027 surah
ھي سورة مَکِّیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 93 آيتون ۽ 7 رڪوع آھن
طٰسۗ ۣ تِلْكَ اٰيٰتُ الْقُرْاٰنِ وَكِتَابٍ مُّبِيْنٍ 1ۙ
ط_ س هي آيتون قرآن جون ۽ ڪتاب روشن جون آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريطس. اهي قرآن ۽ کولي بيان ڪندڙ ڪتاب جون آيتون آهن.
— مولانا محمد مدنيطا ــ سين. هي آيتون قرآن مجيد جون ۽ ان ڪتاب جون آهن (جيڪو) چٽيءَ طرح ڳالهين کي بيان ڪري ٿو.
— عبدالسلام ڀُٽوهُدًى وَّبُشْرٰي لِلْمُؤْمِنِيْنَ 2ۙ
هدايت ۽ خوشخبري مؤمنن جي لاءِ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري(انهن) ايمان وارن لاءِ هدايت ۽ خوشخبري آهي،
— مولانا محمد مدنيايمان وارن لاءِ هدايت جو ذريعو ۽ خوشخبري آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوالَّذِيْنَ يُقِيْمُوْنَ الصَّلٰوةَ وَيُؤْتُوْنَ الزَّكٰوةَ وَهُمْ بِالْاٰخِرَةِ هُمْ يُوْقِنُوْنَ 3
جيڪي قائم ڪن ٿا نماز ۽ ڏين ٿا زڪواة ۽ اهي آخرت تي يقين رکن ٿا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجيڪي نماز قائم ڪن ٿا ۽ زڪوات ڏين ٿا ۽ اهي آخرت تي (به) يقين رکن ٿا.
— مولانا محمد مدنيجيڪي نماز قائم ڪن ٿا، زڪوات ادا ڪن ٿا ۽ آخرت تي پختو يقين رکن ٿا.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ الَّذِيْنَ لَا يُؤْمِنُوْنَ بِالْاٰخِرَةِ زَيَّنَّا لَهُمْ اَعْـمَالَهُمْ فَهُمْ يَعْمَهُوْنَ 4ۭ
بيشڪ اهي شخص جيڪي نه ٿا ايمان آڻين آخرت تي سينگاريا اسان انهن جي لاءِ اعمال انهن جا پوءِ حيران رهن ٿا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ جيڪي آخرت کي نه ٿا مڃين تن کي اسان سندن عمل چڱا ڪري ڏيکاريا آهن پوءِ اهي عقل جا انڌا آهن.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ جيڪي ماڻهو آخرت تي ايمان نٿا رکن تن لاءِ ته انهن جي عملن کي سھڻو بنائي ڇڏيو آهي، تنهن ڪري اهي ڀٽڪندا وتن ٿا.
— عبدالسلام ڀُٽواُولٰۗىِٕكَ الَّذِيْنَ لَهُمْ سُوْۗءُ الْعَذَابِ وَهُمْ فِي الْاٰخِرَةِ هُمُ الْاَخْسَرُوْنَ 5
اهي ئي اهي آهن جو انهن جي لاءِ برو عذاب آهي ۽ اهي آخرت ۾ اهي ئي وڏي نقصان وارا آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياِهي اُهي آهن جن لاءِ بڇڙو عذاب آهي ۽ اهي ئي آخرت ۾ سخت نقصان ۾ آهن.
— مولانا محمد مدنيانهن لاءِ تمام برو عذاب آهي ۽ وري آخرت ۾ اُهي وڏي نقصان وارا آهن.
— عبدالسلام ڀُٽووَاِنَّكَ لَتُلَقَّى الْقُرْاٰنَ مِنْ لَّدُنْ حَكِيْمٍ عَلِيْمٍ 6
۽ بيشڪ تون البته سيکاريو وڃين ٿو قرآن حڪمت واري، گهڻي ڄاڻندڙ وٽان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ بيشڪ توکي حڪمت واري ڄاڻندڙ وٽان قرآن ڏنو وڃي ٿو.
— مولانا محمد مدني(اي نبيﷺ!) بيشڪ هي قرآن توکي وڏي حڪمت واري ۽ وڏي علم واري جي طرفان عطا ڪيو ويو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِذْ قَالَ مُوْسٰي لِاَهْلِهٖٓ اِنِّىْٓ اٰنَسْتُ نَارًا ۭ سَاٰتِيْكُمْ مِّنْهَا بِخَــبَرٍ اَوْ اٰتِيْكُمْ بِشِهَابٍ قَبَسٍ لَّعَلَّكُمْ تَصْطَلُوْنَ 7
جڏهن چيو موسى پنهنجي اهل کي بلاشڪ مون ڏٺي آهي باهه جلد آڻيندس مان ان کان اوهان وٽ ڪا خبر يا آڻيندس اوهان وٽ ٻرندڙ ٽانڊو تانته اوهان پاڻ سيڪيو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري(اهو وقت ياد ڪر) جڏهن موسيٰ پنهنجي گهر وارن کي چيو ته مون باهه ڏٺي آهي. آءُ اوهان وٽ اتان ڪا خبر آڻيان ٿو يا اوهان وٽ باهه جي اماڙي آڻيان ٿو مَنَ اوهين پاڻ سيڪيو.
— مولانا محمد مدنيجڏهن موسى ($) پنھنجي گهر وارن کي چيو ته توهان هتي ترسو مون باهه ڏٺي آهي، ٿي سگهي ٿو ته اُتان (صحيح رستي جي) خبر پئجي وڃي يا وري توهان جي لاءِ ڪو ٽانڊو کڻي اچان ته جيئن توهان هٿ (وغيره) سيڪيو.
— عبدالسلام ڀُٽوفَلَمَّا جَاۗءَهَا نُوْدِيَ اَنْۢ بُوْرِكَ مَنْ فِي النَّارِ وَمَنْ حَوْلَهَا ۭ وَسُـبْحٰنَ اللّٰهِ رَبِّ الْعٰلَمِيْنَ 8
پوءِ جڏهن آيو ان وٽ ته سڏيو ويو ته برڪت وڌو ويو اهو جيڪو باهه ۾ آهي ۽ جيڪو چوڌاري ان جي آهي ۽ پاڪائي الله رب العالمين جي آهي.
— مولانا محمد ادريس ڏاھريپوءِ جڏهن ان وٽ آيو ته آواز آيس ته جوئي باهه ۾ آهي ۽ جوئي ان جي آس پاس آهي تنهن تي برڪت آهي ۽ جهانن جو پاليندڙ الله پاڪ آهي.
— مولانا محمد مدنيپوءِ هو جڏهن اتي پھتو ته آواز آيو ته ان تي برڪت هجي جيڪو هن باهه ۾ آهي ۽ جيڪو باهه جي چوڌاري آهي. الله تعالى پاڪ آهي جيڪو سڀني جھانن جو پاليندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰمُوْسٰٓي اِنَّهٗ ٓ اَنَا اللّٰهُ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ 9ۙ
اي موسى! بيشڪ شان هي آهي ته مان الله، غالب، حڪمت وارو آهيان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي موسيٰ! بيشڪ آءُ ئي غالب حڪمت وارو آهيان.
— مولانا محمد مدنياي موسى! (ڊڄ نه) مان خود الله آهيان. زبردست حڪمت وارو آهيان.
— عبدالسلام ڀُٽووَاَلْقِ عَصَاكَ ۭ فَلَمَّا رَاٰهَا تَهْتَزُّ كَاَنَّهَا جَاۗنٌّ وَّلّٰى مُدْبِرًا وَّلَمْ يُعَقِّبْ ۭ يٰمُوْسٰي لَا تَخَفْ ۣ اِنِّىْ لَا يَخَافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُوْنَ ڰ 10
۽ اڇلاءِ لٺ پنهنجي پوءِ جڏهن ڏٺائين ان کي ته چُري پئي ڄڻ ته اها نانگ آهي ته ڀڳو پٺي ڏيندڙ ۽ نه پوئتي موٽيو اي موسى! نه ڊپ ڪر بيشڪ مان نه ٿا ڊڄن مون وٽ پيغمبر .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ پنهنجي لٺ کي اڇلاءِ. پوءِ جڏهن ان کي سرندو ڏٺائين ڄڻ ته اهو نانگ آهي ته پٺ ڏيئي ڦريو ۽ نه ترسيو. اي موسيٰ! نه ڊڄ! بيشڪ پيغمبر مون وٽ نه ٿا ڊڄن.
— مولانا محمد مدنيتون پنھنجي لٺ اڇلاءِ پوءِ هُن لٺ کي ور وڪڙ کائيندي نانگ وانگر ڏٺو ته پويان پير ڪري وٺي ڀڳو ۽ پوئتي مڙي نهاريائين به نه. (اسان چيو ته) اي موسى! تون نه ڊڄ، بيشڪ مون وٽ رسول سڳورا ڊڄندا ئي نه آهن.
— عبدالسلام ڀُٽواِلَّا مَنْ ظَلَمَ ثُـمَّ بَدَّلَ حُسْـنًۢا بَعْدَ سُوْۗءٍ فَاِنِّىْ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ 11
مگر جنهن ظلم ڪيو تنهن کان پوءِ مٽائي ڪيائين نيڪي برائيءَ کان پوءِ، پوءِ بيشڪ مان بخشڻهار، مهربان آهيان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريپر جنهن ظلم ڪيو وري برائي کان پوءِ بدلي ۾ چڱائي ڪيائين ته آءُ معاف ڪندڙ نهايت رحم وارو آهيان.
— مولانا محمد مدنيسواءِ انهن جي جن اڳ ڪو ظلم جو ڪم ڪيو هجي. پوءِ اُن برائي جي بدلي ۾ نيڪي آندي هجي ته بيشڪ مان وڏو بخشڻهار ۽ وڏو رحم ڪندڙ آهيان.
— عبدالسلام ڀُٽووَاَدْخِلْ يَدَكَ فِيْ جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاۗءَ مِنْ غَيْرِ سُوْۗءٍ ۣ فِيْ تِسْعِ اٰيٰتٍ اِلٰى فِرْعَوْنَ وَقَوْمِهٖ ۭ اِنَّهُمْ كَانُوْا قَوْمًا فٰسِقِيْنَ 12
۽ داخل ڪر هٿ پنهنجو گريبان ۾ ته نڪرندو چمڪندڙ ٿي، سوا ءِ عيب جي نون .عجزن ۽ فرعون ۽ ان جي قوم ڏانهن بيشڪ اهي هئا قوم فاسق .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ پنهنجي هٿ کي پنهنجي گريبان ۾ وجهه ته ڪنهن به عيب کانسواءِ سفيد ٿي نڪري، هنن ٻن نشانين سان جي نون نشانين ۾ آهن فرعون ۽ سندس قوم ڏي وڃ ڇو ته اهي نافرمان قوم هئا.
— مولانا محمد مدني۽ پنھنجي هٿ کي بغل ۾ وجهه هاڻي اِهو بغير ڪنھن تڪليف جي روشن ٿي نڪرندو. هي ٻه نشانيون آهن جيڪي نَوَن نشانين ۾ شامل آهن. هاڻي تون فرعون ۽ سندس قوم ڏانھن وڃ. بيشڪ اُهي وڏا گنهگار ماڻهو آهن.
— عبدالسلام ڀُٽوفَلَمَّا جَاۗءَتْهُمْ اٰيٰتُنَا مُبْصِرَةً قَالُوْا ھٰذَا سِحْرٌ مُّبِيْنٌ ۚ13
پوءِ جڏهن آيون انهن وٽ اسان جون آيتون چٽيون ته چيائون هي جادو چٽو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريپوءِ جڏهن کين اسان جون نشانيون جيڪي اکيون کولڻ واريون آهن پهتيون تڏهن چيائون ته هي پڌرو جادو آهي.
— مولانا محمد مدنيپوءِ جڏهن انهن وٽ اسان جون اکيون کوليندڙ نشانيون سامهون آيون ته چوڻ لڳا ته هي ته صفا جادو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَجَحَدُوْا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَآ اَنْفُسُهُمْ ظُلْمًا وَّعُلُوًّا ۭ فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِيْنَ ۧ14
۽ انڪار ڪيائون انهن جو ۽ يقين ڪيو انهن کي دلين انهن جي ظلم ۽ وڏائيءَ جي ڪري پوءِ ڏس ته ڪيئن هئي پڇاڙي فساد ڪندڙن جي. ع
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ بي انصافيءَ ۽ وڏائيءَ کان انهن جو انڪار ڪيائون هوڏانهن سندن دلين انهن جو يقين ڪيو هو. پوءِ ڏس ته فسادين جي پڇاڙي ڪيئن ٿي.
— مولانا محمد مدني۽ انهن ڏاڍ ۽ تڪبر سان انهن نشانين کي ٺڪرائي ڇڏيو. حالانڪه هو دل سان نشانين کي بلڪل صحيح سمجهن پيا. پوءِ ڏسو ته فساد ڦھلائيندڙن جو ڪھڙو انجام ٿيو؟
— عبدالسلام ڀُٽووَلَقَدْ اٰتَيْنَا دَاوٗدَ وَسُلَيْمٰنَ عِلْمًا ۚ وَقَالَا الْـحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِيْ فَضَّلَنَا عَلٰي كَثِيْرٍ مِّنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِيْنَ 15
۽ البته تحقيق ڏنوسون داؤد ۽ سليمان کي علم ۽ چيائون ته سڀ ساراهه ثابت آهي الله جي لاءِ جنهن ڀلو بنايو اسان کي گهڻن کان ٻانهن پنهنجن مؤمنن مان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ بيشڪ اسان دائود ۽ سليمان کي علم ڏنو. ۽ انهن چيو ته سڀ تعريفون الله جي واسطي آهن جنهن اسان کي پنهنجن گهڻن ايمان وارن ٻانهن تي فضيلت ڏني.
— مولانا محمد مدني۽ اسان دائود ($) ۽ سليمان ($) کي علم عطا ڪيوسين. انهن (شڪر ادا ڪندي) چيو ته سڀ تعريفون الله تعالى جي لاءِ آهن جنھن اسان کي گهڻن ئي مؤمن ٻانهن تي فضيلت عطا ڪئي آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَوَرِثَ سُلَيْمٰنُ دَاوٗدَ وَقَالَ يٰٓاَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنَا مَنْطِقَ الطَّيْرِ وَاُوْتِيْنَا مِنْ كُلِّ شَيْءٍ ۭ اِنَّ ھٰذَا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِيْنُ 16
۽ وارث ٿيو سليمان داؤد جو ۽ چيائين ته اي انسانو! سيکاريا وياسون اسين ڳالهائڻ پکين جو ۽ ڏنا وياسون هر شيءِ مان بيشڪ هي البته اهائي ڀلائي پڌري آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ سليمان دائود جو وارث ٿيو ۽ چيائين ته اي انسانو! اسان کي پکين جي ٻولي سيکاري ويئي آهي ۽ اسان کي سڀ ڪا شيءِ ڏني وئي آهي. بيشڪ اها پڌري فضيلت آهي.
— مولانا محمد مدنيپوءِ سليمان ( $ )، دائود ($) جو جانشين ٿيو ۽ چيائين ته: اي انسانو! اسان کي پکين جي ٻولي سيکاري وئي آهي ۽ ان کان علاوهه به اسان کي هر شيءِ عطا ڪئي وئي آهي. بيشڪ اهو الله تعالى جو خاص فضل آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَحُشِرَ لِسُلَيْمٰنَ جُنُوْدُهٗ مِنَ الْجِنِّ وَالْاِنْسِ وَالطَّيْرِ فَهُمْ يُوْزَعُوْنَ 17
۽ گڏ ڪيا ويا سليمان جي لاءِ ان جا لشڪر جنن مان ۽ ماڻهن مان ۽ پکين مان پوءِ اهي بيهاريا ٿي ويا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ سليمان لاءِ سندس لشڪر جنن ۽ انسانن ۽ پکين مان گڏ ڪيا ويا جو انهن کي ترتيب ڏني ويندي هئي، (پوءِ هڪ ڀيري ڪنهن طرف ويا)
— مولانا محمد مدني(هڪ ڏينهن) سليمان ($) لاءِ جنن، انسانن ۽ پکين جي لشڪر کي گڏ ڪري (کين سفر لاءِ ) ترتيب سان تيار ڪيو ويو.
— عبدالسلام ڀُٽوحَتّىٰٓ اِذَآ اَتَوْا عَلٰي وَادِ النَّمْلِ ۙ قَالَتْ نَمْــلَةٌ يّـٰٓاَيُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوْا مَسٰكِنَكُمْ ۚ لَا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمٰنُ وَجُنُوْدُهٗ ۙ وَهُمْ لَا يَشْعُرُوْنَ 18
تانجو جڏهن آيا ڪِوِلِين جي واديءَ تي ته چيو هڪ ڪِوِلِ اي ڪِوِليون! داخل ٿيو ٻرڙن پنهنجن ۾ هرگز نه لتاڙي وجهن اوهان کي سليمان ۽ ان جو لشڪر ۽ اهي نه ٿا خبر رکن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريتان جو جڏهن ماڪوڙين جي ميدان تي پهتا تڏهن هڪ ماڪوڙيءَ چيو ته اي ماڪوڙيون! اوهين پنهنجن گهرن ۾ گهڙي وڃو! متان سليمان ۽ سندس لشڪر اوهان کي نه لتاڙين
— مولانا محمد مدني( پوءِ سفر ڪندي) جڏهن هو ڪِوِلِيُن جي علائقي ۾ پھتا ته هڪڙي ڪِوِل چيو ته: اي ڪِوِلِيو! پنھنجي ٻرڙن ۾ وڃي لڪو، ايئن نه ٿئي جو سليمان ($) ۽ ان جو لشڪر توهان کي بي خبري ۾ چيڀائي ڇڏي.
— عبدالسلام ڀُٽوفَتَبَسَّمَ ضَاحِكًا مِّنْ قَوْلِهَا وَقَالَ رَبِّ اَوْزِعْنِيْٓ اَنْ اَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِيْٓ اَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلٰي وَالِدَيَّ وَاَنْ اَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضٰىهُ وَاَدْخِلْنِيْ بِرَحْمَتِكَ فِيْ عِبَادِكَ الصّٰلِحِيْنَ 19
پوءِ مرڪيو کلندڙ ان جي قول کان ۽ چيائين اي منهنجا پالڻهار! توفيق ڏي مون کي هيءَ ته شڪر ڪيان تنهنجي نعمت جو جيڪا نعمت ڪئي آهي تو مون تي ۽ منهنجي پيءُ ماءُ تي ۽ هي جو ڪيان مان صالح عمل جو راضي ٿين تون ان کان ۽ داخل ڪر مون کي پنهنجيءَ رحمت سان پنهنجن ٻانهن صالحن ۾.
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ انهن کي خبر به نه پوي. پوءِ ان جي ڳالهه کان مشڪي کلي ويٺو ۽ چيائين ته اي منهنجا پاليندڙ! مون کي توفيق ڏي ته تنهنجي ان نعمت جو شڪر ڪريان جا مون تي ۽ منهنجي ماءُ پيءُ تي ڪئي اٿئي ۽ چڱو ڪم ڪريان جنهن کي تون پسند ڪرين ۽ مون کي پنهنجيءَ رحمت سان پنهنجن نيڪ ٻانهن ۾ داخل ڪر.
— مولانا محمد مدنيان جي ان ڳالهه تي سليمان ($) مسڪرائي کلي ڏنو ۽ چيائين ته اي منھنجا پالڻھار! مون کي توفيق عطا فرماءِ ته جيئن آئون تنھنجي انهن نعمتن جو شڪر ادا ڪريان جيڪي تو منھنجي مٿان ۽ منھنجي ماءُ پيءُ جي مٿان ڪيون آهن ۽ (مون کي توفيق ڏي ته) مان اهڙا نيڪ عمل ڪريان جيڪي توکي پسند هجن ۽ مون کي پنھنجي رحمت سان نيڪ ٻانهن ۾ شامل فرماءِ.
— عبدالسلام ڀُٽووَتَفَقَّدَ الطَّيْرَ فَقَالَ مَا لِيَ لَآ اَرَى الْهُدْهُدَ ڮ اَمْ كَانَ مِنَ الْغَاۗىِٕـبِيْنَ 20
۽ جائزو ورتائين پکين جو پوءِ چيائين ڇا ٿيو آهي مون کي؟ جو نه ٿو ڏسان مان هدهد کي يا آهي غائبن مان؟ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ پکين جو پڇيائين پوءِ چيائين ته مون کي ڇا ٿيو آهي جو آءُ هُد هُد کي نه ٿو ڏسان يا هو غائب ٿي ويو آهي. ضرور آءُ
— مولانا محمد مدنيهڪ ڀيري سليمان ($) پکين جي حاضري وٺندي چيو ته: ڇو ڀلا! مون کي هُدهُد (پکي) نظر نٿو اچي؟ ڇا هو غيرحاضر آهي؟
— عبدالسلام ڀُٽو