توهان اڃا تائين ڪوبه ترجمو منتخب ناهي ڪيو.
| طسم (آيت : 1) |
طٰسٓمّٓ.(علامه تاج محمود امروٽي) طا- سين- ميم(علامه علي خان ابڙو) طٰسۗمّۗ(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) طسم(سيد فرمان علي) ط-س-م .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) طسم. (مولانا محمد مدني) |
| تِلكَ ءايٰتُ الكِتٰبِ المُبينِ (آيت : 2) |
ھي پڌري ڪتاب جون آيتون آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) هي چٽائي ڪندڙ ڪتاب (قرآن مجيد) جون آيتون آهن.(علامه علي خان ابڙو) اهي قرآن مبين جو آيتون آهن(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) اهي کولي ٻڌائيندڙ ڪتاب (قرآن) جون آيتون آهن.(سيد فرمان علي) هي آيتون آهن روشن ڪتاب جون .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) اهي کولي ٻڌائيندڙ ڪتاب (قرآن) جون آيتون آهن. (مولانا محمد مدني) |
| لَعَلَّكَ بٰخِعٌ نَفسَكَ أَلّا يَكونوا مُؤمِنينَ (آيت : 3) |
متان تون پاڻ کي ھن سببان گھٽي ماريندڙ ٿئين ته (ڪافر) مسلمان نه ٿا ٿين.(علامه تاج محمود امروٽي) (اي منهنجا رسول) هي (مڪي جا) ماڻهو جو ايمان نٿا آڻين تنهن سبب ممڪن آهي ته تون غم ۽ درد ۾ پاڻ کي جهوري وجهندين (غم نه ڪر جلدئي گهڻائي ماڻهو ايمان آڻيندا).(علامه علي خان ابڙو) اهي (ڪافر) ايمان نٿا آڻين توهان انهيءَ ڏک سببان شايد پنهنجي وجود مبارڪ کي ختم ڪري ڇڏيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (اي رسول) متان تون پاڻ کي هن ڪري هلاڪت ۾ وجهين جو اهي (ڪافر) ايمان نٿا آڻين.(سيد فرمان علي) متان هلاڪ ڪندڙ ٿين ذات پنهنجيءَ جو ته ڇو نه ٿا ٿين مؤمن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) (اي پيغمبرﷺ!) متان تون پاڻ کي هن ڪري هلاڪت ۾ وجهين جو اُهي ايمان نه ٿا آڻين. (مولانا محمد مدني) |
| إِن نَشَأ نُنَزِّل عَلَيهِم مِنَ السَّماءِ ءايَةً فَظَلَّت أَعنٰقُهُم لَها خٰضِعينَ (آيت : 4) |
جيڪڏھن اسين گھرون ته آسمان کان مٿن ڪا (اھڙي) نشاني نازل ڪريون جنھن جي آڏو سندن گردنون جھڪيون ٿين.(علامه تاج محمود امروٽي) (الله تعاليٰ فرمائي ٿو ته) جيڪڏهن اسان چاهيون ها ته آسمان مان انهن (ڪافرن) ته اهڙي ڪا نشاني (يا معجزو) نازل ڪري سگهون ها جنهن کي ڏسي هنن جا ڪنڌ جهڪي پون ها، (پر اسان نٿا چاهيون ته زور سان ڪنهن کي مؤمن ڪيون. هر ڪنهن کي پنهنجو عقل هلائي پنهنجي خوشيءَ سان سڌي واٽ وٺڻ گهرجي.)(علامه علي خان ابڙو) جيڪڏهن اسين چاهيون ته انهن جي مٿان آسمان مان ڪا نشاني موڪليون، پوءِ انهن جا ڪنڌ ان جي اڳيان جھڪيل رهن(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جيڪڏهن اسين گهرون ها ته مٿن آسمان مان ڪو اهڙو معجزو نازل ڪريون جو سندن ڪنڌ ان جي اڳيان جهڪي پون.(سيد فرمان علي) جيڪڏهن گهرون ته لاهيون انهن تي آسمان کان ڪا نشاني پوءِ ٿي پون ڪنڌ سندن ان لاءِ جهڪندڙ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جيڪڏهن اسين گهرون ته مٿن آسمان مان ڪا نشاني لاهيون پوءِ سندن ڪنڌ ان جي اڳيان جهڪا ٿي پون. (مولانا محمد مدني) |
| وَما يَأتيهِم مِن ذِكرٍ مِنَ الرَّحمٰنِ مُحدَثٍ إِلّا كانوا عَنهُ مُعرِضينَ (آيت : 5) |
۽ ٻاجھاري (الله) کان ڪائي نئين نصيحت وٽن نه ايندي آھي جو کانئس منھن موڙيندڙ (نه) آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ انهن (منڪرن) ڏي جڏهن جڏهن رحمان خدا جي طرف کان نصيحت جي ڪا نئين ڳالهه اچي ٿي ته (غور ڪرڻ کان سواءِ ئي) منهن کڻي ٿا ڦيرائين.(علامه علي خان ابڙو) ۽ نٿي اچي انهن وٽ الله جي طرفان ڪا نئين نصيحت، مگر اهي (ڪافر) ان کان انڪار ڪندڙ آهن(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ (ماڻهن جي عادت آهي ته) جڏهن به انهن وٽ رحمان جي طرفان ڪا نئين نصيحت آئي ته اهي تنهن کان منهن موڙيو ڇڏين.(سيد فرمان علي) ۽ نه ٿي اچي انهن وٽ ڪا نصيحت رحمان وٽان نئين مگر جو آهن ان کان منهن موڙيندڙ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ انهن وٽ رحمان جي طرفان (اهڙي) ڪا (به) نئين نصيحت نه ٿي اچي جنهن کان هو منهن نه ٿا موڙين. (مولانا محمد مدني) |
| فَقَد كَذَّبوا فَسَيَأتيهِم أَنبٰؤُا۟ ما كانوا بِهِ يَستَهزِءونَ (آيت : 6) |
پوءِ بيشڪ ڪُوڙو ڀانئي چُڪا تنھنڪري سگھوئي وٽن اُھي خبرون اينديون جن سان اُھي ٺـٺوليون ڪندا ھوا.(علامه تاج محمود امروٽي) سو اهي ماڻهو (اسلام جي حقيقت کي) ڪوڙو ٺهرائي مڃڻ کان انڪار ڪري ويٺا آهن. تنهن ڪري انهن وٽ اها ڳالهه جلد اچي ويندي جنهن تي هو کلي رهيا آهن ۽ ٽوڪون ڪري رهيا آهن.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ بيشڪ انهن ڪوڙو سمجھو (رسولِ عربي ۽ قرآن ڪريم کي) پوءِ انهن وٽ جلد اهي خبرون اينديون جن سان اهي مذاق ڪندا هئا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ انهن ڪوڙو ضرور ڪيو آهي تنهنڪري وٽن ان (عذاب جي حقيقت پهچندي جنهن تي ٺٺوليون پيا ڪن.(سيد فرمان علي) پوءِ تحقيق ڪوڙو ڪيائون پوءِ جلد اينديون انهن وٽ خبرون ان جون جنهن سان چٿر ڪندا هئا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ انهن ڪوڙو ڪيو آهي تنهن ڪري وٽن ان (عذاب) جي حقيقت پهچندي جنهن تي ٺٺوليون پيا ڪن. (مولانا محمد مدني) |
| أَوَلَم يَرَوا إِلَى الأَرضِ كَم أَنبَتنا فيها مِن كُلِّ زَوجٍ كَريمٍ (آيت : 7) |
زمين ڏانھن نه ڏٺو اٿن ڇا ته منجھس ھر ڪنھن جنس جا ڪيترائي سُٺا اوڀڙ ڄماياسون؟(علامه تاج محمود امروٽي) هنن (منڪرن) زمين تي غور سان نظر نه ڪئي آهي ڇا؟ (هو نٿا ڏسن ڇا) ته اسان ڪيتري قدر هر قسم جون عمديون شيون ان ۾ ڄمايون ۽ پيدا ڪيون آهن. (ساڳيءَ طرح اسان حق کي دنيا ۾ غالب ڪنداسين.(علامه علي خان ابڙو) ڇا انهن زمين ڏانهن نه ڏٺو ته اسان ڪيترن قسمن جا وڻندڙ سلا ان ۾ پيدا ڪيا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ڇا انهن زمين ڏي به (غور سان) نه ڏٺو ته اسان ان ۾ سڀ ڪنهن سٺي جنس مان ڇا ڇا (نه) پيدا ڪيو؟(سيد فرمان علي) ڇا نه ڏٺائون زمين ڏانهن ته ڪيترا ڄمايا سون ان ۾ هر هڪ جوڙ عزت واري مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ڇا انهن زمين ڏي نه ڏٺو ته اسان ان ۾ سڀ ڪنهن جنس مان ڇا ڇا ڄمايو آهي؟ (مولانا محمد مدني) |
| إِنَّ فى ذٰلِكَ لَءايَةً وَما كانَ أَكثَرُهُم مُؤمِنينَ (آيت : 8) |
بيشڪ اُن ۾ نشاني آھي، ۽ منجھانئن گھڻا مڃڻ وارا نه آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) انهيءَ ۾ (يعني عمدين شين جي ڄمائڻ ۾ ماڻهن جي لاءِ) بيشڪ وڏي نشاني آهي پر (افسوس جو هو غور نٿا ڪن ۽) انهن مان گهڻا ايمان نٿا آڻين.(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ انهيءَ ۾ فڪر ڪندڙن لاءِ نشاني آهي. ۽ انهن مان اڪثر مؤمن نه هئا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) بيشڪ ان ۾ (خدا جي قدرت جي) وڏي نشاني آهي پر انهن ۾ گهڻا ايمان آڻڻ وارا ئي نه آهن.(سيد فرمان علي) بلاشڪ ان ۾ البته نشاني آهي ۽ نه آهن گهڻا انهن مان مؤمن.(مولانا محمد ادريس ڏاهري) بيشڪ ان ۾ وڏي نشاني آهي ۽ هوڏانهن انهن مان گهڻا مڃڻ وارا نه آهن. (مولانا محمد مدني) |
| وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ العَزيزُ الرَّحيمُ (آيت : 9) |
۽ بيشڪ تنھنجو پالڻھار ئي غالب مھربان آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (ياد رکو ته) تنهنجو پروردگار بيشڪ وڏي قدرت رکندڙ ۽ وڏي رحم وارو آهي (هو ضرور حق کي غالب ڪندو.)(علامه علي خان ابڙو) ۽ بيشڪ توهان جو رب ئي غالب ٻاجھارو آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ (اي رسول) بيشڪ تنهنجو پالڻهار غالب نهايت رحم وارو آهي.(سيد فرمان علي) ۽ بيشڪ رب تنهنجو البته اهو ئي غالب، مهربان آهي. ع(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ (اي پيغمبرﷺ!) بيشڪ تنهنجو پاليندڙ غالب نهايت رحم وارو آهي. (مولانا محمد مدني) |
| وَإِذ نادىٰ رَبُّكَ موسىٰ أَنِ ائتِ القَومَ الظّٰلِمينَ (آيت : 10) |
۽ جڏھن تنھنجي پالڻھار موسىٰ کي سڏيو ته ظالمن جي قوم ڏانھن وڃ.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (اي پيغمبر! اهو واقعو ياد ڪر) جڏهن تنهنجي پروردگار موسيٰ کي سڏيو ۽ حڪم ڏنو ته تون انهن ظالم ماڻهن ڏي وڃ.(علامه علي خان ابڙو) ۽ ياد ڪريو توهان اي حبيب ! جنهن وقت توهان جي رب موسيٰ کي حڪم ڪيو ته تون ظالم قوم وٽ وڃ،(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (اي رسول) اهو وقت ياد ڪر! جڏهن اوهان جي پروردگار موسى کي سڏيو ته ظالم قوم ڏي وڃ،(سيد فرمان علي) ۽ جڏهن سڏيو تنهنجي رب موسى کي ته اچ (وڃ) تون ظالم قوم .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ (اهو وقت ياد ڪر) جڏهن تنهنجي پاليندڙ موسيٰ کي سڏيو ته ظالم قوم ڏي وڃ! (مولانا محمد مدني) |
| قَومَ فِرعَونَ أَلا يَتَّقونَ (آيت : 11) |
جا فرعون جي قوم آھي، (کانئن پُڇ) ته پرھيزگاري نه ڪندا ڇا؟(علامه تاج محمود امروٽي) يعني فرعون جي ماڻهن ڏي وڃ. ڇا هو خدا (جي نافرمانيءَ جي نتيجن) کان ڪونه ڊڄندا؟(علامه علي خان ابڙو) (يعنى) فرعون جي قوم ڏانهن، ڇا اهي نٿا ڊڄن؟(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) فرعون جي قوم کي (هدايت ڪريو) ڇا اهي ماڻهو (منهنجي غضب کان) نٿا ڊڄن؟(سيد فرمان علي) فرعون جي قوم وٽ ڇا نه ڊڄندا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) فرعون جي قوم ڏي ڇا اهي نٿا ڊڄن؟ (مولانا محمد مدني) |
| قالَ رَبِّ إِنّى أَخافُ أَن يُكَذِّبونِ (آيت : 12) |
مُوسىٰ چيو ته اي منھنجا پالڻھار بيشڪ آءٌ ڊڄان ٿو ته متان مونکي ڪُوڙو ڀانئين.(علامه تاج محمود امروٽي) حضرت موسيٰ عرض ڪيو ته، اي منهنجا پروردگار! مون کي هن ڳالهه جو انديشو آهي ته هو مون کي ڪوڙو سمجهندا (۽ منهنجي ڳالهه نه مڃيندا).(علامه علي خان ابڙو) موسيٰ عرض ڪيو اي منهنجا رب بيشڪ مون کي خوف آهي ته اهي مون کي ڪوڙو سمجھندا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (موسى) عرض ڪيو، منهنجا رب آءُ! ڊڄان ٿو ته متان مون کي ڪوڙو ڪن.(سيد فرمان علي) چيائين ته اي منهنجا رب! بيشڪ مان ڊڄان ٿو هن کان جو مون کي ڪوڙو چون .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ان چيو ته اي منهنجا پاليندڙ! آءُ ڊڄان ٿو ته متان مون کي ڪوڙو ڪن ۽ منهنجو سينو تنگ ٿئي ٿو.(مولانا محمد مدني) |
| وَيَضيقُ صَدرى وَلا يَنطَلِقُ لِسانى فَأَرسِل إِلىٰ هٰرونَ (آيت : 13) |
۽ منھنجو سينو تنگ ٿيندو آھي ۽ منھنجي زبان به پوري نه اُٿلندي آھي تنھنڪري ھارون ڏانھن (پيغمبريءَ جو حُڪم) موڪل.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ منهنجي دل گهٻرائجي ويندي ۽ منهنجي زبان ئي نه هلندي. سو هارون کي به پيغام موڪل (۽ منهنجي مدد لاءِ رسول ڪر).(علامه علي خان ابڙو) ۽ (ان سان) منهنجو سينو تنگ ٿيندو ۽ منهنجي زبان (اٽڪ سببان) نٿي هلي پوءِ تون هارون کي پيغمبر ڪر (جيڪو تبليغ ۾ منهنجي مدد ڪري)(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ (انهن جي ڪوڙو چوڻ ڪري) منهنجو دم گهٽجي ۽ منهنجي زبان (چڱيءَ طرح) نه هلي ته پوءِ هارون ڏي به (پيغام موڪل. (ته منهنجو مددگار ٿئي).(سيد فرمان علي) ۽ تنگ ٿو ٿئي سينو منهنجو ۽ نه ٿي پورو ڳالهائي زبان منهنجي پوءِ رسالت جو حڪم موڪل هارون ڏانهن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ منهنجي زبان نه ٿي هلي پوءِ هارون ڏي به (پيغام پهچائڻ جو حڪم) موڪل. (مولانا محمد مدني) |
| وَلَهُم عَلَىَّ ذَنبٌ فَأَخافُ أَن يَقتُلونِ (آيت : 14) |
۽ انھن جو مون تي ڏوھ به آھي تنھنڪري ڊڄان ٿو ته متان مون کي ماري ڇڏين.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ مون تي هنن جو (قتل جي ڏوهه) جو الزام آهي (جو مون هنن جو هڪڙو ماڻهو ماري وڌو هو). سو مون کي خوف آهي ته هو مون کي به قتل ڪندا.(علامه علي خان ابڙو) ۽ انهن جو مون تي هڪ قتل جو الزام آهي پوءِ مون کي خوف ٿئي ٿو ته متان اهي مون کي قتل ڪن(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ انهن جو مون تي هڪ ڏوھ (دعوو) آهي سو آءُ ڊڄان ٿو ته متان مون کي قتل ڪن.(سيد فرمان علي) ۽ انهن جو مون تي ڏوهه جو الزام آهي پوءِ ڊڄان ٿو ته مون کي قتل ڪندا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ انهن جو مون تي هڪ ڏوهه آهي سو آءُ ڊڄان ٿو ته متان مون کي قتل ڪن. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ كَلّا فَاذهَبا بِـٔايٰتِنا إِنّا مَعَكُم مُستَمِعونَ (آيت : 15) |
(الله) فرمايو ته ايئن (ٿيڻو) نه آھي، پوءِ منھنجي نشانين سان ٻئي (ڄڻا) وڃو بيشڪ اسين اوھان سان گڏ ٻڌندڙ آھيون.(علامه تاج محمود امروٽي) الله تعاليٰ فرمايو ته، هرگز نه، (هو توکي قتل نه ڪندا) اوهان ٻئي منهنجي نشانين (يعني ڏنل معجزن) سان (وٽن) وڃو. اسان توهان سان گڏ هونداسين، ۽ (توهان جي پڪار) ٻڌندا رهنداسين.(علامه علي خان ابڙو) الله تعالى فرمايو، توکي اهي قتل نه ڪندا، پوءِ توهان ٻئي اسان جي نشانين سان وڃو بيشڪ اسين توهان سان گڏ ٻڌندڙ آهيون(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) خدا ارشاد ڪيو ڪڏهن به ائين نه ٿيندو. چڱو!اوهين ٻئي اسان جي نشانين سان وڃو اسين اوهان سان آهيون ۽ (سموري گفتگو) چڱيءَ طرح ٻڌون ٿا.(سيد فرمان علي) فرمايائين ائين ناهي پوءِ کڻي وڃو آيتون اسان جون بيشڪ اسين اوهان سان گڏ ٻڌندڙ آهيون .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) الله فرمايو ته ائين ڪڏهن به نه ٿيندو پوءِ اوهين ٻئي اسان جي نشانين سان وڃو بيشڪ اسين اوهان سان گڏ ٻڌندڙ آهيون. (مولانا محمد مدني) |
| فَأتِيا فِرعَونَ فَقولا إِنّا رَسولُ رَبِّ العٰلَمينَ (آيت : 16) |
تنھنڪري فرعون وٽ وڃو ۽ چئوس ته بيشڪ اسين جھانن جي پالڻھار جا (ھن پيغام سان) موڪليل آھيون.(علامه تاج محمود امروٽي) سو توهان ٻئي فرعون وٽ وڃو، ۽ کيس چئي ڏيو ته، اسان سڄي جهان جي پروردگار جا موڪليل پيغمبر آهيون.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ توهان ٻئي فرعون وٽ وڃو پوءِ توهان چئو ته بيشڪ اسين رب العالمين جا پيغمبر آهيون(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) مطلب ته اوهين ٻئي فرعون وٽ وڃو ۽ (وڃي) چئو ته اسين رب العالمين جا رسول آهيون.(سيد فرمان علي) پوءِ وڃو فرعون وٽ پوءِ چئوس بيشڪ اسين رسول آهيون جهانن جي رب جا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ فرعون وٽ وڃو پوءِ چو ته بيشڪ اسين جهان جي پاليندڙ جا موڪليل آهيون. (مولانا محمد مدني) |
| أَن أَرسِل مَعَنا بَنى إِسرٰءيلَ (آيت : 17) |
ته بني اسرائيل کي اسان سان موڪل.(علامه تاج محمود امروٽي) (توڏي موڪليا ويا آهيون) هن لاءِ ته بني اسرائيلن کي (جيڪي تنهنجي ملڪ ۾ آهن) اسان سان گڏ موڪل (ته اسان کين مصر مان ڪڍي پنهنجي اصلوڪي وطن ڏي وٺي وڃون).(علامه علي خان ابڙو) تون اسان سان گڏ بني اسرائيل کي وڃڻ ڏي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (۽ هي پيغام آندو آهي) ته تون بني اسرائيلن کي اسان سان موڪلي ڇڏ!(سيد فرمان علي) ته ڇڏ اسان سان گڏ بني اسرائيل کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ته تون اسان سان بني اسرائيلن کي وڃڻ ڏي. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ أَلَم نُرَبِّكَ فينا وَليدًا وَلَبِثتَ فينا مِن عُمُرِكَ سِنينَ (آيت : 18) |
فرعون چيو ته توکي پنھنجن (ڀاتين) ۾ ننڍڙو ڪري نه پاليو ھوسون ڇا؟ ۽ پنھنجي عمر جا ڪيترائي ورھ اسان ۾ گذاريئي.(علامه تاج محمود امروٽي) (حضرت موسيٰ ۽ حضرت هارون اهو حڪم مڃيو ۽ فرعون وٽ ويا ۽ اهو پيغام کيس پهچايائون. تنهن تي فرعون) چيو ته، (اي موسيٰ!) توکي اسان ننڍپڻ ۾ نپايو ۽ پاليو ڪين هو ڇا؟ ۽ تون پنهنجي عمر جا ڪيترائي سال اسان ۾ نه رهيو هئين ڇا؟ (جو هاڻي احسان فراموش ٿي بني اسرائيلن کي اسان جي غلاميءَ مان ڪڍڻ آيو آهين.)(علامه علي خان ابڙو) فرعون چيو (اي موسيٰ) ڇا اسان توکي ننڍ پڻ ۾ پاڻ وٽ نپايو نه هو؟ ۽ تو اسان وٽ پنهنجي عمر جا گھڻا سال نه گذاريا هئا؟(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (موسى ويو ۽ چيائين ۽ فرعون) چيو: (موسى!) ڇا اسان تو کي هتي رهائي ننڊپڻ ۾ پالنا نه ڪي. ۽ تون پنهنجي عمر جا ڪيئي سال اسان ۾ رهي سهي چڪو آهين،(سيد فرمان علي) چيائين ته ڇا نه پاليو اسان توکي پاڻ وٽ ننڍي هوندي ۽ رهيو هئين اسان وٽ پنهنجي عمر جا ڪيترا سال .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) (فرعون) چيو ته ڇا اسان توکي پاڻ وٽ ننڍڙو ڪري نه پاليو ۽ تون اسان ۾ پنهنجي عمر جا ڪيترا ورهه رهئين. (مولانا محمد مدني) |
| وَفَعَلتَ فَعلَتَكَ الَّتى فَعَلتَ وَأَنتَ مِنَ الكٰفِرينَ (آيت : 19) |
۽ تو پنھنجو اُھو ڪم ڪيو جو تون ڪري چڪين ۽ تون بي شڪرن مان آھين.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (هيءَ ڳالهه به ياد رک ته) تو انهيءَ وقت اهو (هڪ مصريءَ کي قتل ڪرڻ وارو) ڪم به ڪيو هو جو (توکي ياد هوندو ته تو سچ پچ) ڪيو هو. تون ته وڏو احسان فراموش آهين.(علامه علي خان ابڙو) ۽ تو هڪ انسان (قبطي قبيلي واري) کي قتل نه ڪيو هو ۽ تون ناشڪرن مان آهين(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ تون پنهنجو اهو ڪم (قبطي جو خون) ڪري وئين سو ڪري وئين ۽ تون (وڏو) ناشڪرو آهين،(سيد فرمان علي) ۽ ڪيو تو پنهنجو ڪم جيڪو ڪيو تو ۽ تون بي شڪرن مان آهين .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ تو پنهنجو اهو ڪم ڪيو جو ڪري چڪين۽ تون احسان نه مڃيندڙن مان آهين. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ فَعَلتُها إِذًا وَأَنا۠ مِنَ الضّالّينَ (آيت : 20) |
(موسى) چيو ته جنھن مھل اُھو ڪم ڪيو ھوم (تنھن مھل) آءٌ بي سمجھن مان ھوس.(علامه تاج محمود امروٽي) حضرت موسيٰ فرمايو ته، بيشڪ مون ان وقت اهو ڪم ڪيو، هو جو مان ان وقت بي خبر هئس، (تنهن ڪري مون کان خطا ٿي ويئي).(علامه علي خان ابڙو) (حضرت) موسيٰ چيو برابر اهو ڪم مون ڪيو پر آئون ان وقت بي خبر هُئُسِ(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) موسى چيو (هاءُ) مون اهو ڪم تڏهين ڪيو جڏهن آءُ غفلت ۾ هوس.(سيد فرمان علي) چيائين ته ڪيو مون اهو ان وقت جو هوس مان بي خبرن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) موسيٰ چيو ته مون اهو ڪم تڏهن ڪيو ۽ آءُ ان وقت صحيح رستي تي نه هوس. (مولانا محمد مدني) |
| فَفَرَرتُ مِنكُم لَمّا خِفتُكُم فَوَهَبَ لى رَبّى حُكمًا وَجَعَلَنى مِنَ المُرسَلينَ (آيت : 21) |
پوءِ جنھن مھل اوھان (جي ايذاءَ) کان ڊنس تنھن مھل اوھان کان ڀڳس پوءِ منھنجي پالڻھار مون کي سياڻپ بخشي ۽ مون کي پيغمبرن مان ڪيائين.(علامه تاج محمود امروٽي) سو مان توهان کان ڊڄي ڀڄي ويس. پر پوءِ منهنجي پروردگار مونکي دانائي ۽ سمجهه ڏني ۽ مون کي پيغمبر ڪري موڪليائين.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ آئون توهان وٽان نڪري وَيُسِ جڏهن مون کي توهان کان خوف ٿيو، پوءِ الله تعالى مون کي نبوت عطا ڪئي ۽ مون کي پيغمبرن مان ڪيائين(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ جڏهن اوهان کان ڊنس ته اوهان کان ڀڳس. پوءِ (ڪجھ عرصي کان پوءِ) منهنجي پالڻهار مون کي نبوت عطا ڪئي ۽ مون کي به هڪ پيغمبر ڪيائين،(سيد فرمان علي) پوءِ ڀڄي ويس مان اوهان کان جڏهن ڊپ ڪيم اوهان کان پوءِ عطا ڪيائين مون کي منهنجي رب حڪم ۽ ڪيائين مون کي مرسلن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ جڏهن اوهان کان ڊنس ته اوهان کان ڀڳس پوءِ منهنجي پاليندڙ مون کي سمجهه عطا ڪئي. (مولانا محمد مدني) |
| وَتِلكَ نِعمَةٌ تَمُنُّها عَلَىَّ أَن عَبَّدتَ بَنى إِسرٰءيلَ (آيت : 22) |
۽ اِھو اُھو احسان آھي ڇا جنھنجو مون تي ٿورو رکين ٿو؟ ته بني اسرائيلن کي ٻانھون ڪري ورتو اٿئي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ ڇا اهو به ڪو احسان آهي جو تون مون تي ٿڦي يا مڙهي رهيو آهين ته تو بني اسرائيلن کي غلام بنائي رکيو آهي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ اها نعمت (ڪهڙي آهي) جنهن جو تون مون تي احسان رکين ٿو (درحقيقت) تو ته بني اسرائيل کي غلام بنايو هو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ اهو به ڪو احسان آهي جنهن جو مون تي ٿورو رکين هوڏانهن تو بني اسرائيلن کي ٻانهو ڪري رکيو آهي.(سيد فرمان علي) ۽ اها به ڪا نعمت آهي جو احسان ٿو ڪرين ان سان مون تي هيء جو ٻانهو بنائي رکيو ته بني اسرائيل کي.(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ مون کي پيغمبرن مان ڪيائين ۽ ڇا اها نعمت آهي جنهن جو مون تي ٿورو ٿو رکين هوڏانهن تو بني اسرائيلن کي ٻانهو ڪري رکيو آهي. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ فِرعَونُ وَما رَبُّ العٰلَمينَ (آيت : 23) |
فرعون چيو ته جھانن جو پاليندڙ ڇا (کي چئبو) آھي؟(علامه تاج محمود امروٽي) فرعون (لاجواب ٿي) چيو ته، ڀلا سڄي جهان جو پروردگار ڪير آهي؟(علامه علي خان ابڙو) فرعون چيو ۽ رب العالمين ڇا آهي؟(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) فرعون چيو (چڱو اهو ته ٻڌائي) رب العالمين ڪهڙي شيءِ آهي؟(سيد فرمان علي) چيو فرعون ۽ ڪير آهي جهانن جو پالڻهار؟ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) فرعون چيو ته جهان جو پاليندڙ ڇا (کي چئبو) آهي؟ (مولانا محمد مدني) |
| قالَ رَبُّ السَّمٰوٰتِ وَالأَرضِ وَما بَينَهُما إِن كُنتُم موقِنينَ (آيت : 24) |
(موسى) چيو ته آسمانن ۽ زمين جو ۽ جيڪي سندن وچ ۾ آھي تنھنجو پالڻھار آھي، جيڪڏھن اوھين ويساہ رکندا آھيو.(علامه تاج محمود امروٽي) حضرت موسيٰ جواب ۾ فرمايو ته، (سڄي جهان جو پروردگار اهوئي آهي) جو آسمان ۽ زمين جو (خالق ۽) پروردگار آهي ۽ جيڪي به زمين ۽ آسمانن جي وچ ۾ آهي تنهن جو به (خالق ۽) پروردگار آهي، جيڪڏهن توهان يقين (۽ ايمان) وارا ٿيڻ چاهيو (ته ڏسي سگهو ٿا ته اهائي حقيقت آهي، پر جيڪڏهن گمان ۽ شڪ ۾ ٿاڦوڙا هڻڻ ٿا چاهيو ته انڌائي رهندؤ ۽ تباهه ٿيندؤ).(علامه علي خان ابڙو) (حضرت) موسيٰ فرمايو اهو آسمانن ۽ زمينن ۽ ان جي وچ وارين سڀني شين جو رب آهي، جيڪڏهن توهان يقين ڪندڙ آهيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) موسى چيو ته (اهو ئي) آسمانن ۽ زمين جو ۽ جيڪي انهن ٻنهي جي وچ ۾ آهي تنهن جو پاليندڙ آهي. جيڪڏهن اوهين يقين ڪريو (ته ڪافي آهي).(سيد فرمان علي) فرمايائين ته رب آسمانن ۽ زمين جو ۽ جيڪو انهن ٻنهي جي وچ ۾ آهي جيڪڏهن آهيو يقين ڪندڙ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) موسيٰ چيو ته (اهوئي) آسمانن ۽ زمين جو ۽ جيڪي انهن ٻنهين جي وچ ۾ آهي تنهنجو پاليندڙ آهي جيڪڏهن اوهين يقين ڪرڻ وارا آهيو. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ لِمَن حَولَهُ أَلا تَستَمِعونَ (آيت : 25) |
(فرعون) پنھنجي آس پاس وارن کي چيو ته (اوھين) نه ٿا ٻُڌو ڇا؟(علامه تاج محمود امروٽي) فرعون (وري به لاجواب ٿي ٽوڪ جي نموني) انهن (پنهنجن) ماڻهن کي چيو جيڪي سندس چوڌاري بيٺا هئا ته، ٻڌو نٿا (ته ڇا ٿو چوي؟)(علامه علي خان ابڙو) فرعون پنهنجي چوڌاري ماڻهن کي (تعجب مان) چيو ڇا توهان غور سان نه ٻڌو؟(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) فرعون پنهنجي آس پاس وارن کي چيو ته ڇا (اوهين) نه ٿا ٻڌو؟(سيد فرمان علي) چيائين انهن کي جيڪي انهن جي چوڌاري هئا ڇا نه ٿا ٻڌو؟ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) فرعون پنهنجي آس پاس وارن کي چيو ته ڇا نه ٿا ٻڌو؟ (مولانا محمد مدني) |
| قالَ رَبُّكُم وَرَبُّ ءابائِكُمُ الأَوَّلينَ (آيت : 26) |
(مُوسى) چيو ته (اُھو) اوھان جو پالڻھار ۽ اوھان جي ابن ڏاڏن جو پالڻھار آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) حضرت موسيٰ (سندن گهٻرايل حالت جو وجهه وٺي پنهنجي دليل کي وڌيڪ مضبوط ڪرڻ لاءِ) چوڻ لڳو ته، اهوئي اوهان جو به (خالق ۽) پروردگار آهي ۽ اوهان جي گذاري ويل ابن ڏاڏن جو به (خالق ۽) پروردگار آهي.(علامه علي خان ابڙو) موسيٰ چيو اهو توهان جو رب آهي ۽ توهان جي پهرين ابن ڏاڏان جو رب آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) موسى چيو ته (اهو ئي) اوهان جو پاليندڙ ۽ اوهان جي ابن ڏاڏن جو پاليندڙ آهي.(سيد فرمان علي) چيائين رب اوهان جو ۽ رب پيئرن اوهان جن پهرين جو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) موسيٰ چيو ته (اهو) اوهان جو پاليندڙ ۽ اوهانجن اڳين ابن ڏاڏن جو پاليندڙ آهي. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ إِنَّ رَسولَكُمُ الَّذى أُرسِلَ إِلَيكُم لَمَجنونٌ (آيت : 27) |
(فرعون) چيو ته اوھان جو پيغمبر جيڪو اوھان ڏانھن موڪليو ويو آھي سو بيشڪ چريو آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) فرعون (اڃا به وڌيڪ لاجواب ٿي پنهنجي ماڻهن کي) چوڻ لڳو ته، بيشڪ اوهان جو رسول جيڪو اوهان ڏي (اوهان کي سيکارڻ لاءِ) موڪليو ويو آهي سو ته ديوانو آهي.(علامه علي خان ابڙو) فرعون چوڻ لڳو بيشڪ جيڪو توهان ڏانهن رسول موڪليو ويو آهي اهو يقيناً مجنون آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) فرعون چيو ته (ٻڌو ٿا!) هي رسول جيڪو توهان ڏي موڪليو ويو آهي سو پڪ چريو آهي.(سيد فرمان علي) چيائين ته بلاشڪ رسول اوهان جو جيڪو موڪليو ويو اوهان ڏانهن البته چريو آهي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) فرعون چيو ته بيشڪ اوهان جو پيغمبر جيڪو اوهان ڏي موڪليو ويو آهي سو چريو آهي. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ رَبُّ المَشرِقِ وَالمَغرِبِ وَما بَينَهُما إِن كُنتُم تَعقِلونَ (آيت : 28) |
(مُوسى) چيو ته اوڀر ۽ اولھ ۽ جيڪي انھن ٻنھي جي وچ ۾ آھي تنھنجو (به) پالڻھار آھي، جيڪڏھن اوھين سمجھ رکندا آھيو (ته اِھا سمجھاڻي بس آھي).(علامه تاج محمود امروٽي) حضرت موسيٰ (وڌيڪ) فرمايو ته، جيڪڏهن توهان عقل کان ڪم وٺو ته (سمجهي سگهندؤ ته) اهوئي رب مشرق ۽ مغرب جو (خالق ۽) پروردگار آهي ۽ جيڪي به اوڀر ۽ اولهه جي وچ ۾ آهي تنهن جو به (خالق ۽) پروردگار آهي.(علامه علي خان ابڙو) موسيٰ چيو اهو اوڀر ۽ اولهه جو رب آهي ۽ جيڪا (ڪائنات) انهن جي وچ ۾ آهي، جيڪڏهن توهان عقل رکو ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) موسى چيو، (اهو خدا جو) اڀرندي ۽ الهندي ۽ جو ڪجھ انهن ٻنهي جي وچ ۾ آهي (سڀ جو) مالڪ آهي جيڪڏهن اوهين سمجهو ٿا (ته اها ڳالھ ڪافي آهي).(سيد فرمان علي) چيائين رب اوڀر جو ۽ اولهه جو ۽ جيڪو انهن ٻنهي جي وچ ۾ آهي جيڪڏهن آهيو جو عقل رکو ٿا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) موسيٰ چيو ته اڀرندي ۽ الهندي جو ۽ جو ڪجهه انهن ٻنهين جي وچ ۾ آهي تنهن (سڀ) جو اهو پاليندڙ آهي جيڪڏهن اوهين سمجهو ٿا. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ لَئِنِ اتَّخَذتَ إِلٰهًا غَيرى لَأَجعَلَنَّكَ مِنَ المَسجونينَ (آيت : 29) |
(فرعون) چيو ته جيڪڏھن مون کانسواءِ ڪو ٻيو خدا ورتئي ته ضرور توکي قيدين مان ڪندس.(علامه تاج محمود امروٽي) (ويچاري فرعون کي اچي لڳو پنهنجي بادشاهي وڃڻ جو ڊپ سو حضرت موسيٰ کي) چيائين ته، جيڪڏهن تون مون کي ڇڏي ڪنهن ٻئي کي معبود (۽ بادشاهه) ڪري وٺندين ته مان توکي قيد ۾ رکندس.(علامه علي خان ابڙو) فرعون چيو جيڪڏهن تو مون کان سواءِ ٻئي معبود جي عبادت ڪئي ته آئون توکي ضرور انهن قيدين مان ڪندس (جن جي تڪليف توکي معلوم آهي)(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) فرعون چيو جيڪڏهن تو مون کان سواءِ ٻئي کي (پنهنجو خدا بنايو ته آءُ تو کي ضرور پنهنجو قيدي ڪندس.(سيد فرمان علي) چيائين ته البته جيڪڏهن ورتو تو معبود مون کان سواءِ ته البته ضرور ڪندس مان توکي قيد ڪيلن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) فرعون چيو ته جيڪڏهن تون مون کانسواءِ ٻئي ڪنهن کي حاڪم ٺهرائيندين ته آءُ توکي قيدين مان ڪندس. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ أَوَلَو جِئتُكَ بِشَيءٍ مُبينٍ (آيت : 30) |
(مُوسى) چيو ته جيتوڻيڪ تو وٽ پڌري شيء آڻيان ته به (قيد ڪندين) ڇا؟(علامه تاج محمود امروٽي) حضرت موسيٰ فرمايو ته، ڇا (تون مون کي قيد ڪندين؟) اگرچه مان توڏي چٽي ۽ روشن شيء (يعني پڪا دليل ۽ عاليشان معجزا) کڻي آيو آهيان.(علامه علي خان ابڙو) (حضرت) موسيٰ چيو جيتوڻيڪ آئون تو وٽ ڪو معجزو آڻيان!(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) موسى چيو، توڙي جو آءُ تو کي پڌرو معجزو به ڏيکاريان (تڏهن به)(سيد فرمان علي) چيائين جيتوڻيڪ آڻيان مان تو وٽ شيءِ روشن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) موسيٰ چيو ته جيتوڻيڪ آءُ تو وٽ ڪا پڌري شيءِ آڻيندس (ته به قيد ڪندين) ڇا؟ (مولانا محمد مدني) |
| قالَ فَأتِ بِهِ إِن كُنتَ مِنَ الصّٰدِقينَ (آيت : 31) |
(فرعون) چيو ته جيڪڏھن تون سَچن مان آھين ته اُھا آڻ.(علامه تاج محمود امروٽي) فرعون (لاچار ٿي) چيو ته، جيڪڏهن تون سچو آهين ته ڀلا اها شيء پيش ڪر؟(علامه علي خان ابڙو) فرعون چيو تون معجزو آڻ جيڪڏهن تون سچ چوندڙن مان آهين(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) فرعون چيو (چڱو) ته تون جيڪڏهن (پنهنجي ڳالھ ۾) سچو آهين ته ڀلا آڻ.(سيد فرمان علي) چيائين پوءِ آڻ تون اها جيڪڏهن آهين تون سچن مان.(مولانا محمد ادريس ڏاهري) فرعون چيو ته پوءِ ان کي آڻ جيڪڏهن تون سچن مان آهين. (مولانا محمد مدني) |
| فَأَلقىٰ عَصاهُ فَإِذا هِىَ ثُعبانٌ مُبينٌ (آيت : 32) |
پوءِ پنھنجي لَٺ اُڇليائين ته اُھا اُمالڪ پڌرو واسينگ (نانگ) ٿي پئي.(علامه تاج محمود امروٽي) تنهن تي حضرت موسيٰ پنهنجي لٺ (پَٽ تي) اڇلائي ته هڪدم هڪڙي وڏي چٽي پٽي ازدها يعني بلا يا وڏو نانگ ٿي پيئي.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ موسيٰ پنهنجي لٺ اڇلائي پوءِ فوراً اها لٺ تمام وڏو نانگ ٿي پئي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ (ٻڌندي ئي) موسى پنهنجي لٺ اڇلائي ته اها يڪدم پڌرو ازدها (نانگ) ٿي بيٺي.(سيد فرمان علي) پوءِ اڇلايائين لٺ پنهنجيءَ کي پوءِ اوچتوئي اها واسينگ نانگ پڌرو آهي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ پنهنجي لٺ کي اڇلايائين ته اها يڪدم پڌرو ازدها نانگ ٿي پيئي. (مولانا محمد مدني) |
| وَنَزَعَ يَدَهُ فَإِذا هِىَ بَيضاءُ لِلنّٰظِرينَ (آيت : 33) |
۽ پنھنجو ھٿ ڪڍيائين ته اوچتو اُھو ڏسندڙن لاءِ چمڪندڙ ٿي پيو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ ٻيو (ڇا ڪيائين جو بغل مان) پنهنجي هٿ ڇڪي ٻاهر ڪڍيائين ته اهو ناظرينن کي چمڪندڙ ڏسڻ ۾ آيو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ پنهنجي هٿ کي ٻاهر ڪڍيائين پوءِ فوراً اهو ڏسندڙن لاءِ جھَرڪندڙ ٿي پيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ (کيسي مان) پنهنجو هٿ ٻاهر ڪڍيائين ته اهو اوچتو ئي ڏسندڙن جي اڳيان تمام اڇو چمڪدار هو.(سيد فرمان علي) ۽ ڪڍيائين هٿ پنهنجو پوءِ اوچتو اهو چمڪندڙ آهي ڏسندڙن جي لاءِ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ پنهنجو هٿ ٻاهر ڪڍيائين ته اُهو اوچتو ئي ڏسندڙن جي اڳيان اڇو هو. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ لِلمَلَإِ حَولَهُ إِنَّ هٰذا لَسٰحِرٌ عَليمٌ (آيت : 34) |
(فرعون) پنھنجن آس پاس وارن سردارن کي چيو ته بيشڪ ھي شخص داناءُ جادوگر آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) فرعون انهن سردارن کي جيڪي سندس اردگرد هئا، چيو ته، بيشڪ هيءُ وڏو هوشيار جادوگر آهي.(علامه علي خان ابڙو) فرعون، سرادرن کي چيو جيڪي سندس چوڌاري هئا، بيشڪ هيءُ ماهر جادوگر آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) تڏهن (فرعون پنهنجي دربارين کي جي سندس آس پاس (ويٺا) هئا چوڻ لڳو ته هي پڪ وڏو جادوگر آهي،(سيد فرمان علي) چيائين سردارن کي جيڪي چوڌاري ان جي هئا بيشڪ هي البته جادوگر، ڄاڻندڙ آهي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) فرعون پنهنجي آس پاس وارن سردارن کي چيو ته بيشڪ هيءَ داناءُ جادوگر آهي. (مولانا محمد مدني) |
| يُريدُ أَن يُخرِجَكُم مِن أَرضِكُم بِسِحرِهِ فَماذا تَأمُرونَ (آيت : 35) |
(ھو) اوھان کي اوھان جي ملڪ مان پنھنجي جادوءَ سان لوڌڻ گھري ٿو پوءِ مون کي (ھاڻي) ڇا ٿا حُڪم ڪريو؟(علامه تاج محمود امروٽي) هو چاهي ٿو ته، پنهنجي جادوءَ جي زور سان اوهان کي اوهان جي ملڪ مان تڙي ڪڍي. ان حالت ۾ اوهان جي راءِ ڪهڙي آهي؟(علامه علي خان ابڙو) اهو توهان کي پنهنجي جادو سان توهان جي زمين مان ڪڍڻ چاهي ٿو. پوءِ توهان جو ڪهڙو مشورو آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) هن جي مرضي آهي ته پنهنجي جادوءَ جي زور سان اوهان کي اوهان جي ملڪ مان ڪڍي ٻاهر ڪري. ته پوءِ اوهين ڪهڙو حڪم لڳايو ٿا؟(سيد فرمان علي) ارادو ٿو ڪري ته ڪڍي اوهان کي زمين اوهان جيءَ مان جادوءَ پنهنجي سان پوءِ ڪهڙو امر ڪيو ٿا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) اوهان کي اوهان جي زمين مان پنهنجي جادوءَ سان ڪڍڻ گهري ٿو، پوءِ ڇا حڪم ڪريو ٿا؟ (مولانا محمد مدني) |
| قالوا أَرجِه وَأَخاهُ وَابعَث فِى المَدائِنِ حٰشِرينَ (آيت : 36) |
چيائون ته کيس ۽ سندس ڀاءُ کي ترساءِ ۽ شھرن ۾ ڪوٺيندڙ کي موڪل.(علامه تاج محمود امروٽي) هنن (سردارن) جواب ۾ چيو ته، هن کي (يعني حضرت موسيٰ کي) ۽ سندس ڀاءُ کي مهلت ڏي (يعني في الحال کين ڪجهه نه چئو) ۽ سڀني شهرن ڏي گڏ ڪندڙ قاصد موڪل.(علامه علي خان ابڙو) انهن چيو تون موسيٰ ۽ سندس ڀاءُ کي مهلت ڏي ۽ تون ماڻهو گڏ ڪندڙن کي شهرن ۾ موڪل(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) دربارين چيو ته ان کي ۽ ان جي ڀاءُ کي ترسائي ۽ سڀني شهر وارن ۾ جادوگرن کي ڪٺو ڪرڻ لاءِ ڪوٺيندڙن کي موڪل،(سيد فرمان علي) چيائون ته ڍر ڏي ان کي ۽ ڀاءُ ان جي کي ۽ موڪل شهرن ۾ ڪوٺيندڙن کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) چيائون ته ان کي ۽ ان جي ڀاءُ کي ترساءِ ۽ شهرن ۾ ڪوٺيندڙن کي موڪل (مولانا محمد مدني) |
| يَأتوكَ بِكُلِّ سَحّارٍ عَليمٍ (آيت : 37) |
ته سڀڪنھن ڄاڻندڙ وڏي جادوگر کي کي تو وٽ آڻين.(علامه تاج محمود امروٽي) جيڪي (تنهنجي) سڀني هوشيار جادوگرن کي (جمع ڪري) تو وٽ وٺي اچن.(علامه علي خان ابڙو) اهي تو وٽ هر قسم جا ڄاڻو جادوگر آڻيندا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ته سڀ ڪنهن داناءَ جادوگر کي اوهان جي اڳيان آڻي حاضر ڪن.(سيد فرمان علي) ته آڻيندا تو وٽ هر وڏو جادوگر، ڄاڻندڙ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ته سڀ ڪنهن داناءُ جادوگر کي تو وٽ آڻين. (مولانا محمد مدني) |
| فَجُمِعَ السَّحَرَةُ لِميقٰتِ يَومٍ مَعلومٍ (آيت : 38) |
پوءِ ھڪ ڏينھن ٺھرايل جي انجام تي جادوگر گڏ ڪيا ويا.(علامه تاج محمود امروٽي) سو سڀ جادوگر گڏ ڪيا ويا، انهيءَ ڏينهن لاءِ جو (مقابلي لاءِ) مقرر ڪيو ويو ۽ جو معلوم ۽ مشهور ڏينهن هو، (يعني عيد يا جشن جو ڏينهن هو.)(علامه علي خان ابڙو) پوءِ هڪ مقرر وقت ۽ ڏينهن تي جادوگر گڏ ڪيا ويا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ جادوگرن کي هڪ مقرر ڏينهن جي انجام تي گڏ ڪيو ويو.(سيد فرمان علي) پوءِ گڏ ڪيا ويا جادوگر واسطي وقت مقرر ڏينهن معلوم جي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ جادوگرن کي هڪ مقرر ڏينهن جي انجام تي گڏ ڪيو ويو (مولانا محمد مدني) |
| وَقيلَ لِلنّاسِ هَل أَنتُم مُجتَمِعونَ (آيت : 39) |
۽ ماڻھن کي چيو ويو ته اوھين (به) گڏ ٿيڻ وارا آھيو ڇا؟(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (جڏهن گهڻائي ماڻهو ان ڏينهن گڏ ٿي ويا تڏهن) ماڻهن کان پڇيو ويو ته سڀئي گڏ ٿيا آهيو؟(علامه علي خان ابڙو) ۽ ماڻهن کي چيو ويو ته توهان سڀئي گڏ ٿجو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ ماڻهن کي چيو ويو ته ڇا اوهين گڏ ٿيندو؟(سيد فرمان علي) ۽ چيو ويو ماڻهن کي ته ڇا اوهان گڏ ٿيندڙ آهيو؟ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ ماڻهن کي چيو ويو ته ڇا اوهين گڏ ٿيندو؟ (مولانا محمد مدني) |
| لَعَلَّنا نَتَّبِعُ السَّحَرَةَ إِن كانوا هُمُ الغٰلِبينَ (آيت : 40) |
جيڪڏھن اُھي (جادوگر) غالب ٿيا ته مانَ اسين انھن جا تابعدار ٿيون.(علامه تاج محمود امروٽي) (چڱو اڄ) ممڪن آهي ته جيڪڏهن اسان جا جادوگر (حضرت موسيٰ سان مقابلو ڪرڻ ۾) غالب رهندا ته (اسان پنهنجي) جادوگرن جي پيروي (وڌيڪ شوق سان) ڪندا رهنداسين.(علامه علي خان ابڙو) جيڪڏهن اهي جادوگر غالب ٿيا ته يقيناً اسين انهن جادوگرن جي تابعداري ڪنداسين(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) هن لاءِ ته جيڪڏهن جادوگر غالب ٿيا ته اسين سندس پيروي ڪريون.(سيد فرمان علي) شايد اسين تابعداري ڪيون جادوگرن جي جيڪڏهن ٿيندا اهي غالب .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) مَنَ اسين جادوگرن جي پيروي ڪريون جيڪڏهن اهي غالب ٿيا. (مولانا محمد مدني) |
| فَلَمّا جاءَ السَّحَرَةُ قالوا لِفِرعَونَ أَئِنَّ لَنا لَأَجرًا إِن كُنّا نَحنُ الغٰلِبينَ (آيت : 41) |
پوءِ جنھن مھل جادوگر آيا (تنھن مھل) فرعون کي چيائون ته جيڪڏھن اسين ڏاڍا ٿيون ته اسان لاءِ ڪو انعام آھي (يا نه!).(علامه تاج محمود امروٽي) پوءِ جڏهن جادوگر به اچي ويا تڏهن هنن فرعون کي چيو ته، جيڪڏهن اسان (مقابلي ۾ حضرت موسيٰ عليه السلام تي) غالب پئجي وڃون ته پوءِ اسان کي انعام ملندو نه؟(علامه علي خان ابڙو) پوءِ جڏهن اهي جادوگر پهتا، انهن فرعون کي چيو ته ڇا اسان لاءِ ڪو انعام آهي جيڪڏهن اسين غالب ٿياسين(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) نيٺ جڏهن سڀ جادوگر آيا ته جادوگرن فرعون کي چيو ته جيڪڏهن اسين غالب ٿياسون ته ڇا پڪ اسان کي (سرڪار مان) انعام ملندو؟(سيد فرمان علي) پوءِ جڏهن آيا جادوگر ته چيائون فرعون کي ڇا تحقيق اسان جي لاءِ البته انعام آهي جيڪڏهن ٿينداسون اسين غالب .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ جڏهن جادوگر آيا تڏهن فرعون کي چيائون ته جيڪڏهن اسين غالب ٿياسون ته اسان لاءِ ڪو اجورو آهي ڇا؟ (مولانا محمد مدني) |
| قالَ نَعَم وَإِنَّكُم إِذًا لَمِنَ المُقَرَّبينَ (آيت : 42) |
(فرعون) چيو ته ھائو ۽ بيشڪ اوھين اُنھيءَ مھل (منھنجن) ويجھن مان ٿيندؤ.(علامه تاج محمود امروٽي) فرعون چيو ته، هائو (نه رڳو اوهان کي انعام ملندو پر) توهان ان صورت ۾ منهنجي ويجهو ٿيندؤ. (يعني اوهان کي درٻاري ڪيو ويندو).(علامه علي خان ابڙو) فرعون چيو ها، ۽ بيشڪ توهان ان وقت (منهنجا) مقرب هوندا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) فرعون چيو، هاءُ (ضرور ڏنو ويندو) ۽ (انعام ڪهڙي ڳالھ آهي) اوهين پوءِ (منهنجي بارگاھ جي) مقربن مان ٿيندو.(سيد فرمان علي) چيائين ته هائو ۽ بلاشڪ اوهان ان وقت البته مقربن مان آهيو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) چيائين ته هائو ۽ بيشڪ اوهين تڏهن (منهنجي) ويجهن (ماڻهن) مان هوندو. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ لَهُم موسىٰ أَلقوا ما أَنتُم مُلقونَ (آيت : 43) |
کين مُوسىٰ چيو ته جيڪي اوھين اڇلڻ وارا آھيو سو اُڇليو.(علامه تاج محمود امروٽي) حضرت موسيٰ انهن (جادوگرن) کي چيو ته، جيڪي توهان کي پيش ڪرڻو آهي، سو پيش ڪيو. (يعني پنهنجا ڪرشما ڏيکاريو).(علامه علي خان ابڙو) موسيٰ، جادوگرن کي چيو توهان کي جيڪو ڪرڻو آهي سو ڪري ڏيکاريو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) انهن کي موسى چيو (منتر جنتر) جيڪي اوهان کي اڇلڻو آهي اڇليو.(سيد فرمان علي) چيو انهن کي موسى اڇلايو اهو جيڪو اوهان اڇلائيندڙ آهيو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) انهن کي موسيٰ چيو ته جيڪي اوهين اڇلڻ وارا آهيو سو اڇليو. (مولانا محمد مدني) |
| فَأَلقَوا حِبالَهُم وَعِصِيَّهُم وَقالوا بِعِزَّةِ فِرعَونَ إِنّا لَنَحنُ الغٰلِبونَ (آيت : 44) |
پوءِ ھنن پنھنجا رسا ۽ پنھنجيون لٺيون اڇليون ۽ چيائون ته فرعون جي عزت جو قَسم آھي ته بيشڪ اسين ئي غالب ٿينداسون.(علامه تاج محمود امروٽي) تنهن تي هنن پنهنجون رسيون ۽ لٺيون ميدان ۾ اڇليون ۽ چوڻ لڳا ته، فرعون جي عزت جو قسم! اسان ضرور غالب پونداسين.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ انهن پنهنجو رسيون ۽ لٺيون اڇلايون ۽ چوڻ لڳا فرعون جي عزت جو قسم، بيشڪ اسين ئي غالب ٿينداسين(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ انهن پنهنجا رسا ۽ لٺيون اڇلايون ۽ چيائون ته فرعون جي عزت جو قسم آهي ته بيشڪ اسين ئي غالب رهنداسون.(سيد فرمان علي) پوءِ اڇلايائون رسا پنهنجا ۽ لٺيون پنهنجون ۽ چيائون قسم آهي فرعون جي عزت جو ته بيشڪ اسين ئي غالب آهيون .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ انهن پنهنجا رسا ۽ لٺيون اڇلايون ۽ چيائون ته فرعون جي عزت جو قسم آهي ته بيشڪ اسين ئي غالب آهيون. (مولانا محمد مدني) |
| فَأَلقىٰ موسىٰ عَصاهُ فَإِذا هِىَ تَلقَفُ ما يَأفِكونَ (آيت : 45) |
پوءِ مُوسىٰ پنھنجي لَٺ اُڇلي ته اُھا اُتي جو اُتي جيڪو سانگ بڻائيندا ويا سو ڳھندي وئي.(علامه تاج محمود امروٽي) (سندن رسيون ۽ لٺيون نانگن وانگر چرندي ڏسڻ ۾ آيون) تنهن تي حضرت موسيٰ به پنهنجي لٺ ميدان ۾ اڇلائي ته (سبحان الله! ڇا ٿيو جو اها لٺ وڏي بلا بڻجي) انهن سڀني کي ڳهي ويئي جي ڪوڙا ڏيک هنن ٺاهيا هئا.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ موسيٰ پنهنجي لٺ مبارڪ کي اڇلايو پوءِ ان وقت (حضرت موسيٰ جي لٺ) ڳِهي وئي جيڪو انهن جادو ڪيو هو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ موسى پنهنجي لٺ اڇلائي ته اها اتي جو اتي جيڪو ڪوڙو سانگ ٺاهيو هئائون تنهن کي ڳهڻ لڳي ويئي.(سيد فرمان علي) پوءِ اڇلائي موسى لٺ پنهنجي پوءِ اتي ئي اها ڳهي پئي اهو جو جادو سان ٺاهين پيا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ موسيٰ پنهنجي لٺ اڇلائي ته اها اُتي جو اتي جيڪو ڪوڙو نانگ ٺاهيو هئائون تنهن کي ڳهڻ لڳي ويئي.(مولانا محمد مدني) |
| فَأُلقِىَ السَّحَرَةُ سٰجِدينَ (آيت : 46) |
پوءِ جادوگر سجدو ڪندڙ ٿي نِويا.(علامه تاج محمود امروٽي) تڏهن سڀ جادوگر (ان کي خدائي معجزو سمجهي خدا جي اڳيان) سجدي ۾ ڪري پيا.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ سڀئي جادوگر سجدي ۾ ڪري پيا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (اهو ڏسندي ئي) پوءِ جادوگر سجدي ۾ ڪري پيا.(سيد فرمان علي) پوءِ ڪيرايا ويا جادوگر سجدو ڪندڙ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ جادوگر سجدي ۾ ڪري پيا. (مولانا محمد مدني) |
| قالوا ءامَنّا بِرَبِّ العٰلَمينَ (آيت : 47) |
چيائون ته جھانن جي پالڻھار تي ايمان آندوسون.(علامه تاج محمود امروٽي) (۽ بي ڌڙڪ) چئي ڏنائون ته، اسان سڄي ڪائنات جي پروردگار تي ايمان آندو آهي.(علامه علي خان ابڙو) سڀني چيو اسان رب العالمين تي ايمان آندو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ چوڻ لڳا اسان سموري جهان جي پروردگار تي ايمان آندو. (سيد فرمان علي) چيائون ته ايمان آندو اسان رب جهانن جي تي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) چيائون ته اسان سڀني قومن جي پاليندڙ تي ايمان آندو. (مولانا محمد مدني) |
| رَبِّ موسىٰ وَهٰرونَ (آيت : 48) |
(جو) مُوسىٰ ۽ ھارون جو پالڻھار آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) (اسان انهيءَ پروردگار تي ايمان ٿا آڻيون) جو موسيٰ ۽ هارون جو پروردگار آهي (يعني انهيءَ رب تي جنهن کي موسيٰ ۽ هارون رب ڪري ٿا مڃين).(علامه علي خان ابڙو) جيڪو موسيٰ ۽ هارون جو رب آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جو موسى ۽ هارون جو پالڻهار آهي.(سيد فرمان علي) موسى ۽ هارون جي رب تي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جو موسيٰ ۽ هارون جو پاليندڙ آهي. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ ءامَنتُم لَهُ قَبلَ أَن ءاذَنَ لَكُم إِنَّهُ لَكَبيرُكُمُ الَّذى عَلَّمَكُمُ السِّحرَ فَلَسَوفَ تَعلَمونَ لَأُقَطِّعَنَّ أَيدِيَكُم وَأَرجُلَكُم مِن خِلٰفٍ وَلَأُصَلِّبَنَّكُم أَجمَعينَ (آيت : 49) |
(فرعون) چيو ته اُن کان اڳ جو اوھان کي موڪل ڏيان اوھان موسىٰ تي ڇو ايمان آندو، بيشڪ اُھو اوھان جو وڏو آھي جنھن اوھان کي جادو سيکاريو، پوءِ سگھو ڄاڻندؤ، اوھان جا ھڪ پاسي جا ھٿ ۽ اوھان جا ٻئي پاسي جا پير ضرور وڍيندس ۽ اوھان مڙني کي (گڏ) ضرور سوريءَ تي چاڙھيندس.(علامه تاج محمود امروٽي) (فرعون جادوگرن تي ڪاوڙجي) چيو ته، ڇا منهنجي اجازت وٺڻ کان اڳ ۾ ئي توهان (مون کي ڇڏي ٻئي رب تي) ايمان آندو آهي؟ مون کي يقين آهي ته هي (موسيٰ) اوهان جو وڏو آهي (۽ اوهان جو استاد آهي) جنهن اوهان کي جادوگري سيکاري آهي. سو جلد ئي اوهان کي خبر پوندي (ته مان توهان سان ڪهڙيون تعديون ٿو ڪيان) . مان توهان جا هٿ ۽ پير آرپار ابتا سبتا وڍائي ڇڏيندس، ۽ اوهان سڀني کي سوريءَ تي لٽڪائيندس.(علامه علي خان ابڙو) فرعون چيو توهان منهنجي اجازت کان اڳ ۾ الله تي ايمان آندو، بيشڪ موسيٰ توهان جو وڏو آهي جنهن توهان کي جادو سيکاريو آهي، هاڻي توهان کي خبر پوندي، قسم سان آئون ضرور توهان جي هڪ پاسي جو هٿ ۽ ٻئي پاسي جو پير ڪٽيندس، ۽ آئون ضرور توهان سڀني کي ڦاسي ڏيندس(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) فرعون چيو (اڙي!) هن کان اڳ جو آءُ اوهان کي موڪل ڏيان اوهان ان تي ايمان آندو. بيشڪ اهو اوهان جو وڏو آهي جنهن اوهان کي جادو سيکاريو آهي ته (خير) هاڻي ئي اوهان کي (ان جو نتيجو) معلوم ٿي ويندو جو پڪ آءُ اوهان جي هڪ طرف جا هٿ ۽ ٻئي طرف جا پير وڍيندس ۽ ضرور آءُ اوهان سڀني کي سوريءَ تي لٽڪائيندس.(سيد فرمان علي) چيائين ته ايمان آندو اٿوَ ان تي اڳي هن کان جو موڪل ڏيان مان اوهان کي بلاشڪ اهو البته وڏو اوهان جو آهي جنهن سيکاريو اوهان کي جادو پوءِ البته جلد ڄاڻندؤ ته البته ضرور وڍيندس مان هٿ اوهان جا ۽ پير اوهان جا ابتڙ ۽ البته ضرور سوريءَ تي چاڙهيندس اوهان مڙني کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) فرعون چيو ته هن کان اڳ جو آءُ اوهان کي موڪل ڏيان اوهان انکي مڃيو. بيشڪ اهو اوهان جو وڏو آهي جنهن اوهان کي جادو سيکاريو، پوءِ اوهان کي معلوم ٿي ويندو. ضرور آءُ اوهان جا هڪ پاسي جا هٿ ۽ اوهان جا ٻئي پاسي جا پير وڍيندس ۽ ضرور آءُ اوهان سڀني کي سوريءَ تي لٽڪائيندس. (مولانا محمد مدني) |
| قالوا لا ضَيرَ إِنّا إِلىٰ رَبِّنا مُنقَلِبونَ (آيت : 50) |
چيائون ته ڪا حرڪت نه آھي بيشڪ اسين پنھنجي پالڻھار ڏانھن موٽڻ وارا آھيون.(علامه تاج محمود امروٽي) هنن (جادوگرن جواب ۾) چيو ته، ڪهڙي ڳالهه آهي (آخر ته سڀ ڪنهن کي مرڻو آهي اسان کي ايمان جي لذت ۽ خدا جو راضپو ڪافي آهي) اسان يقيناً پنهنجي رب ڏانهن موٽي وڃڻا آهيون (جو اسان تي پنهنجون رحمتون ۽ نعمتون ڪندو).(علامه علي خان ابڙو) انهن چيو (اسان کي) ڪو نقصان ناهي، بيشڪ اسان پنهنجي رب ڏانهن موٽندڙ آهيون(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) انهن چيو ته ڪو حرج نه آهي اسان کي ته اڳي پوءِ پنهنجي پروردگار ڏي موٽڻو آهي.(سيد فرمان علي) چيائون ته ناهي نقصان بيشڪ اسين پنهنجي رب ڏانهن موٽندڙ آهيون .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) چيائون ته ڪو حرج نه آهي بيشڪ اسين پنهنجي پاليندڙ ڏي موٽڻ وارا آهيون. (مولانا محمد مدني) |
| إِنّا نَطمَعُ أَن يَغفِرَ لَنا رَبُّنا خَطٰيٰنا أَن كُنّا أَوَّلَ المُؤمِنينَ (آيت : 51) |
بيشڪ اسين اميد ٿا رکون ٿا ته اسان جو پالڻھار اسان جا ڏوھ اسان کي بخشيندو انھي ڪري جو (پھرين اسين) مُسلمان ٿيا آھيون.(علامه تاج محمود امروٽي) (وڌيڪ چيائون ته) اسان ته اهائي خواهش ٿا رکون ته اسان جو پروردگار اسان جون خطائون معاف ڪري، جو اسان (اوهان مصري ماڻهن ۾) سڀني کان اڳ ۾ مؤمن ٿيا آهيون.(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ اسان کي اميد آهي ته اسان جو رب اسان جا گناه معاف ڪندو، ڇو ته اسين (انهن مان) پهريان مؤمن آهيون(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) اسان جيئن ته سڀني کان اڳ ايمان آندو آهي تنهن ڪري اميد آهي ته اسان جو پالڻهار اسان جون خطائون معاف ڪندو.(سيد فرمان علي) بيشڪ اسين اميد ٿا رکون هيءَ ته بخشي اسان کي اسان جو رب گناهه اسان جا هن جي ڪري جو هوندا سون اسان پهريان ايمان آڻڻ وارا. ع(مولانا محمد ادريس ڏاهري) بيشڪ اسين اميد ٿا رکون ته اسان کي اسان جو پاليندڙ اسان جا گناهه معاف ڪري هن ڪري جو اسين پهريان ايمان آڻيندڙ آهيون. (مولانا محمد مدني) |
| وَأَوحَينا إِلىٰ موسىٰ أَن أَسرِ بِعِبادى إِنَّكُم مُتَّبَعونَ (آيت : 52) |
۽ موسىٰ ڏانھن وحي ڪيوسون ته منھنجن ٻانھن کي راتو واہ وٺي نِڪر ڇو ته (فرعون ۽ سندس لشڪر) اوھان جي پٺيان پوندا.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ اسان موسيٰ کي وحيءَ جي رستي حڪم ڏنو ته، منهنجي بندن (بني اسرائيلن ۽ ٻين مؤمنن) کي راتوواهه (مصر ملڪ مان) ڪڍي وڃ. پڪ آهي ته فرعون ۽ سندس ماڻهو (اوهان کي روڪڻ ۽ پڪڙڻ لاءِ) اوهان جي پوئتان پوندا.(علامه علي خان ابڙو) ۽ اسان موسيٰ ڏانهن وحي موڪلي ته تون منهنجي ٻانهن، (بني اسرائيل) کي رات جي وقت ٻاهر ڪڍي وڃ، بيشڪ (اهي) توهان جي پويان لڳندا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ اسان موسى ڏي وحي موڪليو ته منهنجي ٻانهن کي راتو رات وٺي نڪر (هو) ضرور اوهان جي پٺيان پوندا.(سيد فرمان علي) ۽ وحي ڪيو اسان موسى جي طرف هي ته راتو واه وٺي وڃي ٻانهن منهنجن کي بلاشڪ اوهان پيڇو ڪيل آهيو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ اسان موسيٰ ڏي هيءَ حڪم موڪليو ته منهنجن ٻانهن کي راتو رات وٺي نڪر (هو) ضرور اوهان جي پٺيان پوندا. (مولانا محمد مدني) |
| فَأَرسَلَ فِرعَونُ فِى المَدائِنِ حٰشِرينَ (آيت : 53) |
پوءِ فرعون شھرن ۾ ڪوٺيندڙ موڪليا.(علامه تاج محمود امروٽي) (انهيءَ وچ ۾) فرعون (ڇا ڪيو جو سڀني) شهرن ڏانهن پنهنجا قاصد موڪليائين (۽ بني اسرائيلن جي خلاف لشڪر گڏ ڪرڻ جي تياري ڪرڻ لڳو).(علامه علي خان ابڙو) پوءِ فرعون شهرن ۾ گڏ ڪندڙ ماڻهو موڪليا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) تڏهن فرعون (لشڪر جي جمع ڪرڻ جي خيال سان) سڀني شهرن ۾ (ڪيترائي) ڪوٺيندڙ روانا ڪيا.(سيد فرمان علي) پوءِ موڪليا فرعون شهرن ۾ ڪوٺيندڙ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ فرعون شهرن ۾ ڪوٺيندڙن کي موڪليو. (مولانا محمد مدني) |
| إِنَّ هٰؤُلاءِ لَشِرذِمَةٌ قَليلونَ (آيت : 54) |
(چيائين) ته بيشڪ ھيء (ماڻھو) ٿوري ٽولي آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) (۽ چوڻ لڳو ته) هي (بني اسرائيل) هڪ ننڍڙي (۽ هيڻي) ٽولي آهن.(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ اها تمام مختصر جماعت هئي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (۽ چيائين) ته هي ماڻهو (موسى سان بني اسرائيل) ٿورا (مختصر) جماعت آهن.(سيد فرمان علي) ته بيشڪ هي البته ٿوري ٽولي آهي ٿورا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) (چيائين ته) بيشڪ هي ٿوري جماعت آهي. (مولانا محمد مدني) |
| وَإِنَّهُم لَنا لَغائِظونَ (آيت : 55) |
۽ بيشڪ انھن اسان کي ڪاوڙايو آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) (تنهن هوندي به ايتري جرئت ڪئي اٿن جو) اسان جي خلاف غصي جو اظهار ڪرڻ لڳا آهن (يا اهڙيون ڳالهيون ڪري رهيا آهن جيڪي اسان کي غصو ۽ ڪاوڙ ڏياريندڙ آهن.)(علامه علي خان ابڙو) ۽ بيشڪ اسين انهن تي ڪاوڙ ڪندڙ آهيون(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پڻ انهن اسان کي سخت ڪاوڙايو آهي.(سيد فرمان علي) ۽ بيشڪ اهي اسان جي لاءِ البته ڪاوڙ ڏياريندڙ آهن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ بيشڪ انهن اسان کي ڪاوڙايو آهي. (مولانا محمد مدني) |
| وَإِنّا لَجَميعٌ حٰذِرونَ (آيت : 56) |
۽ اسين ھٿيارن واري جماعت آھيون.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (هو ڏسن ئي نٿا ته) اسان ته بيشڪ وڏو لشڪر آهيون ۽ (هنن جي مقابلي لاءِ اڳ ئي) خبردار (۽ تيار) آهيون.(علامه علي خان ابڙو) ۽ بيشڪ اسين سڀئي مسلح ۽ جنگي ڪمن کان واقف آهيون(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ اسين سڀئي هٿيار بند جماعت آهيون.(سيد فرمان علي) ۽ بيشڪ اسين البته سڀئي هٿيار بند آهيون .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ بيشڪ اسين هٿيار بند جماعت آهيون. (مولانا محمد مدني) |
| فَأَخرَجنٰهُم مِن جَنّٰتٍ وَعُيونٍ (آيت : 57) |
(الله فرمائي ٿو ته) پوءِ انھن (فرعونين) کي باغن ۽ چشمن مان ٻاھر ڪڍيوسون.(علامه تاج محمود امروٽي) تنهن ڪري اسان هنن (بني اسرائيلن) کي باغن ۽ چشمن مان تڙي ڪڍيو.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ اسان انهن کي باغن ۽ چشمن(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) مطلب ته اسان (انهن فرعون وارن) کي (مصر جي) باغن ۾ چشمن مان ٻاهر ڪڍيوسون.(سيد فرمان علي) پوءِ ڪڍيو سون انهن کي باغن ۽ چشمن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ انهن کي باغن ۽ چشمن مان ٻاهر ڪڍيوسون. (مولانا محمد مدني) |
| وَكُنوزٍ وَمَقامٍ كَريمٍ (آيت : 58) |
۽ خزانن ۽ چڱي جاءِ مان (به).(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ پڻ خزانن ۽ چڱين جاين (يا چڱن عهدن ۽ ڌنڌن) کان اسان کين محروم ڪيو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ خزانن ۽ بهترين جاين مان(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ خزانن ۽ عزت جي جاين مان به ڪڍي ٻاهر ڪيوسون،(سيد فرمان علي) ۽ کاڻين ۽ جاءِ عزت واريءَ مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ خزانن ۽ چٽين جاين مان (به) (مولانا محمد مدني) |
| كَذٰلِكَ وَأَورَثنٰها بَنى إِسرٰءيلَ (آيت : 59) |
اھڙي طرح (ڪيوسون)، ۽ انھن (شين) جو بني اسرائيلن کي وارث ڪيوسون.(علامه تاج محمود امروٽي) (برابر فرعون ۽ سندس ماڻهن بني اسرائيلن سان) اهڙي هلت ورتي هئي (۽ کين غلام بنائي رکيو هو) پر اسان (يعني الله تعاليٰ پوءِ) بني اسرائيلن کي (شام ملڪ ۾) اهڙين شين (يعني باغن وغيره) جو وارث ڪيو.(علامه علي خان ابڙو) اهڙي طرح ٻاهر ڪڍيو، اسان بني اسرائيل کي انهن شين جو وارث بنايو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) اهڙي طرح (ڪيوسون) ۽ انهن شين جو بني اسرائيل کي وارث ڪيوسون.(سيد فرمان علي) اهڙي طرح ۽ وارث ڪيو سون انهن جو بني اسرائيل کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) اهڙيءَ طرح (ڪيوسون) ۽ انهن شين جو بني اسرائيلن کي وارث ڪيوسون. (مولانا محمد مدني) |
| فَأَتبَعوهُم مُشرِقينَ (آيت : 60) |
پوءِ سج اُڀرندي ئي اُنھن (بني اسرائيلن) جي پوئتان پيا.(علامه تاج محمود امروٽي) (حضرت موسيٰ ته بني اسرائيلن سان رات جي وقت روانو ٿي ويو) پوءِ صبح جو سج اڀرڻ بعد فرعون ۽ سندس ماڻهو (انهيءَ خبر پوڻ تي) سندن پٺيان پيا.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ اهي صبح جي وقت انهن جي پويان لڳا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ سج اڀرڻ وقت انهن جي پٺيان پيا.(سيد فرمان علي) پوءِ پونيان پيا انهن جي سج اڀاريندڙ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ سج اڀرڻ وقت انهن جي پٺيان پيا. (مولانا محمد مدني) |
| فَلَمّا تَرٰءَا الجَمعانِ قالَ أَصحٰبُ موسىٰ إِنّا لَمُدرَكونَ (آيت : 61) |
پوءِ جنھن مھل ٻنھي ٽولين ھڪ ٻئي ڏٺو (تنھن مھل) مُوسىٰ جي سنگتين چيو ته بيشڪ اسان کي پھچي ويا.(علامه تاج محمود امروٽي) پوءِ جڏهن ٻنهي ٽولين هڪ ٻئي کي ڏٺو تڏهن حضرت موسيٰ جي ساٿين (ڊڄي) چيو ته، پڪ آهي ته اسان کي پڪڙي وٺندا.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ جڏهن ٻنهي ڌرين هڪ ٻئي کي ڏٺو، موسيٰ جي جماعت چيو، بيشڪ (اهي) اسان کي اچي پهتا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ته جڏهن ٻئي جماعتون (ايتريون ويجهو ٿيون جو) هڪ ٻئي کي ڏسڻ لڳا ته موسى جي سنگتين چيو هاڻي ته اسين پڪڙجي پياسون.(سيد فرمان علي) پوءِ جڏهن ڏٺو هڪ ٻئي کي ٻنهي ٽولن ته چيو ساٿين موسى جي ته بيشڪ اسين البته پهتل آهيون .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ جڏهن ٻنهين جماعتن هڪ ٻئي کي ڏٺو تڏهن موسيٰ جي سنگتين چيو ته بيشڪ اسان کي پهچي ويا. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ كَلّا إِنَّ مَعِىَ رَبّى سَيَهدينِ (آيت : 62) |
(موسى) چيو ته ايئن نه آھي، بيشڪ منھنجو پالڻھار مون ساڻ آھي مون کي رستي لائيندو.(علامه تاج محمود امروٽي) حضرت موسيٰ فرمايو ته، هرگز ڪونه پڪڙي سگهندا. بيشڪ منهنجو پروردگار مون سان (مددگار) آهي. اهوئي اجهو ٿو مون کي (حفاظت جي) واٽ ڏيکاري.(علامه علي خان ابڙو) موسيٰ چيو هرگز نه، بيشڪ مون سان گڏ منهنجو رب آهي جيڪو جلد مون کي رستو ڏيکاريندو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) موسى چين ته ائين ڪڏهن به نه ٿيندو ڇو ته منهنجو پروردگار مون سان آهي، اهو يڪدم مون کي ضرور دڳ لائيندو.(سيد فرمان علي) چيائين ته هرگز نه بيشڪ موسان گڏ رب منهنجو آهي جلد رستو لائيندو مون کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) موسيٰ چيو ته ائين ڪڏهن به نه ٿيندو. بيشڪ مون سان منهنجو پاليندڙ آهي اهو مون کي رستو ڏيکاريندو. (مولانا محمد مدني) |
| فَأَوحَينا إِلىٰ موسىٰ أَنِ اضرِب بِعَصاكَ البَحرَ فَانفَلَقَ فَكانَ كُلُّ فِرقٍ كَالطَّودِ العَظيمِ (آيت : 63) |
پوءِ مُوسىٰ ڏانھن وحي ڪيوسون ته پنھنجي لٺ سمنڊ کي ھڻ، پوءِ اُھو چيرجي پيو پوءِ سڀڪو ڀاڱو وڏي پھاڙ جھڙو ٿيو.(علامه تاج محمود امروٽي) پوءِ اسان موسيٰ کي وحي جي رستي حڪم ڪيو ته سمنڊ تي پنهنجي لٺ هڻ. (هن لٺ هنئي ته) سمنڊ ڇڄي (ٻه ڀاڱا ٿي) پيو، ۽ هرهڪ ڀاڱو هڪ وڏي جبل جهڙو ڏسڻ ۾ آيو.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ اسان موسيٰ ڏانهن وحي موڪلي ته تون پنهنجي عصا (لٺ مبارڪ کي) پاڻيءَ ۾ هَڻُ. پوءِ (فوراً) سمنڊ چيرجي پيو، پوءِ (پاڻيءَ جو) هر حصو هڪ وڏي جبل جهڙو ٿي پيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ اسان موسى ڏي وحي ڪيو ته پنهنجي لٺ دريا تي هڻ. (بس لٺ هڻڻ سان) اهو چيرجي پيو، پوءِ سڀ ڪو ڀاڱو وڏي جبل جهڙو ٿي پيو.(سيد فرمان علي) پوءِ وحي ڪيو اسان موسى ڏانهن هي ته هڻ لٺ پنهنجي پٿر کي پوءِ چيرجي پيو پوءِ هو هر هڪ حصو مثل جبل وڏي جي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ اسان موسيٰ ڏي هي حڪم موڪليو ته پنهنجي لٺ درياءَ تي هڻ. پوءِ اهو چيرجي پيو پوءِ سڀڪو ڀاڱو وڏي جبل جهڙو ٿي پيو. (مولانا محمد مدني) |
| وَأَزلَفنا ثَمَّ الءاخَرينَ (آيت : 64) |
۽ انھن ٻـين (فرعونين) کي اُن ھنڌ ويجھو ڪيوسون.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ ٻين کي (يعني فرعون ۽ سندس ماڻهن کي) اسان اڃا به وڌيڪ ويجهو آندو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ فرعون وارن کي اسان ان جاءِ تي ويجھو آندو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ ٻين (فرعون ۽ سندس ساٿين) کي اتي ڪيوسون.(سيد فرمان علي) ۽ ويجهو ڪيو سون اتي ٻين کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ ٻين (فرعونين) کي اتي ويجهو ڪيوسون. (مولانا محمد مدني) |
| وَأَنجَينا موسىٰ وَمَن مَعَهُ أَجمَعينَ (آيت : 65) |
۽ مُوسىٰ ۽ سندس سنگتين مڙني کي بچايوسين.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ حضرت موسيٰ کي ۽ سندس سڀني ساٿين کي ته (دشمن جي لشڪر توڙي سمنڊ کان) بچائي ورتوسين.(علامه علي خان ابڙو) ۽ اسان موسيٰ ۽ ساڻس گڏ جيڪي ماڻهو هئا انهن سڀني کي نجات ڏني(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ موسى کي ۽ جيڪي ساڻس هئا تن سڀني کي بچايوسون.(سيد فرمان علي) ۽ ڇڏايو سون موسى کي ۽ جيڪي ان سان گڏ هئا سڀني کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ موسيٰ کي ۽ جيڪي ساڻس هئا تن سڀني کي بچايوسون. (مولانا محمد مدني) |
| ثُمَّ أَغرَقنَا الءاخَرينَ (آيت : 66) |
وري (ھنن) ٻـين (يعني فرعونين) کي ٻوڙيوسون.(علامه تاج محمود امروٽي) پر ٻين کي (يعني فرعون ۽ سندس ماڻهن کي) ٻوڙي ڇڏيوسين.(علامه علي خان ابڙو) ان کان پوءِ اسان ٻين (فرعون وارن) کي غرق ڪيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (ان کان) پوءِ ٻين کي ٻوڙيوسون.(سيد فرمان علي) ان کان پوءِ ٻوڙيو سون ٻين کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) (ان کان) پوءِ ٻين کي ٻوڙيوسون. (مولانا محمد مدني) |
| إِنَّ فى ذٰلِكَ لَءايَةً وَما كانَ أَكثَرُهُم مُؤمِنينَ (آيت : 67) |
بيشڪ اُنھي (قصي) ۾ نشاني آھي، ۽ انھن مان گھڻا مڃڻ وارا نه ھوا.(علامه تاج محمود امروٽي) بيشڪ هن واقعي ۾ وڏي نشاني آهي، (مڪي جي ماڻهن جي عبرت وٺڻ لاءِ) پر انهن مان گهڻا ايمان نٿا آڻين.(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ انهيءَ ۾ فڪر ڪندڙن لاءِ نشاني آهي ۽ انهن مان اڪثر مؤمن نه هئا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) بيشڪ ان قصي ۾ وڏي نشاني آهي هوڏانهن تن مان گهڻا ايمان آڻڻ وارا ئي نه هئا.(سيد فرمان علي) بيشڪ ان ۾ البته نشاني آهي ۽ نه هئا گهڻا انهن مان مؤمن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) بيشڪ ان (قصي) ۾ (وڏي) نشاني آهي هوڏانهن انهن مان گهڻا مڃڻ وارا نه هئا. (مولانا محمد مدني) |
| وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ العَزيزُ الرَّحيمُ (آيت : 68) |
۽ بيشڪ تنھنجو پالڻھار ئي غالب مھربان آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ تنهنجو رب بيشڪ غالب ۽ مهربان آهي (يعني منڪر مغلوب ٿيندا ۽ مؤمنن تي الله تعاليٰ جي مهرباني ٿيندي).(علامه علي خان ابڙو) ۽ بيشڪ توهان جو رب ئي غالب ٻاجھارو آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ بيشڪ تنهنجو پروردگار (سڀ تي) غالب ۽ وڏو رحم وارو آهي.(سيد فرمان علي) ۽ بيشڪ رب تنهنجو البته اهو غالب، مهربان آهي. ع(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ بيشڪ تنهنجو پاليندڙ ئي غالب نهايت رحم وارو آهي. (مولانا محمد مدني) |
| وَاتلُ عَلَيهِم نَبَأَ إِبرٰهيمَ (آيت : 69) |
۽ اُنھن کي ابراھيم جو قِصّو پڙھي ٻڌاءِ.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (اي پيغمبر!) انهن ماڻهن کي حضرت ابراهيم جو قصو به ٻڌاءِ.(علامه علي خان ابڙو) ۽ رسولِ عربي توهان انهن (قُريش وارن) کي (حضرت) ابراهيم جي خبر پڙهي ٻڌايو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ انهن کي ابراهيم جي خبر پڙهي ٻڌائي.(سيد فرمان علي) ۽ پڙهه انهن تي ابراهيم جو قصو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ انهن کي ابراهيم جي خبر پڙهي ٻڌاءِ. (مولانا محمد مدني) |
| إِذ قالَ لِأَبيهِ وَقَومِهِ ما تَعبُدونَ (آيت : 70) |
جڏھن پنھنجي پيءُ ۽ پنھنجي قوم کي چيائين ته ڇا کي پوڄيندا آھيو؟(علامه تاج محمود امروٽي) (انهيءَ وقت وارو حال ٻڌاءِ) جڏهن هن پنهنجي پيءُ کان ۽ پنهنجي قوم جي ماڻهن کان پڇيو ته، توهان ڪنهن جي ٻانهپ ۽ غلامي ٿا ڪيو؟(علامه علي خان ابڙو) جنهن وقت ابراهيم پنهنجي چاچي ۽ پنهنجي قوم کي چيو ته توهان ڪنهن جي عبادت ڪريو ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جڏهن ان پنهنجي (پالڻ واري) پيءُ ۽ پنهنجي قوم کي چيو ته اوهين ماڻهو ڪنهن جي عبادت ڪريو ٿا؟(سيد فرمان علي) جڏهن چيائين پنهنجيءَ قوم ۽ پنهنجي پيءُ کي ته ڪنهن جي عبادت ڪيو ٿا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جڏهن ان پنهنجي پيءَ ۽ پنهنجيءَ قوم کي چيو ته ڪهڙيءَ شيءِ جي عبادت ڪريو ٿا. (مولانا محمد مدني) |
| قالوا نَعبُدُ أَصنامًا فَنَظَلُّ لَها عٰكِفينَ (آيت : 71) |
چيائون ته (اسين) بُتن کي پوڄيندا آھيون پوءِ سارا ڏينھن انھن جا مجاور ٿي وھندا آھيون.(علامه تاج محمود امروٽي) هنن جواب ڏنو ته، اسان بتن جي پوڄا ۽ ٻانهپ ڪندا آهيون ۽ انهن وٽ (گهڻو وقت گوڏا ڀڃي) حاضريءَ ۾ رهندا ۽ ويهندا آهيون.(علامه علي خان ابڙو) انهن چيو اسين بتن جي عبادت ڪريون ٿا، پوءِ اسين انهن جي عبادت لاءِ پاٿولي هڻي ويهون ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) هنن چيو، اسين بتن جي پوڄا ڪريون ٿا ۽ سدائين سندن مجاور آهيون.(سيد فرمان علي) چيائون ته عبادت ڪيون ٿا بتن جي پوءِ هميشہ آهيون انهن جا مجاور .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) چيائون ته اسين بتن جي عبادت ڪريون ٿا پوءِ هميشه انهن جي اڳيان ويٺا آهيون. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ هَل يَسمَعونَكُم إِذ تَدعونَ (آيت : 72) |
(ابراھيم) چيو ته جڏھن (ھنن کي) سڏيو ٿا (تڏھن) اوھان جو (سڏ) ٻڌن ٿا ڇا؟(علامه تاج محمود امروٽي) (تنهن تي) حضرت ابراهيم کانئن پڇيو ته، جڏهن توهان انهن بتن کي پڪاريو ٿا تڏهن اهي اوهان جو آواز ٻڌن ٿا ڇا؟(علامه علي خان ابڙو) ابراهيم چيو ڇا اهي ٻڌن ٿا جڏهن توهان (انهن کي) پڪاريو ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ابراهيم چيو ڀلا جڏهن اوهين انهن کي سڏيو ته اهي اوهان جي ٻڌن به ٿا.(سيد فرمان علي) چيائين ته ڇا ٻڌن ٿا اوهان کي جڏهن سڏيو ٿا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ابراهيم چيو ته جڏهن انهن کي سڏيو ٿا ته ڇا اهي اوهان جي ٻڌن ٿا؟ (مولانا محمد مدني) |
| أَو يَنفَعونَكُم أَو يَضُرّونَ (آيت : 73) |
يا اوھان کي سُک پھچائيندا آھن يا ڏک ڏيندا آھن؟(علامه تاج محمود امروٽي) يا اهي اوهان کي ڪو نفعو يا نقصان به پهچائين ٿا ڇا؟(علامه علي خان ابڙو) يا (اُهي) توهان کي نفعو ڏين ٿا يا نقصان ڏين ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) يا اوهان کي ڪو فائدو يا نقصان پهچائي سگهن ٿا؟(سيد فرمان علي) يا نفعو ڏين ٿا اوهان کي يا نقصان ڏين ٿا؟ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) يا اوهان کي فائدو پهچائين يا نقصان پهچائين ٿا؟ (مولانا محمد مدني) |
| قالوا بَل وَجَدنا ءاباءَنا كَذٰلِكَ يَفعَلونَ (آيت : 74) |
چيائون (نه!) بلڪ پنھنجن ابن ڏاڏن کي ائين ڪندي ڏٺوسون.(علامه تاج محمود امروٽي) هنن ورندي ڏني (ته، نه!) پر اسان پنهنجي وڏن کي ائين ڪندي (يعني بتن جي پوڄا ڪندي) پئي ڏٺو آهي (سو اسان به ائين ٿا ڪيون ۽ ڪندا رهنداسين.)(علامه علي خان ابڙو) انهن چيو بلڪ اسان پنهنجي وڏن کي ايئن ڪندي ڏٺو (پوءِ اسان انهن جي تابعداري ڪئي)(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) چوڻ لڳا (اها ڳالھ ته نه آهي) پر اسان پنهنجي ابن ڏاڏن کي ائين ئي ڪندي ڏٺو آهي.(سيد فرمان علي) چيائون بلڪه لڌو اسان ابن ڏاڏن پنهنجن کي ائين ڪن پيا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) چيائون ته نه پر اسان پنهنجن ابن ڏاڏن کي ائين ڪندي ڏٺو. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ أَفَرَءَيتُم ما كُنتُم تَعبُدونَ (آيت : 75) |
(ابراھيم) چيو ته (انھن کي) ڏٺو اٿوَ جن کي پوڄيندا رھيؤ؟(علامه تاج محمود امروٽي) حضرت ابراهيم وري پڇيو ته، پوءِ توهان ڏسي ۽ سمجهي نٿا سگهو ڇا ته جن جي پوڄا اوهان ڪري رهيا آهيو (علامه علي خان ابڙو) ابراهيم چيو ڇا توهان غور ڪيو آهي، ته توهان ڪنهن جي عبادت ڪريو ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ابراهيم ڇين ته ڇا اوهان انهن کي ڏٺو آهي جن جي عبادت پيا ڪريو،(سيد فرمان علي) فرمايائين ڇا پوءِ ڏٺو اوهان انهن کي جن جي عبادت ڪيو پيا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) چيائين ته ڇا اوهان انهن کي ڏٺو آهي؟ جن جي عبادت پيا ڪريو. (مولانا محمد مدني) |
| أَنتُم وَءاباؤُكُمُ الأَقدَمونَ (آيت : 76) |
اوھين ۽ اوھان جا اڳيان پيءُ ڏاڏا.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ اوهان جا اڳوڻا ابا ڏاڏا ڪندا رهيا هئا سي ڪهڙي شيء آهن؟ (۽ انهن جي پوڄا مان حاصل ڇا ٿيندو؟).(علامه علي خان ابڙو) توهان ۽ توهان جا پهريان پيءُ ڏاڏا!(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) اوهين ۽ اوهان جا اڳيان ابا ڏاڏا؟(سيد فرمان علي) اوهان ۽ ابا ڏاڏا اوهان جا اڳيان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) اوهين ۽ اوهان جا اڳيان ابا ڏاڏا؟ (مولانا محمد مدني) |
| فَإِنَّهُم عَدُوٌّ لى إِلّا رَبَّ العٰلَمينَ (آيت : 77) |
بيشڪ اُھي جھانن جي پالڻھار کانسواءِ منھنجا ويري آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) (مان ته پنهنجي تجربي، عقل ۽ خدائي هدايت جي وسيلي چٽو ڏسي سگهان ٿو ته) اهي سڀ (جن جي پوڄا ٿي رهي آهي سي) منهنجا دشمن آهن (بلڪ سڀني ماڻهن جا دشمن آهن، ڇو ته انهن جي ڪري سڀ تباهه ٿا ٿين) فقط سڄي جهان جو پروردگار ئي (منهنجو ۽ ٻين سڀني جو دشمن ناهي، بلڪ اسان جو ڀلو چاهيندڙ ۽ نعمتون ڪندڙ آهي).(علامه علي خان ابڙو) پوءِ بيشڪ اهي (بت) منهنجا دشمن آهن، پر رب العالمين (اهو مون تي دنيا ۽ آخرت ۾ مهربان آهي)(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ بيشڪ اهي منهنجا دشمن آهن ساري جهان جي پاليندڙ کان سواءِ، (اهو ئي منهنجو دوست آهي)(سيد فرمان علي) پوءِ بيشڪ اهي دشمن آهن منهنجا مگر جهانن جو پالڻهار .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ بيشڪ اهي منهنجا دشمن آهن سڀني قومن جي پاليندڙ کانسواءِ. (مولانا محمد مدني) |
| الَّذى خَلَقَنى فَهُوَ يَهدينِ (آيت : 78) |
جنھن مون کي پيدا ڪيو آھي اُھو ئي مون کي سڌو رستو ڏيکاريندو آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) (اهوپروردگار ئي منهنجي سڄڻ آهي) جنهن مون کي خلقيو ۽ اهوئي آهي جو مون کي سڌي واٽ ڏيکاري ٿو.(علامه علي خان ابڙو) اهو رب آهي جنهن مون کي پيدا ڪيو پوءِ اهو ئي مون کي هدايت ڏئي ٿو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جنهن مون کي پيدا ڪيو ۽ اهو ئي منهنجي هدايت ڪري ٿو.(سيد فرمان علي) جنهن پيدا ڪيو مون کي پوءِ اهوئي هدايت ڪندو مون کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جنهن مون کي پيدا ڪيو پوءِ اهوئي مون کي رستو ڏيکاري ٿو. (مولانا محمد مدني) |
| وَالَّذى هُوَ يُطعِمُنى وَيَسقينِ (آيت : 79) |
۽ اُھو آھي جو مون کي کارائيندو آھي ۽ مون کي پياريندو آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ جو مون کي کارائي ٿو ۽ پيئاري ٿو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ اهو رب مون کي کارائي ۽ پياري ٿو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ جيڪو مون کي کارائي ٿو ۽ مون کي (پاڻي) پياري ٿو.(سيد فرمان علي) ۽ اهو جيڪو کارائي ٿو مون کي ۽ پياري ٿو مون کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ جيڪو مون کي کارائي ٿو ۽ مون کي پياري ٿو. (مولانا محمد مدني) |
| وَإِذا مَرِضتُ فَهُوَ يَشفينِ (آيت : 80) |
۽ جڏھن بيمار ٿيندو آھيان تڏھن مون کي شفا ڏيندو آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ جو جڏهن مان بيمار ٿو ٿيان تڏهن مون کي شفا ڏئي ٿو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ جڏهن آئون بيمار ٿيان ٿو پوءِ اهوئي مون کي شفا ڏئي ٿو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ جڏهن بيمار ٿيان ٿو ته اهو مون کي تندرستي ڏئي ٿو.(سيد فرمان علي) ۽ جڏهن بيمار ٿيندو آهيان مان ته پوءِ اهوئي شفا ڏئي ٿو مون کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ جڏهن بيمار ٿيان ٿو ته اهو مون کي تندرستي ڏئي ٿو. (مولانا محمد مدني) |
| وَالَّذى يُميتُنى ثُمَّ يُحيينِ (آيت : 81) |
۽ اُھو آھي جو مون کي ماريندو ۽ وري مون کي جياريندو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ جو مون کي ماريندو ۽ وري جيئاريندو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ اهوئي مون کي موت ڏيندو ان کان پوءِ مون کي زنده ڪندو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ جيڪو مون کي ماريندو ۽ (مرڻ کان پوءِ) وري جياريندو.(سيد فرمان علي) ۽ اهو جيڪو ماريندو مون کي پوءِ زندهه ڪندو مون کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ جيڪو مون کي ماريندو وري مون کي جياريندو. (مولانا محمد مدني) |
| وَالَّذى أَطمَعُ أَن يَغفِرَ لى خَطيـَٔتى يَومَ الدّينِ (آيت : 82) |
۽ اُھو آھي جو آسرو اٿم ته قيامت جي ڏينھن منھنجون خطائون مون کي بخشيندو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ جنهن ۾ منهنجي اميد آهي ته هو جزا ۽ سزا جي ڏينهن منهنجون خطائون بخشيندو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ مون کي اميد آهي ته قيامت جي ڏينهن اهو ئي منهنجي لغزش معاف ڪندو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ جنهن ۾ اميد اٿم ته قيامت جي ڏينهن منهنجا گناھ معاف ڪندو.(سيد فرمان علي) ۽ اهو جو اميد رکان ٿو ته بخشيندو مون کي منهنجون خطائون قيامت جي ڏينهن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ جنهن ۾ اُميد اٿم ته اهو انصاف واري ڏينهن منهنجا گناهه مون کي معاف ڪندو. (مولانا محمد مدني) |
| رَبِّ هَب لى حُكمًا وَأَلحِقنى بِالصّٰلِحينَ (آيت : 83) |
اي منھنجا پالڻھار مُون کي دانائي بخش ۽ مون کي صالحن سان شامل ڪر.(علامه تاج محمود امروٽي) (مٿين الفاظن چوڻ بعد حضرت ابراهيم دعا گهري ٿو ته) اي منهنجا رب! مون کي علم ۽ عقل عطا ڪر ۽ مون کي صالح (نيڪ) ماڻهن ۾ شامل ڪر.(علامه علي خان ابڙو) اي رب منهنجا مون کي علم ۽ فهم عطا ڪر ۽ مون کي صالحين سان ملاءِ(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) منهنجا رب! مون کي علم ۽ فهم عطا فرمائي ۽ مون کي نيڪن سان شامل ڪر.(سيد فرمان علي) اي منهنجا پالڻهار! ڏي تون مون کي حڪم ۽ شامل ڪر مون کي صالحن سان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) اي منهنجا پاليندڙ! مون کي حڪمت عطا ڪر ۽ مون کي نيڪن سان ملاءِ! (مولانا محمد مدني) |
| وَاجعَل لى لِسانَ صِدقٍ فِى الءاخِرينَ (آيت : 84) |
۽ پوين ۾ منھنجي چڱي يادگيري (قائم) ڪر.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ مون کان پوءِ جيڪي پيڙهيون پيدا ٿيڻيون آهن تن ۾ منهنجو سچو ۽ چڱو ذڪر جاري رک (ته انهن لاءِ منهنجي تاريخ چڱو مثال ٿئي ۽ هو به چڱا عمل ڪن).(علامه علي خان ابڙو) ۽ منهنجي تعريف ايندڙ نسلن ۾ جاري ڪر(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ آئينده اچڻ واري نسلن ۾ منهنجو ذڪر خير قائم رک.(سيد فرمان علي) ۽ ڪر تون مون لاءِ سچ واري زبان پوءِ اچڻ وارن ۾ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ پوين ۾ منهنجي چٽي يادگيري (جاري) ڪر! (مولانا محمد مدني) |
| وَاجعَلنى مِن وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعيمِ (آيت : 85) |
۽ مون کي نعمتن واري بھشت جي وارثن مان ڪر.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ مون کي نعمتن سان ڀريل جنت جو وارث ڪر.(علامه علي خان ابڙو) ۽ مون کي جنت النعيم جي وارثن مان بناءِ(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پڻ مون کي به نعمت واري باغ (بهشت) جي وارثن مان بڻائي.(سيد فرمان علي) ۽ بناءِ مون کي جنت نعيم جي وارثن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ مون کي نعمت واري باغ جي وارثن مان ڪر. (مولانا محمد مدني) |
| وَاغفِر لِأَبى إِنَّهُ كانَ مِنَ الضّالّينَ (آيت : 86) |
۽ منھنجي پيءُ کي بخش جو اُھو گمراھن مان آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ منهنجي پيءُ کي به بخش، هو بيشڪ گمراهه ماڻهن ۾ شامل آهي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ تون منهنجي چاچي کي بخش ڪر بيشڪ اهو گمراهن مان آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ منهنجي چاچي (آذر) کي بخش جو، هو گمراهن مان آهي،(سيد فرمان علي) ۽ بخش ڪر منهنجي پيءَ کي بلاشڪ اهو هيو گمراهن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ منهنجي پيءُ کي معاف ڪر، بيشڪ اهو گمراهن مان آهي. (مولانا محمد مدني) |
| وَلا تُخزِنى يَومَ يُبعَثونَ (آيت : 87) |
۽ جنھن ڏينھن (ماڻھو جيئرا ٿي) اُٿندا (تنھن ڏينھن) مون کي خوار نه ڪج.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ مون کي انهيءَ ڏينهن خوار ۽ شرمسار نه ڪجانءِ، جنهن ڏينهن ماڻهو وري جيئرا ڪري اٿاريا ويندا.(علامه علي خان ابڙو) ۽ قيامت جي ڏينهن تون مون تي عذاب نه ڪر(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ جنهن ڏينهن ماڻهو قبرن مان اٿاريا ويندا مون کي خوار نه ڪج.(سيد فرمان علي) ۽ نه خوار ڪر مون کي ان ڏينهن جو اٿاريا ويندا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ جنهن ڏينهن سڀني کي جيئرو ڪري اٿاريو ويندو تنهن ڏينهن مون کي خوار نه ڪر! (مولانا محمد مدني) |
| يَومَ لا يَنفَعُ مالٌ وَلا بَنونَ (آيت : 88) |
جنھن ڏينھن نڪي مال ۽ نڪي پٽ نفعو ڏيندا.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ جنهن ڏينهن نڪي مال ملڪيت ڪم ايندي، نڪي پٽ ڪم ايندا.(علامه علي خان ابڙو) ان ڏينهن نه دولت ڪم ايندي ۽ نه پُٽَ ڪم ايندا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جنهن ڏينهن نه مال ئي ڪجھ ڪم ايندو ۽ نه ٻار ٻچا.(سيد فرمان علي) ان ڏينهن نه نفعو ڏيندو مال ۽ نه پٽ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جنهن ڏينهن نه ڪي مال (ڪنهن کي) فائدو پهچائيندو. (مولانا محمد مدني) |
| إِلّا مَن أَتَى اللَّهَ بِقَلبٍ سَليمٍ (آيت : 89) |
پر اُھو (فائدي وارو ھوندو) جو الله وٽ سالم دل آڻيندو.(علامه تاج محمود امروٽي) پر جيڪو ماڻهو سليم (۽ پاڪ) دل کڻي الله وٽ ايندو (سو بيشڪ قيامت جي ڏينهن فلاح پائيندو.)(علامه علي خان ابڙو) مگر جيڪو ماڻهو الله تعالى وٽ (ڪفر ۽ منافقيءَ کان) سالم دل آڻيندو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پر جو شخص خدا جي بارگاھ ۾ گناهن کان پاڪ دل سان حاضر ٿيندو. (سو ئي فائدي ۾ رهندو)(سيد فرمان علي) مگر جيڪو آيو الله وٽ دل سلامتيءَ واريءَ سان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ نڪي اولاد، سواءِ ان جي جيڪو الله وٽ سالم دل سان ايندو. (مولانا محمد مدني) |
| وَأُزلِفَتِ الجَنَّةُ لِلمُتَّقينَ (آيت : 90) |
۽ پرھيزگارن لاءِ بھشت ويجھو ڪيو ويندو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ جنت پاڪ ۽ پرهيزگار ماڻهن لاءِ ويجهي آندي ويندي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ پرهيزگارن لاءِ جنت ويجھي ڪئي ويندي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پڻ بهشت پرهيزگارن جي ويجهو ڪيو ويندو.(سيد فرمان علي) ۽ ويجهي ڪئي ويندي جنت پرهيزگارن جي لاءِ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ پرهيزگارن لاءِ جنت کي ويجهو ڪيو ويندو. (مولانا محمد مدني) |
| وَبُرِّزَتِ الجَحيمُ لِلغاوينَ (آيت : 91) |
۽ گمراھن لاءِ دوزخ پڌرو ڪيو ويندو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ گمراهن جي لاءِ دوزخ ظاهر ڪري (کين) ڏيکاريو ويندو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ ڪافرن لاءِ جهنم ظاهر ڪئي ويندي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ دوزخ گمراهن جي ويجهو ڪيو ويندو.(سيد فرمان علي) ۽ ظاهر ڪيو ويندو دوزخ گمراهن جي لاءِ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ گمراهن لاءِ دوزخ کي ظاهر ڪيو ويندو. (مولانا محمد مدني) |
| وَقيلَ لَهُم أَينَ ما كُنتُم تَعبُدونَ (آيت : 92) |
۽ کين چيو ويندو ته اُھي ڪٿي آھن جي کي پوڄيندا ھيؤ.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ انهن (گمراهه ماڻهن) کي چيو ويندو ته، ڪٿي آهن اهي (ديوتائون) جن کي اوهان پوڄيندا هئو؟ (يعني هاڻي توهان سمجهي ٿا سگهو ته اهي ڪجهه به نه آهن.)(علامه علي خان ابڙو) ۽ انهن کي چيو ويندو ته ڇا توهان الله تعالى کان سواءِ(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پڻ انهن (دوزخين) کان پڇيو ويندو ته خدا کي ڇڏي جن جي اوهان پوڄا ڪندا هئا (اڄ) اهي ڪٿي آهن؟(سيد فرمان علي) ۽ چيو ويندو انهن کي ته ڪٿي آهن اهي جن جي عبادت ڪندا هيئو اوهان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ انهن کي چيو ويندو ته اهي ڪٿي آهن جن جي اوهين عبادت ڪندا هئا. (مولانا محمد مدني) |
| مِن دونِ اللَّهِ هَل يَنصُرونَكُم أَو يَنتَصِرونَ (آيت : 93) |
الله ڌاران؟ (ھاڻي) اُھي اوھان کي مدد ڏين ٿا ڇا يا (پاڻ) بدلو وٺي سگھن ٿا.(علامه تاج محمود امروٽي) خدا کي ڇڏي (جن ديوتائن کي اوهان پوڄيندا هئو سي ٻڌايو ته) توهان جي ڪا مدد به ڪري ٿا سگهن يا رڳو سندن به ڪا مدد ڪري ٿا سگهن؟ (بلڪل نه).(علامه علي خان ابڙو) جن بتن جي عبادت ڪندا هئا، اهي توهان جي مدد ڪندا يا اهي پنهنجي پاڻ مدد ڪري سگھندا؟(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ڇا اهي اوهان جي ڪجھ مدد ڪري سگهن ٿا يا اهي پاڻ ۾ هڪ ٻئي جي مدد ڪري سگهن ٿا؟(سيد فرمان علي) الله کان سواءِ ڪي مدد ڪن ٿا اوهان جي يا بدلو وٺن ٿا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) الله کانسواءِ. ڇا اهي اوهان جي مدد ڪن ٿا يا بدلو وٺن ٿا. (مولانا محمد مدني) |
| فَكُبكِبوا فيها هُم وَالغاوۥنَ (آيت : 94) |
پوءِ اُھي گمراہ (پوڄيندڙ) ۽ بُت منجھس اونڌا ڪري اُڇلايا ويندا.(علامه تاج محمود امروٽي) پوءِ اهي ۽ سڀ گمراهه ماڻهو منهن ڀر ان دوزخ ۾ اڇلايا ويندا.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ اهي بت ۽ سندس پوڄيندڙ ۽ ابليس جو سمورو لشڪر،(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ اهي (سندن معبود) ۽ گمراھ ماڻهو، اونڌي منهن دوزخ ۾ اڇلايا ويندا،(سيد فرمان علي) پوءِ اڇلايا ويندا ان ۾ اهي ۽ گمراهه ٿيندڙ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ انهن کي ۽ گمراهن کي ان ۾ اونڌو ڪري اڇلايو ويندو. (مولانا محمد مدني) |
| وَجُنودُ إِبليسَ أَجمَعونَ (آيت : 95) |
۽ مڙئي شيطاني لشڪر به (اڇلائبا).(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ ابليس جا لشڪر سڀ جو سڀ (پڻ ان باهه ۾ اڇلايا ويندا).(علامه علي خان ابڙو) اونڌا ڪري جهنم ۾ ڪيرايا ويندا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ شيطان جو لشڪر (مطلب ته سڀئي)(سيد فرمان علي) ۽ لشڪر شيطان جا هڙئي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ ابليس جي سڀني لشڪرن کي به (ان ۾ اڇلايو ويندو). (مولانا محمد مدني) |
| قالوا وَهُم فيها يَختَصِمونَ (آيت : 96) |
۽ (تڏھن) اُھي منجھس ھڪ ٻئي سان جھڳڙو ڪندي پيا چوندا.(علامه تاج محمود امروٽي) اهي (گمراهه ماڻهو) پاڻ ۾ جهڳڙا ۽ بحث ڪندا ۽ چوندا ته،(علامه علي خان ابڙو) ۽ اهي جهنم ۾ پاڻ ۾ وڙهي چوندا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) اهي ان ۾ هڪ ٻئي سانجهڳڙو ڪندي چوندا ته،(سيد فرمان علي) سڀئي چوندا حالانڪ اهي ان ۾ جهيڙو ڪندا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) اهي ان ۾ هڪ ٻئي سان جهڳڙو ڪندي چوندا. (مولانا محمد مدني) |
| تَاللَّهِ إِن كُنّا لَفى ضَلٰلٍ مُبينٍ (آيت : 97) |
ته الله جو قسم آھي بيشڪ اسين ته پڌريءَ گمراھي ۾ ھواسون.(علامه تاج محمود امروٽي) قسم آهي خدا جو ته اسان چٽي چٽي گمراهي ۾ هئاسين. (انهيءَ وقت).(علامه علي خان ابڙو) قسم آهي الله تعالى جو بيشڪ اسين صاف گمراهي ۾ هئاسين(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) خدا جو قسم ته بيشڪ اسين پڌري گمراهيءَ ۾ هئاسون،(سيد فرمان علي) قسم آهي الله جو ته بيشڪ هئاسون البته کلي گمراهيءَ ۾ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ته الله جو قسم بيشڪ اسين پڌريءَ گمراهيءَ ۾ هئاسون. (مولانا محمد مدني) |
| إِذ نُسَوّيكُم بِرَبِّ العٰلَمينَ (آيت : 98) |
جڏھن اوھان کي جھانن جي پالڻھار سان برابر ٿي ڪيوسون.(علامه تاج محمود امروٽي) جڏهن اسان اوهان (ڪوڙن ديوتائن) کي سڄي جهان جي رب جي برابر سمجهندا هئاسين.(علامه علي خان ابڙو) جنهن وقت اسين توهان (بتن) کي رب العالمين جي برابر سمجھندا هئاسين(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جڏهن اسان اوهان (بتن) کي پروردگار عالم سان برابر ٿي ڪيو،(سيد فرمان علي) ۽ جڏهن برابر ڪيون پيا اوهان کي جهانن جي رب سان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جڏهن اسان اوهان کي جهان جي پاليندڙ سان برابر ٿي ڪيو. (مولانا محمد مدني) |
| وَما أَضَلَّنا إِلَّا المُجرِمونَ (آيت : 99) |
۽ (ھنن) ڏوھارين کانسواءِ ٻئي ڪنھن اسان کي گمراہ نه ڪيو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ اسان کي گمراهه ڪيو ته انهن ئي ڏوهارين ڪيو (جيڪي ٺڳيءَ سان اسان کي مطيع ڪري پنهنجا فائدا ڪڍندا هئا. جو اسان کي چوندا هئا ته اسان توهان جي شفاعت ڪنداسين.)(علامه علي خان ابڙو) ۽ اسان کي ته گنهگارن گمراه ڪيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ اسان کي ڏوهارين کان سواءِ ٻئي ڪنهن گمراھ نه ڪيو.(سيد فرمان علي) ۽ نه گمراهه ڪيو اسان کي مگر مجرمن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ اسان کي ڏوهارين کانسواءِ ٻئي ڪنهن گمراهه نه ڪيو. (مولانا محمد مدني) |
| فَما لَنا مِن شٰفِعينَ (آيت : 100) |
پوءِ اسان جو (ھاڻي) نڪو ڪو سفارش ڪرڻ وارو آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) (پر) پوءِ هاڻي ته اسان لاءِ ڪوبه سفارش ڪرڻ وارو ڪونهي.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ (هاڻي) اسان جو ڪوبه سفارشي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ نه اسان جا ڪي سفارش ڪندڙ آهن.(سيد فرمان علي) پوءِ ناهن اسان جي لاءِ ڪي شفاعت ڪندڙ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ نه اسان جا ڪي سفارش ڪندڙ آهن (مولانا محمد مدني) |
| وَلا صَديقٍ حَميمٍ (آيت : 101) |
۽ نڪو ڪو غم ٽار دوست آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ نڪو ڪو (اسان لاءِ) سچو دوست ئي آهي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ ڪوبه سچو دوست ناهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ نه ڪو محبت ڪرڻ وارو دوست ئي آهي.(سيد فرمان علي) ۽ نه ڪو دوست گهاٽو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ نه ڪو محبت ڪرڻ وارو دوست آهي. (مولانا محمد مدني) |
| فَلَو أَنَّ لَنا كَرَّةً فَنَكونَ مِنَ المُؤمِنينَ (آيت : 102) |
پوءِ جيڪر ھڪ ڀيرو اسان کي (وري دنيا ۾ وڃڻ) ملي ته مؤمنن مان ٿيون.(علامه تاج محمود امروٽي) پوءِ هاڻي جيڪڏهن هيئن ممڪن هجي جو اسان وري دنيا ۾ وڃي سگهون ته اسان جيڪر يقيناً ايمان آڻيون (اهو پڇتاءُ هاڻي ڪم نه ايندو.)(علامه علي خان ابڙو) پوءِ جيڪڏهن تحقيق اسان جو موٽڻ ٿيو پوءِ اسين مؤمنن مان ٿينداسين(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) هائي (افسوس) جو ڪنهن طرح اسان کي ٻيو ڀيرو موٽي وڃڻ جو موقعو ملي ته اسين (ضرور) ايمان وارن مان ٿيون.(سيد فرمان علي) پوءِ جيڪڏهن تحقيق اسان جي لاءِ هجي ها واپس موٽڻ پوءِ ٿي پئون ها مؤمنن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ ڪنهن طرح اسان کي موٽي وڃڻ ملي ته اسين ايمان وارن مان ٿيون. (مولانا محمد مدني) |
| إِنَّ فى ذٰلِكَ لَءايَةً وَما كانَ أَكثَرُهُم مُؤمِنينَ (آيت : 103) |
بيشڪ اِن ۾ ضرور نشاني آھي، ۽ انھن مان گھڻا مؤمن نه آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) بيشڪ هن واقعي ۾ وڏي نشاني آهي، پر (تنهن هوندي به مڪي جي ماڻهن مان) گهڻا ماڻهو ايمان نٿا آڻين.(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ انهيءَ ۾ فڪر ڪندڙن لاءِ نشاني آهي، ۽ انهن مان اڪثر (ماڻهو) مؤمن نه هئا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (ابراهيم جي) هن قصي ۾ به سچ ته هڪ وڏو سبق آهي. ۽ انهن مان گهڻا ايمان آڻڻ وارا هئا به ڪين.(سيد فرمان علي) بلاشڪ ان ۾ البته نشاني آهي ۽ نه هئا گهڻا انهن مان مؤمن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) بيشڪ ان (قصي) ۾ (وڏي) نشاني آهي، هوڏانهن انهن مان گهڻا مڃڻ وارا نه هئا. (مولانا محمد مدني) |
| وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ العَزيزُ الرَّحيمُ (آيت : 104) |
۽ بيشڪ تنھنجو پالڻھار ئي غالب مھربان آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ بيشڪ تنهنجو پروردگار (سڀني تي) غالب ۽ رحم وارو آهي. (اي پيغمبر تون فڪر نه ڪر، اهي منڪر مغلوب ٿيندا ۽ اسان مؤمنن تي رحم ڪري کين غالب ڪنداسين.)(علامه علي خان ابڙو) ۽ بيشڪ توهان جو رب ئي غالب ٻاجھارو آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ بيشڪ تنهنجو پالڻهار ئي (سڀ تي) غالب ۽ نهايت رحم وارو آهي.(سيد فرمان علي) ۽ بيشڪ تنهنجو رب البته اهوئي غالب، مهربان آهي. ع(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ بيشڪ تنهنجو پاليندڙ ئي غالب نهايت رحم وارو آهي. (مولانا محمد مدني) |
| كَذَّبَت قَومُ نوحٍ المُرسَلينَ (آيت : 105) |
نوح جي قوم پيغمبرن کي ڪوڙو ڀانيو.(علامه تاج محمود امروٽي) (اهڙيءَ ئي طرح) حضرت نوح جي قوم به رسولن کي نه مڃيو.(علامه علي خان ابڙو) (حضرت) نوح جي قوم رسولن کي نه مڃيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (اهڙي طرح) نوح جي قوم پيغمبرن کي ڪوڙو ڪيو،(سيد فرمان علي) ڪوڙو چيو قوم نوح جي مرسلن کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ نوح جي قوم پيغمبرن کي ڪوڙو ڪيو، (مولانا محمد مدني) |
| إِذ قالَ لَهُم أَخوهُم نوحٌ أَلا تَتَّقونَ (آيت : 106) |
جڏھن کين سندن ڀاءُ نوح چيو ته (الله کان) ڇونه ٿا ڊڄو.(علامه تاج محمود امروٽي) (ڏسو ته ڇا ٿيو) جڏهن سندن ئي برادريءَ جو ماڻهو حضرت نوح (انهن ڏانهن پيغمبر ڪري موڪليو ويو جنهن کين) چيو ته (ڇو بد ڪمن ۽ گناهن ۾ غلطان ٿي ويا آهيو؟) ڇا توهان الله (جي نافرمانيءَ جي نتيجن) کان ڊڄو ئي نٿا؟(علامه علي خان ابڙو) جنهن وقت سندن ڀاءُ نوح کين چيو ته توهان ڇو نٿا خوف ڪريو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جو جڏهن انهن کي سندس ڀاءُ نوح چيو ته اوهين ماڻهو ڇو (خدا کان) نٿا ڊڃو؟(سيد فرمان علي) جڏهن چيو انهن کي ڀاءُ سندن نوح ته ڇو نه ٿا ڊڄو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جڏهن انهن کي سندن ڀاءُ نوح چيو ته ڇا اوهين نه ٿا ڊڄو. (مولانا محمد مدني) |
| إِنّى لَكُم رَسولٌ أَمينٌ (آيت : 107) |
بيشڪ آءٌ اوھان لاءِ امين پيغمبر آھيان.(علامه تاج محمود امروٽي) مان توهان جي لاءِ اعتبار جوڳو پيغمبر آهيان.(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ آئون توهان لاءِ رسولِ امين آهيان(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) آءُ سچ ته اوهان جو امانت دار پيغمبر آهيان.(سيد فرمان علي) بيشڪ مان اوهان جي لاءِ رسول، امين آهيان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) بيشڪ آءُ اوهان جي واسطي امانت وارو پيغام آڻيندو آهيان(مولانا محمد مدني) |
| فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطيعونِ (آيت : 108) |
پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منھنجو چيو مڃيو.(علامه تاج محمود امروٽي) تنهن ڪري خدا کان ڊڄو ۽ منهنجي پيروي ڪيو (ڇو ته مان فقط خدا جا حڪم ٿو پهچايان).(علامه علي خان ابڙو) پوءِ توهان الله کان ڊڄو ۽ توهان منهنجي تابعداري ڪريو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) اوهين خدا کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃيو.(سيد فرمان علي) پوءِ ڊڄو الله کان ۽ منهنجي اطاعت ڪيو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃيو. (مولانا محمد مدني) |
| وَما أَسـَٔلُكُم عَلَيهِ مِن أَجرٍ إِن أَجرِىَ إِلّا عَلىٰ رَبِّ العٰلَمينَ (آيت : 109) |
۽ اوھان کان اِن (پيغام جي پھچائڻ) تي ڪو اُجورو نٿو گھران، منھنجو اجورو ته رڳو جھانن جي پالڻھار تي آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (ڏسو ته) مان انهيءَ ڪم لاءِ (جو ڪيان ٿو پيو) ڪنهن به قسم جو اجورو يا عيوضو اوهان کان ڪونه ٿو گهران. منهنجو اجورو ته فقط جهانن جي پروردگار جي ذمي آهي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ آئون توهان کان انهيءَ تي ڪو اجر نٿو گھران، منهنجو اجر رب العالمين تي آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ آءُ اوهان کان هن (تبليغ رسالت) جو ڪو اجورو نٿو گهران منهنجو اجورو رڳو جهان جي پالڻهار تي آهي.(سيد فرمان علي) ۽ نه ٿو گهران مان اوهان کان ان تي ڪو اجورو ناهي اجورو منهنجو مگر جهانن جي پالڻهار تي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) آءُ اوهان کان ان تي ڪو اجورو نه ٿو گهران. منهنجو اجورو رڳو جهان جي پاليندڙ تي آهي. (مولانا محمد مدني) |
| فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطيعونِ (آيت : 110) |
پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منھنجو چيو مڃيو.(علامه تاج محمود امروٽي) تنهن ڪري خدا کان ڊڄو ۽ منهنجي حڪمن جي تعميل ڪيو (ڇو ته اهي خدا جا حڪم آهن).(علامه علي خان ابڙو) پوءِ توهان الله کان ڊڄو ۽ توهان منهنجي تابعداري ڪريو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ خدا کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃو.(سيد فرمان علي) پوءِ ڊڄو الله کان ۽ منهنجي اطاعت ڪيو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃيو. (مولانا محمد مدني) |
| قالوا أَنُؤمِنُ لَكَ وَاتَّبَعَكَ الأَرذَلونَ (آيت : 111) |
چيائون ته توتي ايمان ڇو آڻيون حالانڪ نيچ ماڻھن (ڪنھن دنياوي لالچ لاءِ) تنھنجي تابعداري ڪئي آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) هنن (منڪرن) جواب ڏنو ته، (اي نوح! اسان ڏسون ٿا ته) بلڪل رذيل ۽ خسيس ماڻهو تنهنجي پيروي ڪري رهيا آهن (۽ تو وٽ اچن ٿا) ڇا اهڙيءَ حالت ۾ اسان (سردار) توتي ايمان آڻيون (۽ انهن خسيس ماڻهن سان گڏجي ويهون؟)(علامه علي خان ابڙو) انهن چيو ڇا اسين تو تي ايمان آڻيون؟ ۽ تنهنجي تابعداري ته هيٺئين درجي جا ماڻهو ڪن ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) انهن چيس ته جڏهن ڪمينن (مزدور ۽ ٻين) اهڙن (لالچ تي) تنهنجي پيروي ڪئي آهي ته اسين تو کي ڪئين مڃيون.(سيد فرمان علي) چيائون ڇا ايمان آڻيون توتي حالانڪه تابع ٿيا تنهنجا ڪمزور ماڻهو؟ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) چيائون ته ڇا اسين توکي مڃيون هوڏانهن نيچ ماڻهن تنهنجي تابعداري ڪئي آهي. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ وَما عِلمى بِما كانوا يَعمَلونَ (آيت : 112) |
(نوح) چيو ته مون کي (سندن اندر جي) ڪھڙي سُڌ ته (ھو) ڇا (نيت) ڪندا رھندا آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) حضرت نوح جواب ڏنو ته، مون کي ڪهڙي خبر آهي ۽ ڪيئن خبر پوي ته اهي (مسڪين ماڻهو) ڪهڙا ڪهڙا عمل ڪندا آهن؟(علامه علي خان ابڙو) (حضرت) نوح چيو مون کي معلوم ناهي ته انهن جو ڌنڌو ڪهڙو آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) نوح چين ته جيڪي ڪم اهي پيا ڪن تن جي مون کي ڪهڙي خبر (۽ ڪهڙو مطلب؟)(سيد فرمان علي) فرمايائين ته ۽ ڪهڙو آهي علم منهنجو ان سان جيڪي ڪندا هئا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) نوح چيو ته جيڪي ڪم اهي پيا ڪن تن جي مون کي ڪهڙي خبر؟ (مولانا محمد مدني) |
| إِن حِسابُهُم إِلّا عَلىٰ رَبّى لَو تَشعُرونَ (آيت : 113) |
جيڪڏھن اوھين (سندين نيت) ڄاڻندا آھيو ته سندن حساب منھنجي پالڻھار کانسواءِ ٻئي ڪنھن تي نه آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) خدا شال توهان کي سمجهه ڏئي (۽ توهان سمجهو ته) انهن ماڻهن (جي عملن وغيره) جو حساب وٺڻ ته فقط منهجي پروردگار جي ذمي آهي (نه ڪه منهنجي ذمي).(علامه علي خان ابڙو) ناهي حساب انهن جو مگر منهنجي رب تي جيڪڏهن توهان سمجھو ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) انهن کان حساب وٺڻ ته منهنجي پروردگار جو ئي ڪم آهي (افسوس!) جيڪڏهن اوهين سمجهو.(سيد فرمان علي) ناهي حساب انهن جو مگر رب منهنجي تي جيڪڏهن سمجهه رکو ٿا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) انهن کان حساب وٺڻ ته منهنجي پاليندڙ جو ئي ڪم آهي جيڪڏهن اوهين سمجهو. (مولانا محمد مدني) |
| وَما أَنا۠ بِطارِدِ المُؤمِنينَ (آيت : 114) |
۽ آءٌ مؤمنن کي تڙڻ وارو نه آھيان.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ مون کي هرگز مناسب ناهي ته مان ايمان آڻيندڙن کي تڙي ڪڍان، (هنن جي دلين جي خبر ته فقط الله کي آهي). (علامه علي خان ابڙو) ۽ آئون مؤمنن کي تڙيندڙ ناهيان(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ آءُ ته ايمان وارن کي تڙڻ وارو نه آهيان.(سيد فرمان علي) ۽ ناهيان مان تڙيندڙ مؤمنن کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ آءُ ايمان وارن کي تڙڻ وارو نه آهيان. (مولانا محمد مدني) |
| إِن أَنا۠ إِلّا نَذيرٌ مُبينٌ (آيت : 115) |
آءٌ ته رڳو پڌرو ڊيڄاريندڙ آھيان.(علامه تاج محمود امروٽي) (وڌيڪ حضرت نوح کين فرمايو ته،) مان ته فقط (الله جي نافرماني ڪندڙن کي) چٽيءَ طرح خبردار ڪندڙ آهيان. (۽ ايندڙ عذاب جي خبر چٽيءَ طرح ٻڌايان ٿو.)(علامه علي خان ابڙو) ۽ آئون ته فقط صاف ڊيڄاريندڙ آهيان(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) آءُ ته رڳو (خدا جي غضب کان) پڌرو ڊيڄاريندڙ آهيان.(سيد فرمان علي) ناهيان مان مگر ڊيڄاريندڙ پڌرو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) آءُ رڳو پڌرو ڊيڄاريندڙ آهيان. (مولانا محمد مدني) |
| قالوا لَئِن لَم تَنتَهِ يٰنوحُ لَتَكونَنَّ مِنَ المَرجومينَ (آيت : 116) |
چيائون ته اي نوح جيڪڏھن تون نه رھندين ته ضرور سنگسار ٿيندين.(علامه تاج محمود امروٽي) هنن (منڪرن) جواب ڏنو ته، اي نوح! جيڪڏهن تون انهن ڳالهين ڪرڻ کان باز نه ايندين ته اسان توکي پٿر هڻي ماري ڇڏينداسين.(علامه علي خان ابڙو) انهن چيو قسم سان جيڪڏهن اي نوح تون (ان ڪم کان) باز نه آئين ته توکي ضرور سنگسار ڪيو ويندو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) انهن چيس ته اي نوح! جيڪڏهن تون (ان ڪم کان) باز نه ايندين ته ضرور سنگسار ڪيو ويندين.(سيد فرمان علي) چيائون ته البته جيڪڏهن نه رڪجندين تون اي نوح! ته البته ضرور ٿيندين سنگسار ڪيلن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) انهن چيو ته اي نوح! جيڪڏهن تون (ان ڪم کان) باز نه ايندين ته ضرور سنگسار ڪيلن مان ٿيندين. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ رَبِّ إِنَّ قَومى كَذَّبونِ (آيت : 117) |
(نوح) چيو ته اي منھنجا پالڻھار بيشڪ منھنجي قوم مون کي ڪوڙو ڀانيو.(علامه تاج محمود امروٽي) حضرت نوح (الله تعاليٰ کي ٻاڏائي) چيو ته، اي منهنجا رب! منهنجي قوم جي ماڻهن مون تي ايمان آڻڻ کان صفا انڪار ڪيو آهي.(علامه علي خان ابڙو) نوح عرض ڪيو اي منهنجا رب بيشڪ منهنجي قوم مون کي ڪوڙو سمجھي ٿي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (نيٺ) نوح عرض ڪيو اي منهنجا پالڻهار منهنجي قوم پڪ مون کي ڪوڙو ڪيو.(سيد فرمان علي) عرض ڪيائين ته اي منهنجا پالڻهار! بلاشڪ منهنجيءَ قوم ڪوڙو چيو مون کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) نوح چيو ته اي منهنجا پاليندڙ! بيشڪ منهنجي قوم مون کي ڪوڙو ڪيو. (مولانا محمد مدني) |
| فَافتَح بَينى وَبَينَهُم فَتحًا وَنَجِّنى وَمَن مَعِىَ مِنَ المُؤمِنينَ (آيت : 118) |
تنھنڪري منھنجي ۽ سندن وچ ۾ چڱي طرح فيصلو ڪر ۽ مونکي ۽ جيڪي مؤمن مون ساڻ آھن تن کي بچاءِ.(علامه تاج محمود امروٽي) سو هاڻي منهنجي ۽ هنن جي وچ ۾ قطعي فيصلو ڪري ڇڏ، ۽ مون کي ۽ انهن مؤمنن کي جيڪي مون سان شامل آهن، (هنن حق جي دشمنن کان) بچائي وٺ.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ يا الله تون منهنجي ۽ انهن جي وچ ۾ ڪو واضح فيصلو فرماءِ ۽ مون کي ۽ مون سان گڏ جيڪي مؤمن آهن انهن کي نجات ڏي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ته هاڻي تون منهنجي ۽ انهن ماڻهن جي وچ ۾ قطعي فيصلو ڪر. ۽ مون کي ۽ جيڪي ايمان وارا مون سان آهن تن کي بچائي.(سيد فرمان علي) پوءِ فيصلو ڪر منهنجي ۽ انهن جي وچ ۾ چڱيءَ طرح فيصلو ۽ ڇڏاءِ مون کي ۽ انهن کي جيڪي مون سان گڏ آهن مؤمن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ منهنجي وچ ۾ ۽ انهن جي وچ ۾ چڱو فيصلو ڪر. ۽ مون کي ۽ جيڪي ايمان وارا مون سان آهن تن کي بچاءِ! (مولانا محمد مدني) |
| فَأَنجَينٰهُ وَمَن مَعَهُ فِى الفُلكِ المَشحونِ (آيت : 119) |
پوءِ کيس ۽ سندس سنگتين کي ڀريل ٻيڙيءَ ۾ بچايوسون.(علامه تاج محمود امروٽي) سو اسان هن کي ۽ سندس ساٿين کي جيڪي ڀريل ٻيڙيءَ ۾ (سوار) هئا (دشمنن کان ۽ ٻوڏ جي پاڻيءَ کان) بچائي سلامت رکيو.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ اسان ان کي نجات ڏني ۽ جيڪي ماڻهو ڀريل ٻيڙيءَ ۾ ساڻس گڏ هئا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) نيٺ ان کي ۽ جيڪي ان سان گڏ ڀريل ٻيڙيءَ ۾ هئا تن کي بچايوسون.(سيد فرمان علي) پوءِ ڇڏايو سون ان کي ۽ جيڪي ان سان گڏ هئا ڀريل ٻيڙيءَ ۾ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ ان کي ۽ جيڪي ان سان گڏ ڀريل ٻيڙيءَ ۾ هئا تن کي بچايوسون. (مولانا محمد مدني) |
| ثُمَّ أَغرَقنا بَعدُ الباقينَ (آيت : 120) |
وري کانئن پوءِ رھيلن کي ٻوڙيوسون.(علامه تاج محمود امروٽي) پوءِ جيڪي ماڻهو (پٺتي) باقي رهيا تن (منڪرن) کي اسان ٻوڙي غرق ڪري ڇڏيو.(علامه علي خان ابڙو) ان کان پوءِ اسان باقي رهيلن کي غرق ڪيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) وري ان کان پوءِ باقي رهيلن کي ٻوڙيوسون.(سيد فرمان علي) تنهن کان پوءِ ٻوڙي ڇڏيو سين بعد ۾ پوئتي رهيلن کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) وري ان کانپوءِ باقي رهيلن کي ٻوڙيوسون. (مولانا محمد مدني) |
| إِنَّ فى ذٰلِكَ لَءايَةً وَما كانَ أَكثَرُهُم مُؤمِنينَ (آيت : 121) |
بيشڪ ان ۾ وڏي نشاني آھي، انھن مان گھڻا مڃيندڙ نه ھوا.(علامه تاج محمود امروٽي) (ڏسو) هن واقعي ۾ به (عبرت وٺڻ لاءِ) بيشڪ وڏي نشاني آهي. پر (افسوس) هنن ماڻهن مان گهڻا ماڻهو ايمان نٿا آڻين.(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ انهيءَ ۾ فڪر ڪندڙن لاءِ نشاني آهي، ۽ انهن مان اڪثر مؤمن نه هئا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) هن (ڳالھ) ۾ به پڪ هڪ وڏو سبق آهي. ۽ انهن مان گهڻا ايمان آڻڻ وارا ئي ڪين هئا.(سيد فرمان علي) بيشڪ ان ۾ البته نشاني آهي ۽ ناهن گهڻا اهي مؤمن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) بيشڪ ان ۾ (وڏي) نشاني آهي. هوڏانهن انهن مان گهڻا مڃڻ وارا نه هئا. (مولانا محمد مدني) |
| وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ العَزيزُ الرَّحيمُ (آيت : 122) |
۽ بيشڪ تنھنجو پالڻھار ئي غالب مھربان آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (نٿا ڄاڻن ته) بيشڪ تنهنجو رب سڀني تي غالب آهي (۽ کين تباهه ڪندو) ۽ سڀني تي مهربان آهي. (تنهن ڪري مؤمنن تي نعمتون ڪندو).(علامه علي خان ابڙو) ۽ بيشڪ توهان جو رب ئي غالب ٻاجھارو آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ بيشڪ تنهنجو پروردگار ئي (سڀ تي) غالب (۽) نهايت رحم وارو آهي.(سيد فرمان علي) ۽ بيشڪ تنهنجو رب البته اهو غالب، مهربان آهي. ع(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ بيشڪ تنهنجو پاليندڙ ئي غالب نهايت رحم وارو آهي. (مولانا محمد مدني) |
| كَذَّبَت عادٌ المُرسَلينَ (آيت : 123) |
عاد (جي قوم) پيغمبرن کي ڪوڙو ڄاتو.(علامه تاج محمود امروٽي) (ساڳيءَ طرح) عاد قوم جي ماڻهن به رسولن کي نه مڃيو.(علامه علي خان ابڙو) عاد جي قوم رسولن کي نه مڃو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (اهڙيءَ طرح)عاد جي قوم پيغمبرن کي ڪوڙو ڪيو.(سيد فرمان علي) ڪوڙو چيو عاد (جي قوم) مرسلن کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) عاد جي قوم پيغمبرن کي ڪوڙو ڪيو. (مولانا محمد مدني) |
| إِذ قالَ لَهُم أَخوهُم هودٌ أَلا تَتَّقونَ (آيت : 124) |
جڏھن سندن ڀاءُ ھود کين چيو ته (الله کان) ڇونه ڊڄندا آھيو؟(علامه تاج محمود امروٽي) ڏسو سندن برادريءَ جي ماڻهن، حضرت هود هنن کي چيو ته، (توهان ڇو برائين ۾ ڪاهي پيا آهيو) ڇا توهان الله تعاليٰ (جي نافرمانيءَ جي نتيجن) کان ڊڄوئي نٿا؟(علامه علي خان ابڙو) جنهن وقت سندن ڀاءُ (حضرت) هود کين چيو ڇا توهان الله کان نٿا ڊڄو؟(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جڏهن سندن ڀاءُ هود انهن کي چيو ته ڇا اوهين (خدا جي غضب کان) نه ٿا ڊڄو،(سيد فرمان علي) جڏهن چيو انهن کي ڀاءُ سندن هود ته ڇو نه ٿا ڊڄو؟ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جڏهن سندن ڀاءُ هود انهن کي چيو ته ڇا اوهين نه ٿا ڊڄو؟ (مولانا محمد مدني) |
| إِنّى لَكُم رَسولٌ أَمينٌ (آيت : 125) |
بيشڪ آءٌ اوھان جو امين پيغمبر آھيان.(علامه تاج محمود امروٽي) يقيناً مان اوهان ڏي رسول ڪري موڪليو ويو آهيان (۽ توهان کي خبر آهي ته مان ڪڏهن به ڪوڙ نه ڳالهايو آهي ۽ نه ڪڏهن امانت ۾ خيانت ڪئي آهي) مان سچ پچ اعتبار جوڳو آهيان.(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ آئون توهان لاءِ رسولِ امين آهيان(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) آءُ ته اوهان جي لاءِ امانت دار پيغمبر آهيان،(سيد فرمان علي) بيشڪ مان اوهان لاءِ رسول امانت وارو آهيان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) بيشڪ آءُ اوهان جي واسطي امانتدار پيغام آڻيندڙ آهيان. (مولانا محمد مدني) |
| فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطيعونِ (آيت : 126) |
پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منھنجو چيو مڃيو.(علامه تاج محمود امروٽي) تنهن ڪري خدا کان ڊڄو ۽ منهنجي فرمانبرداري ڪيو (ڇو ته مان فقط خدا جا حڪم ٿو پهچايان. انهن تي عمل ڪرڻ ۾ اوهان جي ئي چڱائي آهي.)(علامه علي خان ابڙو) پوءِ توهان الله کان ڊڄو ۽ توهان منهنجي تابعداري ڪريو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ته اوهين خدا کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃو.(سيد فرمان علي) پوءِ ڊڄو الله کان ۽ منهنجي اطاعت ڪيو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃيو. (مولانا محمد مدني) |
| وَما أَسـَٔلُكُم عَلَيهِ مِن أَجرٍ إِن أَجرِىَ إِلّا عَلىٰ رَبِّ العٰلَمينَ (آيت : 127) |
۽ آءٌ اوھان کان اُن (پيغام پھچائڻ) تي ڪو اُجورو نٿو گھران، منھنجو اُجورو رڳو جھانن جي پالڻھار تي آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (ڏسو) مان هن ڪم لاءِ (يعني خدا جي حڪمن پهچائڻ جي عيوض) اوهان کان ڪوبه اجورو ڪونه ٿو گهران. منهنجو اجورو ته فقط جهانن جي پروردگار جي ذمي آهي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ آئون توهان کان انهي تي ڪو اجورو نٿو گھران، منهنجو اجر رب العالمين تي آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ آءُ ته اوهان کان ان (تبليغ رسالت) لاءِ ڪو اجورو نه ٿو گهران. منهنجو اجورو رڳو جهان جي پالڻهار تي آهي.(سيد فرمان علي) ۽ نه ٿو گهران مان اوهان کان ان تي ڪو اجورو ناهي اجورو منهنجو مگر جهانن جي پالڻهار تي . (مولانا محمد ادريس ڏاهري) آءُ اوهان کان ان تي ڪو اجورو نه ٿو گهران. منهنجو اجورو رڳو جهان جي پاليندڙ تي آهي. (مولانا محمد مدني) |
| أَتَبنونَ بِكُلِّ ريعٍ ءايَةً تَعبَثونَ (آيت : 128) |
سڀڪنھن دڙي تي اجايا مشغول ٿي نشان ڇو بڻائيندا آھيو؟(علامه تاج محمود امروٽي) ڇا توهان هرهڪ مٿانهين جاءِ تي (فقط ڏيک ويک لاءِ) اجايا بي فائدا يادگار ٿا بنايو؟(علامه علي خان ابڙو) ڇا توهان اڪثر مٿاهين جاين تي يادگار تعمير ڪريو ٿا جيڪي غير ضروري آهن(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ڇا اوهين بي فائدو سڀ ڪنهن مٿاهين زمين تي ڪو نه ڪو بيڪار يادگار بنايو ٿا.(سيد فرمان علي) ڇا ٺاهيو ٿا اوهان هرهڪ دڙي تي ڪو نشان اجايو مشغول ٿا رهو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ڇا اوهين بي فائدو سڀ ڪنهن مٿاهين زمين تي ڪا نه ڪا نشاني بنايو ٿا؟ (مولانا محمد مدني) |
| وَتَتَّخِذونَ مَصانِعَ لَعَلَّكُم تَخلُدونَ (آيت : 129) |
۽ (ڇو) مُحڪم جايون بڻائيندا آھيو؟ ڄڻڪ اوھين سدائين رھندؤ.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ توهان وڏا وڏا محلات ٿا ٺاهيو. (ڄڻ ته) اميد ٿا رکو ته توهان انهن ۾ هميشه رهندؤ. (توهان وساري ٿا ڇڏيو ته هيءَ زندگي هڪ ڏينهن جي برابر آهي.)(علامه علي خان ابڙو) ۽ توهان مضبوط محل ۽ قلعا تعمير ڪريو ٿا اها اميد رکي ته توهان هميشه رهندا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ مضبوط محل بنايو ٿا ڄڻ ته (هتي) اوهين هميشه رهندو،(سيد فرمان علي) ۽ ٺاهيو ٿا مضبوط جايون شايد اوهان هميشہ رهندؤ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ مضبوط جايون بنايو ٿا ڄڻ ته اوهين هميشه رهندو. (مولانا محمد مدني) |
| وَإِذا بَطَشتُم بَطَشتُم جَبّارينَ (آيت : 130) |
۽ جڏھن اوھين دست درازي ڪندا آھيو ته زبردست ٿي ڪندا آھيو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ جڏهن (ڪنهن به معاملي ۾ ڪنهن سان به) لڙو ٿا ته، (انصاف کي ڇڏي) ظلم ۽ ڏاڍائي واري واٽ ٿا وٺو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ جنهن وقت توهان (ڪنهن کي) پڪڙيو ٿا ته بي رحمي سان پڪڙيو ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ جڏهن (ڪنهن تي) هٿ ڊگهو ڪريو ٿا ته ڏاڍائي سان هٿ ڊگهو ڪريو ٿا،(سيد فرمان علي) ۽ جڏهن پڪڙيو ٿا ته پڪڙيو ٿا سختي ڪندڙ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ جڏهن ڪنهن تي هٿ ڊگهو ڪريو ٿا ته سرڪش ٿي هٿ ڊگهو ڪريو ٿا. (مولانا محمد مدني) |
| فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطيعونِ (آيت : 131) |
پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منھنجو چيو مڃيو.(علامه تاج محمود امروٽي) سو خدا کان ڊڄو ۽ منهنجي فرمانبرداري ڪيو.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منهنجي فرمانبرداري ڪريو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) اوهين خدا کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃيو.(سيد فرمان علي) پوءِ ڊڄو الله کان ۽ فرمانبرداري ڪيو منهنجي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃيو. (مولانا محمد مدني) |
| وَاتَّقُوا الَّذى أَمَدَّكُم بِما تَعلَمونَ (آيت : 132) |
۽ انھي (الله) کان ڊڄو جنھن اوھان کي انھي (شيء) جي مدد ڏني جا (اوھين) ڄاڻندا آھيو.(علامه تاج محمود امروٽي) انهيءَ (مهربان) خدا (جي نافرمانيءَ جي نتيجن) کان ڊڄو، جنهن (پنهنجي فضل سان) توهان کي (گهڻيون ئي نعمتون) ڏنيون آهن جي توهان پاڻ ڄاڻو ٿا.(علامه علي خان ابڙو) ۽ توهان ان الله کان ڊڄو جنهن توهان کي اهي نعمتون ڏنيون جيڪي توهان ڄاڻو ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ ان خدا کان ڊڄو جنهن اوهان کي انهن شين جي مدد ڏني آهي جن کي اوهين چڱيءَ طرح ڄاڻو ٿا.(سيد فرمان علي) ۽ ڊڄو ان کان جنهن مدد ڪئي اوهان جي جنهن سان ڄاڻو ٿا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ ان (الله) کان ڊڄو جنهن اوهان کي انهن شين جي مدد ڏني آهي جن کي ڄاڻو ٿا. (مولانا محمد مدني) |
| أَمَدَّكُم بِأَنعٰمٍ وَبَنينَ (آيت : 133) |
اوھان کي ڍورن ۽ پُٽن (ڏيڻ) سان مدد ڏني اٿس.(علامه تاج محمود امروٽي) (توهان کي خبر آهي ته) هن اوهان کي ڍور ڍڳا (۽ ٻي دولت) ۽ اولاد (۽ لشڪر وغيره) عطا ڪيا آهن.(علامه علي خان ابڙو) الله تعالى توهان کي چؤپايا ۽ پٽ(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (چڱو ٻڌو) اوهان کي چوپائي مال ۽ پٽن سان مدد ڪئي اٿس.(سيد فرمان علي) مدد ڪيائين اوهان جي چوپاين ۽ پٽن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) اوهان کي چوپايو مال ۽ پٽ ڏنا اٿس (مولانا محمد مدني) |
| وَجَنّٰتٍ وَعُيونٍ (آيت : 134) |
۽ باغن ۽ پاڻي جي چشمن (ڏيڻ) سان به.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ باغات ۽ چشما (به عطا ڪيا اٿس).(علامه علي خان ابڙو) ۽ باغ ۽ چشمان عطا ڪيا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ باغ ۽ چشمن سان به.(سيد فرمان علي) ۽ باغن ۽ چشمن سان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ باغ ۽ چشما به. (مولانا محمد مدني) |
| إِنّى أَخافُ عَلَيكُم عَذابَ يَومٍ عَظيمٍ (آيت : 135) |
بيشڪ آءٌ اوھان تي وڏي ڏينھن جي عذاب (پھچڻ) کان ڊڄان ٿو.(علامه تاج محمود امروٽي) (انهن نعمتن هوندي به جو توهان سندس نافرماني ڪري ظلم ۽ گناه جا ڪم ٿا ڪيو سو) مون کي وڏو انديشو آهي ته هڪ وڏي سخت ڏينهن جو عذاب توهان تي اچي ڪڙڪندو.(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ آئون توهان جي مٿان قيامت جي ڏينهن واري عذاب جو خوف ڪريان ٿو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) سچ ته آءُ اوهان تي تمام هڪ وڏي (سخت) ڏينهن جي عذاب اچڻ کان ڊڄان ٿو.(سيد فرمان علي) بيشڪ مان ڊڄان ٿو اوهان تي عذاب ڏينهن وڏي جي کان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) بيشڪ آءُ اوهان تي هڪ وڏي ڏينهن جي عذاب(پهچڻ) کان ڊڄان ٿو. (مولانا محمد مدني) |
| قالوا سَواءٌ عَلَينا أَوَعَظتَ أَم لَم تَكُن مِنَ الوٰعِظينَ (آيت : 136) |
چيائون ته (جي) تون (اسان کي) نصيحت ڏئين يا نصيحت ڏيندڙن مان نه ھجين ته اسان لاءِ ھڪ جھڙو آھين.(علامه تاج محمود امروٽي) انهن (منڪرن) جواب ۾ چيو ته (اي هود! تون اجايو پنهنجو ۽ اسان جو مغز ٿو کپائين) تون اسان کي واعظ نصيحت ڪرين توڙي نه ڪرين اسان جي لاءِ ساڳي ڳالهه آهي. (اسان تنهنجون ڳالهيون ڪونه مڃينداسين.)(علامه علي خان ابڙو) انهن چيو اسان لاءِ برابر آهي تون (اسان کي) نصيحت ڪرين يا نه ڪرين(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) انهن چيو ته تون نصيحت ڪرين يا نصيحت نه ڪرين اسان لاءِ (ٻئي ڳالهيون) برابر آهن.(سيد فرمان علي) چيائون ته برابر آهي اسان تي يا وعظ ڪرين (اسان کي) يا نه هجين وعظ ڪندڙن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) انهن چيو ته تون نصيحت ڪرين يا نصيحت ڪندڙن مان نه ٿئين اسان لاءِ (ٻئي ڳالهيون) برابر آهن. (مولانا محمد مدني) |
| إِن هٰذا إِلّا خُلُقُ الأَوَّلينَ (آيت : 137) |
اِھا اڳين جي ئي عادت آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) اهي (عذاب کان ڊيڄارڻ جون) ڳالهيون ته اڳوڻن ماڻهن جون آهن. (جن کي اهڙين ڳالهين ڪرڻ جي عادت ٿي ويئي هئي تون جهونن خيالن جو ماڻهو آهين، اسان نئين روشني وارا آهيون.)(علامه علي خان ابڙو) هيءُ ته اَڳِيَنِ ماڻهن جو طريقو آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) اهو (ديڄارڻ) ته رڳو اڳين جي ئي عادت آهي.(سيد فرمان علي) ناهي هيءَ مگر اڳين جي عادت .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) اها (يعني عذاب کان ڊيڄارڻ) اڳين جي ئي عادت آهي. (مولانا محمد مدني) |
| وَما نَحنُ بِمُعَذَّبينَ (آيت : 138) |
۽ اسين (ڪڏھن) عذاب ڪيل نه ٿينداسون.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (انهن منڪرن وڌيڪ هيئن به حضرت هود کي چئي ڏنو ته) اسان تي عذاب بلڪل ڪونه ايندو).(علامه علي خان ابڙو) ۽ اسان تي عذاب نه ايندو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ اسان تي عذاب (وغيره هاڻي) ڪين ڪيو ويندو.(سيد فرمان علي) ۽ ناهيون اسين عذاب ڪيل .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ اسان کي عذاب نه ڪيو ويندو. (مولانا محمد مدني) |
| فَكَذَّبوهُ فَأَهلَكنٰهُم إِنَّ فى ذٰلِكَ لَءايَةً وَما كانَ أَكثَرُهُم مُؤمِنينَ (آيت : 139) |
پوءِ کيس ڪوڙو ڀانيائون تنھنڪري کين ھلاڪ ڪيوسون، بيشڪ اِن (قصي) ۾ نشاني آھي، ۽ منجھانئن گھڻا مڃڻ وارا نه ھوا.(علامه تاج محمود امروٽي) مطلب ته هنن حضرت هود کي نه مڃيو، تنهن ڪري اسان به هنن کي برباد ڪري ڇڏيو. بيشڪ انهيءَ واقعي ۾ (سمجهه وارن لاءِ وڏي) عبرت جي نشاني آهي، پر (افسوس ته) هنن ماڻهن مان گهڻا ايمان نٿا آڻين.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ انهن پنهنجي پيغمبر کي ڪوڙو سمجھو پوءِ اسان انهن کي هلاڪ ڪيو، بيشڪ انهيءَ ۾ فڪر ڪندڙن لاءِ نشاني آهي ۽ انهن مان اڪثر مؤمن نه هئا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) مطلب ته هود کي ڪوڙو ڪيائون تنهن ڪري انهن کي هلاڪ ڪيوسون. بيشڪ هن قصي ۾ هڪ (وڏو) سبق آهي. ۽ انهن مان گهڻا مڃڻ وارا نه هئا.(سيد فرمان علي) پوءِ ڪوڙو چيائون ان کي پوءِ هلاڪ ڪيو سون انهن کي بيشڪ ان ۾ البته نشاني آهي ۽ نه هئا گهڻا انهن مان مؤمن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ ان کي ڪوڙو ڪيائون تنهن ڪري انهن کي هلاڪ ڪيوسون. بيشڪ ان ۾ (وڏي) نشاني آهي. هوڏانهن انهن مان گهڻا مڃڻ وارا نه هئا. (مولانا محمد مدني) |
| وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ العَزيزُ الرَّحيمُ (آيت : 140) |
۽ بيشڪ تنھنجو پالڻھار ئي غالب مھربان آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (هو نٿا ڄاڻن ته) يقيناً تنهنجو پروردگار سڀني تي غالب ۽ وڏي رحم وارو آهي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ بيشڪ توهان جو رب ئي غالب ٻاجھارو آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ ان ۾ شڪ نه آهي ته تنهنجو پروردگار پڪ (سڀ تي) غالب ۽ نهايت رحم وارو آهي.(سيد فرمان علي) ۽ بيشڪ تنهنجو پالڻهار البته اهوئي غالب، مهربان آهي. ع(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ بيشڪ تنهنجو پاليندڙ ئي غالب نهايت رحم وارو آهي. (مولانا محمد مدني) |
| كَذَّبَت ثَمودُ المُرسَلينَ (آيت : 141) |
ثمود (جي قوم) پيغمبرن کي ڪوڙو ڀانيو.(علامه تاج محمود امروٽي) ثمود قوم جي ماڻهن به رسولن کي ڪونه مڃيو.(علامه علي خان ابڙو) ثمود جي قوم رسولن کي نه مڃيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (اهڙيءَ طرح) ثمود جي قوم پيغمبرن کي ڪوڙو ڪيو.(سيد فرمان علي) ڪوڙو چيو ثمود (جي قوم) مرسلن کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ثمود جي قوم پيغمبرن کي ڪوڙو ڪيو. (مولانا محمد مدني) |
| إِذ قالَ لَهُم أَخوهُم صٰلِحٌ أَلا تَتَّقونَ (آيت : 142) |
جڏھن کين سندن ڀاءُ صالح چيو ته (الله کان) ڇونه ڊڄندا آھيو؟(علامه تاج محمود امروٽي) ڏسو سندن برادريءَ جي ماڻهن، حضرت صالح کي چيو ته، ڇا توهان (مسڪينن تي ظلم ڪري رهيا آهيو ۽) خدا کان ڊڄو ئي نٿا؟(علامه علي خان ابڙو) جنهن وقت کين سندن ڀاءُ (حضرت) صالح چيو ته ڇا توهان الله کان نٿا ڊڄو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جڏهن سندن ڀاءُ صالح چيو ته ڇا اوهين (خدا کان) نه ٿا ڊڄو؟(سيد فرمان علي) جڏهن چيو انهن کي سندن ڀاءُ صالح ڇا نه ٿا ڊڄو اوهان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جڏهن انهن کي سندن ڀاءُ صالح چيو ته ڇا اوهين نه ٿا ڊڄو؟ (مولانا محمد مدني) |
| إِنّى لَكُم رَسولٌ أَمينٌ (آيت : 143) |
بيشڪ آءٌ اوھان لاءِ امين پيغمبر آھيان.(علامه تاج محمود امروٽي) (مان توهان کي صاف صاف سچي ڳالهه ٿو ٻڌايان ته) مون کي اوهان ڏي رسول ڪري موڪليو ويو آهي (۽ توهان کي معلوم آهي ته) مان معتبر آهيان (تنهن ڪري هن ڳالهه ۾ به مون تي اعتبار ڪيو).(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ آئون توهان لاءِ رسولِ امين آهيان(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) آءُ ته پڪ اوهان جي لاءِ امانت دار پيغمبر آهيان.(سيد فرمان علي) بلاشڪ مان اوهان جي لاءِ رسول امانت وارو آهيان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) بيشڪ آءُ اوهان جي واسطي امانت وارو پيغام آڻيندڙ آهيان. (مولانا محمد مدني) |
| فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطيعونِ (آيت : 144) |
پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منھنجو چيو مڃيو.(علامه تاج محمود امروٽي) سو توهان الله تعاليٰ (جي نافرمانيءَ جي نتيجن) کان ڊڄو ۽ منهنجي فرمانبرداري ڪيو (ڇو ته مان رڳو خدا جا حڪم ٿو پهچايان).(علامه علي خان ابڙو) پوءِ توهان الله کان ڊڄو ۽ منهنجي تابعداري ڪريو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ته خدا کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃو.(سيد فرمان علي) پوءِ ڊڄو الله کان ۽ منهنجي اطاعت ڪيو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃيو. (مولانا محمد مدني) |
| وَما أَسـَٔلُكُم عَلَيهِ مِن أَجرٍ إِن أَجرِىَ إِلّا عَلىٰ رَبِّ العٰلَمينَ (آيت : 145) |
۽ آءٌ اوھان کان اُن (پيغام پھچائڻ) تي ڪو اُجورو نه ٿو گھران، منھنجو اُجورو رڳو جھانن جي پالڻھار تي آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (توهان ڏسو ٿا ته) مان انهيءَ ڪم لاءِ (يعني اوهان کي خدا جا حڪم پهچائڻ لاءِ) ڪو اجورو يا عيوضو ته ڪونه ٿو گهران. منهنجو اجورو ته فقط جهانن جي پروردگار جي ذمي آهي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ آئون توهان کان انهيءَ تي ڪوبه اجورو نٿو گھران، منهنجو اجر رب العالمين تي آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ آءُ ته اوهان کان هن (تبليغ رسالت) تي ڪجھ اجورو به نه ٿو گهران. منهنجو اجورو رڳو جهان جي پاليندڙ تي آهي.(سيد فرمان علي) ۽ نه ٿو گهران مان اوهان کان ان تي ڪو اجورو ناهي اجورو منهنجو مگر جهانن جي پالڻهار تي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ آءُ اوهان کان ان تي ڪو اجورو نٿو گهران. منهنجو اجورو رڳو جهان جي پاليندڙ تي آهي. (مولانا محمد مدني) |
| أَتُترَكونَ فى ما هٰهُنا ءامِنينَ (آيت : 146) |
اُھو جيڪي ھتي (دنيا ۾) آھي تنھن ۾ اوھان کي بي ڀئو ڇڏي ڏبو ڇا (ته ھميشه آرام ۾ رھو) ؟(علامه تاج محمود امروٽي) ڇا (توهان هيئن ٿا سمجهو ڇا ته) جيڪي هتي هن دنيا ۾ (نعمتون) آهن، سي ماڻڻ لاءِ اوهان کي (دائمي طور) امن امان ۾ ڇڏيو ويندو؟(علامه علي خان ابڙو) ڇا توهان دنيا جي نعمتن ۾ بي فڪريءَ سان ڇڏيا ويندا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ڇا جيڪي شيون هتي (دنيا ۾) موجود آهن، تن کي اطمينان سان ڇڏي ڏيون.(سيد فرمان علي) ڇا ڇڏيا ويندؤ ان ۾ جيڪو هتي آهي امن وارا ٿيندڙ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ڇا اوهان کي هتي جي شين ۽ امن سان ڇڏيو ويندو. (مولانا محمد مدني) |
| فى جَنّٰتٍ وَعُيونٍ (آيت : 147) |
باغن ۽ چشمن ۾.(علامه تاج محمود امروٽي) توهان (دائمي) باغن ۽ چشمن ۾ امن امان جي حالت ۾ ڇڏيا ويندو؟(علامه علي خان ابڙو) (يعنى) باغن ۾ ۽ چشمن ۾(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (پڻ) باغ ۽ چشما.(سيد فرمان علي) باغن ۾ ۽ چشمن ۾ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) يعني باغن ۽ چشمن. (مولانا محمد مدني) |
| وَزُروعٍ وَنَخلٍ طَلعُها هَضيمٌ (آيت : 148) |
۽ پوکن ۽ کجين ۾ جن جا گوشا ڪنئرا آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ توهان (دائمي ڀلين) ٻنين ۽ کجور جي وڻن ۾ ڇڏيا ويندؤ؟ ڇا جن کجورن جا ڇڳا (کارڪن جي بار کان) ٽٽڻ تي آهن.(علامه علي خان ابڙو) ۽ پوکن ۾ ۽ کجورن ۾ جن جا گوشا تمام نفيس آهن(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ پوکون ۽ کجين ۾ جن جا خوشا نفيس ۽ نازڪ ٿين ٿا.(سيد فرمان علي) ۽ پوکن ۾ ۽ کجين ۾ جو گونچ ان جا ڪنئرا آهن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ پوکن ۽ کجين ۾ جن جا گوشا ڀرپور آهن. (مولانا محمد مدني) |
| وَتَنحِتونَ مِنَ الجِبالِ بُيوتًا فٰرِهينَ (آيت : 149) |
۽ ڪاريگر ٿي جبلن مان (تراشي) گھر بڻائيندا آھيو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ توهان ٽڪرن کي ٽڪي وڏي هنر ۽ ڪارگريءَ سان جايون ٺاهيو ٿا.(علامه علي خان ابڙو) ۽ توهان پنهنجي مهارت سان جبلن مان گھڙائي ڪري گھر ٺاهيو ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ (تنهن ڪري ئي) تمام مهارت ۽ تڪليف مان جبلن کي ٽڪي ٽڪي گهر بنايو ٿا.(سيد فرمان علي) ۽ گهڙي ٺاهيو ٿا جبلن مان گهر ماهر ٿيندڙ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ ڪاريگريءَ سان جبلن کي ٽڪي گهر بنايو ٿا. (مولانا محمد مدني) |
| فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطيعونِ (آيت : 150) |
پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منھنجو چيو مڃيو.(علامه تاج محمود امروٽي) (اوهان اهي نعمتون خدا جي طرف کان نٿا سمجهو ۽ سندس نافرماني ٿا ڪيو) سو خدا (وٽان ايندڙ عذاب) کان ڊڄو ۽ منهنجي چوڻ تي هلو (ڇو ته مان فقط اهي حڪم ٿو پهچايان جي خدا تعاليٰ وٽان ٿا اچن).(علامه علي خان ابڙو) پوءِ توهان الله تعالى کان ڊڄو ۽ منهنجي تابعداري ڪريو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ته خدا کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃيو.(سيد فرمان علي) پوءِ ڊڄو الله کان ۽ اطاعت ڪيو منهنجي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃيو. (مولانا محمد مدني) |
| وَلا تُطيعوا أَمرَ المُسرِفينَ (آيت : 151) |
۽ انھن حد کان لنگھندڙن جو چيو نه مڃيو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ انهن جا حڪم نه مڃيو جيڪي ليڪو لنگهي بيٺا آهن، (۽)(علامه علي خان ابڙو) ۽ حد کان وڌندڙن جي تابعداري نه ڪريو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ حد کان لنگهندڙن جو چيو نه مڃو.(سيد فرمان علي) ۽ نه اطاعت ڪيو حد کان لنگهندڙن جي امر جي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ حد کان لنگهندڙن جو چيو نه مڃيو، (مولانا محمد مدني) |
| الَّذينَ يُفسِدونَ فِى الأَرضِ وَلا يُصلِحونَ (آيت : 152) |
جيڪي ملڪ ۾ بگيڙ وجھندا آھن ۽ سڌارا نه ڪندا آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) جيڪي ملڪ ۾ فساد ۽ بگاڙو ٿا ڪن ۽ سڌارو ڪونه ٿا ڪن.(علامه علي خان ابڙو) (اهي ماڻهو) جيڪي زمين ۾ فساد ڪن ٿا ۽ (قطعاً) اصلاح نٿا ڪن(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جيڪي روءِ زمين تي فساد ڪن ٿا ۽ (خرابين جو) سڌارو نه ٿا ڪن.(سيد فرمان علي) اهي جيڪي فساد ڪن ٿا زمين ۾ ۽ نه ٿا سڌارو ڪن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جيڪي زمين ۾ فساد ڪن ٿا ۽ سڌارو نه ٿا ڪن. (مولانا محمد مدني) |
| قالوا إِنَّما أَنتَ مِنَ المُسَحَّرينَ (آيت : 153) |
چيائون ته تون رڳو جادو ڪيلن مان آھين.(علامه تاج محمود امروٽي) (ظالم ۽ خودغرض سردارن تي انهيءَ نصيحت جو اثر ڪونه پيو) هنن چيو ته، (اي صالح تون آهين ڇا؟) توتي ڪو جادوءَ جو اثر پئجي ويو آهي (جو بي عقليءَ جون ڳالهيون پيو ڪرين).(علامه علي خان ابڙو) انهن چيو تو تي ته جادو ٿيل آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) انهن چيو ته تون ته انهن مان ئي آهين جن تي جادو ڪيل آهي.(سيد فرمان علي) چيائون ته تون ته صرف جادو ڪيلن مان آهين .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) انهن چيو ته تون ته انهن مان ئي آهين جن تي جادو ڪيل آهي. (مولانا محمد مدني) |
| ما أَنتَ إِلّا بَشَرٌ مِثلُنا فَأتِ بِـٔايَةٍ إِن كُنتَ مِنَ الصّٰدِقينَ (آيت : 154) |
تون رڳو اسان جھڙو ماڻھو آھين، جيڪڏھن تون سچن مان آھين ته ڪا نشاني آڻ.(علامه تاج محمود امروٽي) تون ڪجهه به نه آهين، سواءِ هن جي ته اسان جهڙو ماڻهو آهين. جيڪڏهن تون سچ ٿو چوين (ته مون کي رسول ڪري موڪليو ويو آهي) ته ڀلا آڻ ڪا نشاني (يعني ڏيکار ڪو معجزو).(علامه علي خان ابڙو) تون ته اسان جهڙو بشر آهين، پوءِ تون ڪا نشاني آڻ جيڪڏهن تون (پنهنجي رسالت ۾) سچو آهين(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) تون رڳو اسان جهڙو ماڻهو آهين، پوءِ جيڪڏهن تون سچو آهين ته ڪو معجزو اسان جي لاءِ آڻي ڏيکار.(سيد فرمان علي) ناهين تون مگر بشر اسان جهڙو پوءِ آڻ تون نشاني جيڪڏهن آهين تون سچن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) تون رڳو اسان جهڙو ماڻهو آهين، پوءِ تون ڪا نشاني آڻ. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ هٰذِهِ ناقَةٌ لَها شِربٌ وَلَكُم شِربُ يَومٍ مَعلومٍ (آيت : 155) |
(صالح) چيو ته ھيءَ ڏاچي آھي اُن جي (پاڻي) پيڻ لاءِ ۽ اوھان جي (پاڻي) پيڻ لاءِ واري جو ڏينھن ٺھرايل آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) (حضرت صالح) فرمايو ته، هيءَ ڏاچي (نشاني) آهي. هن کي به پاڻي پيئڻ جو حق آهي ۽ اوهان کي به (پنهنجي مال کي) پاڻي پيارڻ جو حق آهي (پر واري سان) مقرر ڏينهن تي.(علامه علي خان ابڙو) (حضرت) صالح چيو هي ڏاچي آهي (پاڻي پيئڻ ۾) هڪ ڏينهن ڏاچيءَ جو وارو آهي ۽ هڪ ڏينهن توهان جو وارو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) صالح چيو ته هيءَ هڪ ڏاچي آهي ان لاءِ پاڻي پيئڻ جو هڪ وارو آهي ۽ اوهان لاءِ هڪ مقرر ڏينهن جو وارو آهي.(سيد فرمان علي) چيائين ته هيءَ ڏاچي آهي ان جي لاءِ پاڻيءَ جو حصو آهي ۽ اوهان جي لاءِ حصو ڏينهن معلوم جو آهي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جيڪڏهن تون سچن مان آهين. صالح چيو ته هيءَ هڪ ڏاچي آهي ان لاءِ پاڻي پيئڻ جو هڪ وارو آهي ۽ اوهان لاءِ (به) هڪ مقرر ڏينهن جو وارو آهي. (مولانا محمد مدني) |
| وَلا تَمَسّوها بِسوءٍ فَيَأخُذَكُم عَذابُ يَومٍ عَظيمٍ (آيت : 156) |
۽ اوھين کيس ڪو ايذاءُ نه پھچائجو نه ته اوھان کي وڏي ڏينھن جو عذاب پڪڙيندو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ ان ڏاچيءَ کي ڪو ايذاءُ يا تڪليف نه پهچائجو. نه ته هڪڙي وڏي سخت ڏينهن جو عذاب اچي توهان تي ڪڙڪندو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ توهان ان کي نه ماريو ورنه توهان کي قيامت جي ڏينهن وارو عذاب اچي وٺندو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ ان کي ڪا به تڪليف نه ڏجو نه ته اوهان کي هڪ وڏي (سخت) ڏينهن جو عذاب پڪڙيندو.(سيد فرمان علي) ۽ نه پهچايو ان کي ڪو ايذاءُ پوءِ وٺي اوهان کي عذاب ڏينهن وڏي جو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ ان کي برائي سان هٿ نه لايو نه ته اوهان کي هڪ وڏي ڏينهن جو عذاب پڪڙيندو. (مولانا محمد مدني) |
| فَعَقَروها فَأَصبَحوا نٰدِمينَ (آيت : 157) |
پوءِ اُن جون کُچون ڪپيائون (ماري وڌائون) پوءِ پشيمان ٿيا.(علامه تاج محمود امروٽي) پوءِ به هنن ڏاچيءَ جا پير ڪاٽي ڇڏيا، پر پوءِ پشيمان به ٿيا (۽ ڊنا ته متان عذاب سچ پچ اچي وڃي).(علامه علي خان ابڙو) پوءِ انهن ڏاچيءَ کي هلاڪ ڪيو، پوءِ ڦري پشيمان ٿيا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) تنهن هوندي به انهن ماڻهن ان (ڏاچي) جا پير وڍيا (۽ کيس ماري ڇڏيائون) وري پاڻ ئي پشيمان ٿيا.(سيد فرمان علي) پوءِ پير وڍيائون ان جا پوءِ ٿيا پشيمان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ ان (ڏاچيءَ) جا پير وڍيائون پوءِ پشيمان ٿيا. (مولانا محمد مدني) |
| فَأَخَذَهُمُ العَذابُ إِنَّ فى ذٰلِكَ لَءايَةً وَما كانَ أَكثَرُهُم مُؤمِنينَ (آيت : 158) |
پوءِ کين عذاب پڪڙيو، بيشڪ اُن ۾ نشاني آھي، ۽ منجھانئن گھڻا مڃڻ وارا نه ھوا.(علامه تاج محمود امروٽي) سو (سچ پچ) هنن تي عذاب اچي ڪڙڪيو. بيشڪ انهيءَ واقعي ۾ وڏي عبرت جي نشاني آهي، پر (فسوس ته هنن مڪي جي ماڻهن مان) گهڻا ماڻهو ايمان نٿا آڻين.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ الله انهن کي عذاب سان ورتو، بيشڪ انهي ۾ فڪر ڪندڙن لاءِ نشاني آهي، ۽ انهن مان اڪثر مؤمن ناهن(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ انهن کي عذاب پڪڙيو. بيشڪ ان (ڳالھ) ۾ هڪ وڏو سبق آهي، ۽ پڻ انهن مان گهڻا ماڻهو مڃڻ وارا نه هئا.(سيد فرمان علي) پوءِ ورتو انهن کي عذاب بيشڪ ان ۾ البته نشاني آهي ۽ نه هئا گهڻا انهن مان مؤمن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ انهن کي عذاب پڪڙيو بيشڪ ان ۾ (وڏي) نشاني آهي، هوڏانهن انهن مان گهڻا مڃڻ وارا نه هئا. (مولانا محمد مدني) |
| وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ العَزيزُ الرَّحيمُ (آيت : 159) |
۽ بيشڪ تنھنجو پالڻھار ئي غالب مھربان آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (هو نٿا ڄاڻن ته) بيشڪ (اي پيغمبر!) تنهنجو پروردگار سڀني تي غالب پوڻ وارو ۽ وڏي رحم وارو آهي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ بيشڪ توهان جو رب ئي غالب ٻاجھارو آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ بيشڪ تنهنجو پروردگار (سڀ تي) غالب (۽) نهايت رحم وارو آهي.(سيد فرمان علي) ۽ بيشڪ تنهنجو پالڻهار البته اهو غالب، مهربان آهي. ع(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ بيشڪ تنهنجو پاليندڙ ئي غالب نهايت رحم وارو آهي. (مولانا محمد مدني) |
| كَذَّبَت قَومُ لوطٍ المُرسَلينَ (آيت : 160) |
لُوط جي قوم پيغمبرن کي ڪُوڙو ڀانيو.(علامه تاج محمود امروٽي) (ساڳيءَ طرح) حضرت لوط جي قوم جي ماڻهن به رسولن کي نه مڃيو.(علامه علي خان ابڙو) لوط جي قوم رسولن کي نه مڃيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (ائين ئي) لوط جي قوم پيغمبرن کي ڪوڙو ڪيو.(سيد فرمان علي) ڪوڙو چيو لوط جي قوم مرسلن کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) لوط جي قوم پيغمبرن کي ڪوڙو ڪيو. (مولانا محمد مدني) |
| إِذ قالَ لَهُم أَخوهُم لوطٌ أَلا تَتَّقونَ (آيت : 161) |
جڏھن کين سندن ڀاءُ لُوط چيو ته (الله کان) ڇونه ڊڄندا آھيو؟(علامه تاج محمود امروٽي) ڏسو سندن برادريءَ جي ماڻهن کي حضرت لوط (عليه السلام) چيو ته (افسوس جو توهان سخت شرمناڪ ۽ غليظ ڪم ڪري رهيا آهيو) (ڇا توهان خدا (جي عذاب) کان ڊڄوئي نٿا؟(علامه علي خان ابڙو) جنهن وقت سندن ڀاءُ (حضرت) لوط چيو ڇا توهان الله کان نٿا ڊڄو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جڏهن انهن جي ڀاءُ لوط کين چيو ته اوهين الله کان ڇو نه ٿا ڊڄو.(سيد فرمان علي) جڏهن چيو انهن کي سندن ڀاءُ لوط ڇو نه ٿا ڊڄو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جڏهن انهن کي سندن ڀاءُ لوط چيو ته ڇا اوهين نه ٿا ڊڄو. (مولانا محمد مدني) |
| إِنّى لَكُم رَسولٌ أَمينٌ (آيت : 162) |
بيشڪ آءٌ اوھان جو امين پيغمبر آھيان.(علامه تاج محمود امروٽي) يقيناً مان اوهان ڏي رسول ڪري موڪليل آهيان، ۽ (توهان کي معلوم آهي ته) مان امين آهيان (مون تي اعتبار ڪيو مان توهان کي توهان جي ئي چڱائي لاءِ ضروري نصيحت ٿو ڏيان).(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ آئون توهان لاءِ رسولِ امين آهيان(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) آءُ ته اوهان جو امانت دار پيغمبر آهيان.(سيد فرمان علي) بيشڪ مان اوهان جي لاءِ رسول، امين آهيان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) بيشڪ آءُ اوهان جي واسطي امانت وارو پيغام آڻيندڙ آهيان (مولانا محمد مدني) |
| فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطيعونِ (آيت : 163) |
پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منھنجو چيو مڃيو.(علامه تاج محمود امروٽي) ته خدا کان ڊڄو ۽ منهنجي چوڻ تي هلو.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ توهان الله کان ڊڄو ۽ منهنجي فرمانبرداري ڪريو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ته اوهين الله کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃو.(سيد فرمان علي) پوءِ ڊڄو الله کان ۽ تابعداري ڪيو منهنجي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃيو. (مولانا محمد مدني) |
| وَما أَسـَٔلُكُم عَلَيهِ مِن أَجرٍ إِن أَجرِىَ إِلّا عَلىٰ رَبِّ العٰلَمينَ (آيت : 164) |
۽ اُن (پيغام پھچائڻ) تي اوھان کان اُجورو نٿو گھُران، منھنجو اُجورو رڳو جھانن جي پالڻھار تي آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (ياد رکو ته) مان هن ڪم لاءِ (يعني خدائي حڪمن پهچائڻ جي عيوض) توهان کان ڪو اجورو ڪونه ٿو گهران. منهنجو اجورو ته جهانن جي پروردگار جي ذمي آهي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ آئون توهان کان انهيءَ تي جو اجورو ڪونه ٿو گھران، منهنجو اجر رب العالمين تي آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ آءُ اوهان کان هن (رسالت جي تبليغ) جو اجورو (ته) نه ٿو گهران. منهنجو اجورو رڳو ساري خدائي جي پالڻهار (خدا) تي آهي.(سيد فرمان علي) ۽ نه ٿو گهران مان اوهان کان ان تي ڪو اجورو ناهي اجورو منهنجو مگر جهانن جي رب تي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ آءُ اوهان کان ان تي ڪو اجورو نه ٿو گهران. منهنجو اجورو رڳو جهان جي پاليندڙ تي آهي. (مولانا محمد مدني) |
| أَتَأتونَ الذُّكرانَ مِنَ العٰلَمينَ (آيت : 165) |
جھانن جي مڙسن ڏانھن (بڇڙائيءَ لاءِ) ڇو ويندا آھيو؟(علامه تاج محمود امروٽي) ڇا سڄي جهان ۾ توهان ئي آهيو جي نرن ڏي (بدفعليءَ لاءِ) وڃو ٿا؟ (يا سڄي جهان ۾ توهان کي رڳو نر ئي بدفعليءَ لاءِ پسند آهن ڇا؟)(علامه علي خان ابڙو) ڇا توهان جهان وارن مان مَردن سان برائي ڪريو ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ڇا توهين (شهوت پرستي لاءِ) ساري جهان جي ماڻهن مان مردن ڏي ئي وڃو ٿا.(سيد فرمان علي) ڇا اچو ٿا مڙسن ڏي جهانن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ڇا جهان جي نرن ڏي وڃو ٿا؟ (مولانا محمد مدني) |
| وَتَذَرونَ ما خَلَقَ لَكُم رَبُّكُم مِن أَزوٰجِكُم بَل أَنتُم قَومٌ عادونَ (آيت : 166) |
۽ جيڪي اوھان جي پالڻھار اوھان جي زالن مان بڻايو سو ڇڏيندا آھيو؟ بلڪ اوھين حد کان لنگھندڙ قوم آھيو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ توهان جي لاءِ توهان جي پروردگار جيڪي زالون پيدا ڪيون آهن تن کي ڇڏي ٿا ڏيو (۽ ڇوڪرن ۽ مردن ڏي ٿا وڃو). حقيقت هيءَ آهي ته توهان اهي ماڻهو آهيو جيڪي ليڪو لنگهي بيٺا آهيو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ توهان انهن گھر وارين کي ڇڏيو ٿا جيڪي توهان لاءِ توهان جي رب پيدا ڪيون آهن، بلڪ توهان حد کان وڌندڙ قوم آهيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ اوهان جي پاليندڙ جيڪي اوهان لاءِ اوهان جون زالون پيدا ڪيون آهن تن کي ڇڏيو ٿا، پر اوهين حد کان لنگهندڙ قوم آهيو.(سيد فرمان علي) ۽ ڇڏيو ٿا اهو جيڪو پيدا ڪيو اوهان جي لاءِ رب اوهان جي زالن اوهان جن مان بلڪ اوهان قوم تجاوز ڪندڙ آهيو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ اوهان جي پاليندڙ جيڪي اوهان لاءِ اوهان جون زالون پيدا ڪيون آهن تن کي ڇڏيو ٿا، پر اوهين حد کان لنگهندڙ قوم آهيو. (مولانا محمد مدني) |
| قالوا لَئِن لَم تَنتَهِ يٰلوطُ لَتَكونَنَّ مِنَ المُخرَجينَ (آيت : 167) |
چيائون ته اي لُوط جيڪڏھن نه رھندين ته ضرور لوڌائبين.(علامه تاج محمود امروٽي) هنن (فاحش ماڻهن) جواب ڏنو ته، اي لوط! جيڪڏهن تون (هن واعظ ۽ نصيحت کان) باز نه ايندين ته اسان توکي ضرور (هن ملڪ مان ئي) ڪڍي ڇڏينداسين.(علامه علي خان ابڙو) انهن چيو جيڪڏهن تون اي لوط (نصيحت کان) باز نه آئين ته ضرور توکي (شهر مان) نيڪالي ڏينداسين(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) انهن چيو ته اي لوط! جيڪڏهن (ان ڳالھ کان) تون باز نه ايندين ته ضرور ڪڍي ٻاهر ڪيو ويندين.(سيد فرمان علي) چيائون البته جيڪڏهن نه رڪجندين اي لوط! البته ضرور هوندين ڪڍيلن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) چيائون ته اي لوط! جيڪڏهن (ان ڳالهه کان) تون باز نه ايندين ته ضرور تڙيلن مان ٿيندين. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ إِنّى لِعَمَلِكُم مِنَ القالينَ (آيت : 168) |
لُوط چيو ته بيشڪ آءٌ اوھان جي ڪم جو ويري آھيان.(علامه تاج محمود امروٽي) (تنهن تي) حضرت لوط چيو ته، مون کي اوهان جي (برن) عملن کان سخت نفرت آهي، (سو مان پاڻ به اوهان وٽ رهڻ ۾ راضي نه آهيان).(علامه علي خان ابڙو) (حضرت) لوط چيو بيشڪ آئون توهان جي عملن کان سخت ناراض آهيان(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (لوط) چيو ته بيشڪ آءُ اوهان جي ڪم کان نفرت ڪندڙن مان آهيان.(سيد فرمان علي) چيائين ته بلاشڪ مان اوهان جي عمل لاءِ دشمني رکندڙن مان آهيان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) لوط چيو ته بيشڪ آءُ اوهان جي ڪم کان نفرت ڪندڙن مان آهيان. (مولانا محمد مدني) |
| رَبِّ نَجِّنى وَأَهلى مِمّا يَعمَلونَ (آيت : 169) |
اي منھنجا پالڻھار جيڪي (ھو) ڪندا آھن تنھنجي شر کان مونکي ۽ منھنجي گھر جي ڀاتين کي بچاءِ.(علامه تاج محمود امروٽي) (حضرت لوط پوءِ خدا کي پڪاريو ته) اي منهنجا پروردگار! مون کي ۽ منهنجي خاندان جي ماڻهن کي هنن (فاحش) ماڻهن جي عملن (جي شامت کان يا سندن ظلم) کان بچائي وٺ.(علامه علي خان ابڙو) اي منهنجا رب تون مون کي ۽ منهنجي اهل کي انهن جي عمل کان نجات ڏي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (۽ دعا گهريائين) پالڻهار! جيڪي هي ماڻهو ڪن ٿا تنهن کان مون کي ۽ منهنجي گهروارن کي بچائي!(سيد فرمان علي) اي منهنجا پالڻهار! ڇڏاءِ مون کي ۽ منهنجي اهل کي ان کان جيڪو ڪن ٿا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) اي منهنجا پاليندڙ اهي جيڪي ڪم ڪن ٿا تن کان مون کي ۽ منهنجي گهر وارن کي بچاءِ! پوءِ ان کي ۽ ان جي سڀني گهر وارن کي بچايوسون. (مولانا محمد مدني) |
| فَنَجَّينٰهُ وَأَهلَهُ أَجمَعينَ (آيت : 170) |
پوءِ کيس ۽ سندس مڙني ڀاتين کي بچايوسون.(علامه تاج محمود امروٽي) سو اسان هن کي ۽ سندس سڀني مڃيندڙن کي بچائي ورتو.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ اسان (حضرت) نوح کي ۽ سندس سموري اهل کي نجات ڏني(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ ان کي ۽ ان جي سڀني گهروارن کي بچايوسون.(سيد فرمان علي) پوءِ ڇڏايوسين ان کي ۽ ان جي اهل کي مڙني کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) هڪ ٻڍڙي زال کانسواءِ جا رهندڙن ۾ رهجي وئي. (مولانا محمد مدني) |
| إِلّا عَجوزًا فِى الغٰبِرينَ (آيت : 171) |
سواءِ (ھڪ) ٻڍڙي زال جي جا رھيلن مان ھئي.(علامه تاج محمود امروٽي) سواءِ هڪ ٻڍي عورت جي (جا سندس ئي زال هئي) اها (پاڻ بي ايمان ٿي) پٺتي رهجي پيئي.(علامه علي خان ابڙو) مگر هڪ پوڙهي جيڪا پوئتي رهندڙن ۾ هئي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (پر لوط جي) هڪ ٻڍڙي زال کان سواءِ جا پٺتي رهجي ويئي (۽ هلاڪ ٿي).(سيد فرمان علي) مگر هڪ پوڙهي رهجي ويندڙن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) وري ٻين کي برباد ڪيوسون. (مولانا محمد مدني) |
| ثُمَّ دَمَّرنَا الءاخَرينَ (آيت : 172) |
وري (انھن) ٻـين جي پاڙ پٽي سون.(علامه تاج محمود امروٽي) پوءِ ٻين کي اسان ناس ڪري ڇڏيو.(علامه علي خان ابڙو) ان کان پوءِ اسان ٻين کي هلاڪ ڪيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ اسان انهن ماڻهن کي بربراد ڪيو.(سيد فرمان علي) تنهن کان پوءِ هلاڪ ڪيوسين ٻين کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ مٿن هڪ قسم جو مينهن وسايوسون (مولانا محمد مدني) |
| وَأَمطَرنا عَلَيهِم مَطَرًا فَساءَ مَطَرُ المُنذَرينَ (آيت : 173) |
۽ مٿن (پھڻن جو) مينھن وسايوسون، پوءِ ڊيڄاريلن جو مينھن بڇڙو آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ اسان هنن (فاحش ماڻهن) تي پٿرن جو مينهن وسايو. سو (ڏسو ته) جن ماڻهن کي خبردار به ڪيو ويو (پر ته به نصيحت نه مڃيائون.) تن تي ڪهڙو نه بڇڙو مينهن وسيو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ اسان انهن تي هڪ سخت بارش وسائي، پوءِ ڊيڄاريلن لاءِ اها تمام خراب بارش هئي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ انهن تي اسان (پٿرن جو) مينهن وسايو. ته جن ماڻهن کي (خدا جي عذاب کان) ڊيڄاريو ويو هو تن تي ڪهڙي نه بچڙي بارش هئي!(سيد فرمان علي) ۽ وسايو سون انهن تي (پٿرن جو) مينهن پوءِ برو هو مينهن ڊيڄاريلن جو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ ڊيڄاريلن جو ڪهڙو نه مينهن بڇڙو هو. (مولانا محمد مدني) |
| إِنَّ فى ذٰلِكَ لَءايَةً وَما كانَ أَكثَرُهُم مُؤمِنينَ (آيت : 174) |
بيشڪ ھن ۾ (وڏي) نشاني آھي، ۽ منجھانئن گھڻا مڃڻ وارا نه ھوا.(علامه تاج محمود امروٽي) بيشڪ هن واقعي ۾ وڏي عبرت جي نشاني آهي، پر (افسوس جو) هنن مان گهڻا ماڻهو ايمان نٿا آڻين.(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ انهيءَ ۾ فڪر ڪندڙن لاءِ نشاني آهي، ۽ انهن مان اڪثر مؤمن نه هئا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) بيشڪ هن واقعي ۾ هڪ وڏي عبرت آهي. ۽ انهن مان گهڻا ايمان وارا ئي نه هئا.(سيد فرمان علي) بيشڪ ان ۾ البته نشاني آهي ۽ نه هئا گهڻا انهن مان مؤمن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) بيشڪ ان ۾ (وڏي) نشاني آهي. هوڏانهن انهن مان گهڻا مڃڻ وارا نه هئا. (مولانا محمد مدني) |
| وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ العَزيزُ الرَّحيمُ (آيت : 175) |
۽ بيشڪ تنھنجو پالڻھار ئي غالب مھربان آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (نٿا ڄاڻن ته) تنهنجو پرودگار ئي آهي جو سڀني تي غالب پوڻ وارو ۽ وڏي رحم وارو آهي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ بيشڪ توهان جو رب ئي غالب ٻاجھارو آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ بيشڪ تنهنجو پروردگار (سڀ تي) غالب (۽) نهايت رحم وارو آهي.(سيد فرمان علي) ۽ بيشڪ تنهنجو رب البته اهو غالب، مهربان آهي.(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ بيشڪ تنهنجو پاليندڙ ئي غالب (۽) نهايت رحم وارو آهي. (مولانا محمد مدني) |
| كَذَّبَ أَصحٰبُ لـَٔيكَةِ المُرسَلينَ (آيت : 176) |
(شھر) ايڪه وارن پيغمبرن کي ڪُوڙو ڀانيو.(علامه تاج محمود امروٽي) (ساڳيءَ طرح) ائڪه جي ماڻهن به رسولن کي نه مڃيو.(علامه علي خان ابڙو) اَصحَابُ الاَ يۡڪَةِ (گھاٽي ٻيلي ۾ رهندڙ ماڻهو) انهن رسولن کي نه مڃيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (اهڙي طرح) جهنگ جي رهڻ وارن (منهنجي) پيغمبرن کي ڪوڙو ڪيو.(سيد فرمان علي) ڪوڙو چيو ايڪہ شهر وارن مرسلن کي . (مولانا محمد ادريس ڏاهري) شهر ايڪه وارن پيغمبرن کي ڪوڙو ڪيو. (مولانا محمد مدني) |
| إِذ قالَ لَهُم شُعَيبٌ أَلا تَتَّقونَ (آيت : 177) |
جڏھن کين شعيب چيو ته (الله کان) ڇونه ٿا ڊڄو؟(علامه تاج محمود امروٽي) ڏسو حضرت شعيب هنن کي چيو ته (توهان واپار ۾ ٻين کي نقصان ٿا رسايو) ڇا توهان کي خدا جو خوف ئي نٿو ٿئي؟(علامه علي خان ابڙو) جنهن وقت کين شعيب چيو ڇا توهان نٿا ڊڄو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جڏهن شعيب انهن کي چيو ته اوهين (خدا کان) ڇو نه ٿا ڊڄو؟(سيد فرمان علي) جڏهن چيو انهن کي شعيب ڇا نه ٿا ڊڄو؟ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جڏهن انهن کي شعيب چيو ته ڇا اوهين نه ٿا ڊڄو؟ (مولانا محمد مدني) |
| إِنّى لَكُم رَسولٌ أَمينٌ (آيت : 178) |
بيشڪ آءٌ اوھان لاءِ امين پيغمبر آھيان.(علامه تاج محمود امروٽي) يقيناً مان توهان ڏي رسول ڪري موڪليو ويو آهيان، (توهان کي معلوم آهي ته) مان امين آهيان (۽ اعتبار جي لائق آهيان).(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ آئون رسولِ امين آهيان(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) بيشڪ آءُ اوهان جي واسطي امانت دار پيغمبر آهيان،(سيد فرمان علي) بيشڪ مان اوهان جي لاءِ رسول امين آهيان . (مولانا محمد ادريس ڏاهري) بيشڪ آءُ اوهان جي واسطي امانت وارو پيغام آڻيندڙ آهيان. (مولانا محمد مدني) |
| فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطيعونِ (آيت : 179) |
پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منھنجو چيو مڃيو.(علامه تاج محمود امروٽي) سو خدا (جي نافرمانيءَ جي نتيجن) کان ڊڄو، ۽ منهنجي حڪمن جي پيروي ڪيو (ڇو ته اهي حڪم الله جا آهن).(علامه علي خان ابڙو) پوءِ توهان الله کان ڊڄو ۽ منهنجي فرمانبرداري ڪريو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ خدا کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃو.(سيد فرمان علي) پوءِ ڊڄو الله کان ۽ منهنجي اطاعت ڪيو .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ الله کان ڊڄو ۽ منهنجو چوڻ مڃيو. (مولانا محمد مدني) |
| وَما أَسـَٔلُكُم عَلَيهِ مِن أَجرٍ إِن أَجرِىَ إِلّا عَلىٰ رَبِّ العٰلَمينَ (آيت : 180) |
بيشڪ آءٌ اوھان کان اُن (پيغام پھچائڻ) تي ڪو اُجورو نٿو گھُران، منھنجو اُجورو رڳو جھانن جي پالڻھار تي آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (منهنجي سچائيءَ جي لاءِ هيءَ به ثابتي آهي ته) مان انهيءَ (تبليغ جي) ڪم لاءِ اوهان کان ڪو اجورو ڪونه ٿو گهران. منهنجو اجورو ته فقط جهانن جي پالڻهار جي ذمي آهي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ آئون توهان کان انهيءَ تي ڪو اجورو نٿو گھران، منهنجو اجر رب العالمين تي آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ آءُ اوهان کان (تبليغ رسالت) جو اجورو نه ٿو گهران، منهنجو اجورو رڳو جهان جي پاليندڙ تي آهي.(سيد فرمان علي) ۽ نه ٿو گهران مان اوهان کان ان تي ڪو اجورو ناهي اجورو منهنجو مگر جهانن جي رب تي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ آءُ اوهان کان ان تي ڪو اجورو نه ٿو گهران. منهنجو اجورو رڳو جهان جي پاليندڙ تي آهي. (مولانا محمد مدني) |
| أَوفُوا الكَيلَ وَلا تَكونوا مِنَ المُخسِرينَ (آيت : 181) |
ماڻ پورو مَيو ۽ ڇيئي لائيندڙن مان نه ھجو.(علامه تاج محمود امروٽي) پوري ماپ ڪري ڏيو (نه گهٽ ڏيو) ۽ ماڻهن کي نقصان نه پهچائيندا ڪريو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ توهان ماپ پوري ڪريو ۽ توهان گھٽ ماپ ڪندڙن مان نه ٿيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ماڻ پورو ڀريو ۽ گهٽ مئيندڙن مان نه ٿيو.(سيد فرمان علي) پوري ڪيو ماپ ۽ نه هجو گهٽائيندڙن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ماڻ پورو ڀريو ۽ گهٽ ماپيندڙن مان نه ٿيو. (مولانا محمد مدني) |
| وَزِنوا بِالقِسطاسِ المُستَقيمِ (آيت : 182) |
۽ سنئين تارازيءَ سان توريو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ سڌي ۽ سچي تارازيءَ سان تور ڪيو (ائين نه ڪيو جو ڏيڻ مهل گهٽ توري ڏيو ۽ وٺڻ مهل وڌيڪ توري وٺو.)(علامه علي خان ابڙو) ۽ توهان سڌي ساهمي سان وزن ڪريو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ توهين (تور ۾) سڌي ترازيءَ سان توريو،(سيد فرمان علي) ۽ تور ڪيو ساهميءَ سڌيءَ سان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ سئين ترازيءَ سان توريو. (مولانا محمد مدني) |
| وَلا تَبخَسُوا النّاسَ أَشياءَهُم وَلا تَعثَوا فِى الأَرضِ مُفسِدينَ (آيت : 183) |
۽ ماڻھن کي سندن شيون گھٽ نه ڏيو ۽ مُلڪ ۾ فسادي ٿي بگيڙ نه وجھو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ ماڻهن کي سندن شيون گهٽ ڪري نه ڏيو (نڪي پاڻ وٽ روڪي رکو) ۽ زمين تي (ٺڳيون ۽) بگاڙ نه ڪندا وتو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ ماڻهن کي سندن شيون کُٽائي نه ڏيو ۽ زمين ۾ فسادي ٿي نه ڦرو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ ماڻهن کي سندن شيءَون گهٽ نه ڏيو ۽ زمين ۾ فسادي ٿي بگيڙيو نه وجهو.(سيد فرمان علي) ۽ نه گهٽايو ماڻهن کان شيون انهن جون ۽ نه پکڙجو زمين ۾ فساد ڪندڙ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ ماڻهن کي سندن شيون گهٽ نه ڏيو ۽ زمين ۾ فسادي ٿي بگيڙو نه وجهو. (مولانا محمد مدني) |
| وَاتَّقُوا الَّذى خَلَقَكُم وَالجِبِلَّةَ الأَوَّلينَ (آيت : 184) |
۽ اُنھيءَ الله کان ڊڄو جنھن اوھان کي ۽ اڳين خلق کي خلقيو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ انهيءَ خدا (جي نافرمانيءَ جي نتيجن) کان ڊڄو جنهن اوهان کي به خلقيو ۽ اوهان کان اڳين پيڙهين کي به. (جنهن اوهان کي پيدا ڪيو آهي سو اوهان کي برن عملن جي سزا به ڏئي سگهي ٿو.)(علامه علي خان ابڙو) ۽ توهان ان الله کان ڊڄو جنهن توهان ۽ توهان کان اڳين مخلوق کي پيدا ڪيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ ان کان ڊڄو جنهن اوهان کي ۽ اڳئين خلق کي پيدا ڪيو.(سيد فرمان علي) ۽ ڊڄو ان کان جنهن پيدا ڪيو اوهان کي ۽ مخلوق پهرينءَ کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ ان کان ڊڄو جنهن اوهان کي ۽ اڳينءَ خلق کي پيدا ڪيو. (مولانا محمد مدني) |
| قالوا إِنَّما أَنتَ مِنَ المُسَحَّرينَ (آيت : 185) |
چيائون ته تون رڳو جادو ڪيلن مان آھين.(علامه تاج محمود امروٽي) هنن جواب ۾ چيو ته، توتي ڪو جادوءَ جو اثر پيل آهي، (۽ پاڳل ٿي پيو آهين.)(علامه علي خان ابڙو) انهن چيو تو تي ته جادو ٿيل آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) انهن چيو ته تون انهن مان ئي آهين جن تي جادو ڪيل آهي.(سيد فرمان علي) چيائون تون ته رڳو جادو ڪيلن مان آهين .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) انهن چيو ته تون انهن مان ئي آهين جن تي جادو ڪيل آهي. (مولانا محمد مدني) |
| وَما أَنتَ إِلّا بَشَرٌ مِثلُنا وَإِن نَظُنُّكَ لَمِنَ الكٰذِبينَ (آيت : 186) |
۽ تون رڳو اسان جھڙو ماڻھو آھين ۽ بيشڪ اسين توکي ڪوڙن مان ڀائيندا آھيون.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ تون ڪجهه به نه آهين، سواءِ هن جي ته اسان جهڙو ماڻهو آهين. بيشڪ اسان توکي ڪوڙن مان خيال ڪريون ٿا.(علامه علي خان ابڙو) ۽ تون اسان جهڙو بشر آهين ۽ بيشڪ اسين توکي ڪوڙو سمجھون ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ تون رڳو اسان جهڙو ماڻهو آهين ۽ بلا شڪ اسين تو کي ڪوڙن مان خيال ڪريون ٿا.(سيد فرمان علي) ۽ ناهين تون مگر بشر اسان جهڙو ۽ بيشڪ يقين ٿا ڪيون اسين توکي البته ڪوڙن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ تون رڳو اسان جهڙو ماڻهو آهين ۽ بيشڪ اسين توکي ڪوڙن مان خيال ڪريون ٿا. (مولانا محمد مدني) |
| فَأَسقِط عَلَينا كِسَفًا مِنَ السَّماءِ إِن كُنتَ مِنَ الصّٰدِقينَ (آيت : 187) |
جيڪڏھن تون سچن مان آھين ته اسان تي آسمان مان ڪا ڇِپ ڪيراءِ.(علامه تاج محمود امروٽي) جيڪڏهن تون (پنهنجي انهيءَ دعويٰ ۾) سچو آهين (ته مان خدا جو رسول آهيان) ته آسمان مان اسان تي ڇپ ڪيراءِ؟(علامه علي خان ابڙو) پوءِ تون اسان تي آسمان جو ڪو ٽڪرو ڪيراءِ جيڪڏهن تون (پنهنجي نبوت ۾) سچو آهين(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ جيڪڏهن تون سچن مان آهين ته اسان تي آسمان جو ڪو ٽڪر ڪيرائي.(سيد فرمان علي) پوءِ ڪيراءِ اسان تي ٽڪرو آسمان مان جيڪڏهن آهين تون سچن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ جيڪڏهن تون سچن مان آهين ته اسان تي آسمان جا ڪي ٽڪرا ڪيراءِ. (مولانا محمد مدني) |
| قالَ رَبّى أَعلَمُ بِما تَعمَلونَ (آيت : 188) |
(شعيب) چيو ته جيڪي اوھين ڪندا آھيو سو منھنجو پالڻھار چڱي طرح ڄاڻندڙ آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) حضرت شعيب تنهن تي (نماڻائيءَ سان) جواب ڏنو ته، منهنجو پروردگار ئي بهتر ڄاڻي ٿو ته ڪهڙا ڪهڙا (برا) عمل ڪري رهيا آهيو (۽ اهوئي اوهان تي ڇپ ڪيرائي سگهي ٿو يا ٻئي طرح سزا ڏئي ٿو سگهي.)(علامه علي خان ابڙو) شعيب چيو توهان جيڪو ڪريو ٿا منهنجو رب ان کي چڱي طرح ڄاڻي ٿو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) شعيب چيو ته جيڪي اوهين ڪريو ٿا تنهن کي منهنجو پالڻهار گهڻو ڄاڻندڙ آهي.(سيد فرمان علي) چيائين ته منهنجو رب وڌيڪ ڄاڻندڙ آهي جيڪي ڪيو ٿا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) شعيب چيو ته جيڪي اوهين ڪريو ٿا تنهن کي منهنجو پاليندڙ گهڻو ڄاڻندڙ آهي. (مولانا محمد مدني) |
| فَكَذَّبوهُ فَأَخَذَهُم عَذابُ يَومِ الظُّلَّةِ إِنَّهُ كانَ عَذابَ يَومٍ عَظيمٍ (آيت : 189) |
پوءِ اُن کي ڪوڙو ڀانيائون تنھنڪري ڇانوَ واري ڏينھن جي عذاب کين پڪڙيو، بيشڪ اُھو وڏي ڏينھن جو عذاب ھو.(علامه تاج محمود امروٽي) پر هنن کيس نه مڃيو (۽ گناهه ڪندا رهيا) سو ڇانو واري ڏينهن جي عذاب اچي کين پڪڙيو (شايد ڪنهن ٻرندڙ جبل جي ڦاٽڻ ڪري چوڌاري دونهون ۽ پٿر اڏاڻا ۽ ڪريا جن جي ڪري ڪجهه قدر اوندهه ٿي ويئي ۽ ماڻهن تي اهڙيون ڇپون ڪريون جو تباهه ٿي ويا.) بيشڪ اهو هڪڙي وڏي سخت ڏينهن جو سخت عذاب هو.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ انهن ان کي ڪوڙو سمجھو، پوءِ انهن کي پاڇولي واري ڏينهن وارو عذاب پهتو، بيشڪ اهو وڏي ڏينهن وارو عذاب هو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) مطلب ته شعيب کي ڪوڙو ڪيائون ته کين ڇانو ڪندڙ (ڪڪر) جي عذاب اچي پڪڙيو. بيشڪ هي (به) هڪ وڏي (سخت) ڏينهن جو عذاب هو.(سيد فرمان علي) پوءِ ڪوڙو چيائون ان کي پوءِ پڪڙيو انهن کي عذاب ڇٽيءَ واري ڏينهن جي بيشڪ اهو هو عذاب ڏينهن وڏي جو . (مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ ان کي ڪوڙو ڪيائون پوءِ انهن کي ڇانو ڪندڙ (ڪڪر) واري ڏينهن جي عذاب پڪڙيو (مولانا محمد مدني) |
| إِنَّ فى ذٰلِكَ لَءايَةً وَما كانَ أَكثَرُهُم مُؤمِنينَ (آيت : 190) |
بيشڪ ھن (احوال) ۾ (وڏي) نشاني آھي، ۽ منجھانئن گھڻا مڃڻ وارا نه ھوا.(علامه تاج محمود امروٽي) بيشڪ هن واقعي ۾ وڏي عبرت جي نشاني آهي، پر (افسوس جو) هنن مان گهڻا ماڻهو ايمان نٿا آڻين.(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ انهيءَ ۾ فڪر ڪندڙن لاءِ نشاني آهي، ۽ انهن مان اڪثر مؤمن نه هئا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) هن ۾ شڪ نه آهي ته هن ۾ (سمجھ وارن جي لاءِ) هڪ وڏو سبق آهي ۽ انهن مان گهڻا ته ايمان آڻڻ وارا ئي نه هئا.(سيد فرمان علي) بيشڪ ان ۾ البته نشاني آهي ۽ نه هئا گهڻا انهن مان مؤمن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) بيشڪ اهو هڪ وڏي ڏينهن جو عذاب هو. بيشڪ ان ۾ (وڏي) نشاني آهي، هوڏانهن انهن مان گهڻا مڃڻ وارا نه هئا. (مولانا محمد مدني) |
| وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ العَزيزُ الرَّحيمُ (آيت : 191) |
۽ بيشڪ تنھنجو پالڻھار ئي غالب مھربان آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ (نٿا ڄاڻن ته) بيشڪ تنهنجو پروردگار ئي اهو آهي جو سڀني تي غالب آهي ۽ وڏي رحم وارو به آهي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ بيشڪ توهان جو رب ئي غالب ٻاجھارو آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ بيشڪ تنهنجو پروردگار يقينا (سڀ تي) غالب ۽ نهايت رحم وارو آهي.(سيد فرمان علي) ۽ بيشڪ تنهنجو پالڻهار البته اهوئي غالب، مهربان آهي. ع(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ بيشڪ تنهنجو پاليندڙ ئي غالب نهايت رحم وارو آهي. (مولانا محمد مدني) |
| وَإِنَّهُ لَتَنزيلُ رَبِّ العٰلَمينَ (آيت : 192) |
۽ بيشڪ اھو (قرآن) جھانن جي پالڻھار کان لاٿل آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ يقيناً هيءُ (قرآن) ساري جهان جي پروردگار جو نازل ڪيل آهي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ بيشڪ اهو (قرآن ڪريم) رب العالمين جو نازل ڪيل آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ (اي رسول) بيشڪ هي (قرآن) سموري خدائيءَ جي پالڻهار (خدا) جو نازل ڪيل آهي.(سيد فرمان علي) ۽ بيشڪ اهو البته رب العالمين جو لاٿل آهي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ بيشڪ اهو (قرآن) جهان جي پاليندڙ جو لاٿل آهي. (مولانا محمد مدني) |
| نَزَلَ بِهِ الرّوحُ الأَمينُ (آيت : 193) |
اُن کي رُوح الامين (يعني جبرئيل) لاٿو.(علامه تاج محمود امروٽي) ان کي روح الامين (حضرت جبرائيل) کڻي آيو آهي، (جو بيشڪ سچو ۽ ايماندار فرشتو آهي.)(علامه علي خان ابڙو) جيڪو جبريل امين توهان جي قلب مبارڪ تي لاٿو آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جنهن کي روح الامين (جبرائيل) کڻي نازل ٿيو،(سيد فرمان علي) لاٿو ان کي روح الامين (جبريل) .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ان کي امانت واري روح (جبرئيل) نازل ڪيو آهي، (مولانا محمد مدني) |
| عَلىٰ قَلبِكَ لِتَكونَ مِنَ المُنذِرينَ (آيت : 194) |
تنھنجي دل تي (ھن لاءِ) ته ڊيڄاريندڙن مان ٿئين.(علامه تاج محمود امروٽي) (اي پيغمبر! اهو قرآن) تنهنجي قلب تي نازل ڪيو وڃي ٿو، انهيءِ لاءِ ته تون (ماڻهن کي خدا جي نافرمانيءَ جي نتيجن کان) خبردار ڪرين.(علامه علي خان ابڙو) ان لاءِ ته توهان ڊيڄاريندڙ هجو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) تنهنجيءَ دل تي، هن ڪري ته تون به (ٻين پيغمبرن وانگر ماڻهن کي) ڊيڄارين.(سيد فرمان علي) دل تنهنجيءَ تي تانته هجين ڊيڄاريندڙن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) تنهنجي دل تي ته تون ڊيڄاريندڙن مان ٿئين، (مولانا محمد مدني) |
| بِلِسانٍ عَرَبِىٍّ مُبينٍ (آيت : 195) |
(جو) پڌريءَ عربي ٻوليءَ ۾ آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) (اهو قرآن مجيد) چٽي ۽ چٽائي ڪندڙ عربي زبان ۾ (نازل ڪيو ويو آهي).(علامه علي خان ابڙو) (اهو قرآن) صاف عربي زبان ۾ آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پڻ صاف عربي زبان ۾،(سيد فرمان علي) زبان عربي روشن سان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پڌريءَ عربي ٻوليءَ ۾ . (مولانا محمد مدني) |
| وَإِنَّهُ لَفى زُبُرِ الأَوَّلينَ (آيت : 196) |
۽ بيشڪ سندس خبر اڳين صحيفن ۾ (لکيل) آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ يقيناً ان جي ذڪر اڳوڻن خدائي ڪتابن ۾ ڪيل آهي (ته آخري پيغمبر مڪي ۾ پيدا ٿيندو ۽ مٿس آخري ڪتاب قرآن مجيد نازل ٿيندو.)(علامه علي خان ابڙو) ۽ بيشڪ انهيءَ جو ذڪر پهرين صحيفن (ڪتابن) ۾ آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ بيشڪ ان جي خبر اڳين (پيغمبرن جي) ڪتابن ۾ (به موجود) آهي.(سيد فرمان علي) ۽ بيشڪ اهو البته صحيفن اڳين جي ۾ آهي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ بيشڪ اهو اڳين جي ڪتابن ۾ (لکيل) آهي. ڇا انهن لاءِ هيءَ نشاني نه آهي؟ (مولانا محمد مدني) |
| أَوَلَم يَكُن لَهُم ءايَةً أَن يَعلَمَهُ عُلَمٰؤُا۟ بَنى إِسرٰءيلَ (آيت : 197) |
اُنھن لاءِ (اِھا) نشاني نه آھي ڇا ته بني اسرائيلن جا عالم اُن (جي حقانيت) کي ڄاڻن ھا.(علامه تاج محمود امروٽي) ڇا هنن (مڪي جي ڪافرن) لاءِ هي نشاني ڪافي ناهي ته ان (جي سچائيءَ) کي بني اسرائيلن جا عالم ڄاڻن ٿا (۽ ايمان آڻين ٿا. سچ پچ ڪن تمام وڏن يهودي ۽ عيسائي بزرگن ايمان آندو.)(علامه علي خان ابڙو) ڇا انهن لاءِ اها نشاني ناهي، جو ان کي بني اسرائيل جا عالم ڄاڻن ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ڇا انهن لاءِ هيءَ نشاني (ڪافي) نه آهي جو ان ڳالھ کي بني اسرائيلن جا عالم ڄاڻن ٿا.(سيد فرمان علي) ڇا نه هئي انهن جي لاءِ نشاني هيءَ ته ڄاڻن ان کي عالم بني اسرائيل جا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جو بني اسرائيلن جا عالم ان کي ڄاڻن ٿا. (مولانا محمد مدني) |
| وَلَو نَزَّلنٰهُ عَلىٰ بَعضِ الأَعجَمينَ (آيت : 198) |
۽ جيڪڏھن قرآن کي (عربن کانسواءِ ٻئي) ڪنھن عجميءَ تي نازل ڪريون ھا.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ جيڪڏهن اسان ڪنهن ڌارئين ماڻهوءَ تي قرآن مجيد نازل ڪيون ها (۽ هن جي ٻولي به ڪا ٻي هجي ها)،(علامه علي خان ابڙو) ۽ جيڪڏهن اسين قرآن ڪريم کي ڪنهن عجمي (غير عربي) تي نازل ڪريون ها(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ جيڪڏهن اسين ان (قرآن) کي ڪنهن ٻي زبان تي نازل ڪريون ها،(سيد فرمان علي) ۽ جيڪڏهن نازل ڪيون ها ان کي بعضي عجمين تي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ جيڪڏهن اسين ان (قرآن) کي ڪنهن غيرعرب ماڻهو تي نازل ڪريون ها. (مولانا محمد مدني) |
| فَقَرَأَهُ عَلَيهِم ما كانوا بِهِ مُؤمِنينَ (آيت : 199) |
پوءِ اُھو اُن کي مٿن پڙھي ھا ته اُن کي (به) مڃڻ وارا نه ٿين ھوا.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ اهو ڌاريو ماڻهو (ڪنهن ٻيءَ ٻوليءَ ۾) کين اهو پڙهي ٻڌائي ها ته پوءِ هي (عرب) نڪي (سمجهن ها نڪي) ان تي ايمان آڻين ها.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ اهو انهن تي قرآن پڙهي ها تڏهن به اهي ايمان نه آڻن ها(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ اهو انهن عربن جي اڳيان هي (قرآن) پڙهي ٻڌائي ها، تڏهن به ان تي اهي ماڻهو ايمان آڻڻ وارا نه ٿين ها.(سيد فرمان علي) پوءِ پڙهي ها ان کي انهن تي ته نه هئا ان تي ايمان آڻيندڙ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ اهو انهن کي هي (قرآن) پڙهي ٻڌائي ها ته ان کي (به) مڃڻ وارا نه ٿين ها. (مولانا محمد مدني) |
| كَذٰلِكَ سَلَكنٰهُ فى قُلوبِ المُجرِمينَ (آيت : 200) |
اھڙي طرح گنھگارن جي دلين ۾ اُھو (انڪار) وڌوسون.(علامه تاج محمود امروٽي) اهڙيءَ طرح (يعني چٽي عربيءَ ۾ قرآن مجيد نازل ڪرڻ سان) اسان اها (اسلام جي تعليم عرب جي) گنهگارن جي دلين ۾ به ويهاري ڇڏي آهي.(علامه علي خان ابڙو) اهڙي طرح (ڪفر ۽ ڪوڙ) اسان مجرمن جي دلين ۾ وڌو آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) اهڙيءَ طرح اسان (ڄڻ ته پاڻ) ان (انڪار) کي ڏوهارين جي دلين ۾ وڌوسون،(سيد فرمان علي) اهڙي طرح داخل ڪيوسون ان کي دلين گنهگارن جي ۾ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) اهڙيءَ طرح ان (انڪار) کي ڏوهارين جي دلين ۾ وڌوسون، (مولانا محمد مدني) |
| لا يُؤمِنونَ بِهِ حَتّىٰ يَرَوُا العَذابَ الأَليمَ (آيت : 201) |
اُن تي (ايسين) ايمان نه آڻيندا جيسين ڏکوئيندڙ عذاب (نه) ڏسندا.(علامه تاج محمود امروٽي) پوءِ به (ڪي سخت دل) ماڻهو ان تي ايمان ڪونه آڻيندا، جيستائين ڪه سخت عذاب پنهنجي اکين سان ڏسن.(علامه علي خان ابڙو) (جو اهي) قرآن ڪريم تي ايمان نه آڻيندا ايستائين جو اهي دردناڪ عذاب ڏسن(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ته اهي ماڻهو (ايستائين) نه مڃيندا جيستائين دردناڪ عذاب نه ڏسندا.(سيد فرمان علي) نه ايمان آڻيندا ان تي تان جو ڏسن عذاب دردناڪ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ان کي (ايستائين) نه مڃيندا جيستائين دردناڪ عذاب نه ڏسندا. (مولانا محمد مدني) |
| فَيَأتِيَهُم بَغتَةً وَهُم لا يَشعُرونَ (آيت : 202) |
پوءِ اوچتو وٽن عذاب ايندو ۽ اُھي بي خبر ھوندا.(علامه تاج محمود امروٽي) پر عذاب ته مٿن بلڪل اوچتو اچي ڪڙڪندو ۽ هنن کي خبر ئي ڪانه پوندي.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ اهو انهن تي اوچتو ايندو ۽ اهي سمجھي نه سگھندا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جو مٿن اوچتو اچي ۽ کين خبر به نه پوندي،(سيد فرمان علي) پوءِ ايندو انهن کي اوچتو ۽ اهي بي خبر هوندا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جو مٿن اوچتو اچي ۽ انهن کي خبر به نه پوي. (مولانا محمد مدني) |
| فَيَقولوا هَل نَحنُ مُنظَرونَ (آيت : 203) |
پوءِ چوندا ته اسين مُھلت ڏنل ٿينداسون ڇا؟(علامه تاج محمود امروٽي) انهيءَ وقت هو (پريشان ٿي) چوندا ته، (هاءِ هاءِ!) اسان کي ڪجهه مهلت ملندي يا نه؟(علامه علي خان ابڙو) پوءِ چوندا ڇا اسان کي ڪجھه مهلت ڏني ويندي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (پوءِ جڏهن عذاب نازل ٿيندو) چوندا ته ڇا اسان کي (هن وقت ڪجھ) مهلت ڏني ويندي؟(سيد فرمان علي) پوءِ چوندا ڇا اسين مهلت ڏنل آهيون .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ چوندا ته ڇا اسان کي مهلت ڏني ويندي. (مولانا محمد مدني) |
| أَفَبِعَذابِنا يَستَعجِلونَ (آيت : 204) |
پوءِ اسان جو عذاب تڪڙو گھرندا آھن ڇا؟(علامه تاج محمود امروٽي) پوءِ ڇا؟ هنن ماڻهن تڪڙ لائي ڏني آهي ته (جيڪڏهن اهي ڳالهيون سچيون آهن ته) اسان تي عذاب جلد اچي.(علامه علي خان ابڙو) ڇا پوءِ اسان جي عذاب لاءِ اهي تڪڙ ڪن ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ڇا پوءِ هي اسان جي عذاب جي تڪڙ ڪن ٿا.(سيد فرمان علي) ڇا پوءِ اسان جي عذاب کي تڪڙو گهرن ٿا؟ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ڇا پوءِ اهي اسان جي عذاب گهرڻ ۾ تڪڙ ڪن ٿا؟ (مولانا محمد مدني) |
| أَفَرَءَيتَ إِن مَتَّعنٰهُم سِنينَ (آيت : 205) |
ڀلا ڏٺو اٿئي ته جيڪڏھن کين ڪيئي ورھ آسودو ڪريون.(علامه تاج محمود امروٽي) ڀلا ڏسو ته سهي ته، جيڪڏهن اسان هنن (منڪرن) کي ڪي سال خوشحاليءَ ۾ رکون.(علامه علي خان ابڙو) (اي ٻڌندڙ) مون کي خبر ٻڌاءِ جيڪڏهن اسين مشرڪن کي گھڻا سال عيش ۾ رهايون(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ ڀلا تو ڏٺو ته جيڪڏهن اسين انهن کي ڪيترائي ورهين آسودو رکون.(سيد فرمان علي) ڇا پوءِ ڏٺو تو جيڪڏهن نفعو ڏنو اسان انهن کي ڪي سال .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ ڀلا ٻڌاءِ ته جيڪڏهن اسين انهن کي ڪيترائي ورهه آسودو رکون. (مولانا محمد مدني) |
| ثُمَّ جاءَهُم ما كانوا يوعَدونَ (آيت : 206) |
وري وٽن اُھو اچي جنھن جو انجام ڏنو پئي وين.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ پوءِ انهن تي اهو عذاب اچي وڃي، جنهن جو ساڻن واعدو ڪيو ويو آهي.(علامه علي خان ابڙو) ان کان پوءِ انهن تي اهو (عذاب) اچي جنهن جو کين وعدو ڏنو ويو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) وري جيڪو وعدو ساڻن ڪيو پيو وڃي سو وٽن اچي پهتو.(سيد فرمان علي) تنهن کان پوءِ اچي انهن کي اهو جو وعدو ڏنا ٿي ويا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) وري جيڪو وعدو ساڻن ڪيو پيو وڃي (مولانا محمد مدني) |
| ما أَغنىٰ عَنهُم ما كانوا يُمَتَّعونَ (آيت : 207) |
ته سندن آسودو ھجڻ کانئن ڇا (عذاب) ٽاريندو.(علامه تاج محمود امروٽي) ته پوءِ اها آسودگي (۽) دنيوي نعمتون هنن کي ڪجهه به فائدو ڪونه ڏينديون.(علامه علي خان ابڙو) ته انهن کي سندن عيش، عذاب کان بچائي سگھندو؟(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ته سندن آسودو هجڻ انهن کي ڪجھ ڪم نه ايندو.(سيد فرمان علي) ته نه نفعو ڏيندو انهن کي اهو جنهن سان نفعو ڏنا ٿي ويا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) سو مٿن اچي ته سندن هميشه آسودو هجڻ انهن کي ڪهڙي ڪم ايندو. (مولانا محمد مدني) |
| وَما أَهلَكنا مِن قَريَةٍ إِلّا لَها مُنذِرونَ (آيت : 208) |
۽ اھڙي ڪنھن ڳوٺ کي ناس نه ڪيوسون جنھن لاءِ ڊيڄاريندڙ (نه) ھوا.(علامه تاج محمود امروٽي) (اسان جو اهو قانون آهي ته) ڪڏهن به ڪنهن بستيءَ کي برباد نه ڪيوسين جيستائين پهريائين هنن ڏي هنن کي خبردار ڪرڻ لاءِ پيغمبر موڪلياسين (۽ هو تنهن هوندي به برائين ۾ مشغول رهيا، پوءِ اسان به هنن کي تباه ڪري ڇڏيو).(علامه علي خان ابڙو) ۽ نٿا هلاڪ ڪريون اسين ڪو ڳوٺ مگر انهن جي نصيحت لاءِ پيغمبر اچن ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ اسان ڪوئي ڳوٺ (تيستائين) برباد نه ڪيو مگر ان جي سمجهائڻ لاءِ (اڳ ۾) ڊيڄاريندڙ (پيغمبر موڪليا) هئا.(سيد فرمان علي) ۽ نه هلاڪ ڪيوسون ڪو ڳوٺ مگر ان جي لاءِ ڊيڄاريندڙ هئا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ اسان ڪوئي ڳوٺ برباد نه ڪيو جنهن کي ڊيڄاريندڙ نه هئا. (مولانا محمد مدني) |
| ذِكرىٰ وَما كُنّا ظٰلِمينَ (آيت : 209) |
نصيحت ڏيڻ لاءِ، ۽ اسين ظالم نه ھواسون.(علامه تاج محمود امروٽي) يادگيري ۽ نصيحت ڏيڻ لاءِ (اسان هنن ڏي پهريائين پيغمبر موڪليا ته به هو باز نه آيا ۽ اسان کين تباهه ڪري ڇڏيو) اسان ڪڏهن به بي انصافي ڪونه ٿا ڪيون.(علامه علي خان ابڙو) ۽ اسين ظلم ڪندڙ ناهيون(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) نصيحت (ڏيڻ) لاءِ، ۽ اسين ظالم نه هئاسون.(سيد فرمان علي) نصيحت ۽ نه هئاسون ظالم.(مولانا محمد ادريس ڏاهري) نصيحت (ڏيڻ) لاءِ ۽ اسين ظالم نه هئاسون. (مولانا محمد مدني) |
| وَما تَنَزَّلَت بِهِ الشَّيٰطينُ (آيت : 210) |
۽ اُن (قرآن) کي شيطانن نازل نه ڪيو آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) هي (وحي يا قرآن مجيد) شيطانن ڪونه آندو آهي، (جيئن ڪافر بڪ بڪ ڪري رهيا آهن.)(علامه علي خان ابڙو) ۽ قرآن ڪريم کي شيطانن نازل نه ڪيو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ هن قرآن کي شيطانن وٺي نه لاٿو آهي.(سيد فرمان علي) ۽ نه کڻي لٿا ان کي شيطان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ قرآن کي شيطانن نه لاٿو آهي. (مولانا محمد مدني) |
| وَما يَنبَغى لَهُم وَما يَستَطيعونَ (آيت : 211) |
۽ نڪي کين جڳائيندو آھي ۽ نڪي ڪري سگھندا آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) ائين ڪرڻ هنن لاءِ (يعني شيطانن لاءِ) نڪي ٺهي ٿو نڪي هو (اهڙو قرآن ٺاهي سگهڻ جي) طاقت رکن ٿا.(علامه علي خان ابڙو) ۽ (اهو ڪم) سندن لائق ناهي ۽ نه ئي کين اها طاقت آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ نه انهن جي لائق آهي ۽ نه ڪي اهي (ائين) ڪري سگهن ٿا.(سيد فرمان علي) ۽ نه ٿو لائق ٿئي انهن لاءِ ۽ نه ڪري سگهندا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ نه انهن جي لائق آهي ۽ نه ڪي اهي ڪري سگهن ٿا. (مولانا محمد مدني) |
| إِنَّهُم عَنِ السَّمعِ لَمَعزولونَ (آيت : 212) |
بيشڪ اُھي (ملائڪن جي ڪلام) ٻڌڻ (جي جاءِ) کان پري ڪيل آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) بلڪ حقيقت هيءَ آهي ته، شيطان ٻڌڻ جي جاءِ کان ئي پري ڪڍيا ويا آهن (هن لاءِ ته ائين نه ٿئي جو هو ٻڌي ان ۾ ڦيرڦار ڪري پوءِ ماڻهن کي ٻڌائين).(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ شيطان وحي رباني ٻڌي نٿا سگھن(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ڇو ته شيطان (وحي جي) ٻڌڻ کان محروم آهن.(سيد فرمان علي) بيشڪ اهي ٻڌڻ کان البته پري ڪيل آهن.(مولانا محمد ادريس ڏاهري) (ڇوته) شيطان ملائڪن جي ڪلام ٻڌڻ (جي جاءِ) کان (به) پري ڪيل آهن. (مولانا محمد مدني) |
| فَلا تَدعُ مَعَ اللَّهِ إِلٰهًا ءاخَرَ فَتَكونَ مِنَ المُعَذَّبينَ (آيت : 213) |
تنھنڪري الله سان گڏ ڪنھن ٻئي معبُود کي نه سڏ ته عذاب وارن مان ٿيندين.(علامه تاج محمود امروٽي) سو (اي پيغمبر!) الله سان گڏ ڪنهن به ٻئي معبود يا ديوتا کي نه پڪارجانءِ. نه ته تون به انهن ۾ هوندين جن کي عذاب ڪيو ويندو.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ تون (اي ٻڌندڙ) الله تعالى سان گڏ ٻئي معبود جي عبادت نه ڪر ورنه عذاب ڪيلن مان ٿيندين(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ته (اي رسول) تون خدا سان گڏ ڪنهن ٻئي معبود کي نه سڏ نه ته تون به عذاب ڪيلن مان ٿيندين.(سيد فرمان علي) پوءِ نه عبادت ڪر الله سان گڏ معبود ٻئي جي پوءِ ٿي پوين عذاب ڪيلن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ تون الله سان گڏ ٻئي معبود کي نه سڏ نه ته عذاب ڪيلن مان ٿيندين. (مولانا محمد مدني) |
| وَأَنذِر عَشيرَتَكَ الأَقرَبينَ (آيت : 214) |
۽ پنھنجن ويجھن مائٽن کي ڊيڄار.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ پنهنجي ويجهن مائٽن کي (خدا جي نافرماني جي نتيجن کان) خبردار ڪري ڇڏ.(علامه علي خان ابڙو) ۽ اي حبيب ! توهان پنهنجي تمام ويجھن عزيزن کي ڊيڄاريو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ (اي رسول) پنهنجن ويجهن مائٽن کي (خدا جي عذاب کان) ڊيڄار.(سيد فرمان علي) ۽ ڊيڄار مائٽن پنهنجن ويجهن کي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ پنهنجن ويجهن مائٽن کي ڊيڄار! (مولانا محمد مدني) |
| وَاخفِض جَناحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ المُؤمِنينَ (آيت : 215) |
۽ مؤمنن مان جيڪو تنھنجي تابعداري ڪري تنھن لاءِ پنھنجو بازو جھڪو ڪر (يعني نئڙت ڪر).(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ جن مؤمنن تنهنجي پيروي اختيار ڪئي آهي تن تي ڏاڍو مهربان رهه (ايترو پيار ڪر جيترو اڏامندڙ پکي ڪندو آهي، جو کنڀن کي ڀڪوڙي لهي اچي ٻچن کي کنڀڙاٽين هيٺان لڪائيندو آهي.)(علامه علي خان ابڙو) ۽ توهان انهن مؤمنن لاءِ نرم رويو اختيار ڪريو، جيڪي توهان جي تابعداري ڪن ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ جن ايمان وارن تنهنجي تابعداري ڪئي آهي تن جي اڳيان پنهنجا بازو جهڪائي (بلڪل نرمي ڪر!)(سيد فرمان علي) ۽ جهڪيل رک پر پنهنجو ان لاءِ جو تابع ٿيو تنهنجو مؤمنن مان .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ جن ايمان وارن تنهنجي تابعداري ڪئي آهي تن جي اڳيان پاڻ کي بلڪل نرم ڪر. (مولانا محمد مدني) |
| فَإِن عَصَوكَ فَقُل إِنّى بَريءٌ مِمّا تَعمَلونَ (آيت : 216) |
پوءِ جيڪڏھن تنھنجي نافرماني ڪن ته چؤ ته جيڪي ڪندا آھيو تنھن کان بيشڪ آءٌ بيزار آھيان.(علامه تاج محمود امروٽي) پوءِ جيڪڏهن هو (منڪر) تنهنجي نافرماني ڪن ته کين چئي ڏي ته، جيڪي عمل توهان ڪيو ٿا تن لاءِ مان ذميوار ڪونه آهيان.(علامه علي خان ابڙو) پوءِ جيڪڏهن توهان جي بي فرماني ڪن پوءِ توهان فرمايو بيشڪ آئون توهان جي عملن کان بيزار آهيان(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پوءِ جيڪڏهن ماڻهو تنهنجي نافرماني ڪن ته تون (کين صاف صاف) چئي ڏي ته آءُ اوهان جي ڪرتوتن کان بيزار آهيان.(سيد فرمان علي) پوءِ جيڪڏهن بي فرمان ٿيا تنهنجا پوءِ چئو ته بيشڪ مان بيزار آهيان ان کان جيڪو ڪيو ٿا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پوءِ جيڪڏهن تنهنجي نافرماني ڪن ته جيڪي اوهين ڪريو ٿا تنهن کان آءُ بيزار آهيان. (مولانا محمد مدني) |
| وَتَوَكَّل عَلَى العَزيزِ الرَّحيمِ (آيت : 217) |
۽ اُنھيءَ غالب مھربان (الله) تي ڀروسو ڪر.(علامه تاج محمود امروٽي) (اي پيغمبر تون سندن پرواهه نه ڪر، پنهنجي ڪم کي جرئت سان ڪندو رهه) ۽ انهيءَ الله تي ڀروسو رک جو سڀني تي غالب آهي ۽ وڏي رحم وارو آهي.(علامه علي خان ابڙو) ۽ رسولِ عربي توهان ان الله تعالى تي توڪل ڪريو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ تون ان (خدا) تي جو (سڀ کان) غالب (۽) نهايت مهربان آهي ڀروسو ڪر.(سيد فرمان علي) ۽ توڪل ڪر غالب، مهربان تي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ غالب نهايت رحم واري تي ڀروسو ڪر (مولانا محمد مدني) |
| الَّذى يَرىٰكَ حينَ تَقومُ (آيت : 218) |
جيڪو (تھجّد وقت) تنھنجي اُٿڻ مھل کي ڏسي ٿو.(علامه تاج محمود امروٽي) (انهيءَ الله تي ڀروسو رک) جو توکي (نماز ۾) بيهندي ڏسي ٿو.(علامه علي خان ابڙو) جيڪو توهان جي (تهجد جي وقت) اٿڻ کي ڏسي ٿو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جيڪو تو کي ڏسي ٿو جڏهن تون تهجد نماز ۾ اٿين ٿو.(سيد فرمان علي) جيڪو ڏسي پيو توکي جنهن وقت اٿي بيهين ٿو تون .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جيڪو (تهجد لاءِ) تنهنجي اٿڻ مهل توکي ڏسي ٿو. (مولانا محمد مدني) |
| وَتَقَلُّبَكَ فِى السّٰجِدينَ (آيت : 219) |
۽ سجدي ڪندڙن ۾ تنھنجو ڦرڻ به ڏسي ٿو.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ جو توکي نماز پڙهندڙن ۾ اٿندي، ويهندي (سجدو ڪندي) ڏسي ٿو.(علامه علي خان ابڙو) ۽ الله تعالى توهان کي سجدي ڪندڙن ۾ رکرايو(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ سجدي ڪندڙن ۾ تنهنجي اٿڻ ويهڻ کي ڏسي ٿو.(سيد فرمان علي) ۽ ڦرڻ تنهنجو سجدي ڪندڙن ۾ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ سجدي ڪندڙن ۾ تنهنجي اٿڻ ويهڻ کي ڏسي ٿو. (مولانا محمد مدني) |
| إِنَّهُ هُوَ السَّميعُ العَليمُ (آيت : 220) |
بيشڪ اُھوئي ٻڌندڙ ڄاڻندڙ آھي.(علامه تاج محمود امروٽي) يقيناً الله ئي آهي جو سڀ ڪجهه ٻڌي ۽ ڄاڻي ٿو.(علامه علي خان ابڙو) بيشڪ اهو ئي ٻڌندڙ ڄاڻندڙ آهي(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) بيشڪ اهو ئي ٻڌندڙ ڄاڻندڙ آهي.(سيد فرمان علي) بيشڪ اهوئي ٻڌندڙ، ڄاڻندڙ آهي.(مولانا محمد ادريس ڏاهري) بيشڪ اهوئي ٻڌندڙ ڄاڻندڙ آهي. (مولانا محمد مدني) |
| هَل أُنَبِّئُكُم عَلىٰ مَن تَنَزَّلُ الشَّيٰطينُ (آيت : 221) |
اوھان کي سُڌ (نه) ڏيان ڇا ته ڪنھن تي شيطان لھندا آھن؟(علامه تاج محمود امروٽي) ڇا مان اوهان کي ٻڌايان ته شيطان ڪنهن تي نازل ٿين ٿا (۽ کين گمراهه ڪن ٿا)؟(علامه علي خان ابڙو) ڇا آئون توهان کي نه ٻڌايان ته شيطان ڪنهن تي لهن ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ڇا آءُ اوهان کي خبر ڏيان ته شيطان ڪنهن تي نازل ٿين ٿا؟(سيد فرمان علي) ڇا خبر ڏيان اوهان کي ته ڪنهن تي ٿا لهن شيطان؟ .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ڇا آءٌ اوهان کي خبر ڏيان ته شيطان ڪنهن تي لهن ٿا؟ (مولانا محمد مدني) |
| تَنَزَّلُ عَلىٰ كُلِّ أَفّاكٍ أَثيمٍ (آيت : 222) |
سڀڪنھن ٻٽاڪيءَ گنھگار تي لھندا آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) شيطان هرهڪ ڪوڙي ۽ گناه ڪندڙ ماڻهو ڏي اچن ٿا (۽ کين بدعمل ڪرائين ٿا).(علامه علي خان ابڙو) اهي گھڻي ڪوڙي ۽ گنهگار تي لهن ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) (ته ٻڌ) اهي سڀ ڪنهن ڪوڙي گنهگار تي نازل ٿين ٿا.(سيد فرمان علي) لهن ٿا هر ٻٽاڪ هڻندڙ گنهگار تي .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) اهي سڀڪنهن ٻٽاڪيءَ گنهگار تي لهن ٿا. (مولانا محمد مدني) |
| يُلقونَ السَّمعَ وَأَكثَرُهُم كٰذِبونَ (آيت : 223) |
جو ٻڌل (ڳالھ اُن جي ڪنّ ۾ آڻي) وجھندا آھن ۽ منجھائن گھڻا ڪوڙا آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) (اهڙن ماڻهن ڏي اچن ٿا جيڪي) ڪوڙين ۽ گمراهه ڪندڙ ڳالهين ٻڌڻ لاءِ ڪن لڳائين ٿا ۽ جيڪي اڪثر ڪري ڪوڙا آهن.(علامه علي خان ابڙو) شيطان انهن کي ٻُڌل ڳالهه ٻُڌائن ٿا ۽ انهن مان اڪثر ڪوڙا آهن(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) جو اهي (فرشتن جي ڳالهين تي) ڪن لڳائي ٻڌندا رهن ٿا (ته من ڪجھ ٻڌون) هوڏانهن انهن مان گهڻا ته (بلڪل) ڪوڙا آهن.(سيد فرمان علي) وجهن ٿا (ٻڌل ڳالهه) ڪن ۾ ۽ گهڻا انهن مان ڪوڙ هڻندڙ آهن .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) جو اُهي ڪن لڳائي (انهن شيطانن کان) ٻڌن ٿا ۽ انهن مان گهڻا ڪوڙا آهن(مولانا محمد مدني) |
| وَالشُّعَراءُ يَتَّبِعُهُمُ الغاوۥنَ (آيت : 224) |
۽ گمراہ (ماڻھو) ئي شاعرن جي تابعداري ڪندا آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ شاعرن جي پيروي به اهي ڪن ٿا جيڪي گمراهه آهن.(علامه علي خان ابڙو) ۽ گمراه ماڻهو (بي دين) شاعرن جي تابعداري ڪن ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ شاعرن جي پيروي ته گمراھ ماڻهو ڪندا.(سيد فرمان علي) ۽ شاعر تابعداري ڪن ٿا انهن جي گمراهه .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ شاعرن جي تابعداري گمراهه ئي ڪن ٿا. (مولانا محمد مدني) |
| أَلَم تَرَ أَنَّهُم فى كُلِّ وادٍ يَهيمونَ (آيت : 225) |
نه ڏٺو اٿئي ڇا ته اُھي سڀڪنھن ميدان ۾ حيران ٿيندا آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) تو ڏٺو ڇا ته اهي (شاعر) هرهڪ ماٿريءَ ۾ حيران ۽ پريشان رلندا وتندا آهن. (يعني هرهڪ مضمون تي شعرگوئي ڪندا آهن، اگرچه ان بابت کين پورو علم به نه هجي.(علامه علي خان ابڙو) ڇا توهان نه ڏٺو بيشڪ اهي (جهنم جي) هر واديءَ ۾ ڀٽڪن ٿا(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ڇا تون نه ٿو ڏسين ته اهي ماڻهو سڀ ڪنهن جهنگ ميدان ۾ رلندا ڦرن ٿا.(سيد فرمان علي) ڇا نه ڏٺو تو ته بيشڪ اهي هر واديءَ ۾ حيران ڦرن ٿا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ڇا تو نه ڏٺو ته اهي سڀ ڪنهن ميدان ۾ حيران ڦرن ٿا (مولانا محمد مدني) |
| وَأَنَّهُم يَقولونَ ما لا يَفعَلونَ (آيت : 226) |
۽ بيشڪ اُھي اُھو چوندا آھن جيڪي نه ڪندا آھن.(علامه تاج محمود امروٽي) ۽ هو اهڙيون ڳالهيون چوندا آهن جن تي پاڻ ئي عمل نه ڪندا آهن.(علامه علي خان ابڙو) ۽ بيشڪ اهي اهو چون ٿا جنهن تي (پاڻ) عمل نٿا ڪن(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) ۽ اهي ماڻهو (زبان سان) اهي ڳالهيون چون ٿا جيڪي ڪڏهن نه ٿا ڪن.(سيد فرمان علي) ۽ بيشڪ اهي چون ٿا اهو جيڪو نه ڪن ٿا .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) ۽ اهي (زبان سان) اهي ڳالهيون چون ٿا جيڪي نه ٿا ڪن. (مولانا محمد مدني) |
| إِلَّا الَّذينَ ءامَنوا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ وَذَكَرُوا اللَّهَ كَثيرًا وَانتَصَروا مِن بَعدِ ما ظُلِموا وَسَيَعلَمُ الَّذينَ ظَلَموا أَىَّ مُنقَلَبٍ يَنقَلِبونَ (آيت : 227) |
پر جن ايمان آندو ۽ چڱا عمل ڪيا ۽ الله کي گھڻو ساريائون ۽ (پنھنجي) ڏکوئجڻ کانپوءِ بدلو ورتائون (اُھي گمراہ نه آھن)، ۽ ظالم سگھو ئي ڄاڻندا ته ڪھڙي موٽڻ جي ھنڌ وري موٽندا.(علامه تاج محمود امروٽي) پر (ڪي شاعر اهڙا به آهن) جيڪي ايمان آڻين ٿا ۽ چڱا عمل ڪن ٿا ۽ الله تعاليٰ کي گهڻو ياد ڪن ٿا، ۽ جن تي جڏهن ظلم ڪيو ويو تڏهن ان ظلم بعد هنن بچاءَ جي ڪم ۾ (يعني جهاد ڪرڻ ۾) حصو ورتو ۽ جن ماڻهن ظلم ڪيو آهي تن کي جلدئي معلوم ٿي ويندو ته هو ڪهڙيءَ جاءِ تي موٽي وڃڻا آهن، (يعني هن دنيا ۾ به ذليل حالت ۾ ايندا ۽ آخرت ۾ به دوزخ ۾ پوندا.)(علامه علي خان ابڙو) مگر جن ماڻهن (شاعرن) ايمان آندو ۽ سهڻا عمل ڪيا ۽ الله تعالى کي گھڻو ياد ڪيو ۽ انهن (ڪافرن کان سندن شعرن جو) بدلو ورتو ان کان پوءِ جو انهن تي ظلم ڪيو ويو، (سندن خلاف شعر چيا ويا) ۽ ڪافر جلد معلوم ڪندا ته اهي (مرڻ کان پوءِ) ڪيڏانهن موٽن ٿا؟(علامه عبدالوحيد جان سرهندي) پر (هاءُ) جن ايمان آندو ۽ چڱا ڪم ڪيا ۽ خدا کي گهڻو ياد ڪيائون ۽ مٿن ظلم ٿيڻ بعد بدلو ورتائون. ۽ جن ماڻهن ظلم ڪيو آهي تن کي جلد ئي خبر پوندي ته ڪهڙي موٽڻ جي هنڌ موٽايا ويندا.(سيد فرمان علي) مگر جن ايمان آندو ۽ ڪيائون صالح عمل ۽ ياد ڪيائون الله کي گهڻو ۽ بدلو ورتائون ان کان پوءِ جو ظلم ڪيا ويا ۽ جلد ڄاڻندا جن ظلم ڪيو ته ڪهڙي موٽڻ جي جاءِ تي موٽندا. .(مولانا محمد ادريس ڏاهري) پر جن (شاعرن) ايمان آندو ۽ چڱا ڪم ڪيا ۽ الله کي گهڻو ياد ڪيائون ۽ مٿن ظلم ٿيڻ بعد بدلو ورتائون (سي بڇڙا نه آهن) ۽ ظالم جلد ڄاڻندا ته ڪهڙي موٽڻ جي هنڌ موٽن ٿا. (مولانا محمد مدني) |