُن توهان کي مٽيءَ مان پيدا ڪيو پوءِ ڏسندي ڏسندي توهان انسان جي صورت ۾ پکڙجندا وڃو ٿا.
— عبدالسلام ڀُٽو