019 surah
ھي سورة مَکِّیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 98 آيتون ۽ 6 رڪوع آھن
كۗهٰيٰعۗصۗ ڗ 1
کاف، ها، يا، عين، صاد .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريڪهيعص.
— مولانا محمد مدنيڪاف ــ ھا ــ يا ــ عين ــ صاد
— عبدالسلام ڀُٽوذِكْرُ رَحْمَتِ رَبِّكَ عَبْدَهٗ زَكَرِيَّا ڻ 2
ذڪر آهي رحمت ڪرڻ رب تنهنجي جو ٻانهي پنهنجي زڪريا تي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري(اي پيغمبر! هي) تنهنجي پاليندڙ جي رحمت جو بيان آهي
— مولانا محمد مدنيھي تنھنجي پالڻھار جي ان رحمت جو ذڪر آھي جيڪا ھُن پنھنجي ٻانھي زڪريا ($) تي نازل ڪئي ھئي.
— عبدالسلام ڀُٽواِذْ نَادٰى رَبَّهٗ نِدَاۗءً خَفِيًّا 3
جڏهن عرض ڪيائين رب پنهنجي کي عرض آهستي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريپنهنجي ٻانهي زڪريا تي.جڏهن اُن پنهنجي پاليندڙ کي ڳجهيءَ طرح سڏيو.
— مولانا محمد مدنيجڏھن ھُن پنھنجي پالڻھار کان (نھايت) اڪيلائيءَ ۾ دعا گهري هئي.
— عبدالسلام ڀُٽوقَالَ رَبِّ اِنِّىْ وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّيْ وَاشْتَعَلَ الرَّاْسُ شَيْبًا وَّلَمْ اَكُنْۢ بِدُعَاۗىِٕكَ رَبِّ شَقِيًّا 4
عرض ڪيائين ته اي منهنجا پالڻهار! بيشڪ مان ڪمزور ٿيا هڏا منهنجا ۽ چمڪيو مٿو ٻڍڙائپ جي ڪري ۽ ناهيان مان سببان عرض ڪرڻ جي توکي اي رب منهنجا! نامراد .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريچيائين ته اي منهنجا پاليندڙ! منهنجا هڏا سُست ٿيا آهن ۽ مٿي جو ٻڍاپڻ چمڪيو آهي ۽ آءُ توکان گهرڻ ۾ (ڪڏهن به) نااُميد نه ٿيو آهيان
— مولانا محمد مدنيچيو ته: اي منھنجا پالڻھار! منھنجون ھڏيون صفا چُور ٿي ويون آھن ۽ ڪراڙپ کان منھنجو مٿو صفا اَڇو (چاندي وانگر) ٿي چڪو آھي، اي منھنجا پالڻھار! مان ڪڏھن به توکان دعا گهرندي محروم به نه رھيو آھيان.
— عبدالسلام ڀُٽووَاِنِّىْ خِفْتُ الْمَوَالِيَ مِنْ وَّرَاۗءِيْ وَكَانَتِ امْرَاَتِيْ عَاقِرًا فَهَبْ لِيْ مِنْ لَّدُنْكَ وَلِيًّا 5ۙ
۽ تحقيق مان فڪر ۾ پيس وارثن کان مون کان پوءِ ۽ آهي زال منهنجي سنڍ پوءِ ڏي مون کي پاڻ وٽان وارث .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ آءُ پاڻ کان پوءِ (پنهنجي) وارثن کان ڊڄان ٿو ۽ منهنجي زال سنڍ آهي. سو مون کي پاڻ وٽان هڪ وارث (پٽ) عطا ڪر
— مولانا محمد مدني۽ مان پاڻ کان پوءِ پنھنجي وارثن جي خراب ماحول کان ڊڄان ٿو ۽ منھنجي زال به سَنڍ آھي (بس!) تون مون کي پنھنجي مھرباني سان وارث (طور پُٽ جو اولاد) عطا فرماءِ.
— عبدالسلام ڀُٽويَّرِثُنِيْ وَيَرِثُ مِنْ اٰلِ يَعْقُوْبَ ڰ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا 6
(جيڪو) وارث ٿئي منهنجو ۽ وارث ٿئي نسل (حضرت) يعقوب جي جو ۽ بناءِ تون ان کي اي منهنجا رب! مقبول ٻانهو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجو منهنجو ورثو وٺي ۽ يعقوب جي اولاد جو وارث ٿئي ۽ ان کي اي منهنجا پاليندڙ مقبول ڪر.
— مولانا محمد مدنيجيڪو منھنجي ۽ يعقوب ($) جي اولاد جو به وارث ٿئي ۽ اي پالڻھار! تون ان (پُٽ) کي دل پسند به بڻائجانءِ.
— عبدالسلام ڀُٽويٰزَكَرِيَّآ اِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلٰمِ ۨاسْمُهٗ يَحْــيٰى ۙ لَمْ نَجْعَلْ لَّهٗ مِنْ قَبْلُ سَمِيًّا 7
اي زکريا! بلاشڪ اسين توکي بشارت ڏيون ٿا پٽ جي نالو ان جو يحيى آهي نه ڪيو اسان ان جي لاءِ (ان کان) اڳي ڪو ان نالي وارو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري(الله فرمايو ته) اي زڪريا! اسين توکي هڪ ڇوڪري جي خوشخبري ٻڌايون ٿا جنهن جو نالو يحييٰ آهي هن کان اڳ ان جي نالي وارو اسان پيدا نه ڪيو آهي.
— مولانا محمد مدني(اللھ تعالى چيو ته) اي زڪريا! چڱو اسان توکي ھڪ ڇوڪري جي خوشخبري ڏيون ٿا، جنهن جو نالو يحى ھوندو، ان نالي سان اسان اڄ تائين ڪنھن کي به پيدا نه ڪيو آھي.
— عبدالسلام ڀُٽوقَالَ رَبِّ اَنّٰى يَكُوْنُ لِيْ غُلٰمٌ وَّكَانَتِ امْرَاَتِيْ عَاقِرًا وَّقَدْ بَلَغْتُ مِنَ الْكِبَرِ عِتِيًّا 8
عرض ڪيائين ته اي منهنجا پالڻهار! ڪيئن ٿيندو منهنجي لاءِ پٽ ۽ آهي زال منهنجي سنڍ (اولاد نه ڄڻڻ جي قابل) ۽ تحقيق پهتس مان وڏي عمر هجڻ جي ڪري ٻڍڙائپ کي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريزڪريا چيو ته اي منهنجا پاليندڙ! مون کي ڪيئن ڇوڪرو ٿيندو ۽ منهنجي زال سنڍ آهي ۽ آءُ نهايت ٻڍاپي کي پهتو آهيان.
— مولانا محمد مدنيزڪريا ($) چيو ته اي منھنجا پالڻھار! مون وٽ ڇوڪرو ڪيئن پيدا ٿيندو؟ جڏهن ته منھنجي گهر واري سَنڍ آھي ۽ مان به تمام جُهور پوڙھو ٿي چڪو آھيان.
— عبدالسلام ڀُٽوقَالَ كَذٰلِكَ ۚ قَالَ رَبُّكَ هُوَ عَلَيَّ هَيِّنٌ وَّقَدْ خَلَقْتُكَ مِنْ قَبْلُ وَلَمْ تَكُ شَـيْـــــًٔـا 9
فرمايائين ائين ئي آهي فرمايو رب تنهنجي اهو مون لاءِ آسان آهي ۽ تحقيق پيدا ڪيو سون توکي اڳ ۾ ۽ نه هئين تون ڪا شيءِ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريچيائين ته ائين ئي ٿيندو، تنهنجي پاليندڙ فرمايو ته اهو ڪم مون تي آسان آهي ۽ مون توکي هن کان اڳ پيدا ڪيو ۽ تون ڪابه شيءِ نه هئين.
— مولانا محمد مدنيجواب مليو ته ايئن ئي ٿيندو، تنھنجو پالڻھار فرمائي ٿو ته اھا ڳالھ منھنجي لاءِ انتھائي آسان آھي. ھن کان اڳ جڏھن تون خود ڪجهه به نه ھئين ته مون توکي به ته پيدا ڪيو ھو.
— عبدالسلام ڀُٽوقَالَ رَبِّ اجْعَلْ لِّيْٓ اٰيَةً ۭ قَالَ اٰيَتُكَ اَلَّا تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلٰثَ لَيَالٍ سَوِيًّا ١0
عرض ڪيائين ته اي منهنجا پالڻهار! مقرر ڪر مون لاءِ ڪا نشاني فرمايائين نشاني تنهنجي هيءَ آهي ته نه ڳالهائي سگهندين ماڻهن سان ٽي راتيون مسلسل .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريزڪريا چيو ته اي منهنجا پاليندڙ! مون لاءِ ڪا نشاني مقرر ڪر! چيائين ته تنهنجي نشاني هيءَ آهي ته تون تندرست هوندي به ٽي راتيون ماڻهن سان ڳالهائي نه سگهندين.
— مولانا محمد مدنيزڪريا ($) عرض ڪيو ته: اي منھنجا پالڻھار! ڀلا منھنجي لاءِ ڪا نشاني ته مقرر فرماءِ. جواب مليو ته: تنھنجي لاءِ ھي نشاني آھي ته تون لڳاتار ٽن ڏينھن تائين ڪنھن سان به نه ڳالهائي سگهندين. (حالانڪ تون تندرست ھوندين)
— عبدالسلام ڀُٽوفَخَرَجَ عَلٰي قَوْمِهٖ مِنَ الْمِحْرَابِ فَاَوْحٰٓى اِلَيْهِمْ اَنْ سَبِّحُوْا بُكْرَةً وَّعَشِـيًّا 11
پوءِ نڪتو قوم پنهنجيءَ ڏانهن محراب کان پوءِ اشارو ڪيائين انهن ڏانهن ته تسبيح پڙهو صبح ۽ شام .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريپوءِ پنهنجي قوم ڏي محراب مان نڪتو، پوءِ اشاري سان انهن کي چيائين ته صبح ۽ شام جو (الله جي) پاڪائي بيان ڪريو.
— مولانا محمد مدنيپوءِ ھو حجري مان نڪري پنھنجي قوم جي سامهون آيو ۽ (ھَٿن جي) اشارن سان نصيحت ڪئي ته صبح ۽ شام (اللھ تعالى جي) تسبيح بيان ڪندا رھو.
— عبدالسلام ڀُٽويٰــيَحْـيٰى خُذِ الْكِتٰبَ بِقُوَّةٍ ۭ وَاٰتَيْنٰهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا ۙ12
اي يحيى! وٺ تون ڪتاب مضبوطيءَ سان ۽ ڏنو سون ان کي حڪم ننڍيءَ عمر ۾ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي يحييٰ! ڪتاب کي سوگهو وٺ! ۽ اسان کيس ٻالپڻ ۾ سمجهه ڏني.
— مولانا محمد مدني(يحى ؑ ڄمڻ کان پوءِ جڏھن سمجهه واري عمر کي پھتو ته کيس فرمايو ويو ته) اي يحى! ڪتاب کي مضبوطيءَ سان قابو ڪجانءِ ۽ اسان کيس ننڍپڻ ۾ ئي سمجهه عطا ڪئي ھئي.
— عبدالسلام ڀُٽووَّحَنَانًا مِّنْ لَّدُنَّا وَزَكٰوةً ۭ وَكَانَ تَقِيًّا ۙ13
۽ پاڻ وٽان شفقت ۽ پاڪيزگي ۽ هو پرهيزگار .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ پاڻ وٽان دل جي نرمي ۽ پاڪائي ڏني سون
— مولانا محمد مدني۽ پنھنجي طرفان خاص نرم دلي ۽ پاڪيزگي به عطا ڪئي ۽ ھو وڏو پرھيزگار ھو.
— عبدالسلام ڀُٽووَّځ ابِوَالِدَيْهِ وَلَمْ يَكُنْ جَبَّارًا عَصِيًّا ١4
۽ نيڪي ڪندڙ والدين پنهنجن سان ۽ نه هو سرڪش بي فرمان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ (اهو) پرهيزگار هو. ۽ پنهنجي ماءُ پيءُ سان نيڪي ڪرڻ وارو هو ۽ سرڪش نافرمان نه هو.
— مولانا محمد مدنيھو پنھنجي والدين سان وڏو نيڪ سلوڪ ڪندڙ ھو، نه ڪڏھن انهن سان سختيءَ سان پيش آيو ۽ نه ئي (سندن) نافرماني ڪئي.
— عبدالسلام ڀُٽووَسَلٰمٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَيَوْمَ يَمُوْتُ وَيَوْمَ يُـبْعَثُ حَيًّا ۧ15
۽ سلام آهي ان تي جنهن ڏينهن ڄڻيو ويو ۽ جنهن ڏينهن وفات ڪندو ۽ جنهن ڏينهن اٿاريو ويندو جيئرو ڪري.
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ جنهن ڏينهن ڄائو ۽ جنهن ڏينهن مرندو ۽ جنهن ڏينهن جيئرو ڪري اٿاريو ويندس تنهن ڏينهن ۾ مٿس سَلام هجي.
— مولانا محمد مدني۽ مٿس پيدائش واري ڏينھن، وفات واري ڏينھن ۽ ٻيھر جيئرو ٿي اٿڻ واري ڏينھن سلامتي آھي.
— عبدالسلام ڀُٽووَاذْكُرْ فِى الْكِتٰبِ مَرْيَـمَ ۘاِذِ انْتَبَذَتْ مِنْ اَهْلِهَا مَكَانًا شَرْقِيًّا ۙ16
۽ ياد ڪر ڪتاب ۾ مريم کي جڏهن اڪيلي ٿي وئي اهل پنهنجي کان اوڀر واريءَ جاءِ ۾ .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ ڪتاب ۾ مريم جي ڳالهه بيان ڪر، جڏهن اڀرندي واري جاءِ ۾ پنهنجي مائٽن کان جدا ٿي. پوءِ ماڻهن جي پاسي کان هڪ پردو لڳايائين.
— مولانا محمد مدني۽ ھن ڪتاب ۾ مريم((ؒ جو واقعو به بيان فرماءِ. جڏھن ھوءَ پنھنجي گهر وارن کان اوڀر طرف پرڀرو ٿي الڳ ويٺي.
— عبدالسلام ڀُٽوفَاتَّخَذَتْ مِنْ دُوْنِهِمْ حِجَابًا ڨ فَاَرْسَلْنَآ اِلَيْهَا رُوْحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِيًّا 17
پوءِ لڳايائين پردو پوءِ موڪليو اسان ڏانهن روح پنهنجي کي پوءِ صورت ۾ ٿيو ان جي لاءِ انسان مڪمل .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريپوءِ اسان ان ڏي پنهنجو روح موڪليو. اهو ان جي اڳيان صحيح سالم ماڻهوءَ جي صورت ۾ آيو.
— مولانا محمد مدنيهن گهر وارن جي پاسي کان هڪ پردو لٽڪائي ڇڏيو. پوءِ اسان ان ڏي ماڻهوءَ جي شڪل ۾ پنھنجو ھڪ فرشتو موڪليو.
— عبدالسلام ڀُٽوقَالَتْ اِنِّىْٓ اَعُوْذُ بِالرَّحْمٰنِ مِنْكَ اِنْ كُنْتَ تَقِيًّا 18
چيائين ته بيشڪ مان پناهه وٺان ٿي الله کان توکان جيڪڏهن آهين تون پرهيزگار .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريمريم چيو ته آءُ توکان وڏي مهربان (الله) جي پناهه وٺان ٿي جيڪڏهن تون پرهيزگار آهين (ته پري ٿيءُ).
— مولانا محمد مدنيمريم ((ؒچيو ته مان توکان اللھ تعالى جي پناهه گهران ٿي. جيڪڏھن تون خدا ترس ماڻهو آھين (ته ھتان پري ٿي وڃ)
— عبدالسلام ڀُٽوقَالَ اِنَّـمَآ اَنَا رَسُوْلُ رَبِّكِ ڰ لِاَهَبَ لَكِ غُلٰمًا زَكِيًّا 19
چيائين ته: مان صرف قاصد رب تنهنجي جو آهيان تانته ڏيان مان توکي پٽ پاڪ صاف .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريان چيو ته آءُ رڳو تنهنجي پاليندڙ جو موڪليل آهيان ته توکي هڪ پاڪ ڇوڪرو بخشيان.
— مولانا محمد مدنيفرشتي چيس ته مان تنھنجي پالڻھار جي طرفان موڪليل آھيان ته جيئن مان توکي پاڪ فرزند عطا ڪريان.
— عبدالسلام ڀُٽوقَالَتْ اَنّٰى يَكُوْنُ لِيْ غُلٰمٌ وَّلَمْ يَمْسَسْنِيْ بَشَرٌ وَّلَمْ اَكُ بَغِيًّا 20
چيائين ڪهڙي طرح ٿيندو مون کي پٽ ۽ نه هٿ لڳايو مونکي ڪنهن انسان ۽ ناهيان مان بدڪردار .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريمريم چيو ته مون کي ڇوڪرو ڪيئن ٿيندو ۽ مون کي ڪنهن ماڻهوءَ به هٿ نه لاتو آهي ۽ نه آءُ زناڪار آهيان.
— مولانا محمد مدنيمريم ((ؒچيس ته مون کي فرزند ڪيئن ٿيندو؟ مون کي ته ڪنھن به مرد ھٿ نه لاٿو آھي ۽ نه ئي مان ڪا بدڪار عورت آھيان.
— عبدالسلام ڀُٽو